વિશ્વમાં શાંતિ, સ્થિરતા અને સમૃદ્ધિ માટે ભારતે આત્મનિર્ભર બનવું જોઈએ: પ્રધાનમંત્રી
ચીપ્સ હોય કે જહાજો, આપણે તે ભારતમાં જ બનાવવા જોઈએ: પ્રધાનમંત્રી
ભારતના દરિયાઈ ક્ષેત્રને મજબૂત બનાવવા માટે એક ઐતિહાસિક નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે; સરકાર હવે મોટા જહાજોને માળખાગત સુવિધા તરીકે માન્યતા આપે છે: પ્રધાનમંત્રી
ભારતનો દરિયાકિનારો રાષ્ટ્રની સમૃદ્ધિનો પ્રવેશદ્વાર બનશે: પ્રધાનમંત્રી

ગુજરાતના લોકપ્રિય મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલ, કેન્દ્રીય મંત્રી પરિષદમાં મારા સાથીઓ, સર્બાનંદ સોનોવાલજી, સીઆર પાટિલ, મનસુખભાઈ માંડવિયા, શાંતનુ ઠાકુર, નિમુબેન બાંભણિયા, દેશભરના 40થી વધુ સ્થળોએથી આ કાર્યક્રમમાં જોડાયેલા, બધા મુખ્ય બંદર, વિવિધ રાજ્યોના મંત્રીઓ, વરિષ્ઠ અધિકારીઓ, અન્ય મહાનુભાવો અને મારા પ્રિય ભાઈઓ અને બહેનો, આપ સૌને અભિનંદન.

આપણા ભાવેણા ભાવનગરે તો વટ પાડી દીધો છે હો, હા, હવે કરંટ આવ્યો છે. હું અહીં જોઈ શકું છું કે પંડાલની બહાર લોકોનો મહાસાગર છે. આટલી મોટી સંખ્યામાં મને આશીર્વાદ આપવા માટે આવનારા આપ સૌનો હું ખૂબ ખૂબ આભારી છું.

મિત્રો,

આ કાર્યક્રમ ભાવનગરમાં થઈ રહ્યો છે, પરંતુ તે આખા ભારત માટેનો કાર્યક્રમ છે. આજે, ભાવનગર એક નિમિત્ત છે  અને ભાવનગરને આ મહત્વપૂર્ણ ઘટનાના કેન્દ્ર તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યું છે. જે સમુદ્રથી સમગ્ર ભારતમાં સમૃદ્ધિ તરફની આપણી દિશાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. ગુજરાતના લોકો અને ભાવનગરના લોકોને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન.

મિત્રો,

17 સપ્ટેમ્બરના રોજ, તમે બધાએ તમારા નરેન્દ્રભાઈને જે શુભકામનાઓ મોકલી અને દેશ અને દુનિયાભરમાંથી મને જે શુભકામનાઓ મળી, તેનો વ્યક્તિગત રીતે દરેકનો આભાર માનવો અશક્ય છે. પરંતુ ભારત અને દુનિયાના ખૂણે ખૂણેથી મને જે પ્રેમ અને આશીર્વાદ મળ્યા છે તે મારી સૌથી મોટી સંપત્તિ છે, મારી સૌથી મોટી શક્તિ છે. તેથી, આજે હું જાહેરમાં દેશ અને દુનિયાના તમામ મહાનુભાવોનો હૃદયપૂર્વક આભાર વ્યક્ત કરું છું. અહીં, એક દીકરી એક ચિત્ર લાવી, ત્યાં, એક દીકરો કંઈક લાવ્યો. કૃપા કરીને તેને લઈ લો, ભાઈ. આ બાળકોને મારા હૃદયપૂર્વકના આશીર્વાદ. જે લોકો લાવ્યા તેમનો આભાર. હું તમારા પ્રેમ માટે આભારી છું. તમે ખૂબ મહેનત કરી છે. આભાર, સાહેબ, આભાર, દીકરા, આભાર, મિત્ર.

 

મિત્રો,

વિશ્વકર્મા જયંતિથી લઈને ગાંધી જયંતિ સુધી, એટલે કે 17 સપ્ટેમ્બરથી 2 ઓક્ટોબર સુધી, દેશભરમાં લાખો લોકો સેવા પખવાડા ઉજવી રહ્યા છે. મને કહેવામાં આવ્યું છે કે ગુજરાત પણ હાલમાં 15 દિવસનો સેવા પખવાડીયું ઉજવી રહ્યું છે. જોકે, છેલ્લા બે-ત્રણ દિવસમાં સેવા પખવાડા દરમિયાન ઘણી ઘટનાઓ બની છે. સેંકડો સ્થળોએ રક્તદાન શિબિરોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે અને અત્યાર સુધીમાં એક લાખ લોકોએ રક્તદાન કર્યું છે. હું ફક્ત ગુજરાત વિશે મારી પાસે રહેલી માહિતી જણાવી રહ્યો છું. ઘણા શહેરોમાં સ્વચ્છતા અભિયાન ચલાવવામાં આવ્યું હતું અને લાખો લોકોએ આ સફાઈ અભિયાનમાં ભાગ લીધો હતો. રાજ્યભરમાં 30,000થી વધુ સ્થળોએ આરોગ્ય શિબિરોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે - આ એક મોટો આંકડો છે - જ્યાં લોકોને પરીક્ષણ અને સારવારમાં મદદ કરવામાં આવી રહી છે, ખાસ કરીને મહિલાઓના સ્વાસ્થ્યને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી છે. હું દેશભરમાં સેવા કાર્યમાં સામેલ દરેકને અભિનંદન આપું છું અને કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરું છું.

મિત્રો,

આજે, આ કાર્યક્રમમાં મને સૌ પ્રથમ કૃષ્ણકુમારસિંહ યાદ આવે છે. સરદાર સાહેબના મિશનમાં જોડાઈને, તેમણે ભારતની એકતામાં મોટું યોગદાન આપ્યું. આજે, આવા મહાન દેશભક્તોથી પ્રેરિત થઈને, આપણે ભારતની એકતાને મજબૂત બનાવી રહ્યા છીએ અને એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારતની ભાવનાને મજબૂત બનાવી રહ્યા છીએ.

મિત્રો,

આજે, હું એવા સમયે ભાવનગર આવ્યો છું જ્યારે નવરાત્રિનો પવિત્ર તહેવાર શરૂ થવાનો છે. આ વખતે, GSTમાં ઘટાડાને કારણે, બજારો વધુ જીવંત બનશે. અને આ ઉત્સવપૂર્ણ વાતાવરણમાં, આપણે સમુદ્ર સે સમૃદ્ધિના ભવ્ય ઉત્સવની ઉજવણી કરી રહ્યા છીએ. ભાવનગરના ભાઈઓ, કૃપા કરીને હિન્દીમાં બોલવા બદલ મને માફ કરો કારણ કે દેશભરના લોકો આ કાર્યક્રમમાં ભાગ લઈ રહ્યા છે. જ્યારે દેશભરના લાખો લોકો કાર્યક્રમ સાથે જોડાયેલા છે, ત્યારે હું તમારી માફી માંગુ છું કે મારે ફક્ત હિન્દીમાં જ બોલવું પડે છે.

મિત્રો,

21મી સદીનું ભારત સમુદ્રને એક વિશાળ તક તરીકે જોઈ રહ્યો છે. થોડા સમય પહેલા, બંદર-સંચાલિત વિકાસને વેગ આપવા માટે શિલાન્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો અને હજારો કરોડ રૂપિયાના પ્રોજેક્ટ્સનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું. દેશમાં ક્રુઝ પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે આજે મુંબઈમાં આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રુઝ ટર્મિનલનું પણ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું. ગુજરાતના ભાવનગરના વિકાસ સાથે સંબંધિત અનેક પ્રોજેક્ટ્સ પણ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. હું મારા બધા દેશવાસીઓ અને ગુજરાતના લોકોને શુભકામનાઓ પાઠવું છું.

 

મિત્રો,

આજે, ભારત વૈશ્વિક ભાઈચારાની ભાવના સાથે આગળ વધી રહ્યું છે. વિશ્વમાં આપણો કોઈ મોટો દુશ્મન નથી. ખરા અર્થમાં, જો આપણો કોઈ દુશ્મન છે, તો તે અન્ય દેશો પરની આપણી નિર્ભરતા છે. આ આપણો સૌથી મોટો દુશ્મન છે. અને સાથે મળીને, આપણે ભારતના આ દુશ્મન, નિર્ભરતા વાળા દુશ્મનને હરાવવો પડશે. આપણે એ વાત હમેશા દોહરાવવાની છે કે, જેટલી વધુ વિદેશી નિર્ભરતા, તેટલી જ વધુ દેશની નિષ્ફળતા હશે. વિશ્વમાં શાંતિ, સ્થિરતા અને સમૃદ્ધિ માટે, વિશ્વની સૌથી મોટી વસ્તી ધરાવતા દેશને આત્મનિર્ભર બનવું જ પડશે. જો આપણે બીજા પર નિર્ભર રહીશું, તો આપણા આત્મસન્માનને પણ ઠેસ પહોંચશે. આપણે 1.4 અબજ દેશવાસીઓનું ભવિષ્ય બીજા પર છોડી શકતા નથી, આપણે દેશના વિકાસ માટેનો સંકલ્પ બીજાની નિર્ભરતા પર  છોડી શકતા નથી, આપણે ભાવિ પેઢીઓનું ભવિષ્ય દાવ પર લગાવી શકીએ નહીં.

અને તેથી ભાઈઓ અને બહેનો,

ગુજરાતીમાં, આપણે કહીએ છીએ કે, સો સમસ્યાઓની એક જ દવા છે. 100 સમસ્યાઓ માટે એક જ દવા છે, અને તે છે આત્મનિર્ભર ભારત. પરંતુ આ હાંસલ કરવા માટે, આપણે પડકારોનો સામનો કરવો પડશે, આપણે સતત અન્ય દેશો પરની આપણી નિર્ભરતા ઘટાડવી પડશે. અને હવે, ભારતે આત્મનિર્ભર બનવું પડશે અને વિશ્વ સમક્ષ મજબૂત રીતે ઊભું રહેવું પડશે.

ભાઈઓ અને બહેનો,

ભારતમાં ક્ષમતાની કોઈ કમી નથી. પરંતુ સ્વતંત્રતા પછી, કોંગ્રેસે ભારતની દરેક ક્ષમતાને અવગણી. તેથી, સ્વતંત્રતાના 6-7 દાયકા પછી પણ, ભારત તે સફળતા પ્રાપ્ત કરી શક્યું નથી, જેને લાયક આપણે હતા. આના બે મુખ્ય કારણો હતા: લાંબા સમયથી, કોંગ્રેસ સરકારે દેશને લાઇસન્સ-ક્વોટા રાજમાં ફસાવ્યો, તેને વિશ્વ બજારથી અલગ કરી દીધો. અને પછી, જ્યારે વૈશ્વિકરણનો યુગ આવ્યો, ત્યારે આયાત એકમાત્ર રસ્તો હતો. અને તેમાં પણ હજારો અને લાખો કરોડના કૌભાંડો આચરવામાં આવ્યા. કોંગ્રેસ સરકારોની આ નીતિઓએ દેશના યુવાનોને ભારે નુકસાન પહોંચાડ્યું. આ નીતિઓએ ભારતની સાચી શક્તિને જાહેર થતી અટકાવી.

મિત્રો,

આપણું શિપિંગ ક્ષેત્ર દેશને થયેલા નુકસાનનું મુખ્ય ઉદાહરણ છે. તમે એ પણ જાણો છો કે ભારત સદીઓથી એક મુખ્ય દરિયાઈ શક્તિ હતું, અને આપણે વિશ્વનું સૌથી મોટું શિપબિલ્ડિંગ કેન્દ્ર હતું. ભારતના દરિયાકાંઠાના રાજ્યોમાં બનેલા જહાજો રાષ્ટ્રીય અને વૈશ્વિક વેપારને વેગ આપતા હતા. 50 વર્ષ પહેલાં પણ, આપણે ભારતમાં બનેલા જહાજોનો ઉપયોગ કરતા હતા. તે સમયે, ભારતની આયાત અને નિકાસનો 40 ટકાથી વધુ હિસ્સો સ્થાનિક રીતે બનેલા જહાજો દ્વારા સંભાળવામાં આવતો હતો. પરંતુ તે પછી, દેશનું શિપિંગ ક્ષેત્ર પણ કોંગ્રેસની ચાલાક યુક્તિઓનો ભોગ બન્યું. ભારતમાં જહાજ નિર્માણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાને બદલે, કોંગ્રેસે વિદેશી જહાજોને નૂર ચૂકવવાનું પસંદ કર્યું. આનાથી ભારતમાં જહાજ નિર્માણ ઇકોસિસ્ટમ સ્થગિત થઈ ગઈ, અને વિદેશી જહાજો પર નિર્ભરતા એક મજબૂરી બની ગઈ. પરિણામ એ આવ્યું કે 50 વર્ષ પહેલાં, જ્યાં 40% વેપાર ભારતીય જહાજો પર થતો હતો, તે હિસ્સો ઘટીને માત્ર 5% થઈ ગયો. આનો અર્થ એ થયો કે આપણે આપણા 95% વેપાર માટે વિદેશી જહાજો પર નિર્ભર થઈ ગયા. વિદેશી જહાજો પરની આ નિર્ભરતાથી આપણને ભારે નુકસાન થયું છે.

 

મિત્રો,

આજે, હું રાષ્ટ્ર સમક્ષ કેટલાક આંકડા રજૂ કરવા માંગુ છું. મારા દેશવાસીઓને એ જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે આજે, ભારત દર વર્ષે વિદેશી શિપિંગ કંપનીઓને શિપિંગ સેવાઓ માટે આશરે 75 અબજ ડોલર અથવા લગભગ છ લાખ કરોડ રૂપિયા ચૂકવે છે. આ રકમ ભારતના સંરક્ષણ બજેટ જેટલી જ છે. કલ્પના કરો કે છેલ્લા સાત દાયકામાં આપણે ફક્ત નૂરના રૂપમાં અન્ય દેશોને કેટલા પૈસા આપ્યા છે. આપણા પૈસાથી વિદેશમાં લાખો નોકરીઓ ઉભી થઈ છે. જરા કલ્પના કરો, જો અગાઉની સરકારોએ આ પૈસાનો એક નાનો ભાગ પણ આપણા  શિપિંગ ઉદ્યોગમાં રોકાણ કર્યો હોત, તો આજે દુનિયા આપણા જહાજોનો ઉપયોગ કરતી હોત, આપણને શિપિંગ સેવાઓમાં લાખો અને કરોડો રૂપિયા મળતા હોત, અને આપણે ઘણી બધી બચત કરી હોત.

મિત્રો,

જો ભારતે 2047 સુધીમાં, તેની સ્વતંત્રતાની 100મી વર્ષગાંઠ સુધીમાં વિકાસ કરવો હોય, તો તેણે આત્મનિર્ભર બનવું પડશે. ભારત પાસે આત્મનિર્ભર બનવા સિવાય બીજો કોઈ વિકલ્પ નથી. 1.4 અબજ નાગરિકોનો એક જ સંકલ્પ હોવો જોઈએ: પછી ભલે તે ચિપ્સ હોય કે જહાજો, આપણે તેનું ઉત્પાદન ભારતમાં જ કરવું જોઈએ. આ દ્રષ્ટિકોણ સાથે, ભારતનું દરિયાઈ ક્ષેત્ર આગામી પેઢીના સુધારાઓ પર કામ કરી રહ્યું છે. આજથી, દેશના દરેક મુખ્ય બંદરને વિવિધ દસ્તાવેજો અને વિવિધ પ્રક્રિયાઓથી મુક્ત કરવામાં આવશે. એક રાષ્ટ્ર, એક દસ્તાવેજ અને એક રાષ્ટ્ર, એક બંદર પ્રક્રિયા, વેપાર અને વ્યવસાયને વધુ સરળ બનાવશે. તાજેતરમાં, જેમ કે આપણા મંત્રી સર્બાનંદ સોનોવાલે સંસદના ચોમાસા સત્ર દરમિયાન ઉલ્લેખ કર્યો હતો, અમે બ્રિટિશ યુગથી અમલમાં રહેલા ઘણા જૂના કાયદાઓમાં સુધારો કર્યો છે. અમે દરિયાઈ ક્ષેત્રમાં સુધારાઓની શ્રેણી શરૂ કરી છે. અમારી સરકારે દેશને નવા અવતારમાં પાંચ દરિયાઈ કાયદા રજૂ કર્યા છે. આ કાયદાઓ અને તેમના અમલીકરણથી શિપિંગ ક્ષેત્ર અને બંદર શાસનમાં મોટો પરિવર્તન આવશે.

મિત્રો,

ભારત સદીઓથી મોટા જહાજો બનાવવામાં નિષ્ણાત રહ્યું છે. આગામી પેઢીના સુધારાઓ દેશના આ ભૂલી ગયેલા ગૌરવને પુનઃસ્થાપિત કરવામાં મદદ કરશે. છેલ્લા દાયકામાં, અમે નૌકાદળમાં 40 થી વધુ જહાજો અને સબમરીનનો સમાવેશ કર્યો છે. એક કે બે સિવાય, આ બધા ભારતમાં બનાવવામાં આવ્યા હતા. તમે INS વિક્રાંત વિશે સાંભળ્યું હશે, વિશાળ INS વિક્રાંત, જે ભારતમાં પણ બનાવવામાં આવ્યું હતું. તેને બનાવવા માટે વપરાતું ઉચ્ચ ગુણવત્તાનું સ્ટીલ પણ ભારતમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું. આનો અર્થ એ છે કે આપણી પાસે ક્ષમતા છે, આપણી પાસે કુશળતાની કોઈ કમી નથી. આજે, હું મારા દેશવાસીઓને ખાતરી આપું છું કે મોટા જહાજો બનાવવા માટે જરૂરી રાજકીય ઇચ્છાશક્તિ છે.

 

મિત્રો,

ગઈકાલે, દેશના દરિયાઈ ક્ષેત્રને મજબૂત બનાવવા માટે એક ઐતિહાસિક નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. અમે દેશની નીતિમાં મોટો ફેરફાર કર્યો છે. સરકારે હવે મોટા જહાજોને માળખાગત સુવિધા તરીકે માન્યતા આપી છે. જ્યારે કોઈ ક્ષેત્રને માળખાગત સુવિધા તરીકે માન્યતા આપવામાં આવે છે, ત્યારે તેનો ઘણો ફાયદો થાય છે. હવે, મોટી જહાજ નિર્માણ કંપનીઓને બેંકો પાસેથી લોન મેળવવાનું સરળ બનશે, તેમને વ્યાજ દરમાં ડિસ્કાઉન્ટ પણ મળશે, અને માળખાગત સુવિધા ધિરાણના અન્ય તમામ લાભો પણ આ જહાજ નિર્માણ કંપનીઓને ઉપલબ્ધ થશે. આ સરકારના નિર્ણયથી ભારતીય શિપિંગ કંપનીઓ પરનો બોજ ઓછો થશે અને તેમને વૈશ્વિક સ્પર્ધામાં આગળ વધવામાં મદદ મળશે.

મિત્રો,

ભારતને વિશ્વની એક મોટી દરિયાઈ શક્તિ બનાવવા માટે, ભારત સરકાર વધુ ત્રણ મુખ્ય યોજનાઓ પર કામ કરી રહી છે. આ ત્રણ યોજનાઓ શિપબિલ્ડિંગ ક્ષેત્રને નાણાકીય સહાય પૂરી પાડશે, આપણા શિપયાર્ડ્સને આધુનિક ટેકનોલોજી અપનાવવામાં મદદ કરશે અને ડિઝાઇન અને ગુણવત્તામાં નોંધપાત્ર સુધારો કરશે. આવનારા વર્ષોમાં આ યોજનાઓ પર સિત્તેર હજાર કરોડ રૂપિયાથી વધુ ખર્ચ કરવામાં આવશે.

મિત્રો,

મને યાદ છે કે 2007માં, જ્યારે હું મુખ્યમંત્રી તરીકે તમારી સેવા કરી રહ્યો હતો, ત્યારે ગુજરાતે શિપબિલ્ડિંગ તકો પર એક મુખ્ય સેમિનારનું આયોજન કર્યું હતું. તે સમય દરમિયાન, અમે ગુજરાતમાં શિપબિલ્ડિંગ ઇકોસિસ્ટમને ટેકો આપ્યો હતો. હવે, અમે દેશભરમાં શિપબિલ્ડિંગનો માટે વ્યાપક પગલાં લઈ રહ્યા છીએ. અહીં હાજર નિષ્ણાતો જાણે છે કે જહાજ નિર્માણ કોઈ સામાન્ય ઉદ્યોગ નથી. જહાજ નિર્માણ ઉદ્યોગને વિશ્વભરમાં "બધા ઉદ્યોગોની માતા", "બધા ઉદ્યોગોની માતા" અને "બધા ઉદ્યોગોની માતા" તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આનું કારણ એ છે કે તે ફક્ત જહાજ જ નહીં, પણ તેની સાથે સંકળાયેલા ઉદ્યોગોનો પણ વિસ્તાર કરે છે. સ્ટીલ, મશીનરી, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, કાપડ, પેઇન્ટ, આઇટી સિસ્ટમ્સ - આવા ઘણા ઉદ્યોગો - શિપિંગ ઉદ્યોગ દ્વારા સમર્થિત છે. આનાથી નાના અને સૂક્ષ્મ ઉદ્યોગો અને એમએસએમઇને ફાયદો થાય છે. સંશોધન દર્શાવે છે કે જહાજ નિર્માણમાં રોકાણ કરાયેલ દરેક રૂપિયાથી અર્થતંત્રમાં રોકાણ લગભગ બમણું થાય છે. અને શિપયાર્ડમાં સર્જાતી દરેક નોકરી સપ્લાય ચેઇનમાં છ થી સાત નવી નોકરીઓનું સર્જન કરે છે. આનો અર્થ એ છે કે જો જહાજ નિર્માણ ઉદ્યોગમાં 100 નોકરીઓનું સર્જન થાય છે, તો અન્ય સંબંધિત ક્ષેત્રોમાં 600 થી વધુ નોકરીઓનું સર્જન થાય છે. જહાજ નિર્માણનો આ એક વિશાળ ગુણાકાર અસર છે.

મિત્રો,

અમે જહાજ નિર્માણ માટે જરૂરી કૌશલ્ય સમૂહો પર પણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યા છીએ. આ સંદર્ભમાં અમારા ITI ઉપયોગી થશે, અને દરિયાઇ યુનિવર્સિટીઓની ભૂમિકા વિસ્તરશે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, અમે નૌકાદળ અને NCC વચ્ચે સંકલન દ્વારા દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં નવી સિસ્ટમો બનાવી છે. આ NCC કેડેટ્સને નૌકાદળ અને વાણિજ્યિક ક્ષેત્ર બંનેમાં ભૂમિકાઓ માટે તૈયાર કરવામાં આવશે.

 

 

મિત્રો,

આજનું ભારત એક અલગ માનસિકતા સાથે આગળ વધી રહ્યો છે. આપણે આપણા લક્ષ્યોને સમય કરતાં વહેલા પ્રાપ્ત કરી રહ્યા છીએ. સૌર ક્ષેત્રમાં, ભારત તેના લક્ષ્યોને સમય કરતાં ચારથી પાંચ વર્ષ વહેલા પ્રાપ્ત કરી રહ્યું છે. ભારત 11 વર્ષ પહેલાં બંદર-સંચાલિત વિકાસ માટે નક્કી કરેલા લક્ષ્યોમાં પણ જબરદસ્ત સફળતા મેળવી રહ્યું છે. અમે મોટા જહાજોને સમાવવા માટે દેશભરમાં મોટા બંદરો બનાવી રહ્યા છીએ અને સાગરમાલા જેવી યોજનાઓ દ્વારા બંદર જોડાણ વધારી રહ્યા છીએ.

મિત્રો,

છેલ્લા 11 વર્ષમાં ભારતે તેની બંદર ક્ષમતા બમણી કરી છે. 2014 પહેલા, ભારતમાં જહાજ ટર્નઅરાઉન્ડ સમય સરેરાશ બે દિવસનો હતો. હવે, જહાજ ટર્નઅરાઉન્ડ સમય ઘટીને એક દિવસ કરતા ઓછો થઈ ગયો છે. અમે દેશમાં નવા અને મોટા બંદરો પણ બનાવી રહ્યા છીએ. તાજેતરમાં, કેરળમાં દેશના પ્રથમ ઊંડા પાણીના કન્ટેનર ટ્રાન્સશિપમેન્ટ પોર્ટનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું. મહારાષ્ટ્રમાં ₹75,000 કરોડથી વધુના ખર્ચે વાધવાન પોર્ટ બનાવવામાં આવી રહ્યું છે. તે વિશ્વના ટોચના દસ બંદરોમાંનું એક હશે.

મિત્રો,

આજે, દરિયાઈ વેપારમાં ભારતનો હિસ્સો ફક્ત 10 ટકા છે. આપણે તેને વધુ વધારવું પડશે. આપણે 2047 સુધીમાં વૈશ્વિક દરિયાઈ વેપારમાં આપણો હિસ્સો લગભગ ત્રણ ગણો વધારવા માંગીએ છીએ. અને આપણે તે કરીશું.

મિત્રો,

જેમ જેમ આપણો દરિયાઈ વેપાર વધતો જાય છે, તેમ તેમ આપણા નાવિકોની સંખ્યા પણ વધતી જાય છે. આ મહેનતુ વ્યાવસાયિકો છે જે જહાજો ચલાવે છે, એન્જિન અને મશીનરીનું સંચાલન કરે છે અને લોડિંગ અને અનલોડિંગનું સંચાલન કરે છે. એક દાયકા પહેલા, આપણી પાસે 1.25 લાખથી ઓછા નાવિક હતા. પરંતુ આજે, તેમની સંખ્યા 300,000 ને વટાવી ગઈ છે. આજે, ભારત વિશ્વના ટોચના ત્રણ દેશોમાંનો એક બની ગયો છે, જે વિશ્વમાં સૌથી વધુ સંખ્યામાં નાવિકો પૂરા પાડે છે, અને આ ભારતના યુવાનો માટે રોજગારીની તકોમાં વધારો કરે છે. આનો અર્થ એ છે કે ભારતનો વધતો શિપિંગ ઉદ્યોગ તેની વૈશ્વિક શક્તિમાં પણ વધારો કરી રહ્યો છે.

મિત્રો,

ભારત પાસે સમૃદ્ધ દરિયાઈ વારસો છે. આપણા માછીમારો અને આપણા પ્રાચીન બંદર શહેરો આ વારસાના પ્રતીકો છે. આપણું ભાવનગર, સૌરાષ્ટ્ર આનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. આપણે આ વારસો ભવિષ્યની પેઢીઓને સોંપવો જોઈએ અને દુનિયાને આપણી શક્તિ દર્શાવવી જોઈએ. અને એટલા માટે આપણે લોથલમાં એક ભવ્ય દરિયાઈ સંગ્રહાલય બનાવી રહ્યા છીએ. આ પણ વિશ્વનું સૌથી મોટું દરિયાઈ સંગ્રહાલય બનશે. સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટીની જેમ, તે ભારતની નવી ઓળખ બનશે. થોડી વાર પછી હું આજે ત્યાં પણ જઈ રહ્યો છું.

 

મિત્રો,

ભારતનો દરિયાકિનારો ભારતની સમૃદ્ધિના પ્રવેશદ્વાર બનશે. અને મને ગર્વ છે, અને હું ખૂબ આગળ જોઈ શકું છું કે ભારતનો દરિયાકિનારો ભારતની સમૃદ્ધિનો પ્રવેશદ્વાર બનવા માટે તૈયાર છે. મને આનંદ છે કે ગુજરાતનો દરિયાકિનારો ફરી એકવાર આ પ્રદેશ માટે વરદાન બની રહ્યો છે. આજે, આ સમગ્ર પ્રદેશ દેશને બંદર-સંચાલિત વિકાસનો નવો માર્ગ બતાવી રહ્યો છે. ગુજરાતના બંદરો દેશના દરિયાઈ કાર્ગોનો 40% હિસ્સો સંભાળે છે. હવે, આ બંદરોને પણ સમર્પિત ફ્રેઇટ કોરિડોરનો લાભ મળશે. આનાથી દેશના અન્ય ભાગોમાં માલનું ઝડપી પરિવહન સરળ બનશે. આનાથી બંદરોની કાર્યક્ષમતામાં વધુ વધારો થશે.

મિત્રો,

અહીં એક વિશાળ જહાજ તોડનાર ઇકોસિસ્ટમ પણ વિકસાવવામાં આવી રહી છે. અલંગ શિપબ્રેકિંગ યાર્ડ આનું એક ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. તે અહીં મોટી સંખ્યામાં યુવાનોને રોજગાર પણ પૂરો પાડી રહ્યું છે.

 

મિત્રો,

વિકસિત ભારત માટે, આપણે દરેક ક્ષેત્રમાં, દરેક ક્ષેત્રમાં ઝડપથી કામ કરવું જોઈએ. અને આપણે બધા જાણીએ છીએ કે વિકસિત ભારતનો માર્ગ આત્મનિર્ભર ભારત દ્વારા રહેલો છે. તેથી, આપણે યાદ રાખવું જોઈએ કે આપણે જે કંઈ ખરીદીએ છીએ તે સ્વદેશી હોવું જોઈએ. આપણે જે કંઈ વેચીએ છીએ તે સ્વદેશી હોવું જોઈએ. હું મારા બધા દુકાનદાર મિત્રોને કહેવા માંગુ છું કે તેઓ તેમની દુકાનોમાં એક પોસ્ટર લગાવે જેમાં લખેલું હોય - ગર્વથી કહો, આ સ્વદેશી છે. અમારા આ પ્રયાસથી અમારા દરેક તહેવાર ભારતની સમૃદ્ધિનો તહેવાર બનશે. આ ભાવના સાથે, હું તમને બધાને ફરી એકવાર નવરાત્રીની શુભકામનાઓ પાઠવું છું! એક નાનો છોકરો એક ચિત્ર લાવ્યો છે. તે ઘણા સમયથી ત્યાં ઉભો છે, તેના હાથ દુખતા હશે. કોઈ કૃપા કરીને તેને એકત્રિત કરો. તે નાનો છોકરો છે, શાબાશ બેટા. બેટા, મને તારો ફોટો મળી ગયો છે. રડવાની કોઈ જરૂર નથી દીકરા. મને તે મળી ગયું છે, મને તમારો ફોટો મળ્યો છે. જો તેમાં તમારું સરનામું લખેલું હશે, તો હું ચોક્કસ તને પત્ર લખીશ.

મિત્રો,

જીવનમાં આ નાના બાળકોના પ્રેમથી મોટી સંપત્તિ બીજી કઈ હોઈ શકે? આજે મને મળેલા ભવ્ય સ્વાગત અને સન્માન માટે હું ફરી એકવાર આભાર વ્યક્ત કરું છું  અને હું જાણું છું કે જ્યારે ઓપરેશન સિંદૂર થયું ત્યારે આખું ભાવનગર મેદાનમાં હાજર હતું. હું તમારો સ્વભાવ જાણું છું, અને હું આ માટે મારી ઊંડી કૃતજ્ઞતા પણ વ્યક્ત કરું છું. ભાવનગરના ભાઈઓ અને બહેનો, કૃપા કરીને નવરાત્રિ માંડવી (મંડપ) પરથી થોડું જોર લગાવજો. જેથી આત્મનિર્ભર ભારતનો સંદેશ તમારા માંડવી (મંડપ) દ્વારા દેશના તમામ લોકો સુધી પહોંચે. ખૂબ ખૂબ આભાર, ભાઈઓ!

 

Explore More
શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિર ધ્વજારોહણ ઉત્સવ દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીના સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિર ધ્વજારોહણ ઉત્સવ દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીના સંબોધનનો મૂળપાઠ
World Exclusive | Almost like a miracle: Putin praises India's economic rise since independence

Media Coverage

World Exclusive | Almost like a miracle: Putin praises India's economic rise since independence
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
India–Russia friendship has remained steadfast like the Pole Star: PM Modi during the joint press meet with Russian President Putin
December 05, 2025

Your Excellency, My Friend, राष्ट्रपति पुतिन,
दोनों देशों के delegates,
मीडिया के साथियों,
नमस्कार!
"दोबरी देन"!

आज भारत और रूस के तेईसवें शिखर सम्मेलन में राष्ट्रपति पुतिन का स्वागत करते हुए मुझे बहुत खुशी हो रही है। उनकी यात्रा ऐसे समय हो रही है जब हमारे द्विपक्षीय संबंध कई ऐतिहासिक milestones के दौर से गुजर रहे हैं। ठीक 25 वर्ष पहले राष्ट्रपति पुतिन ने हमारी Strategic Partnership की नींव रखी थी। 15 वर्ष पहले 2010 में हमारी साझेदारी को "Special and Privileged Strategic Partnership” का दर्जा मिला।

पिछले ढाई दशक से उन्होंने अपने नेतृत्व और दूरदृष्टि से इन संबंधों को निरंतर सींचा है। हर परिस्थिति में उनके नेतृत्व ने आपसी संबंधों को नई ऊंचाई दी है। भारत के प्रति इस गहरी मित्रता और अटूट प्रतिबद्धता के लिए मैं राष्ट्रपति पुतिन का, मेरे मित्र का, हृदय से आभार व्यक्त करता हूँ।

Friends,

पिछले आठ दशकों में विश्व में अनेक उतार चढ़ाव आए हैं। मानवता को अनेक चुनौतियों और संकटों से गुज़रना पड़ा है। और इन सबके बीच भी भारत–रूस मित्रता एक ध्रुव तारे की तरह बनी रही है।परस्पर सम्मान और गहरे विश्वास पर टिके ये संबंध समय की हर कसौटी पर हमेशा खरे उतरे हैं। आज हमने इस नींव को और मजबूत करने के लिए सहयोग के सभी पहलुओं पर चर्चा की। आर्थिक सहयोग को नई ऊँचाइयों पर ले जाना हमारी साझा प्राथमिकता है। इसे साकार करने के लिए आज हमने 2030 तक के लिए एक Economic Cooperation प्रोग्राम पर सहमति बनाई है। इससे हमारा व्यापार और निवेश diversified, balanced, और sustainable बनेगा, और सहयोग के क्षेत्रों में नए आयाम भी जुड़ेंगे।

आज राष्ट्रपति पुतिन और मुझे India–Russia Business Forum में शामिल होने का अवसर मिलेगा। मुझे पूरा विश्वास है कि ये मंच हमारे business संबंधों को नई ताकत देगा। इससे export, co-production और co-innovation के नए दरवाजे भी खुलेंगे।

दोनों पक्ष यूरेशियन इकॉनॉमिक यूनियन के साथ FTA के शीघ्र समापन के लिए प्रयास कर रहे हैं। कृषि और Fertilisers के क्षेत्र में हमारा करीबी सहयोग,food सिक्युरिटी और किसान कल्याण के लिए महत्वपूर्ण है। मुझे खुशी है कि इसे आगे बढ़ाते हुए अब दोनों पक्ष साथ मिलकर यूरिया उत्पादन के प्रयास कर रहे हैं।

Friends,

दोनों देशों के बीच connectivity बढ़ाना हमारी मुख्य प्राथमिकता है। हम INSTC, Northern Sea Route, चेन्नई - व्लादिवोस्टोक Corridors पर नई ऊर्जा के साथ आगे बढ़ेंगे। मुजे खुशी है कि अब हम भारत के seafarersकी polar waters में ट्रेनिंग के लिए सहयोग करेंगे। यह आर्कटिक में हमारे सहयोग को नई ताकत तो देगा ही, साथ ही इससे भारत के युवाओं के लिए रोजगार के नए अवसर बनेंगे।

उसी प्रकार से Shipbuilding में हमारा गहरा सहयोग Make in India को सशक्त बनाने का सामर्थ्य रखता है। यह हमारेwin-win सहयोग का एक और उत्तम उदाहरण है, जिससे jobs, skills और regional connectivity – सभी को बल मिलेगा।

ऊर्जा सुरक्षा भारत–रूस साझेदारी का मजबूत और महत्वपूर्ण स्तंभ रहा है। Civil Nuclear Energy के क्षेत्र में हमारा दशकों पुराना सहयोग, Clean Energy की हमारी साझा प्राथमिकताओं को सार्थक बनाने में महत्वपूर्ण रहा है। हम इस win-win सहयोग को जारी रखेंगे।

Critical Minerals में हमारा सहयोग पूरे विश्व में secure और diversified supply chains सुनिश्चित करने के लिए महत्वपूर्ण है। इससे clean energy, high-tech manufacturing और new age industries में हमारी साझेदारी को ठोस समर्थन मिलेगा।

Friends,

भारत और रूस के संबंधों में हमारे सांस्कृतिक सहयोग और people-to-people ties का विशेष महत्व रहा है। दशकों से दोनों देशों के लोगों में एक-दूसरे के प्रति स्नेह, सम्मान, और आत्मीयताका भाव रहा है। इन संबंधों को और मजबूत करने के लिए हमने कई नए कदम उठाए हैं।

हाल ही में रूस में भारत के दो नए Consulates खोले गए हैं। इससे दोनों देशों के नागरिकों के बीच संपर्क और सुगम होगा, और आपसी नज़दीकियाँ बढ़ेंगी। इस वर्ष अक्टूबर में लाखों श्रद्धालुओं को "काल्मिकिया” में International Buddhist Forum मे भगवान बुद्ध के पवित्र अवशेषों का आशीर्वाद मिला।

मुझे खुशी है कि शीघ्र ही हम रूसी नागरिकों के लिए निशुल्क 30 day e-tourist visa और 30-day Group Tourist Visa की शुरुआत करने जा रहे हैं।

Manpower Mobility हमारे लोगों को जोड़ने के साथ-साथ दोनों देशों के लिए नई ताकत और नए अवसर create करेगी। मुझे खुशी है इसे बढ़ावा देने के लिए आज दो समझौतेकिए गए हैं। हम मिलकर vocational education, skilling और training पर भी काम करेंगे। हम दोनों देशों के students, scholars और खिलाड़ियों का आदान-प्रदान भी बढ़ाएंगे।

Friends,

आज हमने क्षेत्रीय और वैश्विक मुद्दों पर भी चर्चा की। यूक्रेन के संबंध में भारत ने शुरुआत से शांति का पक्ष रखा है। हम इस विषय के शांतिपूर्ण और स्थाई समाधान के लिए किए जा रहे सभी प्रयासों का स्वागत करते हैं। भारत सदैव अपना योगदान देने के लिए तैयार रहा है और आगे भी रहेगा।

आतंकवाद के विरुद्ध लड़ाई में भारत और रूस ने लंबे समय से कंधे से कंधा मिलाकर सहयोग किया है। पहलगाम में हुआ आतंकी हमला हो या क्रोकस City Hall पर किया गया कायरतापूर्ण आघात — इन सभी घटनाओं की जड़ एक ही है। भारत का अटल विश्वास है कि आतंकवाद मानवता के मूल्यों पर सीधा प्रहार है और इसके विरुद्ध वैश्विक एकता ही हमारी सबसे बड़ी ताक़त है।

भारत और रूस के बीच UN, G20, BRICS, SCO तथा अन्य मंचों पर करीबी सहयोग रहा है। करीबी तालमेल के साथ आगे बढ़ते हुए, हम इन सभी मंचों पर अपना संवाद और सहयोग जारी रखेंगे।

Excellency,

मुझे पूरा विश्वास है कि आने वाले समय में हमारी मित्रता हमें global challenges का सामना करने की शक्ति देगी — और यही भरोसा हमारे साझा भविष्य को और समृद्ध करेगा।

मैं एक बार फिर आपको और आपके पूरे delegation को भारत यात्रा के लिए बहुत बहुत धन्यवाद देता हूँ।