ভাৰতত বৃত্তিমূলক শিক্ষাৰ পৰিৱৰ্তনৰ দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হিচাপে প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ অধ্যক্ষতাত অনুষ্ঠিত কেন্দ্ৰীয় কেবিনেটে কেন্দ্ৰীয় পৃষ্ঠপোষকতাৰ আঁচনি হিচাপে ঔদ্যোগিক প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (আইটিআই)সমূহৰ উন্নীতকৰণ আৰু দক্ষতা বৰ্দ্ধনৰ বাবে পাঁচটা (৫) ৰাষ্ট্ৰীয় উৎকৰ্ষ কেন্দ্ৰ স্থাপনৰ প্ৰস্তাৱলৈ অনুমোদন জনাইছে।
ঔদ্যোগিক প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (আইটিআই)সমূহৰ উন্নীতকৰণ আৰু পাঁচটা (৫) ৰাষ্ট্ৰীয় উৎকৰ্ষ কেন্দ্ৰ (এনচিঅ'ই) স্থাপনৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় পৃষ্ঠপোষকতাযুক্ত তত্বাৱধান আঁচনি হিচাপে আঁচনিখন ৰূপায়ণ কৰা হ'ব, যাৰ বাবে এছিয়ান ডেভেলপমেণ্ট বেঙ্ক আৰু বিশ্ব বেঙ্কৰ দ্বাৰা কেন্দ্ৰীয় অংশৰ ৫০%ৰ সহ-বিত্তীয় যোগানৰ সৈতে ২০২৪-২৫ৰ বাজেট আৰু ২০২৫-২৬ৰ বাজেটত ৬০,০০০ কোটি টকা (কেন্দ্ৰীয় অংশ: ৩০,০০০ কোটি টকা আৰু ৰাজ্যিক অংশীদাৰিত্ব ২০,০০০ কোটি টকা: উদ্যোগ অংশীদাৰিত্ব ১০,০০০ কোটি টকা)ৰ পুঁজি ঘোষণা কৰা হৈছিল।
এই আঁচনিখনে ১,০০০ খন চৰকাৰী আইটিআইক হাব এণ্ড স্পক-লৈ উন্নীতকৰণত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিব আৰু উদ্যোগ সংৰেখিত পুনৰ্নিৰ্মাণ বাণিজ্য (পাঠ্যক্ৰম) আৰু এই প্ৰতিষ্ঠানসমূহত দক্ষতাৰ বাবে পাঁচটা ৰাষ্ট্ৰীয় উৎকৰ্ষ কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰাকে ধৰি পাঁচ (৫) ৰাষ্ট্ৰীয় দক্ষতা প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (এনএছটিআই)ৰ সামৰ্থ্য বৃদ্ধিৰ দিহা কৰিব।
আঁচনিখনৰ লক্ষ্য হৈছে ৰাজ্য চৰকাৰ আৰু উদ্যোগৰ সহযোগত বৰ্তমানৰ আইটিআইসমূহক চৰকাৰী মালিকানাধীন, উদ্যোগ-পৰিচালিত দক্ষতা প্ৰতিষ্ঠান হিচাপে গঢ়ি তোলা। পাঁচ বছৰৰ ভিতৰত উদ্যোগসমূহৰ মানৱ মূলধনৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰা পাঠ্যক্ৰমৰ জৰিয়তে ২০ লাখ যুৱক-যুৱতীক দক্ষ কৰি তোলা হ'ব। আঁচনিখনে স্থানীয় কৰ্মচাৰী যোগান আৰু উদ্যোগৰ চাহিদাৰ মাজত সামঞ্জস্য স্থাপন কৰাত গুৰুত্ব দিব, যাৰ দ্বাৰা এমএছএমইকে ধৰি উদ্যোগসমূহক নিযুক্তিৰ বাবে সাজু শ্ৰমিকসকলক প্ৰাপ্ত কৰাত সহায় কৰিব।
অতীতত বিভিন্ন আঁচনিৰ অধীনত প্ৰদান কৰা বিত্তীয় সাহায্য আইটিআইসমূহৰ সম্পূৰ্ণ উন্নীতকৰণৰ প্ৰয়োজনীয়তা, বিশেষকৈ আন্তঃগাঁথনিৰ উত্তৰণসাধন, সামৰ্থ্য বৰ্দ্ধন, আৰু মূলধন-নিবিড়, নতুন যুগৰ ব্যৱসায় আৰম্ভ কৰাৰ বাবে বৰ্ধিত বিনিয়োগৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাৰ বাবে অনুকূল আছিল। ইয়াক দূৰ কৰিবলৈ, প্ৰস্তাৱিত আঁচনিৰ অধীনত এক প্ৰয়োজনীয়তা-আধাৰিত বিনিয়োগৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে, যাৰ ফলত প্ৰতিটো প্ৰতিষ্ঠানৰ নিৰ্দিষ্ট আন্তঃগাঁথনি, সামৰ্থ্য আৰু বাণিজ্য সম্পৰ্কীয় প্ৰয়োজনীয়তাক আধাৰ কৰি পুঁজি আৱণ্টনত নমনীয়তা প্ৰদান কৰা হৈছে। প্ৰথমবাৰৰ বাবে আঁচনিখনে ধৰাবাহিকতাৰ ভিত্তিত আইটিআই উন্নীতকৰণৰ পৰিকল্পনা আৰু ব্যৱস্থাপনাত উদ্যোগৰ গভীৰ সংযোগ স্থাপন কৰিব বিচাৰিছে। আঁচনিখনে এক ফলাফল-চালিত ৰূপায়ণ ৰণনীতিৰ বাবে উদ্যোগ-নেতৃত্বাধীন ‘বিশেষ উদ্দেশ্য বাহন’ (এছপিভি)ৰ আৰ্হি গ্ৰহণ কৰিব, যাৰ ফলত ই আইটিআই পৰিস্থিতিতন্ত্ৰ উন্নত কৰাৰ বাবে পূৰ্বতে গ্ৰহণ কৰা প্ৰচেষ্টাসমূহৰ পৰা পৃথক হ'ব।
আঁচনিখনৰ অধীনত ভূৱনেশ্বৰ, চেন্নাই, হায়দৰাবাদ, কানপুৰ, আৰু লুধিয়ানাত পাঁচটা ৰাষ্ট্ৰীয় দক্ষতা প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (এনএছটিআই)ৰ জৰিয়তে ‘প্ৰশিক্ষকৰ প্ৰশিক্ষণ’(টিঅটি) সুবিধা উন্নত কৰাৰ বাবে আন্তঃগাঁথনি উন্নীতকৰণৰ দিহা কৰা হ'ব। ইয়াৰ উপৰিও, ৫০,০০০ প্ৰশিক্ষকক প্ৰাক-সেৱা আৰু সেৱানিবৃত্ত-প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰা হ'ব।
আঁচনিখনৰ উদ্দেশ্য হৈছে আন্তঃগাঁথনি, পাঠ্যক্ৰমৰ প্ৰাসংগিকতা, নিয়োগযোগ্যতা, আৰু বৃত্তিমূলক প্ৰশিক্ষণৰ ধাৰণাত দীৰ্ঘদিনীয়া প্ৰত্যাহ্বানৰ মোকাবিলা কৰি দক্ষ জনশক্তিৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাৰ বাবে এক গোলকীয় উৎপাদন আৰু উদ্ভাৱন শক্তিক্ষেত্ৰ হোৱাৰ বাবে দেশৰ যাত্ৰাৰ সৈতে সংযোজিত আইটিআইসমূহক শীৰ্ষস্থানত ৰখা। ই উদ্যোগৰ চাহিদাৰ সৈতে সংগতি ৰাখি দক্ষ শ্ৰমিকৰ এক সামঞ্জস্য সৃষ্টি কৰিব, যাৰ দ্বাৰা ইলেক্ট্ৰনিকছ, অটোমোটিভ আৰু নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দৰে উচ্চ বিকাশৰ ক্ষেত্ৰসমূহত দক্ষতাৰ অভাৱ দূৰ কৰিব। মুঠতে, প্ৰস্তাৱিত আঁচনিখনে প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ বিকশিত ভাৰতৰ দৃষ্টিভংগীৰ সৈতে সংগতি ৰাখি বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যতৰ উদ্যোগ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাৰ বাবে বাবে দক্ষতাক এক মুখ্য সক্ষমকৰ্তা হিচাপে ভূমিকা পালন কৰিব।
পটভূমি:
বৃত্তিমূলক শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণ অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু উৎপাদনশীলতাৰ এক অপৰিসীম চালক হ'ব পাৰে, কিয়নো ভাৰতে ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত এক উন্নত ৰাষ্ট্ৰৰ দিশত ইয়াৰ উচ্চাকাংক্ষী যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিছে। ঔদ্যোগিক প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (আইটিআই)সমূহ ১৯৫০-ৰ দশকৰ পৰা ভাৰতত বৃত্তিমূলক শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণৰ মেৰুদণ্ড হৈ আহিছে, যি ৰাজ্য চৰকাৰৰ অধীনত কাম কৰি আছে। যদিও আইটিআই নেটৱৰ্ক ২০১৪ চনৰ পৰা প্ৰায় ৪৭% সম্প্ৰসাৰিত হৈছে, ১৪.৪০ লাখ নামভৰ্তিৰ সৈতে ১৪,৬১৫ ত উপনীত হৈছে, আইটিআইৰ জৰিয়তে বৃত্তিমূলক প্ৰশিক্ষণ কম উচ্চাকাংক্ষী হৈ আছে আৰু প্ৰতিষ্ঠানসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰাৰ বাবে প্ৰণালীবদ্ধ হস্তক্ষেপৰ অভাৱত ভুগিছে।
যদিও অতীতত আইটিআইসমূহৰ উন্নীতকৰণত সহায় কৰাৰ বাবে আঁচনি আছিল, সম্ভৱতঃ, আইটিআইৰ বাবে এক ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিসৰৰ কাৰ্যসূচীৰ জৰিয়তে যোৱা দশকৰ বৰ্ধিত প্ৰচেষ্টাত আৰোহণ কৰাৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সময়, উদ্যোগৰ সৈতে সংযোজিত পাঠ্যক্ৰমৰ সমল আৰু আৰ্হিৰ সৈতে সংযোজিত হৈ বিকশিত ভাৰতৰ লক্ষ্য প্ৰাপ্ত কৰাৰ বাবে দক্ষ কৰ্মবাহিনীৰ এক সমূহ সৃষ্টি কৰাৰ প্ৰয়োজন আছে।
ভাৰতত বৃত্তিমূলক শিক্ষাৰ পৰিৱৰ্তনৰ দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হিচাপে প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ অধ্যক্ষতাত অনুষ্ঠিত কেন্দ্ৰীয় কেবিনেটে কেন্দ্ৰীয় পৃষ্ঠপোষকতাৰ আঁচনি হিচাপে ঔদ্যোগিক প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (আইটিআই)সমূহৰ উন্নীতকৰণ আৰু দক্ষতা বৰ্দ্ধনৰ বাবে পাঁচটা (৫) ৰাষ্ট্ৰীয় উৎকৰ্ষ কেন্দ্ৰ স্থাপনৰ প্ৰস্তাৱলৈ অনুমোদন জনাইছে।
ঔদ্যোগিক প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (আইটিআই)সমূহৰ উন্নীতকৰণ আৰু পাঁচটা (৫) ৰাষ্ট্ৰীয় উৎকৰ্ষ কেন্দ্ৰ (এনচিঅ'ই) স্থাপনৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় পৃষ্ঠপোষকতাযুক্ত তত্বাৱধান আঁচনি হিচাপে আঁচনিখন ৰূপায়ণ কৰা হ'ব, যাৰ বাবে এছিয়ান ডেভেলপমেণ্ট বেঙ্ক আৰু বিশ্ব বেঙ্কৰ দ্বাৰা কেন্দ্ৰীয় অংশৰ ৫০%ৰ সহ-বিত্তীয় যোগানৰ সৈতে ২০২৪-২৫ৰ বাজেট আৰু ২০২৫-২৬ৰ বাজেটত ৬০,০০০ কোটি টকা (কেন্দ্ৰীয় অংশ: ৩০,০০০ কোটি টকা আৰু ৰাজ্যিক অংশীদাৰিত্ব ২০,০০০ কোটি টকা: উদ্যোগ অংশীদাৰিত্ব ১০,০০০ কোটি টকা)ৰ পুঁজি ঘোষণা কৰা হৈছিল।
এই আঁচনিখনে ১,০০০ খন চৰকাৰী আইটিআইক হাব এণ্ড স্পক-লৈ উন্নীতকৰণত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিব আৰু উদ্যোগ সংৰেখিত পুনৰ্নিৰ্মাণ বাণিজ্য (পাঠ্যক্ৰম) আৰু এই প্ৰতিষ্ঠানসমূহত দক্ষতাৰ বাবে পাঁচটা ৰাষ্ট্ৰীয় উৎকৰ্ষ কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰাকে ধৰি পাঁচ (৫) ৰাষ্ট্ৰীয় দক্ষতা প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (এনএছটিআই)ৰ সামৰ্থ্য বৃদ্ধিৰ দিহা কৰিব।
আঁচনিখনৰ লক্ষ্য হৈছে ৰাজ্য চৰকাৰ আৰু উদ্যোগৰ সহযোগত বৰ্তমানৰ আইটিআইসমূহক চৰকাৰী মালিকানাধীন, উদ্যোগ-পৰিচালিত দক্ষতা প্ৰতিষ্ঠান হিচাপে গঢ়ি তোলা। পাঁচ বছৰৰ ভিতৰত উদ্যোগসমূহৰ মানৱ মূলধনৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰা পাঠ্যক্ৰমৰ জৰিয়তে ২০ লাখ যুৱক-যুৱতীক দক্ষ কৰি তোলা হ'ব। আঁচনিখনে স্থানীয় কৰ্মচাৰী যোগান আৰু উদ্যোগৰ চাহিদাৰ মাজত সামঞ্জস্য স্থাপন কৰাত গুৰুত্ব দিব, যাৰ দ্বাৰা এমএছএমইকে ধৰি উদ্যোগসমূহক নিযুক্তিৰ বাবে সাজু শ্ৰমিকসকলক প্ৰাপ্ত কৰাত সহায় কৰিব।
অতীতত বিভিন্ন আঁচনিৰ অধীনত প্ৰদান কৰা বিত্তীয় সাহায্য আইটিআইসমূহৰ সম্পূৰ্ণ উন্নীতকৰণৰ প্ৰয়োজনীয়তা, বিশেষকৈ আন্তঃগাঁথনিৰ উত্তৰণসাধন, সামৰ্থ্য বৰ্দ্ধন, আৰু মূলধন-নিবিড়, নতুন যুগৰ ব্যৱসায় আৰম্ভ কৰাৰ বাবে বৰ্ধিত বিনিয়োগৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাৰ বাবে অনুকূল আছিল। ইয়াক দূৰ কৰিবলৈ, প্ৰস্তাৱিত আঁচনিৰ অধীনত এক প্ৰয়োজনীয়তা-আধাৰিত বিনিয়োগৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে, যাৰ ফলত প্ৰতিটো প্ৰতিষ্ঠানৰ নিৰ্দিষ্ট আন্তঃগাঁথনি, সামৰ্থ্য আৰু বাণিজ্য সম্পৰ্কীয় প্ৰয়োজনীয়তাক আধাৰ কৰি পুঁজি আৱণ্টনত নমনীয়তা প্ৰদান কৰা হৈছে। প্ৰথমবাৰৰ বাবে আঁচনিখনে ধৰাবাহিকতাৰ ভিত্তিত আইটিআই উন্নীতকৰণৰ পৰিকল্পনা আৰু ব্যৱস্থাপনাত উদ্যোগৰ গভীৰ সংযোগ স্থাপন কৰিব বিচাৰিছে। আঁচনিখনে এক ফলাফল-চালিত ৰূপায়ণ ৰণনীতিৰ বাবে উদ্যোগ-নেতৃত্বাধীন ‘বিশেষ উদ্দেশ্য বাহন’ (এছপিভি)ৰ আৰ্হি গ্ৰহণ কৰিব, যাৰ ফলত ই আইটিআই পৰিস্থিতিতন্ত্ৰ উন্নত কৰাৰ বাবে পূৰ্বতে গ্ৰহণ কৰা প্ৰচেষ্টাসমূহৰ পৰা পৃথক হ'ব।
আঁচনিখনৰ অধীনত ভূৱনেশ্বৰ, চেন্নাই, হায়দৰাবাদ, কানপুৰ, আৰু লুধিয়ানাত পাঁচটা ৰাষ্ট্ৰীয় দক্ষতা প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (এনএছটিআই)ৰ জৰিয়তে ‘প্ৰশিক্ষকৰ প্ৰশিক্ষণ’(টিঅটি) সুবিধা উন্নত কৰাৰ বাবে আন্তঃগাঁথনি উন্নীতকৰণৰ দিহা কৰা হ'ব। ইয়াৰ উপৰিও, ৫০,০০০ প্ৰশিক্ষকক প্ৰাক-সেৱা আৰু সেৱানিবৃত্ত-প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰা হ'ব।
আঁচনিখনৰ উদ্দেশ্য হৈছে আন্তঃগাঁথনি, পাঠ্যক্ৰমৰ প্ৰাসংগিকতা, নিয়োগযোগ্যতা, আৰু বৃত্তিমূলক প্ৰশিক্ষণৰ ধাৰণাত দীৰ্ঘদিনীয়া প্ৰত্যাহ্বানৰ মোকাবিলা কৰি দক্ষ জনশক্তিৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাৰ বাবে এক গোলকীয় উৎপাদন আৰু উদ্ভাৱন শক্তিক্ষেত্ৰ হোৱাৰ বাবে দেশৰ যাত্ৰাৰ সৈতে সংযোজিত আইটিআইসমূহক শীৰ্ষস্থানত ৰখা। ই উদ্যোগৰ চাহিদাৰ সৈতে সংগতি ৰাখি দক্ষ শ্ৰমিকৰ এক সামঞ্জস্য সৃষ্টি কৰিব, যাৰ দ্বাৰা ইলেক্ট্ৰনিকছ, অটোমোটিভ আৰু নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দৰে উচ্চ বিকাশৰ ক্ষেত্ৰসমূহত দক্ষতাৰ অভাৱ দূৰ কৰিব। মুঠতে, প্ৰস্তাৱিত আঁচনিখনে প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ বিকশিত ভাৰতৰ দৃষ্টিভংগীৰ সৈতে সংগতি ৰাখি বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যতৰ উদ্যোগ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাৰ বাবে বাবে দক্ষতাক এক মুখ্য সক্ষমকৰ্তা হিচাপে ভূমিকা পালন কৰিব।
পটভূমি:
বৃত্তিমূলক শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণ অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু উৎপাদনশীলতাৰ এক অপৰিসীম চালক হ'ব পাৰে, কিয়নো ভাৰতে ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত এক উন্নত ৰাষ্ট্ৰৰ দিশত ইয়াৰ উচ্চাকাংক্ষী যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিছে। ঔদ্যোগিক প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (আইটিআই)সমূহ ১৯৫০-ৰ দশকৰ পৰা ভাৰতত বৃত্তিমূলক শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণৰ মেৰুদণ্ড হৈ আহিছে, যি ৰাজ্য চৰকাৰৰ অধীনত কাম কৰি আছে। যদিও আইটিআই নেটৱৰ্ক ২০১৪ চনৰ পৰা প্ৰায় ৪৭% সম্প্ৰসাৰিত হৈছে, ১৪.৪০ লাখ নামভৰ্তিৰ সৈতে ১৪,৬১৫ ত উপনীত হৈছে, আইটিআইৰ জৰিয়তে বৃত্তিমূলক প্ৰশিক্ষণ কম উচ্চাকাংক্ষী হৈ আছে আৰু প্ৰতিষ্ঠানসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰাৰ বাবে প্ৰণালীবদ্ধ হস্তক্ষেপৰ অভাৱত ভুগিছে।
যদিও অতীতত আইটিআইসমূহৰ উন্নীতকৰণত সহায় কৰাৰ বাবে আঁচনি আছিল, সম্ভৱতঃ, আইটিআইৰ বাবে এক ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিসৰৰ কাৰ্যসূচীৰ জৰিয়তে যোৱা দশকৰ বৰ্ধিত প্ৰচেষ্টাত আৰোহণ কৰাৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সময়, উদ্যোগৰ সৈতে সংযোজিত পাঠ্যক্ৰমৰ সমল আৰু আৰ্হিৰ সৈতে সংযোজিত হৈ বিকশিত ভাৰতৰ লক্ষ্য প্ৰাপ্ত কৰাৰ বাবে দক্ষ কৰ্মবাহিনীৰ এক সমূহ সৃষ্টি কৰাৰ প্ৰয়োজন আছে।
Emphasising India-Mauritius special and unique ties, they reaffirm shared commitment to further deepen the Enhanced Strategic Partnership.
