પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે આજે 2022-23થી 2025-26 સુધીના 15મા નાણાપંચના બાકીના ચાર વર્ષ માટે ઉત્તર પૂર્વ ક્ષેત્ર માટે પ્રધાનમંત્રી વિકાસ પહેલ (PM-DevINE)ને આજે એક નવી યોજનાને મંજૂરી આપી છે. નવી યોજના, PM-DevINE, 100% કેન્દ્રીય ભંડોળ સાથે કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની યોજના છે અને તેનો અમલ ઉત્તર પૂર્વીય ક્ષેત્રના વિકાસ મંત્રાલય (DoNER) દ્વારા કરવામાં આવશે.
PM-DevINE યોજનામાં 2022-23 થી 2025-26 (15મા નાણાપંચના સમયગાળાના બાકીના વર્ષો) ચાર વર્ષના સમયગાળા માટે રૂ. 6,600 કરોડનો ખર્ચ હશે.
PM-DevINE પ્રોજેક્ટ્સને 2025-26 સુધીમાં પૂર્ણ કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવશે જેથી કરીને આ વર્ષ પછી કોઈ પ્રતિબદ્ધ જવાબદારીઓ ન હોય. આ મુખ્યત્વે 2022-23 અને 2023-24માં યોજના હેઠળની મંજૂરીઓનું ફ્રન્ટ-લોડિંગ સૂચવે છે. જ્યારે 2024-25 અને 2025-26 દરમિયાન ખર્ચ થવાનું ચાલુ રહેશે, ત્યારે મંજૂર PM-DevINE પ્રોજેક્ટને પૂર્ણ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે.
PM-DevINE ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, સહાયક ઉદ્યોગો, સામાજિક વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સ અને યુવાનો અને મહિલાઓ માટે આજીવિકાની પ્રવૃત્તિઓનું સર્જન કરશે, આમ રોજગાર નિર્માણ તરફ દોરી જશે.
PM-DevINEનો અમલ DoNER મંત્રાલય દ્વારા નોર્થ ઈસ્ટર્ન કાઉન્સિલ અથવા કેન્દ્રીય મંત્રાલયો/એજંસીઓ દ્વારા કરવામાં આવશે. PM-DevINE હેઠળ મંજૂર કરાયેલા પ્રોજેક્ટ્સનું પર્યાપ્ત સંચાલન અને જાળવણી સુનિશ્ચિત કરવા માટે પગલાં લેવામાં આવશે જેથી કરીને તે ટકાઉ હોય. સમય અને વધુ પડતા ખર્ચના બાંધકામના જોખમોને મર્યાદિત કરવા માટે, સરકારી પ્રોજેક્ટ્સ પર પડતાં શક્ય તેટલી હદ સુધી એન્જિનિયરિંગ-પ્રોક્યોરમેન્ટ-કન્સ્ટ્રક્શન (EPC) ધોરણે અમલમાં મૂકવામાં આવશે.
PM-DevINEના ઉદ્દેશ્યો છે:
(a) PM ગતિ શક્તિની ભાવનામાં, એકીકૃત રીતે ફંડ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર;
(b) NERની અનુભવાયેલી જરૂરિયાતોને આધારે સામાજિક વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સને સમર્થન આપવું;
(c) યુવાનો અને મહિલાઓ માટે આજીવિકા પ્રવૃત્તિઓને સક્ષમ કરો;
(d) વિવિધ ક્ષેત્રોમાં વિકાસની જગ્યાઓ ભરો.
પૂર્વોત્તર ક્ષેત્રના વિકાસ માટે અન્ય MDoNER યોજનાઓ છે. અન્ય MDoNER યોજનાઓ હેઠળના પ્રોજેક્ટનું સરેરાશ કદ માત્ર રૂ.12 કરોડ છે. PM-DevINE ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને સામાજિક વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સને ટેકો આપશે જે કદમાં મોટા હોઈ શકે છે અને અલગ પ્રોજેક્ટ્સને બદલે એન્ડ-ટુ-એન્ડ ડેવલપમેન્ટ સોલ્યુશન પણ પ્રદાન કરશે. તે સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે કે MDoNER અથવા અન્ય કોઈપણ મંત્રાલય/વિભાગની અન્ય કોઈપણ યોજનાઓ સાથે PM-DevINE હેઠળ પ્રોજેક્ટ સપોર્ટની કોઈ ડુપ્લિકેશન નથી.
PM-DevINE, નોર્થ ઈસ્ટર્ન રિજન (NER) માં વિકાસના અંતરાલોને દૂર કરવા માટે કેન્દ્રીય બજેટ 2022-23માં જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. PM-DevINEની ઘોષણા એ સરકાર દ્વારા NE પ્રદેશના વિકાસને મહત્વ આપવાનું બીજું એક ઉદાહરણ છે.
PM-DevINE એ NERના વિકાસ માટે ઉપલબ્ધ સંસાધનોના જથ્થામાં વધારાની યોજના છે. તે હાલની કેન્દ્રીય અને રાજ્ય યોજનાઓનો વિકલ્પ હશે નહીં.
જ્યારે PM-DevINE હેઠળ 2022-23 માટે મંજૂર કરવામાં આવનાર કેટલાક પ્રોજેક્ટ્સ બજેટની જાહેરાતનો એક ભાગ છે, ત્યારે સામાન્ય લોકો માટે નોંધપાત્ર સામાજિક-આર્થિક અસર અથવા ટકાઉ આજીવિકાની તકો ધરાવતા પ્રોજેક્ટ્સ (દા.ત., તમામ પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ કેન્દ્રોમાં મૂળભૂત ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, સરકારી પ્રાથમિક અને માધ્યમિક શાળાઓ વગેરે)માં વ્યાપક સવલતો પર ભવિષ્યમાં વિચારણા થઈ શકે છે.
PM-DevINEની જાહેરાત માટેનું સમર્થન એ છે કે બેઝિક મિનિમમ સર્વિસીસ (BMS)ના સંદર્ભમાં NE રાજ્યોના પરિમાણો રાષ્ટ્રીય સરેરાશ કરતા ઘણા ઓછા છે અને નીતિ આયોગ, UNDP અને MDoNER દ્વારા તૈયાર કરાયેલ BER ડિસ્ટ્રિક્ટ સસ્ટેનેબલ ડેવલપમેન્ટ ગોડ (SDG) ઇન્ડેક્સ 2021-22 મુજબ વિકાસમાં ગંભીર અંતર છે. નવી સ્કીમ, PM-DevINEની જાહેરાત BMSની આ ખામીઓ અને વિકાસની ખામીઓને દૂર કરવા માટે કરવામાં આવી હતી.
