ആസാദി കാ അമൃത് മഹോത്സവ്’ (ഇന്ത്യ @ 75) ന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നാന്ദി കുറിച്ച് കൊണ്ട്
അഹമ്മദാബാദിലെ സബർമതി ആശ്രമത്തിൽ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി ‘പദയാത്ര ' (സ്വാതന്ത്ര്യ മാർച്ച്) ഫ്ലാഗുചെയ്തു. ഇന്ത്യ @ 75 ആഘോഷങ്ങൾക്കായി വിവിധ സാംസ്കാരിക, ഡിജിറ്റൽ സംരംഭങ്ങളും അദ്ദേഹം ആരംഭിച്ചു. ഗുജറാത്ത് ഗവർണർ ശ്രീ ആചാര്യ ദേവ്രത്, കേന്ദ്ര സഹമന്ത്രി ശ്രീ പ്രഹ്ളാദ് സിംഗ് പട്ടേൽ, ഗുജറാത്ത് മുഖ്യമന്ത്രി ശ്രീ വിജയ് രൂപാനി എന്നിവർ ചടങ്ങിൽ പങ്കെടുത്തു.
ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ 75-ാം വാർഷികത്തിന്റെ ഓർമയ്ക്കായി ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് സംഘടിപ്പിക്കുന്ന പരിപാടികളുടെ ഒരു പരമ്പരയാണ് ആസാദി കാ അമൃത് മഹോത്സവ്. ജന പങ്കാളിത്തോടെ ജനകീയ ഉത്സവമായിട്ടായിരിക്കും ഇത് ആഘോഷിക്കുക.
സബർമതി ആശ്രമത്തിൽ സംസാരിക്കവെ, 2020 ആഗസ്റ്റ് 15 ന് 75 ആഴ്ചകൾക്കുമുമ്പ് 'ആസാദി കാ അമൃത് മഹോത്സവ്' സമാരംഭിക്കുന്നത് 2023 ഓഗസ്റ്റ് 15 വരെ തുടരുമെന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രി. നരേന്ദ്ര മോദി
പറഞ്ഞു. മഹാത്മാഗാന്ധിക്കും സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിൽ ജീവൻ ബാലീ അർപ്പിച്ച മഹാന്മാരായ വ്യക്തികൾക്കും അദ്ദേഹം ആദരാഞ്ജലി അർപ്പിച്ചു.
സ്വപ്‌നങ്ങളും കടമകളും പ്രചോദനമായി നിലനിർത്തുന്നതിനുള്ള മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശ ശക്തിയായി പ്രധാനമന്ത്രി അഞ്ച് തൂണുകൾ അതായത് സ്വാതന്ത്ര്യസമരം, 75 ലെ ആശയങ്ങൾ, 75 ലെ നേട്ടങ്ങൾ, 75 ലെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ, 75 ലെ പ്രതിജ്ഞകൾ എന്നിവ ആവർത്തിച്ചു.
ആസാദി അമൃത് മഹോത്സവ് എന്നാൽ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ അമൃത് എന്നാണ് പ്രധാനമന്ത്രി വിശേഷിപ്പിച്ചത്. സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിലെ യോദ്ധാക്കളുടെ പ്രചോദനത്തിന്റെ അമൃതം എന്നാണ് ഇതിനർത്ഥം; പുതിയ ആശയങ്ങളുടെയും പ്രതിജ്ഞകളുടെയും അമൃതം, ആത്മനിർഭരതയുടെ അമൃതം.
ഉപ്പെന്ന പ്രതീകത്തെക്കുറിച്ച് സംസാരിച്ച പ്രധാനമന്ത്രി, വെറും വിലയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ഒരിക്കലും ഉപ്പിനെ വിലമതിച്ചിട്ടില്ലെന്ന് പറഞ്ഞു. ഇന്ത്യക്കാരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഉപ്പ് സത്യസന്ധത, വിശ്വാസം, വിശ്വസ്തത, അധ്വാനം, സമത്വം, സ്വാശ്രയത്വം എന്നിവയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയുടെ സ്വാശ്രയത്വത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് ഉപ്പ് എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ഇന്ത്യയുടെ മൂല്യങ്ങൾക്കൊപ്പം ബ്രിട്ടീഷുകാരും ഈ സ്വാശ്രയത്വത്തെ വ്രണപ്പെടുത്തുന്നു. ഇന്ത്യയിൽ നിന്നുള്ളവർക്ക് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്ന് വരുന്ന ഉപ്പിനെ ആശ്രയിക്കേണ്ടിവന്നു. രാജ്യത്തിന്റെ ഈ വിട്ടുമാറാത്ത വേദന ഗാന്ധിജി മനസ്സിലാക്കി, ജനങ്ങളുടെ സ്പന്ദനം മനസിലാക്കുകയും അത് ഒരു പ്രസ്ഥാനമായി മാറ്റുകയും ചെയ്തു.
1857 ലെ ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായുള്ള ആദ്യ യുദ്ധം, മഹാത്മാഗാന്ധി വിദേശത്ത് നിന്ന് മടങ്ങിയെത്തിയത്, സത്യഗ്രഹത്തിന്റെ ശക്തിയെ രാജ്യത്തെ ഓർമ്മപ്പെടുത്തൽ , സമ്പൂർണ സ്വരാജിനായുള്ള ലോകമാന്യ തിലകന്റെ ആഹ്വാനം , നേതാജി സുഭാഷ് ചന്ദ്രബോസിന്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ആസാദ് ഹിന്ദ് ഫൗജിന്റെ ദില്ലി മാർച്ച് , ദില്ലി ചലോയുടെ മുദ്രാവാക്യം തുടങ്ങി സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിലെ സുപ്രധാന സന്ദർഭങ്ങൾ പ്രധാനമന്ത്രി അനുസ്മരിച്ചു. സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിന്റെ ഈ ജ്വാലയെ എല്ലാ ദിശയിലും എല്ലാ മേഖലയിലും തുടർച്ചയായി ഉണർത്തുന്ന പ്രവർത്തനം രാജ്യത്തിന്റെ എല്ലാ കോണുകളിലെയും നമ്മുടെ ആചാര്യന്മാരും വിശുദ്ധരും അദ്ധ്യാപകരും ചേർന്നാണ് നടത്തിയതെന്നും അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേർത്തു. ഒരു തരത്തിൽ ഭക്തി പ്രസ്ഥാനം രാജ്യവ്യാപകമായി സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിന് വേദിയൊരുക്കി. ചൈതന്യ മഹാപ്രഭു , രാമകൃഷ്ണ പരമഹംസൻ , ശ്രീമന്ത് ശങ്കർ ദേവ് തുടങ്ങിയ വിശുദ്ധന്മാർ രാജ്യവ്യാപകമായി നടന്ന സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിന് അടിത്തറ സൃഷ്ടിച്ചു. അതുപോലെ, എല്ലാ കോണുകളിൽ നിന്നുമുള്ള വിശുദ്ധന്മാർ രാജ്യത്തിന്റെ ബോധത്തിനും സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിനും കാരണമായി. എണ്ണമറ്റ ത്യാഗങ്ങൾ ചെയ്ത നിരവധി ദളിതർ, ആദിവാസികൾ, സ്ത്രീകൾ, യുവാക്കൾ എന്നിവരുണ്ട്. ബ്രിട്ടീഷുകാർ തലയ്ക്ക് വെടിയുതിർക്കുമ്പോഴും രാജ്യത്തിന്റെ പതാക നിലത്തു വീഴാൻ അനുവദിക്കാത്ത തമിഴ്‌നാട്ടിൽ നിന്നുള്ള 32 കാരനായ കോഡി കഥ കുമാരനെപ്പോലുള്ള നായകന്മാരുടെ ത്യാഗങ്ങൾ അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാട്ടി . ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിനെതിരെ പോരാടിയ ആദ്യത്തെ മഹാറാണിയായിരുന്നു തമിഴ്‌നാട്ടിലെ വേലു നാച്ചിയാർ.
നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ ആദിവാസി സമൂഹം അതിന്റെ വീര്യവും ധൈര്യവും ഉപയോഗിച്ച് വിദേശഭരണം മുട്ടുകുത്തിക്കാൻ തുടർച്ചയായി പ്രവർത്തിച്ചതായി പ്രധാനമന്ത്രി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. ജാർണ്ഡിൽ ബിർസ മുണ്ട ബ്രിട്ടീഷുകാരെ വെല്ലുവിളിക്കുകയും മുർമു സഹോദരന്മാർ സന്താൾ പ്രസ്ഥാനത്തിന് നേതൃത്വം നൽകുകയും ചെയ്തു. ഒഡീഷയിൽ ചക്ര ബിസോയ് ബ്രിട്ടീഷുകാർക്കെതിരെ പോരാടുകയും ലക്ഷ്മൺ നായക് ഗാന്ധിയൻ രീതികളിലൂടെ അവബോധം വ്യാപിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. ആന്ധ്രാപ്രദേശിൽ ബ്രിട്ടീഷുകാർക്കെതിരെ പോരാടിയ മറ്റ് ഗോത്ര നായകന്മാരെ അദ്ദേഹം വിവരിച്ചു . അസമിൽ നിന്നും വടക്കുകിഴക്കൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുമുള്ള ഗോംദർ കോൺവാർ, ലചിത് ബോർഫുകാൻ, സെറാത്ത് സിംഗ് തുടങ്ങിയ സ്വാതന്ത്ര്യസമര സേനാനികൾ രാജ്യത്തിന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന് സംഭാവന നൽകിയതായി അദ്ദേഹം അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. ഗുജറാത്തിലെ ജംബുഗോദയിൽ നായക് ഗോത്രവർഗക്കാരുടെ ത്യാഗവും മംഗാദിൽ നൂറുകണക്കിന് ആദിവാസികളെ കൂട്ടക്കൊല ചെയ്തതും രാജ്യം എപ്പോഴും ഓർക്കും.
എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും എല്ലാ പ്രദേശങ്ങളിലും ഈ ചരിത്രം സംരക്ഷിക്കാൻ കഴിഞ്ഞ ആറ് വർഷമായി രാജ്യം ബോധപൂർവമായ ശ്രമം നടത്തുകയാണെന്നും പ്രധാനമന്ത്രി പറഞ്ഞു. ദണ്ഡി യാത്രയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങളുടെ പുനരുദ്ധാരണം രണ്ട് വർഷം മുമ്പാണ് പൂർത്തിയായത്. രാജ്യത്തെ ആദ്യത്തെ സ്വതന്ത്ര ഗവൺമെന്റ് രൂപീകരിച്ചതിനുശേഷം നേതാജി സുഭാഷ് ആൻഡമാനിൽ ത്രിവർണ്ണ പതാക ഉയർത്തിയ സ്ഥലവും പുനരുജ്ജീവിപ്പിച്ചു. സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിന്റെ പേരിലാണ് ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾക്ക് പേരിട്ടിരിക്കുന്നതെന്നും അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേർത്തു. ബാബാ സാഹിബുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ പഞ്ച തീർഥ രൂപത്തിൽ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ടെന്നും ജല്ലിയൻവാലാബാഗിലെ സ്മാരകവും പൈക പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ സ്മാരകവും വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ടെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.
ഇന്ത്യയിലും വിദേശത്തും നമ്മുടെ കഠിനാധ്വാനത്തിലൂടെ നാം സ്വയം തെളിയിച്ചതായി പ്രധാനമന്ത്രി പറഞ്ഞു. നമ്മുടെ ഭരണഘടനയെയും ജനാധിപത്യ പാരമ്പര്യത്തെയും കുറിച്ച് നാം അഭിമാനിക്കുന്നു. ജനാധിപത്യത്തിന്റെ മാതാവായ ഇന്ത്യ ഇപ്പോഴും ജനാധിപത്യത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ട് മുന്നേറുകയാണ്. ഇന്ത്യയുടെ നേട്ടങ്ങൾ മുഴുവൻ മനുഷ്യരാശിക്കും പ്രതീക്ഷ നൽകുന്നുണ്ടെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ഇന്ത്യയുടെ വികസന യാത്ര ആത്മനിർഭരതയിൽ നിറഞ്ഞിരിക്കുന്നുവെന്നും ഇത് ലോകത്തിന്റെ മുഴുവൻ വികസന യാത്രയ്ക്കും ആക്കം കൂട്ടുമെന്നും അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേർത്തു.
നമ്മുടെ സ്വാതന്ത്ര്യസമരസേനാനികളുടെ ചരിത്രം രേഖപ്പെടുത്തുന്നതിൽ രാജ്യത്തിന്റെ ശ്രമങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്നതിനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം ഏറ്റെടുക്കണമെന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി യുവാക്കളോടും പണ്ഡിതന്മാരോടും അഭ്യർത്ഥിച്ചു. സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിലെ നേട്ടങ്ങൾ ലോകത്തിന് കാണിച്ചുകൊടുക്കാൻ അദ്ദേഹം അവരോട് അഭ്യർത്ഥിച്ചു. കല, സാഹിത്യം, നാടക ലോകം, ചലച്ചിത്ര വ്യവസായം, ഡിജിറ്റൽ വിനോദം എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടവരോട് , നമ്മുടെ ഭൂതകാലത്തിൽ ചിതറിക്കിടക്കുന്ന അതുല്യമായ കഥകൾ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്ത് ജീവസുറ്റതാക്കണമെന്നും പ്രധാനമന്ത്രി അഭ്യർത്ഥിച്ചു.
आज आजादी के अमृत महोत्सव का पहला दिन है।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
अमृत महोत्सव, 15 अगस्त 2022 से 75 सप्ताह पूर्व शुरू हुआ है और 15 अगस्त 2023 तक चलेगा: PM @narendramodi
मैं इस पुण्य अवसर पर बापू के चरणों में अपने श्रद्धा सुमन अर्पित करता हूँ।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
मैं देश के स्वाधीनता संग्राम में अपने आपको आहूत करने वाले, देश को नेतृत्व देने वाली सभी महान विभूतियों के चरणों में नमन करता हूँ, उनका कोटि-कोटि वंदन करता हूँ: PM @narendramodi
Freedom Struggle,
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
Ideas at 75,
Achievements at 75,
Actions at 75,
और Resolves at 75
ये पांचों स्तम्भ आज़ादी की लड़ाई के साथ साथ आज़ाद भारत के सपनों और कर्तव्यों को देश के सामने रखकर आगे बढ़ने की प्रेरणा देंगे: PM @narendramodi
आज़ादी का अमृत महोत्सव यानी- आज़ादी की ऊर्जा का अमृत।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
आज़ादी का अमृत महोत्सव यानी - स्वाधीनता सेनानियों से प्रेरणाओं का अमृत।
आज़ादी का अमृत महोत्सव यानी - नए विचारों का अमृत। नए संकल्पों का अमृत।
आज़ादी का अमृत महोत्सव यानी - आत्मनिर्भरता का अमृत: PM @narendramodi
हम आज भी कहते हैं कि हमने देश का नमक खाया है।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
ऐसा इसलिए नहीं क्योंकि नमक कोई बहुत कीमती चीज है।
ऐसा इसलिए क्योंकि नमक हमारे यहाँ श्रम और समानता का प्रतीक है: PM @narendramodi
हमारे यहां नमक को कभी उसकी कीमत से नहीं आँका गया।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
हमारे यहाँ नमक का मतलब है- ईमानदारी।
हमारे यहां नमक का मतलब है- विश्वास।
हमारे यहां नमक का मतलब है- वफादारी: PM @narendramodi
गांधी जी ने देश के इस पुराने दर्द को समझा, जन-जन से जुड़ी उस नब्ज को पकड़ा।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
और देखते ही देखते ये आंदोलन हर एक भारतीय का आंदोलन बन गया, हर एक भारतीय का संकल्प बन गया: PM @narendramodi
उस दौर में नमक भारत की आत्मनिर्भरता का एक प्रतीक था।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
अंग्रेजों ने भारत के मूल्यों के साथ साथ इस आत्मनिर्भरता पर भी चोट की।
भारत के लोगों को इंग्लैंड से आने वाले नमक पर निर्भर हो जाना पड़ा: PM @narendramodi
1857 का स्वतंत्रता संग्राम, महात्मा गांधी का विदेश से लौटना, देश को सत्याग्रह की ताकत फिर याद दिलाना, लोकमान्य तिलक का पूर्ण स्वराज्य का आह्वान, नेताजी सुभाष चंद्र बोस के नेतृत्व में आजाद हिंद फौज का दिल्ली मार्च, दिल्ली चलो का नारा कौन भूल सकता है: PM @narendramodi
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
आजादी के आंदोलन की इस ज्योति को निरंतर जागृत करने का काम, पूर्व-पश्चिम-उत्तर-दक्षिण, हर दिशा में, हर क्षेत्र में, हमारे संतो-महंतों, आचार्यों ने किया था।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
एक प्रकार से भक्ति आंदोलन ने राष्ट्रव्यापी स्वाधीनता आंदोलन की पीठिका तैयार की थी: PM @narendramodi
देश के कोने कोने से कितने ही दलित, आदिवासी, महिलाएं और युवा हैं जिन्होंने असंख्य तप-त्याग किए।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
याद करिए, तमिलनाडु के 32 वर्षीय नौजवान कोडि काथ् कुमरन को,
अंग्रेजों ने उस नौजवान को सिर में गोली मार दी, लेकिन उन्होंने मरते हुये भी देश के झंडे को जमीन में नहीं गिरने दिया: PM
गोमधर कोंवर, लसित बोरफुकन और सीरत सिंग जैसे असम और पूर्वोत्तर के अनेकों स्वाधीनता सेनानी थे जिन्होंने देश की आज़ादी में योगदान दिया है।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
गुजरात में जांबूघोड़ा में नायक आदिवासियों का बलिदान हो, मानगढ़ में सैकड़ों आदिवासियों का नरससंहार हो, देश इनके बलिदान को हमेशा याद रखेगा: PM
गोमधर कोंवर, लसित बोरफुकन और सीरत सिंग जैसे असम और पूर्वोत्तर के अनेकों स्वाधीनता सेनानी थे जिन्होंने देश की आज़ादी में योगदान दिया है।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
गुजरात में जांबूघोड़ा में नायक आदिवासियों का बलिदान हो, मानगढ़ में सैकड़ों आदिवासियों का नरससंहार हो, देश इनके बलिदान को हमेशा याद रखेगा: PM
आंध्र प्रदेश में मण्यम वीरुडु यानी जंगलों के हीरो अल्लूरी सीराराम राजू ने रम्पा आंदोलन का बिगुल फूंका
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
पासल्था खुन्गचेरा ने मिज़ोरम की पहाड़ियों में अंग्रेज़ो से लोहा लिया: PM @narendramodi
तमिलनाडु की ही वेलू नाचियार वो पहली महारानी थीं, जिन्होंने अंग्रेजी हुकूमत के खिलाफ लड़ाई लड़ी थी।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
इसी तरह, हमारे देश के आदिवासी समाज ने अपनी वीरता और पराक्रम से लगातार विदेशी हुकूमत को घुटनों पर लाने का काम किया था: PM @narendramodi
तमिलनाडु की ही वेलू नाचियार वो पहली महारानी थीं, जिन्होंने अंग्रेजी हुकूमत के खिलाफ लड़ाई लड़ी थी।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
इसी तरह, हमारे देश के आदिवासी समाज ने अपनी वीरता और पराक्रम से लगातार विदेशी हुकूमत को घुटनों पर लाने का काम किया था: PM @narendramodi
देश इतिहास के इस गौरव को सहेजने के लिए पिछले छह सालों से सजग प्रयास कर रहा है।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
हर राज्य, हर क्षेत्र में इस दिशा में प्रयास किए जा रहे हैं।
दांडी यात्रा से जुड़े स्थल का पुनरुद्धार देश ने दो साल पहले ही पूरा किया था। मुझे खुद इस अवसर पर दांडी जाने का अवसर मिला था: PM
जालियाँवाला बाग में स्मारक हो या फिर पाइका आंदोलन की स्मृति में स्मारक, सभी पर काम हुआ है।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
बाबा साहेब से जुड़े जो स्थान दशकों से भूले बिसरे पड़े थे, उनका भी विकास देश ने पंचतीर्थ के रूप में किया है: PM @narendramodi
अंडमान में जहां नेताजी सुभाष ने देश की पहली आज़ाद सरकार बनाकर तिरंगा फहराया था, देश ने उस विस्मृत इतिहास को भी भव्य आकार दिया है।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
अंडमान निकोबार के द्वीपों को स्वतन्त्रता संग्राम के नामों पर रखा गया है: PM @narendramodi
हम भारतीय चाहे देश में रहे हों, या फिर विदेश में, हमने अपनी मेहनत से खुद को साबित किया है।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
हमें गर्व है हमारे संविधान पर।
हमें गर्व है हमारी लोकतांत्रिक परंपराओं पर।
लोकतंत्र की जननी भारत, आज भी लोकतंत्र को मजबूती देते हुए आगे बढ़ रहा है: PM @narendramodi
आज भी भारत की उपल्धियां आज सिर्फ हमारी अपनी नहीं हैं, बल्कि ये पूरी दुनिया को रोशनी दिखाने वाली हैं, पूरी मानवता को उम्मीद जगाने वाली हैं।
— PMO India (@PMOIndia) March 12, 2021
भारत की आत्मनिर्भरता से ओतप्रोत हमारी विकास यात्रा पूरी दुनिया की विकास यात्रा को गति देने वाली है: PM @narendramodi
