મુંબઈ મેટ્રો લાઇન 3 ફેઝ – 1 ના આરે JVLR થી BKC વિભાગનું ઉદ્ઘાટન
થાણે ઈન્ટિગ્રલ રિંગ મેટ્રો રેલ પ્રોજેક્ટ અને એલિવેટેડ ઈસ્ટર્ન ફ્રીવે એક્સટેન્શન માટે શિલાન્યાસ
નવી મુંબઈ એરપોર્ટ ઈન્ફલ્યુએન્સ નોટિફાઈડ એરિયા (NAINA) પ્રોજેક્ટ માટે શિલાન્યાસ કર્યો
થાણે મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન માટે શિલાન્યાસ કર્યો
ભારતની પ્રગતિમાં મહારાષ્ટ્ર નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે, રાજ્યના વિકાસને વેગ આપવા માટે, થાણેથી અનેક પરિવર્તનકારી પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવી રહ્યા છે: પીએમ
અમારી સરકારનો દરેક નિર્ણય, સંકલ્પ અને પહેલ વિકસિત ભારતના લક્ષ્યને સમર્પિત છે: પીએમ

ભારત માતાની જય!   

ભારત માતાની જય!   

મહારાષ્ટ્રનાં રાજ્યપાલ શ્રી સી. પી. રાધાકૃષ્ણનજી, મહારાષ્ટ્રનાં લોકપ્રિય મુખ્યમંત્રી શ્રી એકનાથ શિંદેજી, નાયબ મુખ્યમંત્રી શ્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસજી અને શ્રી અજિત પવારજી, રાજ્ય સરકારનાં મંત્રીઓ, સાંસદો, વિધાનસભાનાં સભ્યો, અન્ય વરિષ્ઠ મહાનુભાવો અને મહારાષ્ટ્રનાં મારાં વ્હાલા ભાઈઓ અને બહેનો!

હું મહારાષ્ટ્રની દિવ્ય શક્તિઓને, સાડા ત્રણ શક્તિપીઠોને, તુલજાપુરની દેવી ભવાની, કોલ્હાપુરની દેવી મહાલક્ષ્મી, માહુરની દેવી રેણુકા અને વાણીની દેવી સપ્તશ્રુંગીને અગણિત વાર નમન કરું છું. હું થાણેની ભૂમિ પર ભગવાન કોપિનેશ્વરના ચરણોમાં પણ આદર-સન્માન અર્પણ કરું છું. હું છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ અને બાબાસાહેબ આંબેડકરને પણ નમન કરું છું.

ભાઈઓ અને બહેનો,

આજે, હું મહારાષ્ટ્ર તમારી સાથે એક મહાન સમાચાર શેર કરવા આવ્યો છું. કેન્દ્ર સરકારે મરાઠી ભાષાને શાસ્ત્રીય ભાષાનો દરજ્જો આપ્યો છે. આ માત્ર મરાઠી કે મહારાષ્ટ્ર માટે સન્માન નથી. દેશને જ્ઞાન, દર્શન, અધ્યાત્મ અને સાહિત્યની સમૃદ્ધ સંસ્કૃતિ આપનારી પરંપરા માટે આ સન્માનની વાત છે. આ માટે હું ભારત અને દુનિયાભરના તમામ મરાઠી ભાષી લોકોને ખૂબ-ખૂબ અભિનંદન આપું છું.

મિત્રો,

મને નવરાત્રિ દરમિયાન અસંખ્ય વિકાસલક્ષી પ્રોજેક્ટ્સના ઉદઘાટન અને શિલાન્યાસ માટે આશીર્વાદ છે. થાણે પહોંચતા પહેલા હું વાશિમમાં હતો, જ્યાં મને દેશના 9.5 કરોડ ખેડૂતો માટે કિસાન સન્માન નિધિ બહાર પાડવાની અને અનેક વિકાસલક્ષી પરિયોજનાઓનું ઉદઘાટન કરવાની તક મળી હતી. હવે, થાણેમાં, અમે મહારાષ્ટ્રના આધુનિક વિકાસ માટે સીમાચિહ્નો સ્થાપિત કરી રહ્યા છીએ. મહારાષ્ટ્રમાં વિકાસની સુપરફાસ્ટ ગતિ મુંબઈ-એમએમઆર (મુંબઈ મેટ્રોપોલિટન રિજન) આજે રાજ્યના ઉજ્જવળ ભવિષ્યને પ્રદર્શિત કરે છે. મહાયુતિ સરકારે આજે મુંબઈ-એમએમઆરમાં 30,000 કરોડ રૂપિયાથી વધુના પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યા છે. અમે થાણે ઇન્ટિગ્રલ રિંગ મેટ્રોનો શિલાન્યાસ પણ કર્યો છે, જેનો ખર્ચ 12,000 કરોડ રૂપિયા થશે. આ ઉપરાંત નવી મુંબઈ એરપોર્ટ ઈન્ફ્લુએન્સ નોટિફાઇડ એરિયા (નૈના પ્રોજેક્ટ), ચેડ્ડા નગરથી આનંદ નગર સુધીના એલિવેટેડ ઇસ્ટર્ન ફ્રીવે અને થાણે મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના નવા હેડક્વાર્ટર જેવા પ્રોજેક્ટ્સ માટે આજે ખાતમુહૂર્ત કરવામાં આવ્યું છે. આ પ્રોજેક્ટ્સ મુંબઈ અને થાણેને આધુનિક ઓળખ આપશે.

 

મિત્રો,

આજે મુંબઈમાં આરેથી બીકેસી (બાન્દ્રા કુર્લા કોમ્પલેક્સ) સુધી એક્વા લાઇન મેટ્રોનું પણ ઉદઘાટન કરવામાં આવી રહ્યું છે. મુંબઈના લોકો લાંબા સમયથી આ મેટ્રો લાઈનની રાહ જોઈ રહ્યા છે. હું આજે જાપાન સરકારનો આભાર માનું છું. જાપાન ઇન્ટરનેશનલ કોઓપરેશન એજન્સી મારફતે જાપાને આ પ્રોજેક્ટને પુષ્કળ ટેકો પૂરો પાડ્યો છે અને આ મેટ્રોને ભારત અને જાપાન વચ્ચેની મૈત્રીનું પ્રતીક બનાવી છે.

ભાઈઓ અને બહેનો,

બાલાસાહેબ ઠાકરેનું થાણે સાથે ખાસ કનેક્શન હતું. આ સ્વર્ગીય આનંદ દિઘેજીનું પણ શહેર છે. આ શહેરે દેશને તેમની પ્રથમ મહિલા ડૉક્ટર આનંદીબાઈ જોશી આપી હતી. આજે, અમે આ વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સ દ્વારા આ મહાન વિભૂતિઓના સપનાઓને પૂર્ણ કરી રહ્યા છીએ. હું આ પરિયોજનાઓ માટે થાણે અને મુંબઈના તમામ લોકોને તેમજ મહારાષ્ટ્રના તમામ લોકોને ખૂબ-ખૂબ અભિનંદન આપું છું.

 

મિત્રો,

આજે દેશના દરેક નાગરિકનું એક જ ધ્યેય છે - 'વિકસિત ભારત'! એટલે જ અમારી સરકારનો દરેક નિર્ણય, દરેક પ્રતિજ્ઞા, દરેક સપનું 'વિકસિત ભારત'ને સમર્પિત છે. આ લક્ષ્યને હાંસલ કરવા માટે આપણે મુંબઈ અને થાણે જેવાં શહેરોને ભવિષ્ય માટે તૈયાર કરવાં પડશે. જો કે, આપણે બમણી મહેનત કરવી પડશે કારણ કે આપણે ઝડપથી વિકાસ કરવાની જરૂર છે અને સાથે સાથે અગાઉની કોંગ્રેસ સરકારો દ્વારા છોડવામાં આવેલી ખામીઓને પણ ભરવાની જરૂર છે. યાદ કરો કે કોંગ્રેસ અને તેના સાથી પક્ષો કેવી રીતે મુંબઈ અને થાણે જેવા શહેરોનું સંચાલન કરી રહ્યા હતા? વસ્તી વધી રહી હતી, ટ્રાફિક વધતો જતો હતો, પણ કોઈ ઉપાય ન હતો! દેશની આર્થિક રાજધાની ગણાતા મુંબઈની ગતિ ધીમી પડવાની કે અટકી જવાનો ડર વાસ્તવિકતા બની રહ્યો હતો. અમારી સરકારે આ સ્થિતિને બદલવાનું કામ કર્યું છે. આજે મુંબઈ મહાનગર વિસ્તારમાં લગભગ 300 કિલોમીટરનું મેટ્રો નેટવર્ક વિકસી રહ્યું છે. મરીન ડ્રાઇવથી બાંદ્રા સુધીની સફર હવે કોસ્ટલ રોડ દ્વારા 12 મિનિટમાં પૂર્ણ થાય છે. અટલ સેતુએ દક્ષિણ મુંબઈ અને નવી મુંબઈ વચ્ચેનું અંતર ઘટાડી દીધું છે. ઓરેંજ ગેટથી મરીન ડ્રાઇવ સુધી ભૂગર્ભ ટનલ પ્રોજેક્ટ ઝડપથી આગળ વધી રહ્યો છે. એવા ઘણા બધા પ્રોજેક્ટ્સ છે કે જેની હું યાદી બનાવી શકું છું, પરંતુ તેમાં ઘણો સમય લાગશે. વર્સોવા-બાંદ્રા સી બ્રીજ, ઇસ્ટર્ન ફ્રીવે, થાણે-બોરીવલી ટનલ અને થાણે સર્ક્યુલર મેટ્રો રેલ પ્રોજેક્ટ જેવા પ્રોજેક્ટ્સ આ શહેરોની કાયાપલટ કરી રહ્યા છે. આ પ્રોજેક્ટ્સથી મુંબઈના લોકોને નોંધપાત્ર ફાયદો થશે. તેઓ મુંબઈ અને તેની આસપાસનાં શહેરોમાં મુશ્કેલીઓ ઘટાડશે, રોજગારીની નવી તકોનું સર્જન કરશે અને ઉદ્યોગોને પ્રોત્સાહન આપશે.

મિત્રો,

એક તરફ આપણી પાસે મહાયુતિની સરકાર છે, જે મહારાષ્ટ્રના વિકાસ માટે સમર્પિત છે. બીજી તરફ, કોંગ્રેસ અને મહા આઘાડી લોકો છે, જેઓ જ્યારે પણ તક મળે ત્યારે વિકાસના કામો અટકાવી દે છે. મહા આઘાડી વિકાસ યોજનાઓમાં વિલંબ, અવરોધ અને ડાયવર્ટ કરવા માટે જાણીતું છે. મુંબઈ મેટ્રો આની સાક્ષી છે! દેવેન્દ્ર ફડણવીસના મુખ્ય પ્રધાન તરીકેના કાર્યકાળ દરમિયાન મુંબઈ મેટ્રો લાઇન-૩ શરૂ કરવામાં આવી હતી, અને 60 ટકા કામ તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન પૂર્ણ થયું હતું. પરંતુ તે પછી મહા આઘાડી સરકાર આવી અને ઘમંડથી આ પ્રોજેક્ટને અટકાવ્યો. અઢી વર્ષ સુધી આ પ્રોજેક્ટ અટકેલો રહ્યો, ખર્ચમાં 14,000 કરોડ રૂપિયાનો વધારો! આ 14,000 કરોડ રૂપિયા કોના હતા? શું તે મહારાષ્ટ્રના પૈસા નહોતા? શું તે મહારાષ્ટ્રના નાગરિકોના પૈસા નહોતા? આ મહારાષ્ટ્રના કરદાતાઓની મહેનતની કમાણી હતી.

 

ભાઈઓ અને બહેનો,

એક તરફ મહાયુતિ સરકાર છે, જે કામ પૂર્ણ કરે છે, તો બીજી તરફ મહાઅઘાડીના લોકો છે, જે વિકાસમાં અવરોધ ઊભો કરે છે. મહા આઘાડીએ પોતાના ટ્રેક રેકોર્ડ દ્વારા સાબિત કરી દીધું છે કે તે વિકાસ વિરોધી છે! તેઓએ અટલ સેતુનો વિરોધ કર્યો હતો. તેઓએ મુંબઈ-અમદાવાદ બુલેટ ટ્રેનને રોકવાનું કાવતરું ઘડ્યું હતું. સત્તામાં હતા ત્યારે તેમણે બુલેટ ટ્રેન પ્રોજેક્ટને આગળ વધવા દીધો ન હતો. તેમણે મહારાષ્ટ્રના દુષ્કાળગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં પાણી સંબંધિત પ્રોજેક્ટ્સમાં પણ અવરોધ ઊભો કર્યો હતો. આ પ્રોજેક્ટ્સ મહારાષ્ટ્રના લોકોની તરસ છીપાવવા માટે હતા, પરંતુ મહા અઘાડી સરકારે તેમને અટકાવી દીધા હતા. તેમણે તમારું બધું કામ અટકાવી દીધું. હવે, તમારે તેમને રોકવા જોઈએ. તમારે વિકાસના આ શત્રુઓને મહારાષ્ટ્રમાંથી સત્તાથી દૂર રાખવા જોઈએ – તેમને માઈલો દૂર રાખવા જોઈએ.

મિત્રો,

કોંગ્રેસ એ ભારતનો સૌથી અપ્રમાણિક અને ભ્રષ્ટ પક્ષ છે. યુગ હોય કે રાજ્ય, કોંગ્રેસનું ચરિત્ર ક્યારેય બદલાતું નથી! ફક્ત પાછલા અઠવાડિયાની ઘટનાઓ જુઓ. જમીન કૌભાંડમાં કોંગ્રેસના મુખ્યમંત્રીનું નામ બહાર આવ્યું છે. તેમનો એક મંત્રી મહિલાઓ સાથે દુર્વ્યવહાર અને અપમાન કરી રહ્યો છે. હરિયાણામાં કોંગ્રેસના એક નેતા ડ્રગ્સ સાથે ઝડપાયા છે. કોંગ્રેસ ચૂંટણી દરમિયાન ભવ્ય વચનો આપે છે. પરંતુ જ્યારે તેઓ સત્તામાં આવે છે, ત્યારે તેઓ જનતાનું શોષણ કરવાના નવા રસ્તાઓ શોધી કાઢે છે. તેમનો એજન્ડા તેમના કૌભાંડોને ભંડોળ આપવા માટે દરરોજ નવા કર લાદવાનો છે. હિમાચલમાં કોંગ્રેસ સરકારે તમામ હદો પાર કરી દીધી છે. કોંગ્રેસ સરકારે હિમાચલમાં નવો ટેક્સ લગાવ્યો છે. તે શું છે તેની તમે કલ્પના પણ કરી શકતા નથી. શું છે આ નવો ટેક્સ? તેઓએ "શૌચાલય કર" લાદી દીધો છે! એક તરફ મોદી કહી રહ્યા છે કે, "શૌચાલય બનાવો" અને બીજી તરફ તેઓ કહી રહ્યા છે કે, "અમે શૌચાલયો પર ટેક્સ લગાવીશું." બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, કોંગ્રેસ ખરેખર લૂંટફાટ અને છેતરપિંડીનું પેકેજ છે. તેઓ તમારી જમીન ચોરી કરશે, યુવાનોને ડ્રગ્સમાં ધકેલી દેશે, તમારા પર કરનો બોજો નાખશે અને મહિલાઓ સાથે દુર્વ્યવહાર કરશે. જુઠ્ઠાણા, ભ્રષ્ટાચાર અને કુશાસનનું આ આખું પેકેજ કોંગ્રેસની ઓળખ છે. અને યાદ રાખો, મેં તમારી સાથે તાજેતરના દિવસોની એક ઝલક જ શેર કરી છે, અને તે પણ સમયના અભાવે, સંપૂર્ણપણે નહીં. કોંગ્રેસ વર્ષોથી આવું કરી રહી છે.

 

ભાઈઓ અને બહેનો,

તેઓએ મહારાષ્ટ્રમાં પોતાનો અસલી રંગ બતાવવાનું શરૂ કરી દીધું છે. જુઓ, મહાયુતિ સરકારે મહારાષ્ટ્રની મહિલાઓ માટે 'લડકી બહિન યોજના' શરૂ કરી છે. આ યોજના હેઠળ મહિલાઓને દર મહિને 1500 રૂપિયા અને વર્ષમાં ત્રણ મફત એલપીજી સિલિન્ડર મળે છે. મહા અઘાડી લોકો આ વાત પચાવી શકતા નથી. તેઓ એક તકની રાહ જોઈ રહ્યા છે, અને જો મહાયુતિ સરકારને તક મળે, જે તેઓ નહીં આપે, તો સૌથી પહેલા તેઓ શિંદેજી પર પોતાનો ગુસ્સો કાઢશે, અને તેઓ શિંદેજીએ રજૂ કરેલી બધી યોજનાઓને બંધ કરી દેશે. મહા અઘાડી ઇચ્છે છે કે પૈસા બહેનોના હાથ સુધી ન પહોંચે પરંતુ તેમના વચેટિયાઓના ખિસ્સામાં જાય. તેથી જ આપણી માતાઓ અને બહેનોએ કોંગ્રેસ અને મહા અઘાડી લોકોથી વધુ સાવધ રહેવાની જરૂર છે.

મિત્રો,

જ્યારે કોંગ્રેસ સત્તામાં હતી, ત્યારે ઘણી વાર એક સવાલ થતો હતો કે, કોંગ્રેસ દેશના વિકાસથી પરેશાન કેમ છે? પરંતુ તેઓ સત્તાની બહાર હોવાથી તેમણે પોતે જ જવાબ આપ્યો છે. આજે કોંગ્રેસનો અસલી રંગ બહાર આવી ગયો છે. કોંગ્રેસ હવે અર્બન નક્સલ ગેંગ દ્વારા ચલાવવામાં આવી રહી છે. જગતભરમાં, જેઓ ભારતની પ્રગતિને રોકવા માગે છે – કોંગ્રેસ હવે ખુલ્લેઆમ તેમની સાથે ઊભી છે. એટલે જ તો ભારે નિષ્ફળતાઓ છતાં કોંગ્રેસ આજે પણ સરકાર રચવાનાં સપનાં જુએ છે! કોંગ્રેસ જાણે છે કે તેની વોટબેન્ક અકબંધ રહેશે, પરંતુ અન્ય લોકો સરળતાથી વિભાજિત થઈ જશે. તેથી, કોંગ્રેસ અને તેના સાથી પક્ષોનું એક જ ધ્યેય છે: સમાજને વિભાજિત કરો, લોકોને વિભાજિત કરો અને સત્તા કબજે કરો. માટે, આપણે ભૂતકાળમાંથી શીખવું જોઈએ. આપણે આપણી એકતાને દેશની ઢાલ બનાવવી જોઈએ. આપણે યાદ રાખવું જોઈએ કે જો આપણે ભાગલા પાડીશું, તો ડિવાઇડરો ઉજવણી કરશે. અમે કોંગ્રેસ અને મહા આઘાડી લોકોની યોજનાઓને સફળ થવા દઈ શકીએ નહીં.

 

મિત્રો,

કોંગ્રેસ જ્યાં પણ પગ મૂકે છે, ત્યાં તે વિનાશ તરફ દોરી જાય છે. તેઓએ દેશને ગરીબીમાં ધકેલી દીધો છે! તેમણે મહારાષ્ટ્રનો નાશ કર્યો, મહારાષ્ટ્રના ખેડૂતોનો નાશ કર્યો. જ્યાં પણ તેમણે સરકાર બનાવી છે, તેમણે તે રાજ્યને પણ નષ્ટ કરી દીધું છે. એટલું જ નહીં, તેમની સાથે જોડાનાર પાર્ટીઓ પણ બરબાદ થઈ જાય છે. જે લોકો એક સમયે રાષ્ટ્રવાદની વાત કરતા હતા તેઓ હવે તુષ્ટિકરણની રાજનીતિમાં લાગી ગયા છે. તમે બધા જાણો છો કે અમારી સરકાર ગેરકાયદેસર વકફ બોર્ડના અતિક્રમણને દૂર કરવા માટે એક બિલ લાવ્યું છે. પરંતુ, કોંગ્રેસના નવા શિષ્યો, તેમના તુષ્ટિકરણની રાજનીતિમાં, અમારા વકફ બિલનો વિરોધ કરવાનું પાપ કરી રહ્યા છે. તેઓ કહી રહ્યા છે કે તેઓ ગેરકાયદેસર વકફ બોર્ડના અતિક્રમણને દૂર કરવાની મંજૂરી આપશે નહીં. એટલું જ નહીં, કોંગ્રેસના લોકો વીર સાવરકરનું અપમાન પણ કરે છે અને ખરાબ બોલે છે, તેમ છતાં કોંગ્રેસના અનુયાયીઓ તેમની પાછળ ઊભા રહે છે. હવે, કોંગ્રેસ ખુલ્લેઆમ જાહેરાત કરી રહી છે કે તેઓ જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કલમ 370 ને ફરીથી સ્થાપિત કરશે, અને તેમના શિષ્યો મૌન રહે છે. માત્ર એક નવી વોટબેન્ક ઊભી કરવા માટે વિચારધારામાં આટલો ઘટાડો, કોંગ્રેસનું આ તુષ્ટિકરણનું વલણ અને કોંગ્રેસના પ્રભાવ હેઠળ આવતા કોઈપણ વ્યક્તિની અધોગતિ સ્પષ્ટ દેખાય છે.

મિત્રો,

આજે દેશ અને મહારાષ્ટ્રને સ્પષ્ટ નીતિઓ સાથે એક પ્રામાણિક અને સ્થિર સરકારની જરૂર છે. આ કામ ભાજપ અને મહાયુતિ સરકાર જ કરી શકે છે. માત્ર ભાજપે જ સામાજિક માળખાગત સુવિધાઓને મજબૂત કરવાની સાથે દેશમાં આધુનિક માળખાગત સુવિધાઓનું નિર્માણ કર્યું છે. અમે ધોરીમાર્ગો, એક્સપ્રેસવે, રોડવેઝ અને એરપોર્ટ વિકસાવવામાં વિક્રમો સ્થાપિત કર્યા છે અને અમે 25 કરોડ લોકોને ગરીબીમાંથી બહાર કાઢ્યા છે. દેશને આગળ વધારવા માટે આપણે હજી ઘણું કરવાનું બાકી છે. મને વિશ્વાસ છે કે મહારાષ્ટ્રનો દરેક નાગરિક આ સંકલ્પની સાથે ઉભો છે, એનડીએની સાથે છે. આપણે સૌ સાથે મળીને મહારાષ્ટ્રનાં સપનાંઓને પૂરાં કરીશું. આ જ આત્મવિશ્વાસની સાથે હું ફરી એકવાર આપ સહુને વિકાસલક્ષી તમામ પરિયોજનાઓ માટે, ખૂબ-ખૂબ-ખૂબ અભિનંદન આપું છું. એમ કહેવામાં મારી સાથે જોડાઓ:

ભારત માતાની જય!   

ભારત માતાની જય!   

ભારત માતાની જય!   

તમારો ખૂબ ખૂબ આભાર.

 

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
India’s digital PRAGATI

Media Coverage

India’s digital PRAGATI
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
It is a matter of immense pride for India that Archbishop George Koovakad will be created as a Cardinal by His Holiness Pope Francis: Prime Minister
December 07, 2024

The Prime Minister remarked today that it was a matter of immense pride for India that Archbishop George Koovakad will be created as a Cardinal by His Holiness Pope Francis.

The Prime Minister’s Office handle in a post on X said:

“It is a matter of immense pride for India that Archbishop George Koovakad will be created as a Cardinal by His Holiness Pope Francis.

The Government of India sent a delegation led by Union Minister Shri George Kurian to witness this Ceremony.

Prior to the Ceremony, the Indian delegation also called on His Holiness Pope Francis.

@Pontifex

@GeorgekurianBjp”