22 સપ્ટેમ્બર, નવરાત્રીના પહેલા દિવસથી, નવા GST દરો લાગુ થવા જઈ રહ્યા છે, તે આપણા દેશ માટે સહાય અને વિકાસનો ડબલ ડોઝ બનશે: PM
આનાથી દરેક પરિવાર માટે બચતમાં વધારો જ નહીં થાય પરંતુ આપણા અર્થતંત્રને નવી તાકાત પણ મળશે: PM
ચાલો આત્મનિર્ભર ભારત બનાવવા માટે કામ કરીએ! અને યુવા પેઢીને આ લક્ષ્ય તરફ પ્રેરણા આપવા માટે, આપણા શિક્ષકોની ભૂમિકા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે: PM
અમે આપણા યુવાનોના કલ્યાણની કાળજી રાખીએ છીએ. તેથી જ, અમે ઓનલાઈન પૈસાની રમતો બંધ કરવા માટે એક મોટું પગલું ભર્યું છે: PM
ભારતની યુવા પેઢીને વૈજ્ઞાનિકો અને નવીનતાવાદી બનવાની તકોનો અભાવ ન હોવો જોઈએ; આમાં આપણા શિક્ષકોની ભાગીદારી પણ મહત્વપૂર્ણ છે: PM
ગર્વથી કહો, આ સ્વદેશ છે, આજે આ ભાવના દેશના દરેક બાળકને પ્રેરણા આપવી જોઈએ: PM

શિક્ષકો પ્રત્યે આપણને સ્વાભાવિક આદર છે અને તેઓ સમાજમાં એક મહાન શક્તિ છે. અને શિક્ષકોને આશીર્વાદ આપવા ઉભા થવું એ પાપ છે. તેથી હું આવું પાપ કરવા માંગતો નથી. હું ચોક્કસપણે તમારી સાથે વાતચીત કરવા માંગુ છું. તમારા બધાને મળવું મારા માટે ખૂબ જ સારો અનુભવ હતો, હકીકતમાં મારા સહિત દરેકને, કારણ કે તમારામાંના દરેકના જીવનમાં એક સ્ટોરી હશે કારણ કે તેના વિના તમે અહીં સુધી પહોંચી શક્યા ન હોત. પરંતુ આટલો સમય કાઢવો મુશ્કેલ હોત, પરંતુ તમારા બધાને જાણવાની મને જે તક મળી તે ખૂબ જ પ્રેરણાદાયક છે અને હું તમને બધાને આ માટે અભિનંદન આપું છું. તેથી આ રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર મેળવવો એ પોતે જ અંત નથી. હવે બધાનું ધ્યાન તમારા પર છે, આ પુરસ્કાર પછી બધાનું ધ્યાન તમારા પર છે. આનો અર્થ એ છે કે તમારી પહોંચ ઘણી વધી ગઈ છે. હવે આ પુરસ્કાર પછી પહેલા તમારા પ્રભાવનો વિસ્તાર અથવા કમાન્ડ એરિયા ઘણો વધી શકે છે. મારું માનવું છે કે શરૂઆત અહીંથી શરૂ થાય છે, વ્યક્તિએ તકનો લાભ લેવો જોઈએ, તમારી પાસે જે કંઈ છે, તમારે શક્ય તેટલી સેવા કરવી જોઈએ. અને હું માનું છું કે તમારા સંતોષનું સ્તર વધતું રહેશે, તેથી તે દિશામાં પ્રયાસો કરવા જોઈએ. આ પુરસ્કાર માટે તમારી પસંદગી તમારી મહેનત, તમારા સતત અભ્યાસનો પુરાવો છે, તો જ આ બધું શક્ય બને છે અને એક શિક્ષક ફક્ત વર્તમાન જ નહીં, પણ દેશની ભાવિ પેઢીને પણ ઘડે છે, તે ભવિષ્યને સુધારે છે અને મારું માનવું છે કે આ પણ રાષ્ટ્ર સેવાની શ્રેણીમાં કોઈની દેશ સેવાથી ઓછું નથી. આજે, તમારા જેવા કરોડો શિક્ષકો સંપૂર્ણ નિષ્ઠા, તત્પરતા અને સમર્પણ સાથે દેશની સેવામાં રોકાયેલા છે, દરેકને અહીં આવવાની તક મળતી નથી. શક્ય છે કે ઘણા લોકોએ પ્રયાસ પણ ન કર્યો હોય, કેટલાક લોકોએ ધ્યાન પણ ન આપ્યું હોય અને સમાન ક્ષમતાઓ ધરાવતા ઘણા લોકો હોઈ શકે છે, ઘણા લોકો હોઈ શકે છે અને તેથી તેમના સામૂહિક પ્રયાસોનું પરિણામ એ છે કે રાષ્ટ્ર સતત પ્રગતિ કરે છે, નવી પેઢીઓ તૈયાર થાય છે, જે રાષ્ટ્ર માટે જીવે છે અને દરેક વ્યક્તિ તેમાં ફાળો આપે છે.

મિત્રો,

આપણો દેશ હંમેશા ગુરુ-શિષ્ય પરંપરાનો ઉપાસક રહ્યો છે. ભારતમાં, ગુરુને ફક્ત જ્ઞાન આપનાર જ નહીં, પણ જીવનનો માર્ગદર્શક પણ માનવામાં આવે છે. હું ક્યારેક કહું છું કે, માતા જન્મ આપે છે, ગુરુ જીવન આપે છે. આજે જ્યારે આપણે વિકસિત ભારતના નિર્માણના લક્ષ્ય સાથે આગળ વધી રહ્યા છીએ, ત્યારે આ ગુરુ-શિષ્ય પરંપરા પણ આપણી એક મોટી તાકાત છે. તમારા જેવા શિક્ષકો આ મહાન પરંપરાના પ્રતીક છે, તમે નવી પેઢીને સાક્ષરતા જ નથી આપી રહ્યા, પરંતુ તેમને રાષ્ટ્ર માટે જીવવાનું પણ શીખવી રહ્યા છો, તમારા મનમાં ક્યાંક એવી ભાવના છે કે જે બાળક માટે હું સમય વિતાવી રહ્યો છું, તે આ દેશ માટે ઉપયોગી થઈ શકે છે અને હું તમને બધાને આ બધા પ્રયાસો માટે અભિનંદન આપું છું.

મિત્રો,

શિક્ષકો એક મજબૂત દેશ, એક મજબૂત સમાજનો પાયો છે. શિક્ષકો પણ સમય અનુસાર અભ્યાસક્રમ, અભ્યાસક્રમમાં થતા ફેરફારોને સમજે છે, તેઓ સમયની બહારની વસ્તુઓથી મુક્તિ ઇચ્છે છે અને દેશ માટે થઈ રહેલા સુધારાઓમાં પણ આ જ ભાવના છે. ધર્મેન્દ્રજીએ હમણાં જ તેનો ઉલ્લેખ કર્યો છે, તેથી હું પણ તે મુદ્દાને આગળ ધપાવું છું, સૌ પ્રથમ, સુધારા સતત હોવા જોઈએ, તે સમયસર હોવા જોઈએ અને લાંબા ગાળાના દ્રષ્ટિકોણ પણ હોવા જોઈએ, ભવિષ્યને સમજવું, માનવું અને સ્વીકારવું તેના સ્વભાવમાં હોવું જોઈએ અને જ્યાં સુધી આ સરકારની પ્રતિબદ્ધતાનો સંબંધ છે, અમે તેના માટે સંપૂર્ણપણે પ્રતિબદ્ધ છીએ કારણ કે અમે માનીએ છીએ કે સમયસર પરિવર્તન વિના, આપણે આજની વૈશ્વિક પરિસ્થિતિમાં આપણા દેશને તે સ્થાન આપી શકતા નથી જે તે લાયક છે.

અને મિત્રો,

મેં 15 ઓગસ્ટે લાલ કિલ્લા પરથી કહ્યું હતું કે ભારતને આત્મનિર્ભર બનાવવા માટે આગામી પેઢીના સુધારા કરવા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. મેં દેશવાસીઓને વચન પણ આપ્યું હતું કે આ દિવાળી અને છઠ પૂજા પહેલા ખુશીઓનો બેવડો ફૂંકાશે. હવે તમે લોકો છેલ્લા બે દિવસથી દરેક જગ્યાએ પગની ધૂપ લેવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા હશો, તેથી તમને અખબાર વાંચવાનો કે ટીવી જોવાનો મોકો નહીં મળ્યો હોય અથવા તમે ઘરે વાત કરી રહ્યા હશો, ઓહ, તમારો ફોટો ત્યાં છપાયો છે? સારું, જે ભાવના સાથે આપણે આગળ વધી રહ્યા છીએ, ગઈકાલે ભારત સરકારે રાજ્યો સાથે મળીને ખૂબ મોટો નિર્ણય લીધો છે અને આ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય છે. હવે GST વધુ સરળ, સરળ બની ગયો છે. GSTના મુખ્યત્વે બે દર બાકી છે, 5% અને 18%, પાંચ% અને અઢાર% અને 22 સપ્ટેમ્બર, સોમવાર, નવરાત્રિનો પહેલો દિવસ છે અને આ બધી બાબતો માતૃશક્તિ સાથે ખૂબ જ સંબંધિત છે અને તેથી નવરાત્રિના આ પહેલા દિવસે, GSTનું એક સુધારેલું સંસ્કરણ, આગામી પેઢીનું સુધારા લાગુ કરવામાં આવશે. એટલે કે નવરાત્રિથી જ દેશના કરોડો પરિવારોની જરૂરિયાતો વધુ સસ્તામાં મળવા લાગશે. આ વખતે ધનતેરસ વધુ ગતિશીલ બનશે, કારણ કે ડઝનબંધ વસ્તુઓ પરનો ટેક્સ હવે ઘણો ઓછો થઈ ગયો છે.

મિત્રો,

જ્યારે આઠ વર્ષ પહેલાં GST લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો, ત્યારે ઘણા દાયકાઓનું સ્વપ્ન સાકાર થયું હતું, તેથી મોદીના પ્રધાનમંત્રી બન્યા પછી આ ચર્ચા થઈ ન હતી, તે પહેલાં પણ થઈ રહી હતી. કામ થયું ન હતું, ચર્ચા થઈ હતી. આ સ્વતંત્ર ભારતના સૌથી મોટા આર્થિક સુધારાઓમાંનો એક હતો. પછી દેશને અનેક પ્રકારના કરના જાળમાંથી મુક્ત કરવા માટે એક મહાન કાર્ય કરવામાં આવ્યું. હવે જેમ જેમ ભારત 21મી સદીમાં આગળ વધી રહ્યું છે, તેમ તેમ GSTમાં આગામી પેઢીના સુધારાની જરૂર હતી અને તે થઈ ગયું છે. મીડિયાના કેટલાક મિત્રો તેને GST 2.0 કહી રહ્યા છે, પરંતુ વાસ્તવમાં તે દેશ માટે સમર્થન અને વિકાસનો ડબલ ડોઝ છે. ડબલ ડોઝ એટલે એક તરફ દેશના સામાન્ય પરિવાર માટે બચત અને બીજી તરફ દેશના અર્થતંત્રને નવી તાકાત, દેશના દરેક પરિવારને નવા GST સુધારાથી મોટો લાભ મળશે. ગરીબ, નવ મધ્યમ વર્ગ, મધ્યમ વર્ગ, ખેડૂતો, મહિલાઓ, વિદ્યાર્થીઓ, યુવાનો, દરેકને GST ટેક્સમાં ઘટાડાથી જબરદસ્ત ફાયદો થશે. પનીરથી લઈને શેમ્પૂ-સાબુ સુધી, બધું જ પહેલા કરતા સસ્તું થવા જઈ રહ્યું છે અને તેનાથી તમારા માસિક ખર્ચ અને રસોડાના ખર્ચમાં ઘણો ઘટાડો થશે. સ્કૂટર અને કાર પર પણ ટેક્સ ઘટાડવામાં આવ્યો છે. આનાથી તે યુવાનોને ઘણો ફાયદો થશે જેઓ હમણાં જ નોકરી શરૂ કરી રહ્યા છે. GST ઘટાડવાથી તમને ઘરનું બજેટ બનાવવામાં અને તમારી જીવનશૈલી સુધારવામાં પણ મદદ મળશે.

મિત્રો,

ગઈકાલે લેવાયેલો નિર્ણય કેટલો સુખદ છે, તેની વાસ્તવિક અસર ત્યારે જાણી શકાય છે જ્યારે તમને GST પહેલાના કર દરો યાદ આવે છે. ક્યારેક શું થાય છે, આપણને ખબર નથી હોતી કે પહેલા આવું હતું અને તેથી ક્યારેક આપણને ભૂતકાળની વાતો યાદ આવે છે, ત્યારે આપણને ખ્યાલ આવે છે કે વસ્તુઓ અહીંથી અહીં સુધી ગઈ છે. હવે, તમારા પરિવારમાં પણ, જો કોઈ બાળક શાળામાં 70 ગુણ મેળવે છે અને પછી તેને 70 માંથી 71-72-75 ગુણ મળે છે, તો આપણે ધ્યાન આપતા નથી, પરંતુ જો આપણે 99 ગુણ મેળવીએ છીએ, તો આપણને તરત જ ખ્યાલ આવે છે કે આમાં કંઈક મહાન છે, તો હું કહેવા માંગુ છું કે...

મિત્રો,

વર્ષ 2014 પહેલા, તે સમયની સરકારે લગભગ દરેક વસ્તુ પર કર લગાવ્યો હતો, હું અહીં કોઈ સરકારની ટીકા કરવા આવ્યો નથી, પરંતુ તમે શિક્ષક છો તેથી તમે ખૂબ જ સરળતાથી તુલના કરી શકો છો અને બાળકોને તેના વિશે પણ કહી શકો છો. તે સમયે કેટલો મોટો કર વસૂલવામાં આવતો હતો, 2014માં મારી સત્તામાં આવ્યા પહેલાની જૂની સરકારમાં, કોંગ્રેસ સરકાર ઘણી વસ્તુઓ પર અલગ અલગ કર વસૂલતી હતી, પછી ભલે તે રસોડાની વસ્તુઓ હોય કે ખેતી સંબંધિત વસ્તુઓ હોય, કે દવાઓ હોય કે જીવન વીમો પણ હોય. જો તે જ યુગ હોત, જો તમે આજે 2014માં હોત, જો તમે 100 રૂપિયાની કિંમતની કોઈ વસ્તુ ખરીદતા હોત, તો તમારે 20-25 રૂપિયા કર તરીકે ચૂકવવા પડતા, જો આપણે તે સમયનો સમયગાળો ગણીએ તો. પરંતુ હવે તમે મને સેવા કરવાની તક આપી છે. ભાજપ સરકારમાં, એનડીએ સરકારમાં, અમારું ધ્યાન શક્ય તેટલી બચત કેવી રીતે કરવી, પરિવારોના ખર્ચ કેવી રીતે ઘટાડી શકાય તેના પર છે અને તેથી જ જીએસટીમાં આટલો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે.

 

મિત્રો,

કોંગ્રેસ સરકારે તમારા માસિક બજેટમાં કેવી રીતે વધારો કર્યો હતો તે કોઈ ભૂલી શકતું નથી. આજે તમને યાદ નહીં હોય કે ટૂથપેસ્ટ, સાબુ, વાળના તેલ પર 27 ટકા કર હતો, પરંતુ તમે તે ચૂકવતા હતા. પહેલા ફૂડ પ્લેટ, કપ, ચમચી અને આવી વસ્તુઓ પર અઢારથી અઠ્ઠાવીસ ટકા કર લાગતો હતો. કોંગ્રેસના શાસનકાળમાં ટૂથ પાવડર પર સત્તર ટકા ટેક્સ, એટલે કે આવી દરેક રોજિંદી વસ્તુ પર આટલો બધો ટેક્સ લાગતો હતો. પરિસ્થિતિ એવી હતી કે કોંગ્રેસના લોકો બાળકોની ટોફી પર પણ એકવીસ ટકા ટેક્સ લગાવતા હતા. મને ખબર નથી કે તમે તે સમયે અખબારમાં આ વાત નોંધી હોત કે નહીં, પરંતુ જો મોદીએ આવું કર્યું હોત તો હું મારા વાળ ફાડી નાખત. સાયકલ પર સત્તર ટકા ટેક્સ લાગતો હતો, જે દેશના કરોડો લોકો માટે રોજિંદી જરૂરિયાત છે. સીવણ મશીનો લાખો માતાઓ અને બહેનો માટે આત્મસન્માન અને સ્વરોજગારીનું સાધન છે, એક સાધન છે, તેના પર સોળ ટકા ટેક્સ લાગતો હતો. કોંગ્રેસે મધ્યમ વર્ગ માટે મુસાફરી કરવાનું પણ ખૂબ મુશ્કેલ બનાવી દીધું હતું. કોંગ્રેસના શાસનકાળ દરમિયાન, હોટેલ રૂમ બુકિંગ પર ચૌદ ટકા ટેક્સ અને ઘણા રાજ્યોમાં લક્ઝરી ટેક્સ લાગતો હતો. હવે, આવી દરેક વસ્તુ અને સેવા પર ફક્ત પાંચ ટકા ટેક્સ લાગશે. હવે તમને ખ્યાલ આવશે કે ૫% નો અર્થ શું છે, કોઈ તે લખશે અને હવે પણ મોદી 5% લે છે. રૂ. હોટલોમાં 7500 રૂપિયા પર 5%ના દરે ટેક્સ લાગશે. આ કામ થઈ ગયું છે, તમે એક કાર્યશીલ સરકાર ચૂંટાઈ છે, હકીકતમાં ભાજપ એનડીએ સરકારે તે કર્યું છે.

મિત્રો,

પહેલા ઘણી વાર ફરિયાદ થતી હતી કે ભારતમાં સારવાર ખૂબ મોંઘી હતી, નાના પરીક્ષણો પણ ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગની પહોંચની બહાર હતા, તેનું કારણ એ હતું કે કોંગ્રેસ સરકાર ડાયગ્નોસ્ટિક કીટ પર સોળ ટકા ટેક્સ વસૂલતી હતી. અમારી સરકારે આવી બધી વસ્તુઓ પર ટેક્સ ઘટાડીને ફક્ત પાંચ ટકા કર્યો છે.

મિત્રો,

કોંગ્રેસના શાસનમાં ઘર બનાવવું ખૂબ ખર્ચાળ કામ હતું, કેમ? કારણ કે કોંગ્રેસ સરકાર સિમેન્ટ પર ઓગણત્રીસ ટકા ટેક્સ વસૂલતી હતી, ભલે ઘર કોઈક રીતે બનાવવામાં આવ્યું હોય, તો પછી જો તમારે એસી અને ટીવી કે પંખો, કંઈપણ ખરીદવું પડે, તો તે પણ મોંઘુ પડતું. કારણ કે કોંગ્રેસ સરકાર આવી વસ્તુઓ પર એકત્રીસ ટકા ટેક્સ વસૂલતી હતી, એકત્રીસ ટકા, હવે અમારી સરકારે આવી બધી વસ્તુઓ પર ટેક્સ ઘટાડીને અઢાર ટકા કરી દીધો છે, લગભગ અડધો.

મિત્રો,

કોંગ્રેસના શાસન દરમિયાન ખેડૂતો પણ ખૂબ નાખુશ હતા. 2014 પહેલા, ખેડૂત માટે ખેતીનો ખર્ચ વધારે હતો અને નફો ખૂબ ઓછો હતો. કારણ એ હતું કે કોંગ્રેસ સરકાર કૃષિ માલ પર ખૂબ ઊંચા ટેક્સ વસૂલતી હતી. ટ્રેક્ટર હોય કે સિંચાઈના સાધનો, હાથના સાધનો, પમ્પિંગ સેટ, આવા સાધનો પર 12 થી 14 ટકા ટેક્સ લાગતો હતો. હવે આવી ઘણી વસ્તુઓ પર GST ઘટાડીને શૂન્ય કે પાંચ ટકા કરવામાં આવ્યો છે.

મિત્રો,

વિકસિત ભારતનો બીજો આધારસ્તંભ આપણી યુવા શક્તિ છે. એ પણ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવ્યું છે કે આપણા યુવાનોને વધુ રોજગાર મળે અને નાના વ્યવસાયોમાં કામ કરતા લોકોને સરળતા મળે. આપણા જે ક્ષેત્રોમાં સૌથી વધુ મજૂરીની જરૂર પડે છે, તેમને GSTના નીચા દરથી મોટો ટેકો મળવાનો છે. કાપડ હોય, હસ્તકલા હોય, ચામડું હોય, આમાં કામ કરતા મિત્રો, આ વ્યવસાય સાથે જોડાયેલા મિત્રોને મોટી મદદ મળી છે. આ સાથે, કપડાં અને જૂતાના ભાવમાં પણ ઘણો ઘટાડો થવાનો છે. આપણા સ્ટાર્ટ-અપ્સ, MSME, નાના વેપારીઓ અને ઉદ્યોગપતિઓ માટે ટેક્સ ઘટાડવામાં આવ્યો છે, આ સાથે, કેટલીક પ્રક્રિયાઓને પણ સરળ બનાવવામાં આવી છે. આનાથી તેમની સુવિધામાં વધુ વધારો થશે.

 

મિત્રો,

યુવાનોને ફિટનેસ ક્ષેત્રમાં બીજો ફાયદો થશે. જીમ, સલૂન અને યોગ જેવી સેવાઓ પર ટેક્સ ઘટાડવામાં આવ્યો છે. આનો અર્થ એ છે કે આપણા યુવાનો ફિટ રહેશે અને સાથે સાથે હિટ પણ થશે અને હું તમને યાદ અપાવી દઉં કે, સરકાર તમારી ફિટનેસ માટે ઘણું બધું કરી રહી છે, તેથી હું વારંવાર એક વાત કહું છું, તમે આવા લોકો છો, તમે દરરોજ 200 લોકો સાથે વાત કરો છો, તમારે તેમને મારો મુદ્દો જણાવવો જોઈએ કે સ્થૂળતા આપણા દેશ માટે ખૂબ જ ચિંતાનો વિષય છે, તેથી રસોઈ તેલમાં 10 ટકા ઘટાડો કરીને શરૂઆત કરો, મોહમ્મદ જી, તમે મારા રાજદૂત બનો. સ્થૂળતા સામેની લડાઈ નબળી ન પડવી જોઈએ.

મિત્રો,

જો હું GSTમાં આ સુધારાનો સાર કહું, તો હું ફક્ત એટલું જ કહી શકું છું કે તેનાથી ભારતની ભવ્ય અર્થવ્યવસ્થામાં પંચરત્નનો ઉમેરો થયો છે. પ્રથમ, કર વ્યવસ્થા ઘણી સરળ બની ગઈ છે. બીજું, ભારતના નાગરિકોના જીવનની ગુણવત્તામાં વધુ વધારો થશે. ત્રીજું, વપરાશ અને વૃદ્ધિ બંનેને એક નવું બૂસ્ટર મળશે અને ચોથું, વ્યવસાય કરવાની સરળતા રોકાણ અને રોજગારને વેગ આપશે અને પાંચમું, સહકારી સંઘવાદ એટલે કે રાજ્યો અને કેન્દ્ર વચ્ચે ભાગીદારી વિકસિત ભારત માટે મજબૂત બનશે.

મિત્રો,

નાગરિક દેવો ભવ:, આ અમારો મંત્ર છે. આ વર્ષે ફક્ત GST જ નહીં, આવકવેરામાં પણ ઘણો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે. 12 લાખ રૂપિયા સુધીની આવક પરનો ટેક્સ શૂન્ય કરવામાં આવ્યો છે. આજકાલ જ્યારે તમે ITR ફાઇલ કરો છો, ત્યારે આ નિર્ણયનો સુખદ અનુભવ વધુ થાય છે, એટલે કે આવકમાં બચતની સાથે ખર્ચમાં પણ બચત થાય છે, હવે જો આ બેવડો ધમાકો નથી તો શું છે!

મિત્રો,

આજકાલ ફુગાવાનો દર પણ ખૂબ જ નીચા સ્તરે છે, નિયંત્રણમાં છે અને આ જનહિતકારી શાસન છે. જ્યારે જનહિત અને રાષ્ટ્રીય હિતમાં નિર્ણયો લેવામાં આવે છે, ત્યારે દેશ આગળ વધે છે અને તેથી જ આજે ભારતનો વિકાસ લગભગ આઠ ટકા છે. તેનો અર્થ એ કે આપણે વિશ્વની સૌથી ઝડપી ગતિએ વિકાસ કરી રહ્યા છીએ, આ 140 કરોડ ભારતીયોની ક્ષમતા છે, આ 140 કરોડ ભારતીયોનો સંકલ્પ છે અને આજે હું દેશવાસીઓને ફરીથી કહીશ, ભારતને આત્મનિર્ભર બનાવવા માટે, સુધારાઓની આ શ્રેણી ચાલુ રહેશે અને તે અટકશે નહીં.

મિત્રો,

ભારત માટે આત્મનિર્ભરતા એ કોઈ સૂત્ર નથી. આ દિશામાં નક્કર પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. હું તમારા બધા પાસેથી, દેશના બધા શિક્ષકો પાસેથી અપેક્ષા રાખું છું કે દરેક વિદ્યાર્થીમાં આત્મનિર્ભર ભારતનું મહત્વ વાવવું જોઈએ. તમે જ એવા છો જે બાળકોને પોતાની ભાષા અને બોલીમાં ભારતનું આત્મનિર્ભર હોવાનું મહત્વ સમજાવી શકો છો અને તેઓ તમારી વાત પણ સાંભળે છે. તમે તેમને કહી શકો છો કે બીજા પર આધાર રાખીને, દેશ ક્યારેય તેટલી ઝડપથી પ્રગતિ કરી શકતો નથી જેટલી તે કરી શકે છે.

મિત્રો,

આજના વિદ્યાર્થીઓ અને ભારતની આવનારી પેઢીઓમાં શરૂઆતથી જ એક પ્રશ્નનો પ્રચાર અને પ્રચાર કરવાની જરૂર છે, આ આપણી ફરજ છે, હું ઈચ્છું છું કે આ અંગે વિધાનસભામાં પણ ચર્ચા થાય, ક્યારેક તમે એક પ્રયોગ કરવાનો પ્રયાસ કરો, ક્યારેક આપણને ખબર પણ નથી હોતી કે આપણા ઘરમાં વિદેશી વસ્તુઓ કેવી રીતે પ્રવેશી છે, આપણને ખબર નથી, આપણને વિદેશી વસ્તુઓ જોઈએ છે તેવો ઈરાદો નથી, પણ આપણને ખબર નથી. બાળકોએ તેમના પરિવાર સાથે બેસીને સવારે ઉઠ્યાથી બીજા દિવસે સવાર સુધી કેટલી વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરે છે તેની યાદી બનાવવી જોઈએ જે વિદેશી છે. તેમને એ પણ ખબર નથી કે બજારમાં વિદેશી હેર પિન અને કાંસકા આવી ગયા છે. તેમને એ પણ ખબર નથી કે જ્યારે તેઓ જાગૃત થશે, ત્યારે તેઓ કહેશે, 'ઓહ, મારા દેશને શું મળશે?' અને તેથી જ હું માનું છું કે તમે આખી નવી પેઢીને સમજાવી શકો છો. મહાત્મા ગાંધીએ કોઈ સમયે આપણા માટે જે કાર્ય છોડી દીધું હતું, તેને પૂર્ણ કરવાનો લહાવો આપણને મળ્યો છે અને હું ઇચ્છું છું કે આપણે તે કરીએ અને મારે હંમેશા બાળકોને એક વાત કહેતા રહેવું જોઈએ અને પ્રેરણા આપવી જોઈએ કે મારે શું કરવું જોઈએ જેથી મારા દેશની કોઈ જરૂરિયાત પૂરી થાય. આ વસ્તુ મારા દેશમાં ઉપલબ્ધ નથી. ના, હું તે કરીશ, હું પ્રયાસ કરીશ, હું તે મારા દેશમાં લાવીશ.

 

હવે કલ્પના કરો, આજે પણ આપણા દેશમાં એક લાખ કરોડ રૂપિયાનું ખાદ્ય તેલ આયાત કરવું પડે છે. ખાદ્ય તેલ! આપણે કૃષિ આધારિત દેશ છીએ, આપણી જીવનશૈલી હોય કે આપણી જરૂરિયાતો હોય કે આપણી મજબૂરીઓ, તો આવી ઘણી બધી બાબતો છે, દેશને આત્મનિર્ભર બનાવવો પડશે, અત્યારે એક લાખ કરોડ રૂપિયા બહાર જાય છે, જો તે અહીં રહેત, તો આટલી બધી શાળાની ઇમારતો બની હોત, આટલા બધા બાળકોના જીવન બન્યા હોત અને તેથી આપણે આત્મનિર્ભર ભારતની વાતને આપણો જીવનમંત્ર બનાવવો પડશે અને આપણે નવી પેઢીને તેના માટે પ્રેરણા આપવી પડશે અને આપણે દેશની જરૂરિયાતો સાથે પોતાને જોડવા જોઈએ, આ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ દેશ જ આપણને જ્યાં છીએ ત્યાંથી આપણે જ્યાં છીએ ત્યાં લઈ જાય છે. આ દેશ જ આપણને ઘણું બધું આપે છે. તો આપણે દેશને શું આપી શકીએ છીએ, દેશની કઈ જરૂરિયાત પૂરી કરી શકીએ છીએ, આ દરેક વિદ્યાર્થીના મનમાં, આપણી નવી પેઢીના મનમાં હોવું જોઈએ.

મિત્રો,

આજે ભારતના વિદ્યાર્થીઓમાં નવીનતા, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી તરફ એક નવો ટ્રેન્ડ ઉભરી આવ્યો છે. ચંદ્રયાનની સફળતાએ આમાં મોટી ભૂમિકા ભજવી છે. ચંદ્રયાને દેશના દરેક બાળકને વૈજ્ઞાનિક, એક નવીનતાવાદી બનવા માટે પ્રેરણા આપી. આપણે તાજેતરમાં જોયું કે જ્યારે ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લા, જે અવકાશ મિશનથી પાછા ફર્યા હતા, તેમની શાળામાં પહોંચ્યા ત્યારે આખું વાતાવરણ કેવી રીતે બદલાઈ ગયું હતું. શુભાંશુની આ સિદ્ધિમાં તેમના શિક્ષકોનો ચોક્કસ ફાળો છે, તેથી જ આવું થાય છે. એટલે કે, શિક્ષકો ફક્ત યુવાનોને શીખવતા નથી, તેઓ તેમને આકાર આપે છે, તેમને દિશા બતાવે છે.

મિત્રો,

 

તમારા આ પ્રયાસને હવે અટલ ઇનોવેશન મિશન અને અટલ ટિંકરિંગ લેબ્સ તરફથી પણ મદદ મળી રહી છે. અત્યાર સુધીમાં દેશમાં 10 હજાર અટલ ટિંકરિંગ લેબ્સ બનાવવામાં આવી છે. દેશમાં 50 હજાર વધુ અટલ ટિંકરિંગ લેબ્સ બનાવવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. આના પર પણ ઝડપથી કામ ચાલી રહ્યું છે. તમારા બધા શિક્ષકોના પ્રયાસોને કારણે જ ભારતની યુવા પેઢીને આ લેબ્સમાં નવીનતા લાવવાની દરેક તક મળે છે.

મિત્રો,

એક તરફ, આપણી સરકાર નવીનતા પર યુવાનોને ડિજિટલી સશક્તિકરણ પર ભાર મૂકી રહી છે, તો બીજી તરફ, આપણે આપણી નવી પેઢી, આપણા શાળાના બાળકો, આપણા વિદ્યાર્થીઓ, આપણા પરિવારના બાળકોને ડિજિટલ દુનિયાના દુષ્પ્રભાવથી બચાવવાના છે, તેમના સ્વાસ્થ્ય અને ઉત્પાદકતા વધારવા પર પણ ભાર મૂકવો એ આપણી સામૂહિક ફરજ છે. તમે જોયું હશે કે જ્યારે સંસદનું સત્ર ચાલી રહ્યું હતું, ત્યારે આપણે ઓનલાઈન ગેમિંગ સંબંધિત કાયદો બનાવ્યો હતો, હવે બધા શિક્ષકોને આ વિશે જાણવું જોઈએ. ગેમિંગ અને જુગાર, કમનસીબે એવું છે કે જો આપણે ગેમિંગ કહીએ તો તે જુગાર બની જાય છે અને તેથી સરકારે ખૂબ મોટો નિર્ણય લીધો છે, આ મોટી શક્તિઓ ક્યારેય ઇચ્છતી નહોતી કે આવો કાયદો આવે અને દેશમાં જુગાર પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવે. પરંતુ આજે, એક એવી સરકાર છે જેની રાજકીય ઇચ્છાશક્તિ છે અને જે દેશના ઉજ્જવળ ભવિષ્ય, બાળકોના ભવિષ્યની ચિંતા કરે છે અને તેથી, આવા કોઈ દબાણની ચિંતા કર્યા વિના, કોણ શું અનુભવશે અને કોણ નહીં તેની ચિંતા કર્યા વિના, અમે ગેમિંગ સંબંધિત, ઓનલાઈન ગેમ્સ સંબંધિત કાયદો લાવ્યા છીએ. આવી ઘણી ઓનલાઈન ગેમ્સ હતી જે અમારા વિદ્યાર્થીઓને પ્રભાવિત કરી રહી હતી, પૈસાની રમતો ચાલી રહી હતી, લોકો વધુ કમાણી કરવાના ઈરાદાથી પૈસા રોકતા હતા, મને કેટલીક જગ્યાએથી રિપોર્ટ મળતા હતા કે પરિવારમાં મહિલાઓ પાસે મોબાઈલ ફોન છે અને તે પણ દિવસ દરમિયાન, બધા ઘરની બહાર નીકળી ગયા હતા, તો શું કરું, તેથી તેઓ પણ રમતા હતા, આત્મહત્યાના બનાવો બનતા હતા, લોકો દેવાદાર બની ગયા હતા. એટલે કે, એક મોટું નુકસાન, એટલે કે, પરિવારો બરબાદ થઈ ગયા હતા, આર્થિક નુકસાન થઈ રહ્યું હતું અને આ રોગ એવો છે કે તે ડ્રગની જેમ વ્યસનકારક બની જાય છે, આ રમતો એવી વસ્તુઓ છે અને જે લોકો પૈસા લૂંટે છે તેઓ તમને ફસાવે છે, તમને ફસાવે છે. અને તેઓ એટલી સારી સામગ્રી લાવે છે કે કોઈપણ તેમાં ફસાઈ શકે છે અને આ બધા પરિવારો માટે ચિંતાનો વિષય બની ગયો હતો અને તેથી જ હું કહું છું કે આ કાયદો જે બનાવવામાં આવ્યો છે તે તેની જગ્યાએ છે પરંતુ બાળકોને જાગૃત કરવા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. પરંતુ માતાપિતા ફરિયાદ કરી શકે છે, તેઓ પરિસ્થિતિ સુધારી શકતા નથી કારણ કે તે તણાવનું વાતાવરણ બનાવે છે, પરંતુ શિક્ષક તેમાં ખૂબ મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે. અમે કાયદો બનાવ્યો છે અને પહેલીવાર અમે એ પણ નક્કી કર્યું છે કે બાળકો આવી હાનિકારક સામગ્રીના સંપર્કમાં નહીં આવે. હું આપ સૌ શિક્ષકોને પણ વિનંતી કરીશ કે તમારા વિદ્યાર્થીઓમાં આ અંગે જાગૃતિ લાવો. પરંતુ આમાં બે વિષયો છે, ગેમિંગ ખરાબ નથી, જુગાર ખરાબ છે. જેમાં પૈસા નથી હોતા અને તમને ખબર પડશે કે, હવે આ પ્રકારના ગેમિંગને ઓલિમ્પિકમાં પણ રમત તરીકે સ્વીકારવામાં આવ્યું છે. તો પ્રતિભાનો વિકાસ, કૌશલ્યનો વિકાસ, તેમાં નિપુણતા ધરાવતા લોકોને તાલીમ આપવી, તે અલગ વાત છે. પરંતુ જો તે વ્યસન બની જાય, જો તે વ્યસન બની જાય અને બાળકોનું જીવન બરબાદ થઈ જાય, તો આ પરિસ્થિતિ દેશ માટે ખૂબ જ ચિંતાનો વિષય છે.

મિત્રો

આપણી સરકાર આપણા યુવાનોને ગેમિંગ ક્ષેત્રમાં વૈશ્વિક સ્તરે તેમની હાજરી વધારવામાં મદદ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. ભારતમાં પણ, તેમના દ્વારા કરવામાં આવેલા સર્જનાત્મક કાર્ય, તેમની વાર્તાઓના આધારે, ઘણી નવી રમતો બનાવી શકાય છે, આપણે ગેમિંગના વિશ્વ બજારને કબજે કરી શકીએ છીએ. ભારતમાં પણ આવી ઘણી પ્રાચીન રમતો, આવી સામગ્રી છે, જે ઓનલાઈન ગેમિંગની દુનિયામાં ધૂમ મચાવી રહી છે, તેઓ આજે પણ તે કરી રહ્યા છે, આપણે વધુ કરી શકીએ છીએ. ઘણા સ્ટાર્ટઅપ્સ પણ આ દિશામાં ખૂબ સારું કામ કરી રહ્યા છે. જો તમે તમારી શાળાઓ અને કોલેજોના વિદ્યાર્થીઓને આ વિશે બધી માહિતી આપો, તો મને લાગે છે કે તેમને પણ એક સારો કારકિર્દી વિકલ્પ મળશે.

મિત્રો,

તમે હમણાં જ મને લાલ કિલ્લા પરથી એક પ્રશ્ન પૂછ્યો, હું તેની ઘણી ચર્ચા કરું છું, લાલ કિલ્લા પરથી મેં એક મોટી વિનંતી કરી છે, વોકલ ફોર લોકલ સ્વદેશી અપનાવવાનું આહ્વાન. સ્વદેશી એટલે જે કંઈ આપણા દેશમાં ઉત્પન્ન થાય છે, જે આપણા દેશમાં બને છે, જે વસ્તુઓમાં મારા દેશવાસીઓના પરસેવાની સુગંધ હોય છે, જે વસ્તુઓમાં મારા દેશની માટીની સુગંધ હોય છે, તે મારા માટે સ્વદેશી છે. અને તેથી જ આપણે તેના પર ગર્વ કરવો જોઈએ, આપણે દરેક ઘરના બાળકોને કહેવું જોઈએ કે ઘરે એક બોર્ડ લગાવે, જેમ દરેક ઘરમાં ત્રિરંગો હોય છે, દરેક ઘર સ્વદેશી હોય છે, દરેક ઘર સ્વદેશી હોય છે અને તેવી જ રીતે દરેક દુકાનદારે પોતાની જગ્યાએ એક બોર્ડ લગાવવું જોઈએ જેમાં ગર્વથી કહેવું જોઈએ કે આ સ્વદેશી છે. આપણને ગર્વ હોવો જોઈએ કે આ મારા દેશનું છે, તે મારા દેશમાં બનેલું છે, આપણને આનો ગર્વ હોવો જોઈએ, આ વાતાવરણ બનાવવું જોઈએ અને શિક્ષકો પણ સ્થાનિક માટે અવાજ ઉઠાવવાના આ અભિયાનમાં ખૂબ મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે.

આપણા બાળકોને શાળામાં, પ્રોજેક્ટ્સ અને પ્રવૃત્તિઓમાં "મેક ઇન ઇન્ડિયા" ઉત્પાદનો ઓળખવા માટે શીખવી શકાય છે, તમે રમતિયાળ રીતે શીખવી શકો છો. એક કાર્ય હોઈ શકે છે કે ઘરમાં જે પણ ઉત્પાદનો છે, કેટલા સ્વદેશી છે, મેં કહ્યું તેમ તેમની યાદી બનાવો, બીજા દિવસે બતાવો, લાવો અને આ મહિને આપણે આટલું ઘટાડીશું, આ મહિને આપણે આટલું ઘટાડીશું. ધીમે ધીમે આખો પરિવાર સ્વદેશી બનશે. મને એવું જ જોઈએ છે કે આપણી શાળામાં, ધારો કે આપણી પાસે દસ વર્ગો હોય, દરેક વર્ગ સવારે દોઢ કલાક માટે ગામમાં પ્લેકાર્ડ સાથે શોભાયાત્રા કાઢે, સ્વદેશી અપનાવે. બીજા દિવસે બીજો વર્ગ, ત્રીજા દિવસે ત્રીજો વર્ગ. તો, ગામમાં વાતાવરણ સ્થિર રહેશે, સ્વદેશી, સ્વદેશી, સ્વદેશી. મારું માનવું છે કે દેશની આર્થિક તાકાત ઘણી વધી શકે છે, જો દરેક વ્યક્તિ એક નાનું પણ કામ કરે, તો આપણે 2047 માં દેશને વિકસિત ભારત બનાવવાનું સ્વપ્ન જોયું છે, અને કોણ એવું નહીં વિચારે, કોણ ઇચ્છશે કે દેશનો વિકાસ ન થાય! કોઈ એવું નહીં ઇચ્છે, પરંતુ આપણે ક્યાંકથી પ્રયાસ કરવો પડશે, આપણે શરૂઆત કરવી પડશે.

 

મિત્રો,

આપણે શાળાઓમાં પણ વિવિધ પ્રકારના તહેવારો ઉજવવા જોઈએ, આપણે તે તહેવારોમાં પણ સ્વદેશીનો વિષય લાવી શકીએ છીએ. આપણે જોવું જોઈએ કે આપણે તેમાં શણગાર માટે કયા ભારતીય ઉત્પાદનોનો ઉપયોગ કરીએ છીએ? કલા-હસ્તકલાના વર્ગોમાં સ્વદેશી સામગ્રીનો ઉપયોગ કરીને વાતાવરણ બનાવવું જોઈએ, આનાથી બાળકોમાં બાળપણથી જ સ્વદેશીની ભાવના વધશે.

મિત્રો,

આપણે શાળાઓમાં આવા ઘણા દિવસો ઉજવીએ છીએ, આપણે "સ્વદેશી દિવસ" ઉજવવો જોઈએ, આપણે સ્વદેશી સપ્તાહ પણ ઉજવવો જોઈએ, આપણે "સ્થાનિક ઉત્પાદન દિવસ" ઉજવવો જોઈએ, એટલે કે, જો આપણે આ વસ્તુઓને એક અભિયાન તરીકે ચલાવીએ, તો તમે તેનું નેતૃત્વ કરો, તમે સમાજને નવા રંગો અને દેખાવથી સુંદર બનાવવા માટે મોટો ફાળો આપી શકો છો અને એવું વાતાવરણ પણ બનાવી શકાય છે જ્યાં બાળકો તેમના પરિવારમાંથી કેટલીક સ્થાનિક પ્રોડક્ટ લાવે અને તેની વાર્તા કહે. વસ્તુઓ ક્યાં બનાવવામાં આવી હતી, કોણે બનાવી હતી અને દેશ માટે તેનું શું મહત્વ છે તે અંગે ચર્ચા થવી જોઈએ. બાળકોએ સ્થાનિક ઉત્પાદકોના પરિવારોને મળવું જોઈએ જે પેઢીઓથી કેટલીક હસ્તકલા બનાવી રહ્યા છે અથવા તેમને શાળાઓમાં બોલાવવા અને તેમને સાંભળવા માટે કોઈ કાર્યક્રમનું આયોજન કરવું જોઈએ. જ્યારે બાળકો જન્મદિવસ ઉજવે છે, જ્યારે તેઓ આવી વસ્તુઓની ભેટ આપે છે, ત્યારે મને લાગે છે કે મેડ ઇન ઇન્ડિયાનું વાતાવરણ બનાવવું જોઈએ, કહો, ગર્વથી કહો, ભાઈ, જુઓ આ મેડ ઇન ઇન્ડિયા છે, હું ખાસ તમારા માટે લાવ્યો છું. એકંદરે, આપણે મેડ ઇન ઇન્ડિયાને આપણા જીવનનો આધાર બનાવવો પડશે, આપણે તેને આપણી જવાબદારી સમજીને આગળ વધારવું પડશે અને આ દ્વારા, દેશભક્તિ, આત્મવિશ્વાસ અને શ્રમનું ગૌરવ, યુવાનોમાં આ મૂલ્યો, સ્વાભાવિક રીતે સામાજિક જીવનનો ભાગ બની શકે છે. આ દ્વારા, આપણા યુવાનો તેમની સફળતાને રાષ્ટ્રની પ્રગતિ સાથે જોડશે, આ એક વિકસિત ભારત બનાવવા માટે સૌથી મોટી ઔષધિ છે. મને વિશ્વાસ છે કે તમે બધા, શિક્ષકો તરીકે, રાષ્ટ્ર નિર્માણના આ મોટા મિશનમાં ફરજની ભાવના સાથે જોડશો અને જો તમે પણ આ દેશને મજબૂત બનાવવાનું કાર્ય તમારા ખભા પર ઉપાડશો, તો ચોક્કસપણે આપણને તે પરિણામો મળશે જે આપણે ઇચ્છીએ છીએ. આ મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગે આપ સૌને ફરી એકવાર રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર મળ્યો છે, હું તમને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન આપું છું અને આજે હું તે કાર્ય કરી રહ્યો છું જે તમે લોકો હંમેશા કરો છો, તમે લોકો હોમવર્ક આપવાનું કામ કરો છો, તેથી આજે મેં હોમવર્ક આપ્યું છે, મને પૂર્ણ વિશ્વાસ છે કે તમે તે પૂર્ણ કરશો. ખૂબ ખૂબ આભાર!

 

Explore More
શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિર ધ્વજારોહણ ઉત્સવ દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીના સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિર ધ્વજારોહણ ઉત્સવ દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીના સંબોધનનો મૂળપાઠ
World Exclusive | Almost like a miracle: Putin praises India's economic rise since independence

Media Coverage

World Exclusive | Almost like a miracle: Putin praises India's economic rise since independence
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
India–Russia friendship has remained steadfast like the Pole Star: PM Modi during the joint press meet with Russian President Putin
December 05, 2025

Your Excellency, My Friend, राष्ट्रपति पुतिन,
दोनों देशों के delegates,
मीडिया के साथियों,
नमस्कार!
"दोबरी देन"!

आज भारत और रूस के तेईसवें शिखर सम्मेलन में राष्ट्रपति पुतिन का स्वागत करते हुए मुझे बहुत खुशी हो रही है। उनकी यात्रा ऐसे समय हो रही है जब हमारे द्विपक्षीय संबंध कई ऐतिहासिक milestones के दौर से गुजर रहे हैं। ठीक 25 वर्ष पहले राष्ट्रपति पुतिन ने हमारी Strategic Partnership की नींव रखी थी। 15 वर्ष पहले 2010 में हमारी साझेदारी को "Special and Privileged Strategic Partnership” का दर्जा मिला।

पिछले ढाई दशक से उन्होंने अपने नेतृत्व और दूरदृष्टि से इन संबंधों को निरंतर सींचा है। हर परिस्थिति में उनके नेतृत्व ने आपसी संबंधों को नई ऊंचाई दी है। भारत के प्रति इस गहरी मित्रता और अटूट प्रतिबद्धता के लिए मैं राष्ट्रपति पुतिन का, मेरे मित्र का, हृदय से आभार व्यक्त करता हूँ।

Friends,

पिछले आठ दशकों में विश्व में अनेक उतार चढ़ाव आए हैं। मानवता को अनेक चुनौतियों और संकटों से गुज़रना पड़ा है। और इन सबके बीच भी भारत–रूस मित्रता एक ध्रुव तारे की तरह बनी रही है।परस्पर सम्मान और गहरे विश्वास पर टिके ये संबंध समय की हर कसौटी पर हमेशा खरे उतरे हैं। आज हमने इस नींव को और मजबूत करने के लिए सहयोग के सभी पहलुओं पर चर्चा की। आर्थिक सहयोग को नई ऊँचाइयों पर ले जाना हमारी साझा प्राथमिकता है। इसे साकार करने के लिए आज हमने 2030 तक के लिए एक Economic Cooperation प्रोग्राम पर सहमति बनाई है। इससे हमारा व्यापार और निवेश diversified, balanced, और sustainable बनेगा, और सहयोग के क्षेत्रों में नए आयाम भी जुड़ेंगे।

आज राष्ट्रपति पुतिन और मुझे India–Russia Business Forum में शामिल होने का अवसर मिलेगा। मुझे पूरा विश्वास है कि ये मंच हमारे business संबंधों को नई ताकत देगा। इससे export, co-production और co-innovation के नए दरवाजे भी खुलेंगे।

दोनों पक्ष यूरेशियन इकॉनॉमिक यूनियन के साथ FTA के शीघ्र समापन के लिए प्रयास कर रहे हैं। कृषि और Fertilisers के क्षेत्र में हमारा करीबी सहयोग,food सिक्युरिटी और किसान कल्याण के लिए महत्वपूर्ण है। मुझे खुशी है कि इसे आगे बढ़ाते हुए अब दोनों पक्ष साथ मिलकर यूरिया उत्पादन के प्रयास कर रहे हैं।

Friends,

दोनों देशों के बीच connectivity बढ़ाना हमारी मुख्य प्राथमिकता है। हम INSTC, Northern Sea Route, चेन्नई - व्लादिवोस्टोक Corridors पर नई ऊर्जा के साथ आगे बढ़ेंगे। मुजे खुशी है कि अब हम भारत के seafarersकी polar waters में ट्रेनिंग के लिए सहयोग करेंगे। यह आर्कटिक में हमारे सहयोग को नई ताकत तो देगा ही, साथ ही इससे भारत के युवाओं के लिए रोजगार के नए अवसर बनेंगे।

उसी प्रकार से Shipbuilding में हमारा गहरा सहयोग Make in India को सशक्त बनाने का सामर्थ्य रखता है। यह हमारेwin-win सहयोग का एक और उत्तम उदाहरण है, जिससे jobs, skills और regional connectivity – सभी को बल मिलेगा।

ऊर्जा सुरक्षा भारत–रूस साझेदारी का मजबूत और महत्वपूर्ण स्तंभ रहा है। Civil Nuclear Energy के क्षेत्र में हमारा दशकों पुराना सहयोग, Clean Energy की हमारी साझा प्राथमिकताओं को सार्थक बनाने में महत्वपूर्ण रहा है। हम इस win-win सहयोग को जारी रखेंगे।

Critical Minerals में हमारा सहयोग पूरे विश्व में secure और diversified supply chains सुनिश्चित करने के लिए महत्वपूर्ण है। इससे clean energy, high-tech manufacturing और new age industries में हमारी साझेदारी को ठोस समर्थन मिलेगा।

Friends,

भारत और रूस के संबंधों में हमारे सांस्कृतिक सहयोग और people-to-people ties का विशेष महत्व रहा है। दशकों से दोनों देशों के लोगों में एक-दूसरे के प्रति स्नेह, सम्मान, और आत्मीयताका भाव रहा है। इन संबंधों को और मजबूत करने के लिए हमने कई नए कदम उठाए हैं।

हाल ही में रूस में भारत के दो नए Consulates खोले गए हैं। इससे दोनों देशों के नागरिकों के बीच संपर्क और सुगम होगा, और आपसी नज़दीकियाँ बढ़ेंगी। इस वर्ष अक्टूबर में लाखों श्रद्धालुओं को "काल्मिकिया” में International Buddhist Forum मे भगवान बुद्ध के पवित्र अवशेषों का आशीर्वाद मिला।

मुझे खुशी है कि शीघ्र ही हम रूसी नागरिकों के लिए निशुल्क 30 day e-tourist visa और 30-day Group Tourist Visa की शुरुआत करने जा रहे हैं।

Manpower Mobility हमारे लोगों को जोड़ने के साथ-साथ दोनों देशों के लिए नई ताकत और नए अवसर create करेगी। मुझे खुशी है इसे बढ़ावा देने के लिए आज दो समझौतेकिए गए हैं। हम मिलकर vocational education, skilling और training पर भी काम करेंगे। हम दोनों देशों के students, scholars और खिलाड़ियों का आदान-प्रदान भी बढ़ाएंगे।

Friends,

आज हमने क्षेत्रीय और वैश्विक मुद्दों पर भी चर्चा की। यूक्रेन के संबंध में भारत ने शुरुआत से शांति का पक्ष रखा है। हम इस विषय के शांतिपूर्ण और स्थाई समाधान के लिए किए जा रहे सभी प्रयासों का स्वागत करते हैं। भारत सदैव अपना योगदान देने के लिए तैयार रहा है और आगे भी रहेगा।

आतंकवाद के विरुद्ध लड़ाई में भारत और रूस ने लंबे समय से कंधे से कंधा मिलाकर सहयोग किया है। पहलगाम में हुआ आतंकी हमला हो या क्रोकस City Hall पर किया गया कायरतापूर्ण आघात — इन सभी घटनाओं की जड़ एक ही है। भारत का अटल विश्वास है कि आतंकवाद मानवता के मूल्यों पर सीधा प्रहार है और इसके विरुद्ध वैश्विक एकता ही हमारी सबसे बड़ी ताक़त है।

भारत और रूस के बीच UN, G20, BRICS, SCO तथा अन्य मंचों पर करीबी सहयोग रहा है। करीबी तालमेल के साथ आगे बढ़ते हुए, हम इन सभी मंचों पर अपना संवाद और सहयोग जारी रखेंगे।

Excellency,

मुझे पूरा विश्वास है कि आने वाले समय में हमारी मित्रता हमें global challenges का सामना करने की शक्ति देगी — और यही भरोसा हमारे साझा भविष्य को और समृद्ध करेगा।

मैं एक बार फिर आपको और आपके पूरे delegation को भारत यात्रा के लिए बहुत बहुत धन्यवाद देता हूँ।