કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળમાંના મારા તમામ સાથીદારો, બાયોટેક ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલા તમામ મહાનુભાવો, ભારત અને વિદેશના મહેમાનો, નિષ્ણાતો, રોકાણકારો, SME અને સ્ટાર્ટઅપ સહિત તમામ ઉદ્યોગ સાથીદારો, મહિલાઓ અને સજ્જનો!
દેશના પ્રથમ બાયોટેક સ્ટાર્ટ-અપ એક્સ્પો, આ ઇવેન્ટમાં ભાગ લેવા અને ભારતની આ શક્તિનો વિશ્વ સમક્ષ પરિચય કરાવવા બદલ હું તમને બધાને અભિનંદન આપું છું. આ એક્સ્પો ભારતના બાયોટેક ક્ષેત્રની એક્સપોનેશનલ વૃદ્ધિનું પ્રતિબિંબ છે. ભારતની બાયો-ઈકોનોમી છેલ્લા 8 વર્ષમાં 8 ગણી વધી છે. આપણે $10 બિલિયનથી $80 બિલિયન સુધી પહોંચી ગયા છીએ. બાયોટેકની વૈશ્વિક ઇકોસિસ્ટમમાં ટોપ-10 દેશોની લીગ સુધી પહોંચવાથી ભારત બહુ દૂર નથી. બાયોટેકનોલોજી ઈન્ડસ્ટ્રી રિસર્ચ આસિસ્ટન્સ કાઉન્સિલ એટલે કે 'બીઆઈઆરએસી' એ નવા ભારતના આ નવા લીપમાં મોટી ભૂમિકા ભજવી છે. 'BIRAC' એ પાછલા વર્ષોમાં ભારતમાં બાયો-ઈકોનોમીના સંશોધન અને નવીનતાના અભૂતપૂર્વ વિસ્તરણમાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું છે. 'BIRAC'ની 10 વર્ષની સફળ સફરમાં આ મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ પર હું તમને બધાને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન આપું છું. અહીં આયોજિત પ્રદર્શનમાં, ભારતની યુવા પ્રતિભા, ભારતના બાયોટેક સ્ટાર્ટઅપ્સ, તેમની સંભવિતતા અને બાયોટેક ક્ષેત્ર માટેના ભાવિ રોડમેપને ત્યાં ખૂબ જ સારી રીતે, સુંદર રીતે રજૂ કરવામાં આવ્યા છે. ભારત, તેના સ્વતંત્રતાના અમૃત ઉત્સવની ઉજવણી કરી રહ્યું છે, આગામી 25 વર્ષ માટે નવા લક્ષ્યો નક્કી કરી રહ્યું છે, એવા સમયે બાયોટેક ક્ષેત્ર દેશના વિકાસને નવી ગતિ આપવા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. પ્રદર્શનમાં દર્શાવવામાં આવેલા બાયોટેક સ્ટાર્ટઅપ્સ અને બાયોટેક ઇન્વેસ્ટર્સ અને ઇન્ક્યુબેશન સેન્ટર્સ નવા ભારતની આકાંક્ષાઓ સાથે ચાલી રહ્યા છે. આજે, થોડા સમય પહેલા અહીં લોન્ચ થયેલા ઈ-પોર્ટલમાં, આપણી પાસે સાડા સાતસો બાયોટેક પ્રોડક્ટ્સ લિસ્ટેડ છે. તે ભારતની જૈવ-અર્થતંત્ર અને તેની વિવિધતાની સંભાવના અને પહોળાઈ પણ દર્શાવે છે.
સાથીઓ,
બાયોટેક ક્ષેત્ર સાથે સંબંધિત લગભગ દરેક ક્ષેત્ર આ હોલમાં હાજર છે. અમારી સાથે મોટી સંખ્યામાં ઓનલાઈન બાયોટેક પ્રોફેશનલ્સ પણ સંકળાયેલા છે. આવનારા 2 દિવસમાં, તમે આ એક્સ્પોમાં બાયોટેક સેક્ટર સામેની તકો અને પડકારો વિશે ચર્ચા કરવાના છો. છેલ્લા દાયકાઓમાં, આપણે વિશ્વમાં આપણા ડોકટરો, આરોગ્ય વ્યવસાયિકોની પ્રતિષ્ઠામાં વધારો થતો જોયો છે. આપણા આઇટી પ્રોફેશનલ્સના કૌશલ્ય અને નવીનતા અંગે વિશ્વમાં વિશ્વાસનું વાતાવરણ નવી ઊંચાઈએ પહોંચ્યું છે. આ ટ્રસ્ટ છે, આ પ્રતિષ્ઠા છે, આપણે બધા આ દાયકાને ભારતના બાયોટેક ક્ષેત્ર માટે, ભારતના બાયોપ્રોફેશનલ્સ માટે બનતા જોઈ રહ્યા છીએ. આ મારો તમારામાં વિશ્વાસ છે, મને ભારતના બાયોટેક સેક્ટરમાં વિશ્વાસ છે. આ માન્યતા શા માટે છે તેનું કારણ પણ હું વિસ્તારપૂર્વક જણાવવા માગું છું.
સાથીઓ,
આજે, જો ભારતને બાયોટેકના ક્ષેત્રમાં તકોની ભૂમિ તરીકે ગણવામાં આવે છે, તો મને ઘણા કારણોમાં પાંચ મોટા કારણો દેખાય છે. પ્રથમ- વૈવિધ્યસભર વસતી, વૈવિધ્યસભર આબોહવા વિસ્તારો, બીજું- ભારતનો પ્રતિભાશાળી માનવ મૂડી પૂલ, ત્રીજો- ભારતમાં વ્યવસાય કરવાની સરળતા, ચોથું- ભારતમાં બાયો-પ્રોડક્ટ્સની વધતી માગ અને પાંચમું- ભારતનું બાયોટેક સેક્ટર એટલે કે તમારા ટ્રેક રેકોર્ડની સફળતાઓ, આ પાંચ પરિબળો મળીને ભારતની શક્તિ અનેક ગણી વધારે છે.
સાથીઓ,
છેલ્લા 8 વર્ષમાં સરકારે દેશની આ તાકાતને વધારવા માટે સતત કામ કર્યું છે. અમે સર્વગ્રાહી અને સંપૂર્ણ સરકારી અભિગમ પર ભાર મૂક્યો છે. જ્યારે હું કહું છું, સબકા સાથ-સબકા વિકાસ, તે ભારતના વિવિધ ક્ષેત્રોને પણ લાગુ પડે છે. એક સમય એવો હતો જ્યારે દેશમાં એવી વિચારસરણી પ્રવર્તતી હતી કે માત્ર અમુક ક્ષેત્રો જ મજબૂત થાય છે, બાકીનાને પોતાના પર છોડી દેવામાં આવતા હતા. અમે આ વિચાર બદલ્યો છે, અમે આ અભિગમ બદલ્યો છે. આજના નવા ભારતમાં દરેક ક્ષેત્રમાં તેનો વિકાસ દેશના વિકાસને વેગ આપશે. તેથી દરેક ક્ષેત્રનો સહયોગ, દરેક ક્ષેત્રનો વિકાસ એ આજે દેશની જરૂરિયાત છે. તેથી, અમે દરેક એવેન્યુની શોધ કરી રહ્યા છીએ જે અમારી વૃદ્ધિને વેગ આપી શકે. વિચાર અને અભિગમમાં આ નોંધપાત્ર પરિવર્તન પણ દેશને પરિણામ આપી રહ્યું છે. અમે આપણા મજબૂત સેવા ક્ષેત્ર પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કર્યું હોવાથી અમે સેવા નિકાસમાં $250 બિલિયનનો રેકોર્ડ બનાવ્યો છે. જ્યારે અમે માલની નિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કર્યું, ત્યારે અમે $420 બિલિયનના ઉત્પાદનોની નિકાસનો રેકોર્ડ પણ બનાવ્યો. આ બધાની સાથે સાથે અન્ય ક્ષેત્રો માટે પણ અમારા પ્રયાસો એટલી જ ગંભીરતાથી ચાલી રહ્યા છે. એટલા માટે જો આપણે ટેક્સટાઈલ સેક્ટરમાં PLI સ્કીમનો અમલ કરીએ, તો ડ્રોન, સેમી-કન્ડક્ટર અને હાઈ-એફિશિયન્સી સોલર પીવી મોડ્યુલ્સ આ માટે પણ આ સ્કીમને આગળ લઈ જઈએ. બાયોટેક ક્ષેત્રના વિકાસ માટે ભારત આજે જેટલાં પગલાં લઈ રહ્યું છે તે અભૂતપૂર્વ છે.
સાથીઓ,
સરકારના પ્રયાસોના અમારા સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમમાં તમે તે બાબતોને ખૂબ જ વિગતવાર જોઈ શકો છો. છેલ્લાં 8 વર્ષમાં આપણા દેશમાં સ્ટાર્ટઅપ્સની સંખ્યા અમુક 100થી વધીને 70 હજાર થઈ ગઈ છે. આ 70 હજાર સ્ટાર્ટ-અપ લગભગ 60 અલગ-અલગ ઉદ્યોગોમાં બનેલા છે. આમાં પણ 5 હજારથી વધુ સ્ટાર્ટ અપ બાયોટેક સાથે જોડાયેલા છે. એટલે કે, ભારતમાં દર 14મા સ્ટાર્ટ-અપનું નિર્માણ બાયોટેકનોલોજી ક્ષેત્રમાં થઈ રહ્યું છે. તેમાંથી 1100થી વધુ તો ગયા વર્ષે જ જોડાયેલા છે. તમે કલ્પના કરી શકો છો કે દેશની મોટી પ્રતિભા બાયોટેક ક્ષેત્ર તરફ કેટલી ઝડપથી આગળ વધી રહી છે.
સાથીઓ,
અટલ ઇનોવેશન મિશન, મેક ઇન ઇન્ડિયા અને આત્મનિર્ભર ભારત અભિયાન હેઠળ અમે પાછલાં વર્ષોમાં લીધેલાં પગલાંથી બાયોટેક સેક્ટરને પણ ફાયદો થયો છે. સ્ટાર્ટ અપ ઈન્ડિયા શરૂ થયા બાદ અમારા બાયોટેક સ્ટાર્ટ અપમાં રોકાણ કરનારા લોકોની સંખ્યામાં 9 ગણો વધારો થયો છે. બાયોટેક ઇન્ક્યુબેટર્સની સંખ્યા અને કુલ ભંડોળમાં પણ લગભગ 7 ગણો વધારો થયો છે. 2014 માં, જ્યાં આપણા દેશમાં ફક્ત 6 બાયો-ઇન્ક્યુબેટર હતા, આજે તેમની સંખ્યા વધીને 75 થઈ ગઈ છે. 8 વર્ષ પહેલા આપણા દેશમાં 10 બાયોટેક પ્રોડક્ટ્સ હતી. આજે તેની સંખ્યા વધીને 700 થઈ ગઈ છે. ભારત તેના ભૌતિક ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને ડિજિટલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં અભૂતપૂર્વ રોકાણ કરી રહ્યું છે તેનાથી બાયોટેકનોલોજી ક્ષેત્રને પણ ફાયદો થઈ રહ્યો છે.
સાથીઓ,
આપણા યુવાનોમાં આ નવો ઉત્સાહ, આ નવો ઉત્સાહ, આવવાનું બીજું મોટું કારણ છે. આ સકારાત્મકતા એટલા માટે છે કારણ કે, હવે દેશમાં તેમના માટે R&Dની આધુનિક સપોર્ટ સિસ્ટમ ઉપલબ્ધ છે. દેશમાં પોલિસીથી લઈને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સુધીના તમામ જરૂરી સુધારા આ માટે કરવામાં આવી રહ્યા છે. એકલી સરકાર બધું જ જાણે છે, સરકાર જ બધું કરશે, આ વર્ક-કલ્ચરને પાછળ છોડીને હવે દેશ 'સબકા પ્રયાસ'ની ભાવના સાથે આગળ વધી રહ્યો છે. તેથી, આજે ભારતમાં ઘણા નવા ઇન્ટરફેસ વિકસાવવામાં આવી રહ્યા છે, BIRAC જેવા પ્લેટફોર્મને મજબૂત બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. સ્ટાર્ટ-અપ્સ માટે સ્ટાર્ટઅપ ઇન્ડિયા ઝુંબેશ, અવકાશ ક્ષેત્ર માટે IN-સ્પેસ, સંરક્ષણ સ્ટાર્ટ-અપ્સ માટે iDEX, સેમિકન્ડક્ટર્સ માટે ભારતીય સેમી-કન્ડક્ટર મિશન, યુવાનોમાં નવીનતાને પ્રોત્સાહિત કરવા સ્માર્ટ ઇન્ડિયા, પછી ભલે તે હેકાથોન હોય, બાયોટેક સ્ટાર્ટ-અપ એક્સ્પો હોય. સરકાર સૌથી વધુ પ્રયત્નોની ભાવનાથી, નવીન સંસ્થાઓ દ્વારા, ઉદ્યોગના શ્રેષ્ઠ દિમાગને એક મંચ પર એકસાથે લાવી રહી છે. તેનાથી દેશને વધુ એક મોટો ફાયદો મળી રહ્યો છે. દેશને સંશોધન અને એકેડેમીયાથી નવા બ્રેક થ્રુ મળે છે, ઉદ્યોગ વાસ્તવિક વિશ્વ દૃષ્ટિકોણમાં મદદ કરે છે, અને સરકાર જરૂરી નીતિ વાતાવરણ અને જરૂરી ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પૂરું પાડે છે.
સાથીઓ,
અમે કોવિડના સમગ્ર સમયગાળા દરમિયાન જોયું છે કે જ્યારે આ ત્રણેય એકસાથે કામ કરે છે, ત્યારે ટૂંકા ગાળામાં અણધાર્યા પરિણામો આવી શકે છે. આવશ્યક તબીબી ઉપકરણો, તબીબી ઈન્ફ્રાથી લઈને રસીના સંશોધન, ઉત્પાદન અને રસીકરણ સુધી, ભારતે એવું કર્યું છે જેની કોઈએ કલ્પના પણ કરી ન હતી. કે જ્યારે દેશમાં વિવિધ સવાલો ઊઠી રહ્યા હતા. જો ટેસ્ટિંગ લેબ નથી તો ટેસ્ટિંગ કેવી રીતે થશે? વિવિધ વિભાગો અને ખાનગી ક્ષેત્ર વચ્ચે કેવી રીતે સંકલન થશે? ભારતને રસી ક્યારે મળશે? જો રસી મળી જાય તો પણ આટલા મોટા દેશમાં દરેકને રસી અપાવવામાં કેટલા વર્ષ લાગશે? આવા અનેક સવાલો આપણી સામે વારંવાર આવતા હતા. પરંતુ આજે સબકા પ્રયાસની શક્તિથી ભારતે તમામ શંકાઓનો જવાબ આપ્યો છે. અમે દેશવાસીઓને લગભગ 200 કરોડ રસીના ડોઝ આપ્યા છે. બાયોટેકથી માંડીને અન્ય તમામ ક્ષેત્રોમાં, સરકાર, ઉદ્યોગ અને શિક્ષણવિદોની તાલમેલ ભારતને મોટા સંકટમાંથી બહાર લાવી છે.
સાથીઓ,
બાયોટેક સેક્ટર સૌથી વધુ ડિમાન્ડ ડ્રિવન સેક્ટર્સમાંનું એક છે. ભારતમાં વર્ષોથી Ease of Living માટેની ઝુંબેશોએ બાયોટેક સેક્ટર માટે નવી શક્યતાઓ ખોલી છે. આયુષ્માન ભારત યોજના હેઠળ ગામડાઓ અને ગરીબો માટે જે રીતે સારવારને સસ્તી અને સુલભ બનાવવામાં આવી છે, તે જોતાં હેલ્થકેર સેક્ટરની માગ ઘણી વધી રહી છે. બાયો-ફાર્મા માટે પણ નવી તકો ઊભી થઈ છે. અમે ટેલિમેડિસિન, ડિજિટલ હેલ્થ આઈડી અને ડ્રોન ટેક્નોલોજી દ્વારા આ તકોનો વિસ્તાર કરી રહ્યા છીએ. આગામી વર્ષોમાં બાયોટેક માટે દેશમાં એક વિશાળ ગ્રાહક આધાર બનવા જઈ રહ્યો છે.
સાથીઓ,
ફાર્માની સાથે સાથે, ભારત કૃષિ અને ઊર્જા ક્ષેત્રમાં જે મોટા ફેરફારો લાવી રહ્યું છે તે બાયોટેક ક્ષેત્ર માટે પણ નવી આશા આપી રહ્યું છે. રાસાયણિક મુક્ત ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે આજે ભારતમાં જૈવ ખાતરો અને જૈવિક ખાતરોને અભૂતપૂર્વ પ્રોત્સાહન મળી રહ્યું છે. કૃષિ પર આબોહવા પરિવર્તનની અસર ઘટાડવા માટે, કુપોષણને દૂર કરવા માટે બાયો-ફોર્ટિફાઇડ બીજને પણ પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે. જૈવ ઇંધણના ક્ષેત્રમાં વધતી માગ, આર એન્ડ ડી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનું વિસ્તરણ, બાયોટેક સાથે સંકળાયેલ એસએમઇ માટે સ્ટાર્ટ-અપ્સ માટે એક વિશાળ તક છે. તાજેતરમાં,આપણે પેટ્રોલમાં ઇથેનોલના 10 ટકા મિશ્રણનું લક્ષ્ય હાંસલ કર્યું છે. ભારતે 2030 થી 2025 સુધીમાં 5 વર્ષ સુધીમાં પેટ્રોલમાં 20 ટકા ઇથેનોલ ભેળવવાનું લક્ષ્ય પણ ઘટાડી દીધું છે. આ તમામ પ્રયાસોથી બાયોટેક ક્ષેત્રે રોજગારીની નવી તકો પણ ઊભી થશે, બાયોટેક પ્રોફેશનલ્સ માટે નવી તકો ઊભી થશે. સરકારે તાજેતરમાં લાભાર્થીઓના સંતૃપ્તિ, ગરીબોના શત ટકા સશક્તિકરણનું અભિયાન શરૂ કર્યું છે, જે બાયોટેક સેક્ટરને પણ નવી તાકાત આપી શકે છે. એટલે કે તકો એ બાયોટેક સેક્ટરના વિકાસ માટેની તકો છે. ભારતની જેનરિક દવાઓ, ભારતની રસીઓ, ભારતની રસીઓએ વિશ્વમાં જે ભરોસો બાંધ્યો છે, આપણે જે સ્તરે કામ કરી શકીએ છીએ તે બાયોટેક ક્ષેત્ર માટે બીજો મોટો ફાયદો છે. મને ખાતરી છે કે, આવનારા 2 દિવસમાં, તમે બાયોટેક ક્ષેત્રને લગતી દરેક શક્યતાઓ વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરશો. હવે 'BIRAC' તેના 10 વર્ષ પૂર્ણ કરી ચૂક્યા છે. હું એ પણ વિનંતી કરું છું કે જ્યારે BIRAC તેના 25 વર્ષ પૂર્ણ કરશે, ત્યારે બાયોટેક સેક્ટર કેટલી ઊંચાઈ પર હશે, તેના માટે હવેથી તેના લક્ષ્યો અને કાર્યક્ષમ મુદ્દાઓ પર કામ કરવું જોઈએ. દેશની યુવા પેઢીને આ અદ્ભુત ઘટના તરફ આકર્ષિત કરવા અને દેશની કુશળતાને તેની પૂરી શક્તિ સાથે વિશ્વ સમક્ષ રજૂ કરવા માટે હું તમને બધાને અભિનંદન આપું છું. ખૂબ-ખૂબ શુભકામના પાઠવું છું.
ખૂબ-ખૂબ આભાર
