પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ ગઈકાલે તમિલનાડુના કોઈમ્બતુરમાં સાઉથ ઈન્ડિયા નેચરલ ફાર્મિંગ સમિટ 2025માં ખેડૂતો સાથે વાતચીત કરી. નેચરલ ફાર્મિંગમાં જોડાયેલા ખેડૂતોને શુભેચ્છા પાઠવતા શ્રી મોદીએ કેળાના ઉત્પાદનનું અવલોકન કર્યું અને કેળાના કચરાનો ઉપયોગ કરવા વિશે પૂછપરછ કરી. ખેડૂતે સમજાવ્યું કે બતાવેલા બધા ઉત્પાદનો કેળાના કચરામાંથી બનાવેલા મૂલ્યવર્ધિત ઉત્પાદનો છે. પ્રધાનમંત્રીએ પૂછ્યું કે શું તેમના ઉત્પાદનો સમગ્ર ભારતમાં ઓનલાઈન વેચાય છે, જેનો ખેડૂતે હકારાત્મક જવાબ આપ્યો. ખેડૂતે વધુમાં જણાવ્યું કે તેઓ ખેડૂત ઉત્પાદક સંગઠનો (FPO) તેમજ વિવિધ ફાળો આપનારાઓ દ્વારા સમગ્ર તમિલનાડુનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. તેમણે સમજાવ્યું કે તેમના ઉત્પાદનો ઓનલાઈન વેચાય છે, નિકાસ થાય છે અને સમગ્ર ભારતમાં સ્થાનિક બજારો અને સુપરમાર્કેટમાં ઉપલબ્ધ છે. શ્રી મોદીએ પૂછ્યું કે દરેક FPOમાં કેટલા લોકો સાથે કામ કરે છે, અને ખેડૂતે જવાબ આપ્યો કે આશરે 1,000 લોકો સામેલ છે. પ્રધાનમંત્રીએ આ સ્વીકાર્યું અને આગળ પૂછ્યું કે શું કેળાની ખેતી એક જ વિસ્તારમાં કેન્દ્રિત છે કે અન્ય પાક સાથે જોડવામાં આવે છે. ખેડૂતે સ્પષ્ટતા કરી કે વિવિધ પ્રદેશો વિવિધ ચોક્કસ ઉત્પાદનોમાં વિશિષ્ટતા ધરાવે છે અને કહ્યું કે તેમની પાસે GI ઉત્પાદનો પણ છે.
બીજા એક ખેડૂતે સમજાવ્યું કે ચાના ચાર પ્રકાર છે - કાળી ચા, સફેદ ચા, ઉલોંગ ચા અને લીલી ચા. તેમણે સમજાવ્યું કે ઉલોંગ ચા 40% આથોવાળી હોય છે. પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ કહ્યું કે આજકાલ સફેદ ચાનું બજાર ખૂબ મોટું છે, જેની સાથે ખેડૂત સંમત થયા. ખેડૂતે વિવિધ ઋતુઓમાં કુદરતી ખેતી દ્વારા ઉગાડવામાં આવતા રીંગણ અને કેરી જેવા વિવિધ શાકભાજી અને ફળો પણ બતાવ્યા.
ત્યારબાદ પ્રધાનમંત્રી મોદીએ મોરિંગા કે સરગવાની લાકડી તરફ ધ્યાન દોર્યું અને પૂછ્યું કે શું આ ઉત્પાદન હાલમાં બજારમાં નોંધપાત્ર હાજરી ધરાવે છે, જેનો ખેડૂતે હકારાત્મક જવાબ આપ્યો. શ્રી મોદીએ તેના પાંદડાઓના ઉપયોગ વિશે પૂછ્યું, જેના પર ખેડૂતે જવાબ આપ્યો કે સરગવાના પાંદડાનો પાવડર કરીને નિકાસ કરવામાં આવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ સમજાવ્યું કે આજકાલ મોરિંગા પાવડરની ખૂબ માંગ છે, અને ખેડૂત સંમત થયા. શ્રી મોદીએ આગળ પૂછ્યું કે કયા દેશો મુખ્યત્વે આ ઉત્પાદનની આયાત કરે છે. ખેડૂતે જવાબ આપ્યો કે મુખ્ય બજારોમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઑફ અમેરિકા, આફ્રિકન દેશો, જાપાન અને દક્ષિણપૂર્વ એશિયાના ભાગોનો સમાવેશ થાય છે.
ખેડૂતે પછી સમજાવ્યું કે સમગ્ર પ્રદર્શનમાં તમિલનાડુના GI ઉત્પાદનો દર્શાવવામાં આવ્યા છે, જેમાં કુંભકોણમના પાન અને મદુરાઈના જાસ્મીન સહિત 25 વસ્તુઓ પ્રદર્શિત કરવામાં આવી છે. શ્રી મોદીએ બજારની પહોંચ વિશે પૂછ્યું, જેના જવાબમાં ખેડૂતે કહ્યું કે આ ઉત્પાદનો સમગ્ર ભારતમાં ઉપલબ્ધ છે અને ખાસ કરીને તમિલનાડુમાં દરેક કાર્યક્રમના દિવસે પ્રદર્શિત કરવામાં આવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ પૂછ્યું કે શું વારાણસીના લોકો પણ પાન લાવે છે, જેના ખેડૂતે હામાં જવાબ આપ્યો.
શ્રી મોદીએ ઉત્પાદનમાં વધારા વિશે પૂછપરછ કરી, જેના જવાબમાં ખેડૂતે જવાબ આપ્યો કે તેમની પાસે હાલમાં 100થી વધુ ઉત્પાદનો છે, જેમાં મધ એક વિશેષતા છે. પ્રધાનમંત્રીએ બજારની સંભાવના વિશે પૂછપરછ કરી, અને ખેડૂતે સમજાવ્યું કે માંગ વધુ છે, અને તેમના મધ ઉત્પાદનો વૈશ્વિક બજારમાં પહોંચી રહ્યા છે.
પ્રધાનમંત્રીને વધુમાં જણાવવામાં આવ્યું કે તેમની પાસે લગભગ 1,000 પરંપરાગત ચોખાની જાતો છે, જેનું પોષણ મૂલ્ય બાજરી જેટલું જ છે. શ્રી મોદીએ કહ્યું કે ચોખા ક્ષેત્રમાં તમિલનાડુનું કાર્ય વિશ્વભરમાં અજોડ છે. ખેડૂત સંમત થયા અને પુષ્ટિ આપી કે નિકાસ કરવામાં આવતા તમામ ચોખા, ચોખા અને સંબંધિત મૂલ્યવર્ધિત ઉત્પાદનો સ્થળ પર પ્રદર્શિત કરવામાં આવે છે.
બીજા ખેડૂત સાથે વાત કરતાં, શ્રી મોદીએ પૂછ્યું કે શું યુવાન ખેડૂતો તાલીમ માટે આગળ આવી રહ્યા છે. ખેડૂતે પુષ્ટિ આપી કે મોટી સંખ્યામાં યુવાનો સક્રિયપણે ભાગ લઈ રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે પીએચડી ધારકો સહિત આવા શિક્ષિત લોકોને શરૂઆતમાં આ કાર્યનું મૂલ્ય સમજવામાં મુશ્કેલી પડી શકે છે, પરંતુ એકવાર તેઓ તેના ફાયદા જોશે, તો તેઓ તેની પ્રશંસા કરવાનું શરૂ કરશે. ખેડૂતે સમજાવ્યું કે આવા લોકોને પહેલા વિચિત્ર માનવામાં આવતા હતા, પરંતુ હવે તેઓ દર મહિને ₹2 લાખ કમાય છે અને તેમને પ્રેરણા તરીકે જોવામાં આવે છે. ખેડૂતે વધુમાં સમજાવ્યું કે તેમણે પ્રાકૃતિક ખેતી યોજના હેઠળ તેમના મોડેલ ફાર્મ પર 7,000 ખેડૂતો તેમજ 3,000 કોલેજના વિદ્યાર્થીઓને તાલીમ આપી છે. પ્રધાનમંત્રીએ પૂછ્યું કે શું તેમની પાસે બજાર છે. ખેડૂતે જવાબ આપ્યો કે તેઓ સીધા અન્ય દેશોમાં માર્કેટિંગ અને નિકાસ કરે છે, અને વાળનું તેલ, કોપરા અને સાબુ જેવા ઉત્પાદનો દ્વારા મૂલ્ય પણ ઉમેરે છે.
શ્રી મોદીએ સમજાવ્યું કે ગુજરાતમાં તેમના સમય દરમિયાન, તેમણે "કેટલ હૉસ્ટેલ"ની વિભાવના વિકસાવી હતી. તેમણે સમજાવ્યું કે ગામના બધા પશુઓને એક સામાન્ય સુવિધામાં રાખવાથી ગામ સ્વચ્છ રહે છે, અને સિસ્ટમમાં યોગ્ય જાળવણી માટે ફક્ત એક ડૉક્ટર અને ચારથી પાંચ સહાયક સ્ટાફની જરૂર પડે છે. ખેડૂતો સંમત થયા, અને કહ્યું કે આ સેટઅપ જીવામૃતના મોટા પાયે ઉત્પાદનને ટેકો આપે છે, જે પછી નજીકના ખેડૂતોને પૂરો પાડવામાં આવે છે.
તમિલનાડુના રાજ્યપાલ શ્રી આર.એન. રવિ અને કેન્દ્રીય મંત્રી ડૉ. એલ. મુરુગન પણ હાજર હતા.
Click here to read full text speech
Here are highlights from a very insightful interaction with farmers at the South India Natural Farming Summit in Coimbatore. Their passion for agriculture, innovation and sustainability is noteworthy. pic.twitter.com/GXacGtR1c2
— Narendra Modi (@narendramodi) November 20, 2025
