ପ୍ରଥମ ଶୃଙ୍ଖଳାର ୧୧ ଖଣ୍ଡ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଛନ୍ତି
"ପଣ୍ଡିତ ମଦନ ମୋହନ ମାଲବ୍ୟଙ୍କ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପୁସ୍ତକର ଉନ୍ମୋଚନ ନିଜ ଭିତରେ ନିଜେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ "
"ମହାମନା ଆଧୁନିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ସନାତନ ସଂସ୍କୃତିର ସଂଗମ ଥିଲେ"
"ମାଲବ୍ୟଜୀଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବାସ୍ନା ଆମ ସରକାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅନୁଭୂତ ହୋଇପାରେ"
ମହାମନାଙ୍କୁ ଭାରତ ରତ୍ନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଆମ ସରକାରଙ୍କ ସୌଭାଗ୍ୟ
"ମାଲବ୍ୟଜୀଙ୍କ ପ୍ରୟାସ ଦେଶର ନୂତନ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି"
"ସୁଶାସନର ଅର୍ଥ ହେଉଛି କ୍ଷମତା - କେନ୍ଦ୍ରିତ ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ସେବା - କେନ୍ଦ୍ରିତ ହେବା"
ଭାରତ ଜାତୀୟ ଓ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଗୁରୁତ୍ୱ ସମ୍ପନ୍ନ ଅନେକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ସ୍ରଷ୍ଟା ପାଲଟିଛି

ମୋର କ୍ୟାବିନେଟ୍ ସହଯୋଗୀ ଶ୍ରୀ ଅନୁରାଗ ଠାକୁର ଜୀ ଏବଂ ଅର୍ଜୁନ ରାମ ମେଘୱାଲ ଜୀ, ମୋର ଦୀର୍ଘଦିନର ବନ୍ଧୁ ତଥା ମହାମନା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାଙ୍ଗମୟ ମୁଖ୍ୟ ସମ୍ପାଦକ ରାମ ବାହାଦୁର ରାୟ ଜୀ, ମହାମନା ମାଲବ୍ୟ ମିଶନର ସଭାପତି ରାମ ବାହାଦୁର ରାୟ ଜୀ, ପ୍ରଭୁ ନାରାୟଣ ଶ୍ରୀବାସ୍ତବ ଜୀ, ମଞ୍ଚରେ ଉପସ୍ଥିତ ସମସ୍ତ ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ, ମହିଳା ଏବଂ ଭଦ୍ରଲୋକମାନେ!

ପ୍ରଥମେ, ଆପଣ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସର ଅନେକ ଅନେକ ଶୁଭେଚ୍ଛା! ଭାରତ ଓ ଭାରତୀୟତା ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ ରଖିଥିବା କୋଟି କୋଟି ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଆଜିର ଦିନ ପ୍ରେରଣା ସାଜିଛି। ଆଜି ମହାମନା ମଦନ ମୋହନ ମାଲବ୍ୟଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ । ଆଜି ହେଉଛି ଅଟଳଜୀଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ । ଏହି ପବିତ୍ର ଦିବସ ଅବସରରେ ମୁଁ ମହାମନା ମାଲବ୍ୟଜୀଙ୍କ ଚରଣକୁ ପ୍ରଣାମ କରିବା ସହ ଅଟଳଜୀଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଅର୍ପଣ କରୁଛି । ଅଟଳଜୀଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ ଅବସରରେ ଦେଶ ସୁଶାସନ ଦିବସ ପାଳନ କରୁଛି। ସୁଶାସନ ଦିବସ ଅବସରରେ ମୁଁ ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି ।

 

ସାଥିମାନେ,

ଏହି ପବିତ୍ର ଦିବସ ଅବସରରେ ପଣ୍ଡିତ ମଦନ ମୋହନ ମାଲବ୍ୟଙ୍କ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କୃତି ଉନ୍ମୋଚନ ସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ମହାମନାଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା, ଆଦର୍ଶ ଓ ତାଙ୍କ ଜୀବନକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁଥିବା ଏହି ସମଗ୍ର 'ଭଙ୍ଗମୟ' (ସଂକଳନ) ଆମ ଯୁବପିଢ଼ି ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ିଙ୍କୁ ପରିଚିତ କରାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ମାଧ୍ୟମ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ। ଏହା ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଏବଂ ସମସାମୟିକ ଇତିହାସକୁ ବୁଝିବା ଏବଂ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର ଖୋଲିବ । ବିଶେଷ କରି ଗବେଷକ, ଇତିହାସ ଓ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ସବୁ କୃତି କୌଣସି ବୌଦ୍ଧିକ ସମ୍ପଦଠାରୁ କମ୍ ନୁହେଁ। ଏହି ପୁସ୍ତକରେ ବିଏଚ୍ୟୁର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସହିତ ଜଡିତ ପ୍ରସଙ୍ଗ, କଂଗ୍ରେସର ଶୀର୍ଷ ନେତୃତ୍ୱଙ୍କ ସହ ତାଙ୍କର ସଂଳାପ, ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ତାଙ୍କର ଦୃଢ଼ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଏବଂ ଭାରତର ପ୍ରାଚୀନ ଐତିହ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁ କିଛି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଉଛି ରାମ ବାହାଦୁର ରାୟ ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିବା ଗୋଟିଏ ଖଣ୍ଡରେ ମହାମନାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାଏରୀର କିଛି ଅଂଶ ରହିଛି । ସମାଜ, ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ସମେତ ସମସ୍ତ ଦିଗରେ ଭାରତୀୟ ମାନସିକତାକୁ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ ଦେଇପାରିବ ମହାମନାଙ୍କ ଏହି ଡାଏରୀ ।

ସାଥିମାନେ,

 ମୁଁ ଏହି ମିଶନ ଟିମକୁ ଜାଣେ ଏବଂ ଆପଣମାନେ ସମସ୍ତେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଉତ୍ସର୍ଗ କରିନ ଆସିଛନ୍ତି । ଦେଶର କୋଣ ଅନୁକୋଣରୁ ମାଲବ୍ୟଜୀଙ୍କ ହଜାର ହଜାର ଚିଠି ଓ ଦସ୍ତାବିଜ ଖୋଜିବା, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ହେଉଛି, ବିଶାଳ ସମୁଦ୍ରରେ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା, ପ୍ରତ୍ୟେକ କାଗଜକୁ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆଣିବା ଏବଂ ରାଜା ଓ ମହାରାଜାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଂଗ୍ରହରୁ ପୁରୁଣା କାଗଜପତ୍ର ସଂଗ୍ରହ କରିବା କୌଣସି କଠିନ କାର୍ଯ୍ୟଠାରୁ କମ୍ ନୁହେଁ । ଏହି ଗଭୀର ପ୍ରୟାସର ପରିଣାମ ହେଉଛି ମହାମନାଙ୍କ ବିଶାଳ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ଏବେ ଏହି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ୧୧ ଖଣ୍ଡ ସଂଗ୍ରହ ଆକାରରେ ଆମ ସମ୍ମୁଖରେ ଅଛି । ଏହି ମହାନ ପ୍ରୟାସ ପାଇଁ ମୁଁ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରସାରଣ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ମହାମନା ମାଲବ୍ୟ ମିଶନ, ରାମ ବାହାଦୁର ରାୟ ଜୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଟିମକୁ ହାର୍ଦ୍ଦିକ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି । ମହାମନା ସହ ଜଡ଼ିତ ପାଠାଗାର ଓ ପରିବାରର ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନ ରଖିଛନ୍ତି। ମୁଁ ସେହି ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ହୃଦୟରୁ ପ୍ରଶଂସା କରୁଛି ।

 

ମୋ ପରିବାର ସଦସ୍ୟମାନେ,

ଏପରି ମହାମନାଙ୍କ ଭଳି ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଥରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି । ସେମାନେ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ, ପ୍ରତିଥର, ଆଗାମୀ ପିଢ଼ି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆମକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଚାଲିଛନ୍ତି। ଅନେକ ପିଢ଼ି ଧରି ଚାଲି ଆସୁଥିବା ମହାମନାଙ୍କ ଉପରେ ଭରତଙ୍କର ଋଣ ରହିଛି। ଶିକ୍ଷା ଓ ଦକ୍ଷତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ତାଙ୍କ ସମୟର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ସମକକ୍ଷ ଥିଲେ। ସେ ଆଧୁନିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରାର ମିଶ୍ରଣ ଥିଲେ। ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ସେ କେବଳ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିନଥିଲେ, ବରଂ ଦେଶର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବୋଧ ଆତ୍ମାକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥିଲେ । ଯଦି ତାଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ଗୋଟିଏ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବର୍ତ୍ତମାନର ଆହ୍ୱାନ ଉପରେ ଥିଲା, ଅନ୍ୟଟି ଭବିଷ୍ୟତ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଥିଲା! ମହାମନା ଯେକୌଣସି ଭୂମିକାରେ ରହି 'ନେସନ୍ ଫର୍ଷ୍ଟ' (ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରଥମ’)ଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେଇଥିଲେ। ସେ ଦେଶର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କ ସହ ସଂଘର୍ଷ କରିଥିଲେ। ଏପରିକି ସବୁଠାରୁ ଆହ୍ଵାନପୂର୍ଣ୍ଣ ମୂହୁର୍ତ୍ତରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଦେଶ ପାଇଁ ସମ୍ଭାବନାର ବିହନ ବୁଣିଥିଲେ। ମହାମନାଙ୍କ ଏଭଳି ଅନେକ ଅବଦାନ ରହିଛି ଯାହା ଏବେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଗ୍ରହର ୧୧ ଖଣ୍ଡ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାମାଣିକ ଭାବରେ ପଦାକୁ ଆସିବ । ମୁଁ ମୋ ସରକାର ପାଇଁ ଭାଗ୍ୟବାନ ମନେ କରୁଛି ଯେ ଆମେ ତାଙ୍କୁ ଭାରତ ରତ୍ନ ପ୍ରଦାନ କରିଛୁ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ମୋ ପାଇଁ ମହାମନା ଅନ୍ୟ ଏକ କାରଣ ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର। ତାଙ୍କ ଭଳି ମୋତେ ମଧ୍ୟ ଭଗବାନ କାଶୀର ସେବା କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଛନ୍ତି। ଏହା ମଧ୍ୟ ମୋର ସୌଭାଗ୍ୟ ଯେ ୨୦୧୪ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ନାମାଙ୍କନ ପତ୍ର ଦାଖଲ କଲି, ପ୍ରସ୍ତାବକ ମହାମନାଜୀଙ୍କ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ । କାଶୀ ଉପରେ ମହାମନାଙ୍କର ଗଭୀର ବିଶ୍ୱାସ ଥିଲା । ଆଜି କାଶୀ ବିକାଶର ନୂଆ ଶିଖର ଛୁଇଁବା ସହ ନିଜ ଐତିହ୍ୟର ଗୌରବକୁ ପୁନରୁଦ୍ଧାର କରୁଛି।

ମୋ ପରିବାର ସଦସ୍ୟମାନେ,

ଦାସତ୍ୱର ମାନସିକତାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇ ଦେଶ ନିଜର ଐତିହ୍ୟ କୁ ନେଇ ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରୁଛି ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତାର 'ଅମୃତ କାଳ'ରେ ଆଗକୁ ବଢ଼ୁଛି। ମାଲବ୍ୟଜୀଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାର ସାରକୁ ଆପଣ ମାନେ ଆମ ସରକାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ କେଉଁଠି ନା କେଉଁଠି ଅନୁଭବ କରିବେ । ମାଲବ୍ୟ ଜୀ ଆମକୁ ଏପରି ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଦର୍ଶନ ଦେଇଥିଲେ ଯାହାର ଆଧୁନିକ ଶରୀରକୁ  ଏହାର ପ୍ରାଚୀନ ଆତ୍ମାକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ଇଂରେଜଙ୍କୁ ବିରୋଧ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।   ସେ ଏହି ଧାରଣାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଶିକ୍ଷା ବର୍ଜନ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଭାରତୀୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଆଧାରିତ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ଦିଗରେ ଆଗେଇ ଯିବା ଦରକାର ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି। ଆଉ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର କଥା ହେଉଛି, ସେ କେବଳ ନିଜେ ଏହି ଦାୟିତ୍ବ ଗ୍ରହଣ କରିନାହାନ୍ତି ବରଂ ଦେଶକୁ ବନାରସ ହିନ୍ଦୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଏକ ସମ୍ମାନଜନକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ଆକାର ଦେଇଛନ୍ତି। ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ଓ କେମ୍ବ୍ରିଜ ଭଳି ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ପଢୁଥିବା ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ବିଏଚୟୁକୁ ଆସିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସେ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ। ଇଂରାଜୀର ଜଣେ ମହାନ ପଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମହାମନା ଭାରତୀୟ ଭାଷା ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ଏକ ସମୟ ଥିଲା ଯେତେବେଳେ ଦେଶର ପ୍ରଶାସନ ଓ ଅଦାଲତରେ ପାରସୀ ଓ ଇଂରେଜଙ୍କ ଆଧିପତ୍ୟ ଥିଲା । ମାଲବ୍ୟ ଜୀ ମଧ୍ୟ ଏହା ବିରୋଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପ୍ରୟାସ ଯୋଗୁଁ ଦେବନାଗରୀ ଲିପିର ବ୍ୟବହାର ଲୋକପ୍ରିୟତା ଲାଭ କଲା ଓ ଭାରତୀୟ ଭାଷାକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ମିଳିଲା । ଆଜି ଦେଶର ନୂଆ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ମାଲବ୍ୟଙ୍କ ଉଦ୍ୟମର ଝଲକ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି। ଆମେ ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରିଛୁ । ଅଦାଲତରେ ମଧ୍ୟ ସରକାର ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଛନ୍ତି। ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ ଏହି କାମ ପାଇଁ ଦେଶକୁ ୭୫ ବର୍ଷ ଅପେକ୍ଷା କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା।

 

ସାଥିମାନେ,

ଯେ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଶକ୍ତି ତା'ର ଅନୁଷ୍ଠାନର ସଶକ୍ତୀକରଣରେ ରହିଥାଏ । ମାଲବ୍ୟ ଜୀ ତାଙ୍କ ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଏପରି ଅନେକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ଜାତୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱଙ୍କ ବିକାଶ ହୋଇଥିଲା । ବନାରସ ହିନ୍ଦୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ବିଷୟରେ ସାରା ବିଶ୍ୱ ଜାଣିଥିବା ବେଳେ ମହାମନା ଜୀ ଆହୁରି ଅନେକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ହରିଦ୍ୱାରର ଋଷିକୁଳ ବ୍ରହ୍ମଚାର୍ଯ୍ୟ ଆଶ୍ରମ ହେଉ, ପ୍ରୟାଗରାଜର ଭାରତୀ ଭବନ ପାଠାଗାର ହେଉ କିମ୍ବା ଲାହୋରର ସନାତନ ଧର୍ମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ହେଉ, ମାଲବ୍ୟ ଜୀ ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ମାଣରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥିଲେ । ଯଦି ଆମେ ସେହି ଯୁଗକୁ ଆଜିର ଯୁଗ ସହ ତୁଳନା କରିବୁ, ତେବେ ଆମେ ଦେଖିବୁ ଯେ ପୁଣି ଥରେ ଭାରତ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ମାଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ସହଯୋଗର ଶକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଶର ବିକାଶକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅଲଗା ସମବାୟ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି । ଭାରତୀୟ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତିର ବିକାଶ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏକ ପୃଥକ ଆୟୁଷ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଗଠନ କରିଛନ୍ତି । ଜାମନଗରରେ ଡବ୍ଲ୍ୟୁଏଚଓ ଗ୍ଲୋବାଲ ସେଣ୍ଟର ଫର ଟ୍ରାଡିସନାଲ ମେଡିସିନର ଶିଳାନ୍ୟାସ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଛି । ଶ୍ରୀ ଆନ୍ନା ଅର୍ଥାତ୍ ବାଜରା ଉପରେ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ଆମେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ମିଲେଟ୍ସ୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଛୁ। ଭାରତ ନିକଟରେ ଶକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୈଶ୍ୱିକ ବିଷୟ ଉପରେ ବିଚାର ପାଇଁ ଗ୍ଲୋବାଲ ଜୈବ ଇନ୍ଧନ ଆଲାଏନ୍ସ ଗଠନ କରିଛି । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସୌର ମେଣ୍ଟ ହେଉ, ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପ୍ରତିରୋଧୀ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପାଇଁ ମେଣ୍ଟ ହେଉ, ବିଶ୍ୱର ଦକ୍ଷିଣ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ଦକ୍ଷିଣ ପାଇଁ ଦକ୍ଷିଣାଂଚଳ ଗଠନ ହେଉ କିମ୍ବା ଭାରତ-ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ-ୟୁରୋପ ଅର୍ଥନୈତିକ କରିଡର ହେଉ, ମହାକାଶ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ଆଇଏନ-ଏସପିଏସି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଉ କିମ୍ବା ନୌସେନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାଗର ଇନିସିଏଟିଭ୍ ହେଉ, ଭାରତ ଆଜି ଅନେକ ଜାତୀୟ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅନୁଷ୍ଠାନର ନିର୍ମାତା ପାଲଟିଛି । ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଏହି ପଦକ୍ଷେପ କେବଳ ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଭାରତ ପାଇଁ ନୁହେଁ ବରଂ ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ବିଶ୍ୱକୁ ଏକ ନୂତନ ଦିଗ ଦେବା ଦିଗରେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ।

ସାଥିମାନେ,

ମହାମନା ଏବଂ ଅଟଳଜୀ ଦୁହେଁ ସମାନ ଚିନ୍ତାଧାରା ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ମହାମନାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଅଟଳଜୀ କହିଥିଲେ, "ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବିନା ସରକାରୀ ସହାୟତାରେ କିଛି କରିବାକୁ ବାହାରିଥାଏ, ସେତେବେଳେ ମହାମନାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ, ତାଙ୍କ ଚରିତ୍ର ତାଙ୍କ ପଥକୁ ଆଲୋକିତ କରିବ। ମାଲବ୍ୟଜୀ, ଅଟଳଜୀ ଏବଂ ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଯେଉଁ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖିଥିଲେ, ତାକୁ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଆଜି ଦେଶ ଏକଜୁଟ ହୋଇଛି । ଆମେ ଏହାକୁ ସୁଶାସନ ଉପରେ ଆଧାରିତ କରିଛୁ । ସୁଶାସନ ର ଅର୍ଥ ହେଉଛି କ୍ଷମତା-କେନ୍ଦ୍ରୀତ ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ସେବା-କେନ୍ଦ୍ରୀତ ହେବା । ଯେତେବେଳେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ସହାନୁଭୂତି ସହିତ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ... ଏବଂ ଯେତେବେଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୋଗ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ବିନା କୌଣସି ଭେଦଭାବରେ ସେମାନଙ୍କର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଧିକାର ପାଇଥାନ୍ତି । ସୁଶାସନର ଏହି ନୀତି ଆଜି ଆମ ସରକାରଙ୍କ ପରିଚୟ ପାଲଟିଛି।

 

ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଯେପରି ମୌଳିକ ସୁବିଧା ପାଇବା ପାଇଁ ଦୌଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ ସେଥିପାଇଁ ଆମ ସରକାର ନିରନ୍ତର ପ୍ରୟାସ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି। ବରଂ ସରକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ସବୁ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦେଉଛନ୍ତି। ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମର ପ୍ରୟାସ ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟେକ ସୁବିଧାର ସନ୍ତୁଳନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଏବଂ ଏହାକୁ ଶତ ପ୍ରତିଶତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା | ଏଥିପାଇଁ ସାରା ଦେଶରେ 'ବିକଶିତ ଭାରତ ସଂକଳ୍ପ ଯାତ୍ରା' ଆୟୋଜନ କରାଯାଉଛି। ମୋଦିଙ୍କ ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ଗାଡି ଗାଁ ଓ ସହରରେ ପହଁଚିଥିବା ଆପଣ ନିଶ୍ଚୟ ଦେଖିଥିବେ । ହିତାଧିକାରୀମାନେ ଘଟଣାସ୍ଥଳରେ ଅନେକ ଯୋଜନାର ଲାଭ ପାଉଛନ୍ତି। ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ ଉଦାହରଣ ଦେବି । ଆଜି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗରିବ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାଗଣା ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଆୟୁଷ୍ମାନ କାର୍ଡ ପ୍ରଦାନ କରୁଛନ୍ତି। ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ଏହି କାର୍ଡ ଦିଆଯାଇଛି। ତେବେ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଚେତନତା ଅଭାବରୁ ଗରିବ ଲୋକମାନେ ଏହି ଆୟୁଷ୍ମାନ କାର୍ଡ ପାଇପାରୁନାହାନ୍ତି। ଏବେ ମୋଦିଙ୍କ ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ଗାଡି ଦେଶରେ ମାତ୍ର ୪୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ୧ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ନୂଆ ଆୟୁଷ୍ମାନ କାର୍ଡ ବଣ୍ଟନ କରିଛି । ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ କାର୍ଡ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। କାହାକୁ ପଛରେ ପକାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। 'ସବ୍ କା ସାଥ୍, ସବକା ବିକାଶ' - ଏହା ହେଉଛି ସୁଶାସନ।

 

ସାଥିମାନେ,

ସୁଶାସନର ଆଉ ଏକ ଦିଗ ହେଉଛି ସଚ୍ଚୋଟତା ଓ ସ୍ୱଚ୍ଛତା । ଆମ ଦେଶରେ ଏକ ଧାରଣା ଥିଲା ଯେ ବଡ଼ ବଡ଼ ଦୁର୍ନୀତି ଓ ଦୁର୍ନୀତି ବିନା ସରକାର କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ୨୦୧୪ ପୂର୍ବରୁ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଦୁର୍ନୀତି ବିଷୟରେ ଅନେକ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳୁଥିଲା। ତେବେ ଆମ ସରକାର ନିଜର ସୁଶାସନ ଜରିଆରେ ସେହି ଆଶଙ୍କାକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି। ଆଜି ଗରିବଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଯୋଜନାକୁ ନେଇ ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଉଛି। ଗରିବଙ୍କ ପାଇଁ ମାଗଣା ରାସନ ଯୋଜନାରେ ଆମେ ୪ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛୁ । ଗରିବଙ୍କୁ ସ୍ଥାୟୀ ଘର ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଆମ ସରକାର ୪ ଲକ୍ଷ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛନ୍ତି। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଘରେ ପାଇପ୍ ଯୋଗେ ପାଣି ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ୩ ଲକ୍ଷ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରାଯାଉଛି। ସଚ୍ଚୋଟ ଟିକସଦାତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟଙ୍କା ଲୋକଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବା ଉଚିତ୍ ... ଏହା ହେଉଛି ସୁଶାସନ।

ଏବଂ ସାଥିମାନେ,

ଏଭଳି ସଚ୍ଚୋଟତାର ସହ କାମ କରାଗଲେ ସେହି ଅନୁଯାୟୀ ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲେ ଫଳାଫଳ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ସୁଶାସନର ପରିଣାମ ହେଉଛି ଆମ ସରକାର  ମାତ୍ର ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ ୧୩.୫ କୋଟି ଲୋକଙ୍କୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରୁ ମୁକ୍ତ କରିପାରିଛନ୍ତି ।

 

ସାଥିମାନେ,

ସହାନୁଭୂତି ବିନା ସୁଶାସନର କଳ୍ପନା କରିହେବ ନାହିଁ। ଆମ ଦେଶରେ ୧୧୦ରୁ ଅଧିକ ଜିଲ୍ଲା କୁ ପଛୁଆ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା, ଯାହାକୁ ନିଜେ ଛାଡି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଏହି ୧୧୦ଟି ଜିଲ୍ଲା ପଛୁଆ ଥିବାରୁ ଦେଶ ମଧ୍ୟ ପଛୁଆ ରହିବ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡ ବିଧାନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଲା, ସେମାନଙ୍କୁ ଏହି ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା। ଏହି ୧୧୦ ଟି ଜିଲ୍ଲାରେ କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ଏବଂ ଦେଶର ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସ୍ୱୀକାର କରାଯାଇଥିଲା । ତେଣୁ ଆମ ସରକାର ଏହି ୧୧୦ଟି ଜିଲ୍ଲାକୁ ଆକାଂକ୍ଷୀ ଜିଲ୍ଲା ଭାବେ ନାମିତ କରିଛନ୍ତି। ଆମେ ମିଶନ ମୋଡରେ ଏହି ଜିଲ୍ଲାଗୁଡିକର ବିକାଶମୂଳକ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲୁ । ଆଜି ବିଭିନ୍ନ ବିକାଶ ମାପଦଣ୍ଡରେ ଏହି ଆକାଂକ୍ଷୀ ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟ ଜିଲ୍ଲା ତୁଳନାରେ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଛନ୍ତି। ସେହି ଭାବନାରେ ଆମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆକାଂକ୍ଷୀ ବ୍ଲକପ୍ରୋଗ୍ରାମ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛୁ ।

 

ସାଥିମାନେ,

ମାନସିକତା ଓ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବଦଳିଲେ ଫଳାଫଳ ମିଳିଥାଏ। ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଆମ ସୀମାବର୍ତ୍ତୀ ଗାଁଗୁଡ଼ିକୁ ଶେଷ ଗାଁ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା। ଆମେ ସେମାନଙ୍କ ଭିତରେ ବିଶ୍ୱାସ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲୁ ଯେ ସେମାନେ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ଗାଁ । ଆମେ ସୀମାନ୍ତ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକରେ ଭାଇବ୍ରେଣ୍ଟ ଭିଲେଜ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲୁ। ଆଜି ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ସେହି ସବୁ ଅଞ୍ଚଳ ବୁଲି ଲୋକଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରୁଛନ୍ତି। ମୁଁ ମୋର କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିଥିଲି ଯେ ସେମାନେ ସେହି ଗ୍ରାମରେ ରାତି ବିତାଇବା ଉଚିତ୍ ଯାହା ପୂର୍ବରୁ ଶେଷ ଗାଁ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା, ଯାହାକୁ ମୁଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରଥମ ଗାଁ ବୋଲି କହୁଛି । କେହି କେହି ୧୭ ହଜାର ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତାକୁ ମଧ୍ୟ ଯାଇଛନ୍ତି।

ଆଜି ସରକାରୀ ଯୋଜନାର ସୁଫଳ ସେଠାକାର ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ପହଞ୍ଚୁଛି। ଯଦି ଏହା ସୁଶାସନ ନୁହେଁ, ତେବେ କ'ଣ? ଦେଶରେ ଯେକୌଣସି ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟଜନକ ଘଟଣା କିମ୍ବା ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସମୟରେ ସରକାର ରିଲିଫ ଓ ନିରାକରଣ ପ୍ରୟାସକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିଥାନ୍ତି । କରୋନା ମହାମାରୀ ଏବଂ ୟୁକ୍ରେନ୍ ସଂଘର୍ଷ ସମୟରେ ଆମେ ଏହା ଦେଖିଥିଲୁ। ପୃଥିବୀର କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଯେତେବେଳେ ବି ସଙ୍କଟ ଦେଖାଦିଏ, ଦେଶ ନିଜ ନାଗରିକଙ୍କୁ ବଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଭିତ୍ତିରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ। ସୁଶାସନର ଅନେକ ଉଦାହରଣ ଅଛି ଯାହା ମୁଁ ଦେଇପାରିବି । ଶାସନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମଧ୍ୟ ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି। ଫଳରେ ଆଜି ଭାରତ ଉପରେ ଜନସାଧାରଣ ଓ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ନୂତନ ବିଶ୍ୱାସ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଏହି ବିଶ୍ୱାସ ଦେଶର ବଢୁଥିବା ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ସ୍ୱାଧୀନତାର 'ଅମୃତ କାଳ'ରେ 'ବିକଶିତ ଭାରତ'ର ବିକାଶ ପାଇଁ ଶକ୍ତି ପାଲଟିଛି।

ସାଥିମାନେ,

ସ୍ୱାଧୀନତାର 'ଅମୃତ କାଳ'ରେ ମହାମନା ଓ ଅଟଳଜୀଙ୍କ ନୀତିକୁ ମାପକାଠି ଭାବେ ବିଚାର କରି 'ବିକଶିତ ଭାରତର ସ୍ୱପ୍ନ' ଦିଗରେ କାମ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ମୁଁ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଛି ଯେ ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ସଂକଳ୍ପ ସହିତ ସଫଳତାର ମାର୍ଗରେ ନିଜର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣ କରିବେ । ଏହି ବିଶ୍ୱାସ ସହିତ ମୁଁ ଏବେ ପୁଣି ଥରେ ମହାମନାଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଅର୍ପଣ କରି ମୋ ଭାଷଣ ଶେଷ କରୁଛି । ବହୁତ ବହୁତ ଧନ୍ୟବାଦ!

 

Explore More
ଶ୍ରୀରାମ ଜନ୍ମଭୂମି ମନ୍ଦିର ଧ୍ଵଜାରୋହଣ ସମାରୋହରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣ

ଲୋକପ୍ରିୟ ଅଭିଭାଷଣ

ଶ୍ରୀରାମ ଜନ୍ମଭୂମି ମନ୍ଦିର ଧ୍ଵଜାରୋହଣ ସମାରୋହରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣ
Portraits of PVC recipients replace British officers at Rashtrapati Bhavan

Media Coverage

Portraits of PVC recipients replace British officers at Rashtrapati Bhavan
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
“Maitri Parv” celebrates the friendship between India and Oman: PM Modi during community programme in Muscat
December 18, 2025

नमस्ते!
अहलन व सहलन !!!

ये युवा जोश आपकी एनर्जी यहां का पूरा atmosphere चार्ज हो गया है। मैं उन सब भाई बहनों को भी नमस्कार करता हूँ, जो जगह की कमी के कारण, इस हॉल में नहीं हैं, और पास के हॉल में स्क्रीन पर यह प्रोग्राम लाइव देख रहें हैं। अब आप कल्पना कर सकते हैं, कि यहाँ तक आएं और अंदर तक नहीं आ पाएं तोह उनके दिल में क्या होता होगा।

साथियों,

मैं मेरे सामने एक मिनी इंडिया देख रहा हूं, मुझे लगता है यहां बहुत सारे मलयाली भी हैं।

सुखम आणो ?

औऱ सिर्फ मलयालम नहीं, यहां तमिल, तेलुगू, कन्नड़ा और गुजराती बोलने वाले बहुत सारे लोग भी हैं।

नलमा?
बागुन्नारा?
चेन्ना-गिद्दिरा?
केम छो?

साथियों,

आज हम एक फैमिली की तरह इकट्ठा हुए हैं। आज हम अपने देश को, अपनी टीम इंडिया को सेलिब्रेट कर रहे हैं।

साथियों,

भारत में हमारी diversity, हमारी संस्कृति का मजबूत आधार है। हमारे लिए हर दिन एक नया रंग लेकर आता है। हर मौसम एक नया उत्सव बन जाता है। हर परंपरा एक नई सोच के साथ आती है।

और यही कारण है कि हम भारतीय कहीं भी जाएं, कहीं भी रहें, हम diversity का सम्मान करते हैं। हम वहां के कल्चर, वहां के नियम-कायदों के साथ घुलमिल जाते हैं। ओमान में भी मैं आज यही होते हुए अपनी आंखों के सामने देख रहा हूं।

यह भारत का डायस्पोरा co-existence का, co-operation का, एक लिविंग Example बना हुआ है।

साथियों,

भारत की इसी समृद्ध सांस्कृतिक विरासत का एक और अद्भुत सम्मान हाल ही में मिला है। आपको शायद पता होगा, यूनेस्को ने दिवाली को Intangible Cultural Heritage of Humanity में शामिल किया है।

अब दिवाली का दिया हमारे घर को ही नहीं, पूरी दुनिया को रोशन करेगा। यह दुनिया भर में बसे प्रत्येक भारतीय के लिए गर्व का विषय है। दिवाली की यह वैश्विक पहचान हमारी उस रोशनी की मान्यता है, जो आशा, सद्भाव, और मानवता के संदेश को, उस प्रकाश को फैलाती है।

साथियों,

आज हम सब यहां भारत-ओमान "मैत्री पर्व” भी मना रहे हैं।

मैत्री यानि:
M से maritime heritage
A से Aspirations
I से Innovation
T से Trust and technology
R से Respect
I से Inclusive growth

यानि ये "मैत्री पर्व,” हम दोनों देशों की दोस्ती, हमारी शेयर्ड हिस्ट्री, और prosperous future का उत्सव हैं। भारत और ओमान के बीच शताब्दियों से एक आत्मीय और जीवंत नाता रहा है।

Indian Ocean की Monsoon Winds ने दोनों देशों के बीच ट्रेड को दिशा दी है। हमारे पूर्वज लोथल, मांडवी, और तामरालिप्ति जैसे पोर्ट्स से लकड़ी की नाव लेकर मस्कट, सूर, और सलालाह तक आते थे।

और साथियों,

मुझे खुशी है कि मांडवी टू मस्कट के इन ऐतिहासिक संबंधों को हमारी एंबेसी ने एक किताब में भी समेटा है। मैं चाहूंगा कि यहां रहने वाला हर साथी, हर नौजवान इसको पढ़े, और अपने ओमानी दोस्तों को भी ये गिफ्ट करे।

अब आपको लगेगा की स्कूल में भी मास्टरजी होमवर्क देते हैं, और इधर मोदीजी ने भी होमवर्क दे दिया।

साथियों,

ये किताब बताती है कि भारत और ओमान सिर्फ Geography से नहीं, बल्कि Generations से जुड़े हुए हैं। और आप सभी सैकड़ों वर्षों के इन संबंधों के सबसे बड़े Custodians हैं।

साथियों,

मुझे भारत को जानिए क्विज़ में ओमान के participation बारे में भी पता चला है। ओमान से Ten thousand से अधिक लोगों ने इस क्विज में participate किया। ओमान, ग्लोबली फोर्थ पोज़िशन पर रहा है।

लेकिन में तालियां नहीं बजाऊंगा। ओमान तो नंबर एक पे होना चाहिए। मैं चाहूँगा कि ओमान की भागीदारी और अधिक बढ़े, ज्यादा से ज्यादा संख्या में लोग जुड़ें। भारतीय बच्चे तो इसमें भाग ज़रूर लें। आप ओमान के अपने दोस्तों को भी इस क्विज़ का हिस्सा बनने के लिए मोटिवेट करें।

साथियों,

भारत और ओमान के बीच जो रिश्ता ट्रेड से शुरू हुआ था, आज उसको education सशक्त कर रही है। मुझे बताया गया है कि यहां के भारतीय स्कूलों में करीब फोर्टी सिक्स थाउज़ेंड स्टूड़ेंट्स पढ़ाई कर रहे हैं। इनमें ओमान में रहने वाले अन्य समुदायों के भी हज़ारों बच्चे शामिल हैं।

ओमान में भारतीय शिक्षा के पचास वर्ष पूरे हो रहे हैं। ये हम दोनों देशों के संबंधों का एक बहुत बड़ा पड़ाव है।

साथियों,

भारतीय स्कूलों की ये सफलता His Majesty the Late सुल्तान क़ाबूस के प्रयासों के बिना संभव नहीं थी। उन्होंने Indian School मस्कत सहित अनेक भारतीय स्कूलों के लिए ज़मीन दी हर ज़रूरी मदद की।

इस परंपरा को His Majesty सुल्तान हैथम ने आगे बढ़ाया।

वे जिस प्रकार यहां भारतीयों का सहयोग करते हैं, संरक्षण देते हैं, इसके लिए मैं उनका विशेष तौर पर आभार व्यक्त करता हूं।

साथियों,

आप सभी परीक्षा पे चर्चा कार्यक्रम से भी परिचित हैं। यहां ओमान से काफी सारे बच्चे भी इस प्रोग्राम से जुड़ते हैं। मुझे यकीन है, कि यह चर्चा आपके काम आती होगी, पैरेंट्स हों या स्टूडेंट्स, सभी को stress-free तरीके से exam देने में हमारी बातचीत बहुत मदद करती है।

साथियों,

ओमान में रहने वाले भारतीय अक्सर भारत आते-जाते रहते हैं। आप भारत की हर घटना से अपडेट रहते हैं। आप सभी देख रहे हैं कि आज हमारा भारत कैसे प्रगति की नई गति से आगे बढ़ रहा है। भारत की गति हमारे इरादों में दिख रही है, हमारी परफॉर्मेंस में नज़र आती है।

कुछ दिन पहले ही इकॉनॉमिक ग्रोथ के आंकड़े आए हैं, और आपको पता होगा, भारत की ग्रोथ 8 परसेंट से अधिक रही है। यानि भारत, लगातार दुनिया की Fastest growing major economy बना हुआ है। ये तब हुआ है, जब पूरी दुनिया चुनौतियों से घिरी हुई है। दुनिया की बड़ी-बड़ी economies, कुछ ही परसेंट ग्रोथ अचीव करने के लिए तरस गई हैं। लेकिन भारत लगातार हाई ग्रोथ के पथ पर चल रहा है। ये दिखाता है कि भारत का सामर्थ्य आज क्या है।

साथियों,

भारत आज हर सेक्टर में हर मोर्चे पर अभूतपूर्व गति के साथ काम कर रहा है। मैं आज आपको बीते 11 साल के आंकड़े देता हूं। आपको भी सुनकर गर्व होगा।

यहां क्योंकि बहुत बड़ी संख्या में, स्टूडेंट्स और पेरेंट्स आए हैं, तो शुरुआत मैं शिक्षा और कौशल के सेक्टर से ही बात करुंगा। बीते 11 साल में भारत में हज़ारों नए कॉलेज बनाए गए हैं।

I.I.T’s की संख्या सोलह से बढ़कर तेईस हो चुकी है। 11 वर्ष पहले भारत में 13 IIM थे, आज 21 हैं। इसी तरह AIIMs की बात करुं तो 2014 से पहले सिर्फ 7 एम्स ही बने थे। आज भारत में 22 एम्स हैं।

मेडिकल कॉलेज 400 से भी कम थे, आज भारत में करीब 800 मेडिकल कॉलेज हैं।

साथियों,

आज हम विकसित भारत के लिए अपने एजुकेशन और स्किल इकोसिस्टम को तैयार कर रहे हैं। न्यू एजुकेशन पॉलिसी इसमें बहुत बड़ी भूमिका निभा रही है। इस पॉलिसी के मॉडल के रूप में चौदह हज़ार से अधिक पीएम श्री स्कूल भी खोले जा रहे हैं।

साथियों,

जब स्कूल बढ़ते हैं, कॉलेज बढ़ते हैं, यूनिवर्सिटीज़ बढ़ती हैं तो सिर्फ़ इमारतें नहीं बनतीं देश का भविष्य मज़बूत होता है।

साथियों,

भारत के विकास की स्पीड और स्केल शिक्षा के साथ ही अन्य क्षेत्रों में भी दिखती है। बीते 11 वर्षों में हमारी Solar Energy Installed Capacity 30 गुना बढ़ी है, Solar module manufacturing 10 गुना बढ़ी है, यानि भारत आज ग्रीन ग्रोथ की तरफ तेजी से कदम आगे बढ़ा रहा है।

आज भारत दुनिया का सबसे बड़ा फिनटेक इकोसिस्टम है। दुनिया का दूसरा सबसे बड़ा Steel Producer है। दूसरा सबसे बड़ा Mobile Manufacturer है।

साथियों,

आज जो भी भारत आता है तो हमारे आधुनिक इंफ्रास्ट्रक्चर को देखकर हैरान रह जाता है। ये इसलिए संभव हो पा रहा है क्योंकि बीते 11 वर्षों में हमने इंफ्रास्ट्रक्चर पर पांच गुना अधिक निवेश किया है।

Airports की संख्या double हो गई है। आज हर रोज, पहले की तुलना में डबल स्पीड से हाइवे बन रहे हैं, तेज़ गति से रेल लाइन बिछ रही हैं, रेलवे का इलेक्ट्रिफिकेशन हो रहा है।

साथियों,

ये आंकड़े सिर्फ उपलब्धियों के ही नहीं हैं। ये विकसित भारत के संकल्प तक पहुंचने वाली सीढ़ियां हैं। 21वीं सदी का भारत बड़े फैसले लेता है। तेज़ी से निर्णय लेता है, बड़े लक्ष्यों के साथ आगे बढ़ता है, और एक तय टाइमलाइन पर रिजल्ट लाकर ही दम लेता है।

साथियों,

मैं आपको गर्व की एक और बात बताता हूं। आज भारत, दुनिया का सबसे बड़ा digital public infrastructure बना रहा है।

भारत का UPI यानि यूनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस, दुनिया का सबसे बड़ा रियल टाइम डिजिटल पेमेंट सिस्टम है। आपको ये बताने के लिए कि इस पेमेंट सिस्टम का स्केल क्या है, मैं एक छोटा सा Example देता हूं।

मुझे यहाँ आ कर के करीब 30 मिनट्स हुए हैं। इन 30 मिनट में भारत में यूपीआई से फोर्टीन मिलियन रियल टाइम डिजिटल पेमेंट्स हुए हैं। इन ट्रांजैक्शन्स की टोटल वैल्यू, ट्वेंटी बिलियन रुपीज़ से ज्यादा है। भारत में बड़े से बड़े शोरूम से लेकर एक छोटे से वेंडर तक सब इस पेमेंट सिस्टम से जुड़े हुए हैं।

साथियों,

यहां इतने सारे स्टूडेंट्स हैं। मैं आपको एक और दिलचस्प उदाहरण दूंगा। भारत ने डिजीलॉकर की आधुनिक व्यवस्था बनाई है। भारत में बोर्ड के एग्ज़ाम होते हैं, तो मार्कशीट सीधे बच्चों के डिजीलॉकर अकाउंट में आती है। जन्म से लेकर बुढ़ापे तक, जो भी डॉक्युमेंट सरकार जेनरेट करती है, वो डिजीलॉकर में रखा जा सकता है। ऐसे बहुत सारे डिजिटल सिस्टम आज भारत में ease of living सुनिश्चित कर रहे हैं।

साथियों,

भारत के चंद्रयान का कमाल भी आप सभी ने देखा है। भारत दुनिया का पहला ऐसा देश है, जो मून के साउथ पोल तक पहुंचा है, सिर्फ इतना ही नहीं, हमने एक बार में 104 सैटेलाइट्स को एक साथ लॉन्च करने का कीर्तिमान भी बनाया है।

अब भारत अपने गगनयान से पहला ह्युमेन स्पेस मिशन भी भेजने जा रहा है। और वो समय भी दूर नहीं जब अंतरिक्ष में भारत का अपना खुद का स्पेस स्टेशन भी होगा।

साथियों,

भारत का स्पेस प्रोग्राम सिर्फ अपने तक सीमित नहीं है, हम ओमान की स्पेस एस्पिरेशन्स को भी सपोर्ट कर रहे हैं। 6-7 साल पहले हमने space cooperation को लेकर एक समझौता किया था। मुझे बताते हुए खुशी है कि, ISRO ने India–Oman Space Portal विकसित किया है। अब हमारा प्रयास है कि ओमान के युवाओं को भी इस स्पेस पार्टनरशिप का लाभ मिले।

मैं यहां बैठे स्टूडेंट्स को एक और जानकारी दूंगा। इसरो, "YUVIKA” नाम से एक स्पेशल प्रोग्राम चलाता है। इसमें भारत के हज़ारों स्टूडेंट्स space science से जुड़े हैं। अब हमारा प्रयास है कि इस प्रोग्राम में ओमानी स्टूडेंट्स को भी मौका मिले।

मैं चाहूंगा कि ओमान के कुछ स्टूडेंट्स, बैंगलुरु में ISRO के सेंटर में आएं, वहां कुछ समय गुज़ारें। ये ओमान के युवाओं की स्पेस एस्पिरेशन्स को नई बुलंदी देने की बेहतरीन शुरुआत हो सकती है।

साथियों,

आज भारत, अपनी समस्याओं के सोल्यूशन्स तो खोज ही रहा है ये सॉल्यूशन्स दुनिया के करोड़ों लोगों का जीवन कैसे बेहतर बना सकते हैं इस पर भी काम कर रहा है।

software development से लेकर payroll management तक, data analysis से लेकर customer support तक अनेक global brands भारत के टैलेंट की ताकत से आगे बढ़ रहे हैं।

दशकों से भारत IT और IT-enabled services का global powerhouse रहा है। अब हम manufacturing को IT की ताक़त के साथ जोड़ रहे हैं। और इसके पीछे की सोच वसुधैव कुटुंबकम से ही प्रेरित है। यानि Make in India, Make for the World.

साथियों,

वैक्सीन्स हों या जेनरिक medicines, दुनिया हमें फार्मेसी of the World कहती है। यानि भारत के affordable और क्वालिटी हेल्थकेयर सोल्यूशन्स दुनिया के करोड़ों लोगों का जीवन बचा रहे हैं।

कोविड के दौरान भारत ने करीब 30 करोड़ vaccines दुनिया को भेजी थीं। मुझे संतोष है कि करीब, one hundred thousand मेड इन इंडिया कोविड वैक्सीन्स ओमान के लोगों के काम आ सकीं।

और साथियों,

याद कीजिए, ये काम भारत ने तब किया, जब हर कोई अपने बारे में सोच रहा था। तब हम दुनिया की चिंता करते थे। भारत ने अपने 140 करोड़ नागरिकों को भी रिकॉर्ड टाइम में वैक्सीन्स लगाईं, और दुनिया की ज़रूरतें भी पूरी कीं।

ये भारत का मॉडल है, ऐसा मॉडल, जो twenty first century की दुनिया को नई उम्मीद देता है। इसलिए आज जब भारत मेड इन इंडिया Chips बना रहा है, AI, क्वांटम कंप्यूटिंग और ग्रीन हाइड्रोजन को लेकर मिशन मोड पर काम कर रहा है, तब दुनिया के अन्य देशों में भी उम्मीद जगती है, कि भारत की सफलता से उन्हें भी सहयोग मिलेगा।

साथियों,

आप यहां ओमान में पढ़ाई कर रहे हैं, यहां काम कर रहे हैं। आने वाले समय में आप ओमान के विकास में, भारत के विकास में बहुत बड़ी भूमिका निभाएंगे। आप दुनिया को लीडरशिप देने वाली पीढ़ी हैं।

ओमान में रहने वाले भारतीयों को असुविधा न हो, इसके लिए यहां की सरकार हर संभव सहयोग दे रही है।

भारत सरकार भी आपकी सुविधा का पूरा ध्यान रख रही है। पूरे ओमान में 11 काउंसलर सर्विस सेंटर्स खोले हैं।

साथियों,

बीते दशक में जितने भी वैश्विक संकट आए हैं, उनमें हमारी सरकार ने तेज़ी से भारतीयों की मदद की है। दुनिया में जहां भी भारतीय रहते हैं, हमारी सरकार कदम-कदम पर उनके साथ है। इसके लिए Indian Community Welfare Fund, मदद पोर्टल, और प्रवासी भारतीय बीमा योजना जैसे प्रयास किए गए हैं।

साथियों,

भारत के लिए ये पूरा क्षेत्र बहुत ही स्पेशल है, और ओमान हमारे लिए और भी विशेष है। मुझे खुशी है कि भारत-ओमान का रिश्ता अब skill development, digital learning, student exchange और entrepreneurship तक पहुंच रहा है।

मुझे विश्वास है आपके बीच से ऐसे young innovators निकलेंगे जो आने वाले वर्षों में India–Oman relationship को नई ऊंचाई पर ले जाएंगे। अभी यहां भारतीय स्कूलों ने अपने 50 साल celebrate किए हैं। अब हमें अगले 50 साल के लक्ष्यों के साथ आगे बढ़ना है। इसलिए मैं हर youth से कहना चाहूंगा :

Dream big.
Learn deeply.
Innovate boldly.

क्योंकि आपका future सिर्फ आपका नहीं है, बल्कि पूरी मानवता का भविष्य है।

आप सभी को एक बार फिर उज्जवल भविष्य की बहुत-बहुत शुभकामनाएं।

बहुत-बहुत धन्यवाद!
Thank you!