ટીબી-મુક્ત પંચાયત પહેલ શરૂ કરી, ટીબી માટે ટૂંકી ટીબી નિવારક સારવાર અને કુટુંબ-કેન્દ્રીત સંભાળ મોડલ સત્તાવાર સમગ્ર ભારતમાં રોલઆઉટ
ભારત ટીબી મુક્ત સમાજ સુનિશ્ચિત કરવા તરફ તેની પ્રતિબદ્ધતાને પુનઃપુષ્ટ કરે છેI2025 સુધીમાં ટીબીને ખતમ કરવા માટે ભારત પાસે શ્રેષ્ઠ યોજના, મહત્વાકાંક્ષા અને પ્રવૃત્તિઓનો મહાન અમલીકરણ છે: સ્ટોપ ટીબીના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર"કાશી ટીબી જેવા રોગ સામેની લડાઈમાં વૈશ્વિક સંકલ્પો તરફ નવી ઊર્જા ફેલાવશે""ભારત વન વર્લ્ડ ટીબી સમિટ દ્વારા વૈશ્વિક સારાના બીજા સંકલ્પને પરિપૂર્ણ કરી રહ્યું છે""ભારતના પ્રયાસો ટીબી સામેના વૈશ્વિક યુદ્ધ માટે એક નવું મોડેલ છે""ટીબી સામેની લડાઈમાં લોકોની ભાગીદારી એ ભારતનું મોટું યોગદાન છે""ભારત હવે વર્ષ 2025 સુધીમાં ટીબીને ખતમ કરવાના લક્ષ્ય પર કામ કરી રહ્યું છે""હું ઈચ્છું છું કે વધુને વધુ દેશોને ભારતની તમામ ઝુંબેશ, નવીનતાઓ અને આધુનિક ટેકનોલોજીનો લાભ મળે"હર હર મહાદેવ,
ઉત્તરપ્રદેશના રાજ્યપાલ આનંદીબેન પટેલ, મુખ્યમંત્રી શ્રી યોગી આદિત્યનાથ, કેન્દ્રીય આરોગ્ય મંત્રી શ્રી મનસુખ માંડવિયા, નાયબ મુખ્યમંત્રી શ્રી બ્રિજેશ પાઠક, વિવિધ દેશોના આરોગ્ય મંત્રીઓ, WHO ના પ્રાદેશિક નિર્દેશકો, ઉપસ્થિત તમામ મહાનુભાવો, સ્ટોપ ટીબી પાર્ટનરશીપ સહિત વિવિધ સંસ્થાઓના પ્રતિનિધિઓ, બહેનો અને સજ્જનો!
મારા માટે ખૂબ જ આનંદની વાત છે કે કાશીમાં 'વન વર્લ્ડ ટીબી સમિટ' યોજાઈ રહી છે. સદનસીબે હું કાશીનો સાંસદ પણ છું. કાશી શહેર, તે શાશ્વત પ્રવાહ, હજારો વર્ષોથી માનવતાના પ્રયત્નો અને પરિશ્રમનું સાક્ષી છે. કાશી સાક્ષી આપે છે કે ગમે તેટલો મોટો પડકાર હોય, જ્યારે દરેકનો પ્રયાસ હોય છે, ત્યારે નવો રસ્તો પણ નીકળે છે. મને ખાતરી છે કે કાશી ટીબી જેવા રોગ સામેના આપણા વૈશ્વિક સંકલ્પને નવી ઉર્જા આપશે.
'વન વર્લ્ડ ટીબી સમિટ' માટે ભારત અને વિદેશમાંથી કાશી આવેલા તમામ મહેમાનોનું હું હૃદયપૂર્વક સ્વાગત અને અભિનંદન કરું છું.
સાથીઓ,
એક દેશ તરીકે ભારતની વિચારધારાનું પ્રતિબિંબ 'વસુધૈવ કુટુંબકમ' છે, એટલે કે- 'સમગ્ર વિશ્વ એક પરિવાર છે!ની ભાવનામાં પ્રતિબિંબિત થાય છે આ પ્રાચીન વિચાર આજે આધુનિક વિશ્વને સંકલિત દ્રષ્ટિ અને સંકલિત ઉકેલો આપી રહ્યો છે. તેથી જ અધ્યક્ષ તરીકે, ભારતે G-20 સમિટની થીમ પણ રાખી છે - 'એક વિશ્વ, એક પરિવાર, એક ભવિષ્ય'! આ થીમ એક પરિવાર તરીકે સમગ્ર વિશ્વના સહિયારા ભાવિનો ઠરાવ છે. થોડા સમય પહેલા જ ભારતે પણ 'એક ધરતી, એક સ્વાસ્થ્ય'ના વિઝનને આગળ વધારવાની પહેલ કરી છે. અને હવે, 'વન વર્લ્ડ ટીબી સમિટ' દ્વારા, ભારત ગ્લોબલ ગુડની બીજી પ્રતિજ્ઞા પૂર્ણ કરી રહ્યું છે.
સાથીઓ,
ભારતે 2014 થી ટીબી સામે જે નવી વિચારસરણી અને અભિગમ સાથે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું તે ખરેખર અભૂતપૂર્વ છે. આજે, સમગ્ર વિશ્વને ભારતના આ પ્રયાસો વિશે જાણવું જોઈએ કારણ કે તે ટીબી સામેની વૈશ્વિક લડાઈમાં એક નવું મોડેલ છે. છેલ્લા 9 વર્ષોમાં, ભારતે ટીબી સામેની આ લડાઈમાં ઘણા મોરચે સાથે મળીને કામ કર્યું છે. ઉદાહરણ તરીકે, લોકોની ભાગીદારી- જન ભાગીદારી, પોષણમાં વધારો- પોષણ માટે વિશેષ ઝુંબેશ, સારવાર નવીનીકરણ- સારવાર માટે નવી વ્યૂહરચના, ટેક એકીકરણ- ટેકનોલોજીનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ, અને સુખાકારી અને નિવારણ, ફિટ ઈન્ડિયા, ખેલો ઈન્ડિયા, સારા સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન આપતા યોગ જેવા અભિયાન.
સાથીઓ,
ટીબી સામેની લડાઈમાં ભારતે જે મહાન કાર્ય કર્યું છે તે છે લોકોની ભાગીદારી. વિદેશથી આવેલા અમારા મહેમાનો માટે તે જાણવું ખૂબ જ રસપ્રદ રહેશે કે કેવી રીતે ભારતે એક અનોખા અભિયાનની શરૂઆત કરી.
મિત્રો,
અમે દેશની જનતાને 'નિ-ક્ષયમિત્ર' બનવા માટે 'ટીબી મુક્ત ભારત' અભિયાનમાં જોડાવા માટે આહ્વાન કર્યું હતું. ભારતમાં, ટીબી માટે સ્થાનિક ભાષાનો શબ્દ ક્ષય છે. આ અભિયાન પછી દેશના સામાન્ય નાગરિકોએ લગભગ 10 લાખ ટીબીના દર્દીઓને દત્તક લીધા છે. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે આપણા દેશમાં 10-12 વર્ષના બાળકો પણ 'નિ-ક્ષયમિત્ર' બનીને ટીબી સામેની લડાઈને આગળ વધારી રહ્યા છે. એવા ઘણા બાળકો છે જેમણે પોતાની 'પિગી બેંક' તોડીને ટીબીના દર્દીઓને દત્તક લીધા છે. ટીબીના દર્દીઓ માટે આ 'નિ-ક્ષયમિત્રો'ની આર્થિક સહાય એક હજાર કરોડ રૂપિયાથી ઉપર પહોંચી ગઈ છે. વિશ્વમાં ટીબી સામે આટલી મોટી સામુદાયિક પહેલ ચલાવવી એ પોતાનામાં ખૂબ જ પ્રેરણાદાયી છે. મને આનંદ છે કે વિદેશમાં વસતા વિદેશી ભારતીયો પણ મોટી સંખ્યામાં આ પ્રયાસનો હિસ્સો બન્યા છે. અને હું તમારો પણ આભારી છું. તમે આજે જ વારાણસીના પાંચ લોકો માટે જાહેરાત કરી.
સાથીઓ,
આ અભિયાન 'નિ-ક્ષયમિત્ર'એ ટીબીના દર્દીઓને મોટા પડકારનો સામનો કરવામાં ઘણી મદદ કરી છે. આ પડકાર છે - ટીબીના દર્દીઓનું પોષણ, તેમનું પોષણ. આને ધ્યાનમાં રાખીને, 2018માં, અમે ટીબીના દર્દીઓ માટે ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફરની જાહેરાત કરી હતી. ત્યારથી, ટીબીના દર્દીઓ માટે, લગભગ 2 હજાર કરોડ રૂપિયા સીધા તેમના બેંક ખાતામાં મોકલવામાં આવ્યા છે. લગભગ 75 લાખ દર્દીઓએ તેનો લાભ લીધો છે. હવે 'ની-ક્ષયમિત્રોન'માંથી મળેલી શક્તિ ટીબીના દર્દીઓને નવી ઊર્જા આપી રહી છે.
સાથીઓ,
જૂના અભિગમ સાથે જતા નવા પરિણામો મેળવવું મુશ્કેલ છે. અમે એક નવી વ્યૂહરચના પર કામ કર્યું છે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે કે કોઈપણ ટીબી દર્દી સારવારથી વંચિત ન રહે. ટીબીના દર્દીઓની તપાસ માટે, તેમની સારવાર માટે, અમે તેને આયુષ્માન ભારત યોજના સાથે જોડી દીધું છે. મફત ટીબી પરીક્ષણ માટે, અમે દેશભરમાં લેબની સંખ્યામાં વધારો કર્યો છે. જ્યાં ટીબીના દર્દીઓ વધુ હોય છે ત્યાં અમે વિશેષ ફોકસ તરીકે એક્શન પ્લાન બનાવીએ છીએ. આજે, આ એપિસોડમાં, બીજું એક મોટું કાર્ય છે 'ટીબી મુક્ત પંચાયત'. આ 'ટીબી મુક્ત પંચાયત'માં, દરેક ગામના ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓ સાથે મળીને સંકલ્પ કરશે કે અમારા ગામમાં એક પણ ટીબીનો દર્દી નહીં રહે. અમે તેમને સ્વસ્થ રાખીશું. અમે ટીબી નિવારણ માટે 6 મહિનાના કોર્સને બદલે માત્ર 3 મહિનાની સારવાર શરૂ કરી રહ્યા છીએ. અગાઉ દર્દીઓને 6 મહિના સુધી દરરોજ દવા લેવી પડતી હતી. હવે નવી સિસ્ટમમાં દર્દીએ અઠવાડિયામાં માત્ર એક જ વાર દવા લેવી પડશે. એટલે કે દર્દીની આરામ પણ વધશે અને તેને દવાઓમાં પણ સરળતા મળશે.
સાથીઓ,
ભારત પણ ટીબી મુક્ત બનવા માટે ટેક્નોલોજીનો વધુને વધુ ઉપયોગ કરી રહ્યું છે. અમે દરેક ટીબીના દર્દીને તેમની જરૂરી સંભાળને ટ્રેક કરવા માટે નિ-ક્ષયપોર્ટલ બનાવ્યું છે. અમે આ માટે ડેટા સાયન્સનો પણ ખૂબ જ આધુનિક રીતે ઉપયોગ કરી રહ્યા છીએ. આરોગ્ય મંત્રાલય અને ICMRએ સંયુક્ત રીતે પેટા-રાષ્ટ્રીય રોગ દેખરેખ માટે એક નવી પદ્ધતિ પણ તૈયાર કરી છે. વૈશ્વિક સ્તરે ડબ્લ્યુએચઓ સિવાય, ભારત એકમાત્ર એવો દેશ છે જેણે આ પ્રકારનું મોડેલ બનાવ્યું છે.
સાથીઓ,
આવા પ્રયાસોને કારણે આજે ભારતમાં ટીબીના દર્દીઓની સંખ્યા ઘટી રહી છે. અહીં કર્ણાટક અને જમ્મુ-કાશ્મીરને ટીબી ફ્રી એવોર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. જિલ્લા કક્ષાએ શ્રેષ્ઠ કામગીરી બદલ એવોર્ડ પણ આપવામાં આવ્યા છે. આ સફળતા મેળવનાર તમામને હું અભિનંદન આપું છું અને તેમને શુભેચ્છા પાઠવું છું. આવા પરિણામોથી પ્રેરણા લઈને ભારતે એક મોટો સંકલ્પ લીધો છે. ટીબીનો અંત લાવવાનું વૈશ્વિક લક્ષ્ય 2030 છે. ભારત હવે વર્ષ 2025 સુધીમાં ટીબીને ખતમ કરવાના લક્ષ્ય પર કામ કરી રહ્યું છે. પાંચ વર્ષ પહેલા વિશ્વ અને આટલા મોટા દેશે એક મોટો સંકલ્પ લીધો છે. અને દેશવાસીઓના વિશ્વાસ પર ઠરાવ લીધો છે. ભારતમાં, અમે કોવિડ દરમિયાન હેલ્થ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની ક્ષમતામાં વધારો કર્યો છે. અમે ટ્રેસ, ટેસ્ટ, ટ્રેક, ટ્રીટ અને ટેકનોલોજી પર કામ કરી રહ્યા છીએ. આ વ્યૂહરચના ટીબી સામેની અમારી લડાઈમાં પણ અમને ઘણી મદદ કરી રહી છે. ભારતના આ સ્થાનિક અભિગમમાં વિશાળ વૈશ્વિક ક્ષમતા છે, જેનો આપણે સાથે મળીને ઉપયોગ કરવો પડશે. આજે, ટીબીની સારવાર માટેની 80 ટકા દવાઓ ભારતમાં બનાવવામાં આવે છે. ભારતની ફાર્મા કંપનીઓની આ ક્ષમતા ટીબી સામેના વૈશ્વિક અભિયાનની મોટી તાકાત છે. હું ઈચ્છું છું કે વધુને વધુ દેશો ભારતના આવા તમામ અભિયાનો, તમામ નવીનતાઓ, આધુનિક ટેક્નોલોજીનો લાભ મેળવે, કારણ કે અમે વૈશ્વિક સારા માટે પ્રતિબદ્ધ છીએ. આ સમિટમાં સામેલ આપણા તમામ દેશો આ માટે એક મિકેનિઝમ વિકસાવી શકે છે. મને ખાતરી છે કે, અમારો આ સંકલ્પ ચોક્કસપણે પરિપૂર્ણ થશે - હા, અમે ટીબીને ખતમ કરી શકીએ છીએ. 'ટીબી હારશે, ભારત જીતશે' અને તમે કહ્યું તેમ - 'ટીબી હારશે, વિશ્વ જીતશે'.
સાથીઓ,
તમારી સાથે વાત કરતી વખતે મને એક જુનો પ્રસંગ પણ યાદ આવી ગયો. હું તમારા બધા સાથે આ શેર કરવા માંગુ છું. તમે બધા જાણો છો કે રાષ્ટ્રપિતા મહાત્મા ગાંધીએ રક્તપિત્તને ખતમ કરવા માટે ઘણું કામ કર્યું હતું. અને જ્યારે તેઓ સાબરમતી આશ્રમમાં રહેતા હતા ત્યારે એક વખત તેમને અમદાવાદમાં રક્તપિત્તની હોસ્પિટલના ઉદ્ઘાટન માટે બોલાવવામાં આવ્યા હતા. ત્યારે ગાંધીજીએ લોકોને કહ્યું કે હું ઉદ્ઘાટન માટે નહીં આવું. ગાંધીજીની પોતાની એક વિશેષતા હતી. કહ્યું કે હું ઉદ્ઘાટન માટે નહીં આવું. કહ્યું, તમે મને એ રક્તપિત્તની હોસ્પિટલને તાળું મારવા બોલાવશો ત્યારે મને આનંદ થશે. મતલબ કે તેઓ રક્તપિત્તનો અંત લાવવા અને તે હોસ્પિટલને જ બંધ કરવા માંગતા હતા. ગાંધીજીના અવસાન પછી પણ તે હોસ્પિટલ દાયકાઓ સુધી આ રીતે ચાલુ રહી. વર્ષ 2001માં જ્યારે ગુજરાતની જનતાએ મને સેવા કરવાની તક આપી ત્યારે મારે ગાંધીજીનું તાળું મારવાનું એક કાર્ય બાકી હતું, ચાલો હું કંઈક અજમાવીશ. જેથી રક્તપિત્ત સામેની ઝુંબેશને નવો વેગ મળ્યો. અને પરિણામ શું આવ્યું? ગુજરાતમાં રક્તપિત્તનો દર 23% થી ઘટીને 1% થી ઓછો થયો છે. વર્ષ 2007માં જ્યારે હું મુખ્યમંત્રી હતો ત્યારે રક્તપિત્તની હોસ્પિટલને તાળા લાગી ગયા હતા, હોસ્પિટલ બંધ હતી, ગાંધીજીનું સ્વપ્ન સાકાર થયું હતું. અનેક સામાજિક સંસ્થાઓ અને લોકભાગીદારીએ આમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી. અને તેથી જ ટીબી સામે ભારતની સફળતા અંગે મને ઘણો વિશ્વાસ છે.
આજનું નવું ભારત તેના લક્ષ્યોને પ્રાપ્ત કરવા માટે જાણીતું છે. ભારતે ખુલ્લામાં શૌચ મુક્ત થવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી અને તે હાંસલ કરી બતાવ્યું. ભારતે સૌર ઉર્જા ઉત્પાદન ક્ષમતાનું લક્ષ્ય પણ સમય પહેલા હાંસલ કરી લીધું હતું. ભારતે નિર્ધારિત સમય પહેલા તેને હાંસલ કરીને પેટ્રોલમાં નિશ્ચિત ટકાવારીના ઇથેનોલ મિશ્રણનું લક્ષ્ય પણ દર્શાવ્યું છે. જનભાગીદારીની આ શક્તિ સમગ્ર વિશ્વનો આત્મવિશ્વાસ વધારી રહી છે. ટીબી સામેની ભારતની લડાઈ જે સફળતાથી આગળ વધી રહી છે તે પણ જનભાગીદારીની શક્તિ છે. હા, મારી પણ તમને એક વિનંતી છે. ટીબીના દર્દીઓમાં ઘણીવાર જાગૃતિનો અભાવ જોવા મળે છે, કેટલીક જૂની સામાજિક વિચારસરણીને કારણે તેમનામાં આ રોગ છુપાવવાનો પ્રયાસ જોવા મળે છે. એટલા માટે આપણે આ દર્દીઓને વધુને વધુ જાગૃત કરવા માટે સમાન ધ્યાન આપવું પડશે.
સાથીઓ,
કાશીમાં વર્ષોથી આરોગ્ય સેવાઓના ઝડપી વિસ્તરણે ટીબી સહિત વિવિધ રોગોથી પીડિત દર્દીઓને પણ મદદ કરી છે. આજે અહીં નેશનલ સેન્ટર ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલની વારાણસી શાખાનો શિલાન્યાસ પણ કરવામાં આવ્યો છે. પબ્લિક હેલ્થ સર્વેલન્સ યુનિટનું કામ પણ શરૂ થઈ ગયું છે. આજે, BHUમાં બાળ સંભાળ સંસ્થા હોવી જોઈએ, બ્લડ બેંકનું આધુનિકીકરણ, આધુનિક ટ્રોમા સેન્ટરનું નિર્માણ, સુપર સ્પેશિયાલિટી બ્લોક, તે બનારસના લોકોને ખૂબ ઉપયોગી છે. પંડિત મદન મોહન માલવિયા કેન્સર સેન્ટરમાં અત્યાર સુધીમાં 70 હજારથી વધુ દર્દીઓની સારવાર કરવામાં આવી છે. આ લોકોને સારવાર માટે લખનૌ, દિલ્હી કે મુંબઈ જવાની જરૂર નથી. એ જ રીતે બનારસમાં કબીરચૌરા હોસ્પિટલ, જિલ્લા હોસ્પિટલ, ડાયાલિસિસ, સિટી સ્કેન જેવી ઘણી સુવિધાઓ વધારવામાં આવી છે. કાશી ક્ષેત્રના ગામડાઓમાં પણ આધુનિક આરોગ્ય સુવિધાઓ વિકસાવવામાં આવી રહી છે. આરોગ્ય કેન્દ્રોમાં ઓક્સિજન પ્લાન્ટ લગાવવામાં આવી રહ્યા છે, ઓક્સિજન ધરાવતા પથારીઓ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી છે. જિલ્લામાં આરોગ્ય અને સુખાકારી કેન્દ્રો પણ અનેક સુવિધાઓથી સજ્જ કરવામાં આવ્યા છે. આયુષ્માન ભારત યોજના હેઠળ, બનારસના 1.5 લાખથી વધુ લોકો હોસ્પિટલમાં દાખલ થયા અને મફત સારવાર મેળવી. દર્દીઓને લગભગ 70 સ્થળોએ જન ઔષધિ કેન્દ્રોમાંથી સસ્તી દવાઓ પણ મળી રહી છે. આ તમામ પ્રયાસોનો લાભ પૂર્વાંચલના લોકો અને બિહારથી આવતા લોકોને પણ મળી રહ્યો છે.
સાથીઓ,
ભારત તેના અનુભવ, તેની કુશળતા અને તેની ઇચ્છાશક્તિ સાથે ટીબીથી મુક્તિ મેળવવાના અભિયાનમાં વ્યસ્ત છે. ભારત પણ દરેક દેશ સાથે ખભે ખભા મિલાવીને કામ કરવા સતત તૈયાર છે. ટીબી સામેનું અમારું અભિયાન દરેકના પ્રયત્નોથી જ સફળ થશે. હું માનું છું કે, આજે આપણા પ્રયાસો આપણા સુરક્ષિત ભવિષ્યના પાયાને મજબૂત બનાવશે, આપણે આપણી આવનારી પેઢીઓને વધુ સારી દુનિયા આપી શકીશું. હું તમારો પણ ખૂબ આભારી છું. તમે ભારતની ખૂબ પ્રશંસા કરી છે. મને આમંત્રણ આપ્યું હું તમારો હૃદયપૂર્વક આભાર વ્યક્ત કરું છું. આ શુભ શરૂઆત સાથે અને 'વિશ્વ ક્ષય દિવસ'ના અવસર પર, હું તમને તેની સફળતા માટે શુભેચ્છા પાઠવું છું અને મક્કમ સંકલ્પ સાથે આગળ વધો. ખુબ ખુબ આભાર!
