વિશ્વ કક્ષાના હવાઈ માળખાગત સુવિધાઓ વિકસાવવા અને કનેક્ટિવિટી વધારવાની તેમની પ્રતિબદ્ધતાને અનુરૂપ, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે નવી દિલ્હીના ભારત મંડપમ ખાતે ઇન્ટરનેશનલ એર ટ્રાન્સપોર્ટ એસોસિએશન (IATA) ની 81મી વાર્ષિક સામાન્ય સભા (AGM) અને વર્લ્ડ એર ટ્રાન્સપોર્ટ સમિટ (WATS)ના પૂર્ણ સત્રને સંબોધિત કર્યું હતું. આ કાર્યક્રમમાં બોલતા, પ્રધાનમંત્રીએ મહેમાનોનું સ્વાગત કરતાં, ચાર દાયકા પછી ભારતમાં આ કાર્યક્રમના મહત્વ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે આ સમયગાળા દરમિયાન ભારતમાં થયેલા પરિવર્તનકારી ફેરફારો પર ભાર મૂક્યો અને કહ્યું કે આજનું ભારત પહેલા કરતાં વધુ આત્મવિશ્વાસપૂર્ણ છે. તેમણે વૈશ્વિક ઉડ્ડયન ઇકોસિસ્ટમમાં ભારતની ભૂમિકા માત્ર એક વિશાળ બજાર તરીકે જ નહીં પરંતુ નીતિ નેતૃત્વ, નવીનતા અને સમાવિષ્ટ વિકાસના પ્રતીક તરીકે પર પણ ભાર મૂક્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી કે, "આજે, ભારત અવકાશ-ઉડ્ડયન સંકલનમાં વૈશ્વિક નેતા તરીકે ઉભરી રહ્યું છે," તેમણે નોંધ્યું હતું કે નાગરિક ઉડ્ડયન ક્ષેત્રમાં છેલ્લા દાયકામાં ઐતિહાસિક પ્રગતિ જોવા મળી છે, જે સારી રીતે ઓળખાય છે.
આ સમિટ અને સંવાદ માત્ર ઉડ્ડયન માટે જ નહીં પરંતુ વૈશ્વિક સહયોગ, આબોહવા પ્રતિબદ્ધતાઓ અને સમાન વિકાસને આગળ વધારવા માટે એક પ્લેટફોર્મ તરીકે સેવા આપે છે. તેના પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ કહ્યું કે સમિટમાં ચર્ચાઓ વૈશ્વિક ઉડ્ડયનને નવી દિશા પ્રદાન કરશે, તેની અનંત શક્યતાઓ ખોલશે અને તેની સંભાવનાને શ્રેષ્ઠ બનાવશે. તેમણે માનવતાની વિશાળ અંતર અને આંતરખંડીય મુસાફરીને માત્ર કલાકોમાં પૂર્ણ કરવાની ક્ષમતા પર ટિપ્પણી કરી, ભાર મૂક્યો કે 21મી સદીની આકાંક્ષાઓ પરંપરાગત મુસાફરીથી આગળ વધતી રહે છે. પ્રધાનમંત્રીએ નવીનતા અને તકનીકી પ્રગતિની ઝડપી ગતિની નોંધ લીધી અને કહ્યું કે જેમ જેમ ગતિ વધે છે, દૂરના સ્થળો આપણું ભાગ્ય બની રહ્યા છે.
પ્રવાસ હવે પૃથ્વી પરના શહેરો પૂરતો મર્યાદિત નથી, અવકાશ ઉડાન અને આંતરગ્રહીય યાત્રાઓનું વ્યાપારીકરણ કરીને તેમને નાગરિક ઉડ્ડયનમાં એકીકૃત કરવાની મહત્વાકાંક્ષાઓ વધી રહી છે તે વાત પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ સ્વીકાર્યું કે, આવા વિકાસમાં સમય લાગશે. પરંતુ તેઓ પરિવર્તન અને નવીનતાના કેન્દ્ર તરીકે ઉડ્ડયનના ભવિષ્યને પ્રકાશિત કરે છે. જેના માટે ભારત સંપૂર્ણપણે તૈયાર છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભારતના ઉડ્ડયન ક્ષેત્રને ચલાવતા ત્રણ પાયાના સ્તંભોની રૂપરેખા આપી, પ્રથમ, એક વિશાળ બજાર - માત્ર ગ્રાહકોનો સંગ્રહ નહીં પરંતુ ભારતના મહત્વાકાંક્ષી સમાજનું પ્રતિબિંબ. બીજું, એક મજબૂત વસ્તી વિષયક અને પ્રતિભા પૂલ - જ્યાં યુવા સંશોધકો કૃત્રિમ બુદ્ધિ, રોબોટિક્સ અને સ્વચ્છ ઊર્જામાં પ્રગતિ કરી રહ્યા છે. ત્રીજું, એક ખુલ્લું અને સહાયક નીતિ ઇકોસિસ્ટમ - ઔદ્યોગિક વિકાસને સક્ષમ બનાવે છે. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો કે આ શક્તિઓ સાથે, ભારત તેના ઉડ્ડયન ક્ષેત્રને અભૂતપૂર્વ ઊંચાઈએ લઈ જવા માટે તૈયાર છે.
પ્રધાનમંત્રીએ છેલ્લા વર્ષોમાં નાગરિક ઉડ્ડયનમાં ભારતના નોંધપાત્ર પરિવર્તન પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે ઉમેર્યું, "ભારત વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું સ્થાનિક ઉડ્ડયન બજાર બન્યું છે". ઉડાન યોજનાની સફળતા પર ભાર મૂકતા, તેને ભારતીય નાગરિક ઉડ્ડયન ઇતિહાસમાં એક સુવર્ણ પ્રકરણ ગણાવતા, શ્રી મોદીએ જણાવ્યું કે આ પહેલ હેઠળ, 15 મિલિયનથી વધુ મુસાફરોને સસ્તી હવાઈ મુસાફરીનો લાભ મળ્યો છે. જેના કારણે ઘણા નાગરિકો પહેલી વાર ઉડાન ભરી શક્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી કે ભારતની એરલાઇન્સ બે આંકડાની વૃદ્ધિ હાંસલ કરવાનું ચાલુ રાખે છે. જેમાં વાર્ષિક 240 મિલિયન મુસાફરો ઉડાન ભરે છે - જે વિશ્વભરના મોટાભાગના દેશોની કુલ વસ્તીને વટાવી જાય છે. તેમણે અંદાજ લગાવ્યો કે 2030 સુધીમાં, આ સંખ્યા 500 મિલિયન મુસાફરો સુધી પહોંચવાની અપેક્ષા છે. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું કે ભારતમાં વાર્ષિક 3.5 મિલિયન મેટ્રિક ટન કાર્ગોનું પરિવહન હવાઈ માર્ગે થાય છે અને આ દાયકાના અંત સુધીમાં આ જથ્થો વધીને 10 મિલિયન મેટ્રિક ટન થવાનું છે.
આ આંકડા ફક્ત આંકડા નથી પરંતુ ભારતની અપાર સંભાવનાનું પ્રતિબિંબ છે તેના પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે ભારત આ સંભાવનાને મહત્તમ બનાવવા માટે ભવિષ્યલક્ષી રોડમેપ પર સક્રિયપણે કામ કરી રહ્યું છે. તેમણે વિશ્વ કક્ષાના એરપોર્ટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં ભારતના રોકાણ પર ભાર મૂક્યો, નોંધ્યું કે 2014માં, દેશમાં 74 કાર્યરત એરપોર્ટ હતા, જે હવે 162 સુધી વિસ્તરી ગયા છે. શ્રી મોદીએ વધુમાં ટિપ્પણી કરી કે ભારતીય વિમાન કંપનીઓએ 2,000થી વધુ નવા વિમાનો માટે ઓર્ડર આપ્યા છે, જે આ ક્ષેત્રમાં ઝડપી વૃદ્ધિનો સંકેત આપે છે. તેમણે કહ્યું કે આ ફક્ત શરૂઆત છે, કારણ કે ભારતનો ઉડ્ડયન ઉદ્યોગ એક મહત્વપૂર્ણ ટેકઓફ બિંદુ પર ઉભો છે, જે અભૂતપૂર્વ ઊંચાઈઓ પ્રાપ્ત કરવા માટે તૈયાર છે સાથે તેમણે ભારપૂર્વક કહ્યું કે આ પરિવર્તન માત્ર ભૌગોલિક સીમાઓ પાર કરશે નહીં પરંતુ વૈશ્વિક સ્તરે ટકાઉપણું, ગ્રીન મોબિલિટી અને સમાન સુલભતાને પણ આગળ ધપાવશે.
"ભારતના એરપોર્ટ્સ હવે વાર્ષિક 500 મિલિયન મુસાફરોની હેન્ડલિંગ ક્ષમતા ધરાવે છે અને ટેકનોલોજી દ્વારા વપરાશકર્તા અનુભવમાં નવા ધોરણો સ્થાપિત કરનારા થોડા દેશોમાંનો એક છે", એમ કહીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે સલામતી, કાર્યક્ષમતા અને ટકાઉપણાને સમાન પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી રહી છે. તેમણે ટકાઉ ઉડ્ડયન ઇંધણ, ગ્રીન ટેકનોલોજીમાં રોકાણ અને કાર્બન ફૂટપ્રિન્ટ ઘટાડવાના પ્રયાસો તરફ ભારતના સંક્રમણ પર વધુ ભાર મૂક્યો હતો. શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી કે ભારત પ્રગતિ અને પર્યાવરણીય સુરક્ષા બંને સુનિશ્ચિત કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે, વિકાસ માટે સંતુલિત અભિગમને મજબૂત બનાવે છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય મહેમાનોને ડિજી યાત્રા એપથી પરિચિત થવા વિનંતી કરતા, તેને ડિજિટલ ઉડ્ડયનના અગ્રણી ઉદાહરણ તરીકે પ્રકાશિત કરતા, પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે ડિજી યાત્રા ફેશિયલ વેરિફિકેશન ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને સંપૂર્ણ, સીમલેસ ટ્રાવેલ સોલ્યુશન પૂરું પાડે છે. જે મુસાફરોને કાગળના દસ્તાવેજો અથવા ID ડિસ્પ્લેની જરૂર વગર એરપોર્ટ એન્ટ્રી બોર્ડિંગ ગેટ પર નેવિગેટ કરવા સક્ષમ બનાવે છે. શ્રી મોદીએ કહ્યું કે મોટી વસ્તીને સેવા આપવાનો ભારતનો નવીનતાઓ અને અનુભવ ઘણા દેશોને લાભ આપી શકે છે. તેમણે ઉમેર્યું, "ડિજી યાત્રા એક સુરક્ષિત અને સ્માર્ટ સોલ્યુશન તરીકે ઉભી છે, જે ગ્લોબલ સાઉથ માટે પ્રેરણાના મોડેલ તરીકે સેવા આપે છે".
ભારતના ઝડપથી વિસ્તરતા ઉડ્ડયન ક્ષેત્રના મુખ્ય પ્રેરક તરીકે સાતત્યપૂર્ણ સુધારાઓ રહ્યા છે તે રેખાંકિત કરતા, પ્રધાનમંત્રીએ વૈશ્વિક ઉત્પાદન કેન્દ્ર બનવાની ભારતની પ્રતિબદ્ધતા પર ભાર મૂક્યો હતો. જેમાં વ્યૂહાત્મક પહેલો આ દ્રષ્ટિકોણને ટેકો આપે છે. તેનો ઉલ્લેખ કરીને આ વર્ષના બજેટમાં મિશન મેન્યુફેક્ચરિંગની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. જે ભારતના ઔદ્યોગિક વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. શ્રી મોદીએ આ વર્ષે સંસદમાં પસાર થયેલા એરક્રાફ્ટ ઓબ્જેક્ટ્સમાં હિતોના રક્ષણ બિલ પર વધુ પ્રકાશ પાડ્યો હતો. જે ભારતમાં કેપ ટાઉન કન્વેન્શનને કાનૂની અધિકાર આપે છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે આ કાયદો ભારતમાં વૈશ્વિક એરક્રાફ્ટ લીઝિંગ કંપનીઓ માટે નવી તકો ખોલે છે. તેમણે ગિફ્ટ સિટીમાં આપવામાં આવતા પ્રોત્સાહનો તરફ પણ ધ્યાન દોર્યું હતું અને કહ્યું હતું કે આ પગલાંથી ભારત વિમાન લીઝિંગ માટે એક આકર્ષક સ્થળ બન્યું છે.
"નવો ભારતીય એરક્રાફ્ટ એક્ટ ઉડ્ડયન કાયદાઓને વૈશ્વિક શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ સાથે સંરેખિત કરે છે. એક સુવ્યવસ્થિત નિયમનકારી માળખું, પાલનની સરળતા અને સરળ કર માળખું સુનિશ્ચિત કરે છે. જે મુખ્ય આંતરરાષ્ટ્રીય ઉડ્ડયન કંપનીઓ માટે નોંધપાત્ર રોકાણ તક રજૂ કરે છે", શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે ઉડ્ડયન ક્ષેત્રમાં વૃદ્ધિ નવી ફ્લાઇટ્સ, નવી નોકરીઓ અને નવી શક્યતાઓમાં અનુવાદ કરે છે, નોંધ્યું હતું કે ઉદ્યોગ પાઇલટ્સ, ક્રૂ સભ્યો, ઇજનેરો અને ગ્રાઉન્ડ સ્ટાફ માટે વિસ્તરતી તકો ઊભી કરી રહ્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ ઉદય પામતા ક્ષેત્ર તરીકે જાળવણી, સમારકામ અને ઓવરહોલ (MRO) ના ઉદભવ તરફ પણ ધ્યાન દોર્યું હતું. જે દર્શાવે છે કે ભારત વિમાન જાળવણી માટે વૈશ્વિક હબ બનવાના પ્રયાસોને વેગ આપી રહ્યું છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે 2014માં, ભારતમાં 96 MRO હતા. સુવિધાઓ હવે વધીને 154 થઈ ગઈ છે જ્યારે ઓટોમેટિક રૂટ હેઠળ 100% FDI, GST ઘટાડો અને કર તર્કસંગતીકરણ પગલાંએ ભારતના MRO ક્ષેત્રને નવી ગતિ આપી છે. શ્રી મોદીએ 2030 સુધીમાં 4 બિલિયન ડોલરનું MRO હબ સ્થાપિત કરવાના ભારતના લક્ષ્યને વધુ સ્પષ્ટ કર્યું હતુ. જે દેશની ઉડ્ડયન વૃદ્ધિ વ્યૂહરચનાને મજબૂત બનાવે છે.
ભારતને ફક્ત ઉડ્ડયન બજાર તરીકે નહીં પરંતુ વેલ્યુચેઈનના નેતા તરીકે જોવું જોઈએ એમ જણાવીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, ડિઝાઇનથી ડિલિવરી સુધી, ભારત વૈશ્વિક ઉડ્ડયન પુરવઠા શૃંખલાનો એક અભિન્ન ભાગ બની રહ્યું છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે ભારતની દિશા અને ગતિ યોગ્ય માર્ગ પર છે. દેશની સતત ઝડપી પ્રગતિમાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કરે છે. શ્રી મોદીએ ઉડ્ડયન કંપનીઓને ફક્ત 'મેક ઇન ઇન્ડિયા' જ નહીં પરંતુ 'ડિઝાઇન ઇન ઇન્ડિયા' પણ અપનાવવા વિનંતી કરી, જે વૈશ્વિક ઉડ્ડયન નવીનતામાં ભારતના નેતૃત્વના વિઝનને મજબૂત બનાવે છે.
પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે ભારતના ઉડ્ડયન ક્ષેત્રને તેના સમાવેશી મોડેલ દ્વારા મજબૂત બનાવવામાં આવ્યું છે. ભારતમાં 15% થી વધુ પાઇલોટ્સ મહિલાઓ છે, જે વૈશ્વિક સરેરાશ કરતા ત્રણ ગણું છે. તેમણે ભાર મૂક્યો કે જ્યારે કેબિન ક્રૂમાં મહિલાઓની વૈશ્વિક સરેરાશ લગભગ 70%, ભારતનો આંકડો 86% છે. શ્રી મોદીએ એમ પણ ટિપ્પણી કરી હતી કે ભારતના MRO ક્ષેત્રમાં મહિલા ઇજનેરો વૈશ્વિક સરેરાશ કરતાં વધી ગયા છે, જે ઉદ્યોગમાં વધતી જતી મહિલા ભાગીદારી દર્શાવે છે.
ડ્રોન ટેકનોલોજી એ ઉડ્ડયનના ભવિષ્યનો મુખ્ય ઘટક છે અને ભારત તેનો ઉપયોગ ટેકનોલોજીકલ પ્રગતિ તેમજ નાણાકીય અને સામાજિક સમાવેશ માટે કરી રહ્યું છે તે વાત પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે ડ્રોનનો ઉપયોગ મહિલા સ્વ-સહાય જૂથોને સશક્ત બનાવવા, કૃષિ, ડિલિવરી સેવાઓ અને અન્ય વિવિધ ક્ષેત્રોમાં તેમની ભાગીદારી વધારવા માટે થઈ રહ્યો છે.
"ઉડ્ડયન સલામતી હંમેશા ભારતની ટોચની પ્રાથમિકતા રહી છે. ભારતે તેના નિયમો ICAO ના વૈશ્વિક ધોરણો સાથે સંરેખિત કર્યા છે", શ્રી મોદીએ આંતરરાષ્ટ્રીય શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ પ્રત્યે ભારતની પ્રતિબદ્ધતાને મજબૂત બનાવતા કહ્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે ICAOના તાજેતરના સલામતી ઓડિટમાં ઉડ્ડયન સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવાના ભારતના પ્રયાસોને માન્યતા આપવામાં આવી છે અને એશિયા-પેસિફિક મંત્રી પરિષદમાં દિલ્હી ઘોષણાપત્રને અપનાવવું એ વૈશ્વિક ઉડ્ડયન શ્રેષ્ઠતા પ્રત્યે ભારતની પ્રતિબદ્ધતાનો વધુ પુરાવો છે.
પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે ભારત સતત ખુલ્લા આકાશ અને વૈશ્વિક જોડાણને સમર્થન આપે છે. તેમણે શિકાગો સંમેલનના સિદ્ધાંતોને ભારત દ્વારા સમર્થન આપવાની પુષ્ટિ કરી, વધુ કનેક્ટેડ અને સુલભ ઉડ્ડયન નેટવર્કની હિમાયત કરી. શ્રી મોદીએ હિસ્સેદારોને એક એવું ભવિષ્ય બનાવવા માટે સાથે મળીને કામ કરવા વિનંતી કરી જ્યાં હવાઈ મુસાફરી બધા માટે સુલભ, સસ્તું અને સુરક્ષિત હોય. તેમણે ઉડ્ડયનને વધુ ઊંચાઈઓ સુધી પહોંચાડવા માટે નવા ઉકેલો વિકસાવવાની ક્ષેત્રની ક્ષમતામાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કરીને સમાપન કર્યું અને તમામ હિસ્સેદારોને શુભેચ્છાઓ પાઠવી હતી.
કેન્દ્રીય મંત્રીઓ શ્રી કિંજારપુ રામ મોહન નાયડુ, IATA બોર્ડ ઓફ ગવર્નર્સના અધ્યક્ષ શ્રી મુરલીધર મોહોલ, IATAના ડિરેક્ટર જનરલ શ્રી પીટર એલ્બર્સ, IATAના ડિરેક્ટર જનરલ શ્રી વિલી વોલ્શ, ઇન્ડિગોના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર શ્રી રાહુલ ભાટિયા આ કાર્યક્રમમાં અન્ય મહાનુભાવો સહિત ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.
પૃષ્ઠભૂમિ
આંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ પરિવહન સંગઠન (IATA)ની 81મી વાર્ષિક સામાન્ય સભા અને વિશ્વ હવાઈ પરિવહન સમિટ (WATS) 1 થી 3 જૂન દરમિયાન યોજાઈ રહી છે. ભારતમાં છેલ્લી AGM 42 વર્ષ પહેલાં 1983માં યોજાઈ હતી. તે ટોચના વૈશ્વિક ઉડ્ડયન ઉદ્યોગના નેતાઓ, સરકારી અધિકારીઓ અને આંતરરાષ્ટ્રીય મીડિયા પ્રતિનિધિઓ સહિત 1,600 થી વધુ સહભાગીઓને એકઠા કરે છે.
વર્લ્ડ એર ટ્રાન્સપોર્ટ સમિટમાં ઉડ્ડયન ઉદ્યોગનો સામનો કરી રહેલા મુખ્ય મુદ્દાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે. જેમાં એરલાઇન ઉદ્યોગનું અર્થશાસ્ત્ર, એર કનેક્ટિવિટી, ઉર્જા સુરક્ષા, ટકાઉ ઉડ્ડયન બળતણ ઉત્પાદન, ફાઇનાન્સિંગ ડીકાર્બોનાઇઝેશન, નવીનતાઓ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. વિશ્વભરના ઉડ્ડયન નેતાઓ અને મીડિયા પ્રતિનિધિઓ ઉડ્ડયન ક્ષેત્રમાં ભારતના નોંધપાત્ર પરિવર્તન અને દેશના સામાજિક-આર્થિક વિકાસમાં તેના યોગદાનને પણ જોશે.
Click here to read full text speech
Today, India is emerging as a leading force in the Global Space-Aviation convergence. pic.twitter.com/XBsSJIu7QY
— PMO India (@PMOIndia) June 2, 2025
Today, India is the world's third-largest domestic aviation market.
— PMO India (@PMOIndia) June 2, 2025
The success of the UDAN scheme is a golden chapter in Indian civil aviation. pic.twitter.com/z3gHkUqOJA
For the world's leading aviation companies, India presents an excellent opportunity for investment. pic.twitter.com/ZQe3J495Rd
— PMO India (@PMOIndia) June 2, 2025
