"આજનો કાર્યક્રમ મજૂરો (મજદૂર એકતા)ની એકતા વિશે છે અને તમે અને હું બંને મજદૂર છીએ"
"ક્ષેત્રમાં સામૂહિક રીતે કામ કરવાથી સાઇલો દૂર થાય છે અને ટીમ બને છે""સામૂહિક ભાવનામાં તાકાત છે""એક સારી રીતે આયોજિત ઇવેન્ટના દૂરોગામી ફાયદાઓ છે. સીડબ્લ્યુજીએ સિસ્ટમમાં નિરાશાની ભાવના પેદા કરી હતી જ્યારે જી -20 એ દેશને મોટી બાબતો માટે વિશ્વાસ અપાવ્યો હતો""માનવતાના કલ્યાણ માટે ભારત મજબૂત રીતે ઊભું છે અને જરૂરિયાતના સમયે દરેક જગ્યાએ પહોંચે છે"તમારામાંથી કેટલાક કહેશે ના – ના, હું બિલકુલ થાક્યો ન હતો. બસ, તમારો સમય લેવાનો મારો કોઈ ખાસ ઈરાદો નથી. પરંતુ આટલી મોટી સફળ ઘટના બની, દેશ પ્રસિદ્ધ થયો, ચારેબાજુથી વખાણ થઈ રહ્યા છે, તો તેની પાછળ તે બધા લોકો છે જેમણે તેમાં દિવસ-રાત વિતાવ્યા અને જેના કારણે આ સફળતા મળી. ક્યારેક એવું લાગે છે કે જો કોઈ ખેલાડી ઓલિમ્પિક પોડિયમ પર જઈને ઘરે મેડલ લાવે અને દેશને ગૌરવ અપાવતો હોય તો તેની તાળીઓનો ગડગડાટ લાંબો સમય ચાલે છે. પરંતુ તમે બધાએ સાથે મળીને દેશને ગૌરવ અપાવ્યું છે.
કદાચ લોકોને ખબર પણ નહિ હોય. ત્યાં કેટલા લોકો હશે, કેટલું કામ થયું હશે, કેવા સંજોગોમાં થયું હશે. અને તમારામાંથી મોટા ભાગના એવા લોકો હશે જેમને આટલી મોટી ઘટના માટે ક્યારેય કામ કરવાની કે જવાબદાર બનવાની તક મળી નથી. તેનો અર્થ એ છે કે, એક રીતે, તમારે પ્રોગ્રામની કલ્પના કરવાની હતી, તમારે સમસ્યાઓની પણ કલ્પના કરવાની હતી, શું થઈ શકે છે, શું ન થઈ શકે. જો આવું થશે તો અમે આ કરીશું, જો આવું થશે તો અમે આ કરીશું. તમારે તમારી રીતે ઘણી બાબતો પર વિચાર કરવો પડ્યો હશે. અને એટલે જ મારી તમને બધાને ખાસ વિનંતી છે કે, તમે કહેશો કે તમને આટલું બધું કામ મળી ગયું છે, તો પણ છોડશો કે નહીં?
મારી વિનંતિ છે કે તમે આ કાર્ય સાથે સંકળાયેલા હોવાથી, કેટલાક તેની સાથે ત્રણ વર્ષથી જોડાયેલા હશે, કેટલાક ચાર વર્ષથી તેની સાથે જોડાયેલા હશે, કેટલાક ચાર મહિનાથી તેની સાથે જોડાયેલા હશે. મેં તમારી સાથે વાત કરી ત્યારથી પહેલા દિવસથી જે કંઈ બન્યું છે, જો તમે તે બધું રેકોર્ડ કરો છો, તો તે બધું લખો, અને જેઓ કેન્દ્રીય ગોઠવણ કરે છે તેઓએ વેબસાઇટ તૈયાર કરવી જોઈએ. દરેક વ્યક્તિએ પોતપોતાની ભાષામાં લખવું જોઈએ, જે તેમને અનુકૂળ હોય, તેમણે આ કામ કેવી રીતે કર્યું, કેવી રીતે અવલોકન કર્યું, કઈ ખામીઓ જોવામાં આવી, જો કોઈ સમસ્યા આવી તો કેવી રીતે માર્ગ ખોલ્યો. જો તમારો આ અનુભવ નોંધવામાં આવે તો ભવિષ્યના કાર્ય માટે તેમાંથી સારી માર્ગદર્શિકા તૈયાર કરી શકાય અને તે એક સંસ્થા તરીકે કામ કરી શકે. વસ્તુઓને આગળ વધારવા માટે તેના માટે જે ઉપયોગી થશે તેના માટે જે કોઈ જવાબદાર છે, તે તેનો ઉપયોગ કરશે.
અને તેથી જો તમે દરેક વસ્તુને વિગતવાર લખો, ભલે તે 100 પાનાની બને, તમારે તેના માટે અલમારીની જરૂર નથી, જો તમે તેને ક્લાઉડ પર મૂકો છો, તો ત્યાં ઘણી જગ્યા છે. પરંતુ આ વસ્તુઓના ઘણા ઉપયોગો છે. હું ઈચ્છું છું કે કોઈ સિસ્ટમ બને અને તમે લોકો તેનો લાભ લે. સારું, મને તમારી પાસેથી સાંભળવું ગમશે, તમારા અનુભવો જાણવા, જો તમારામાંથી કોઈ પ્રારંભ કરવા માંગતા હોય.
મારે પોટ્સનું ધ્યાન રાખવું પડશે, એટલે કે મારા પોટ્સ જ G-20ને સફળ બનાવશે. જો મારું પોટ હલી જાય, તો G-20 જાય. જ્યારે આ અહેસાસ થાય છે ત્યારે આ ભાવના ઉદ્દભવે છે કે હું બહુ મોટી સફળતા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ જવાબદારી સંભાળું છું, મારા માટે કોઈ પણ કામ નાનું નથી, તો માનો કે સફળતા તમારા પગ ચૂમવા લાગે છે.
મિત્રો,
આ રીતે, આપણે પોતપોતાના વિભાગોમાં મળીને ખુલ્લી વાત કરવી જોઈએ, બેસીને એકબીજાના અનુભવો સાંભળવા જોઈએ; તેનાથી ઘણા ફાયદા થાય છે. કેટલીકવાર એવું થાય છે કે જ્યારે તમે એકલા હોવ ત્યારે આપણને લાગે છે કે મેં ઘણું કામ કર્યું છે. જો હું ત્યાં ન હોત તો G-20નું શું થાત? પરંતુ જ્યારે આપણે આ બધું સાંભળીએ છીએ, ત્યારે આપણને ખ્યાલ આવે છે કે તેણે મારા કરતાં વધુ કર્યું હતું, તે મારા કરતાં વધુ કરી રહ્યું હતું. જુઓ, તે મુશ્કેલી વચ્ચે કામ કરી રહ્યો હતો. તેથી આપણે વિચારીએ છીએ કે ના, ના, મેં જે કર્યું છે તે સારું છે પરંતુ અન્યોએ પણ ખૂબ સારું કર્યું છે, તેથી જ આપણે આ સફળતા મેળવી છે.
જે ક્ષણે આપણે બીજાની ક્ષમતાઓ અને તેના પ્રયત્નોને જાણીએ છીએ, પછી આપણને ઈર્ષ્યા નથી થતી, આપણને આપણી અંદર જોવાની તક મળે છે. ઠીક છે, ગઈકાલે હું વિચારતો હતો કે હું જ એક છું જેણે બધું કર્યું છે, પરંતુ આજે મને ખબર પડી કે ઘણા લોકોએ તે કર્યું છે. એ વાત સાચી છે કે તમારામાંથી ન તો ટીવી પર દેખાયા હોત, ન તો તમારો ફોટો છાપામાં પ્રકાશિત થયો હોત, ન તો તમારું નામ ક્યાંય પ્રકાશિત થયું હોત. એવા લોકોના નામ છાપવામાં આવશે જેમણે ક્યારેય પરસેવો પણ ન પાડ્યો હોય, કારણ કે તેઓ તેમાં નિપુણતા ધરાવે છે. અને અમે બધા મજૂર છીએ અને આજનો કાર્યક્રમ પણ મજદૂર એકતા ઝિંદાબાદનો છે. હું મોટો મજૂર છું, તમે નાના મજૂર છો, પણ આપણે બધા મજૂર છીએ.
તમે એ પણ નોંધ્યું હશે કે તમે આ મહેનતનો આનંદ માણ્યો હતો. એટલે કે 10મી કે 11મી તારીખે જો તમને કોઈએ ફોન કરીને કંઈક કહ્યું હોત તો તમે વિચાર્યું ન હોત કે તે સમાપ્ત થઈ ગયું છે, તમે મને કેમ પરેશાન કરો છો? તમે વિચારતા હશો, ના-ના દોસ્ત, કંઈક તો બાકી જ હશે, ચાલ, તમે મને કહ્યું હશે તો હું કરીશ. એટલે કે આ ભાવના આપણી સૌથી મોટી તાકાત છે.
મિત્રો,
તમે જાણતા હશો કે તમે પહેલા પણ કામ કર્યું છે. તમારામાંથી ઘણા લોકો માટે, જેઓ 25 વર્ષ, 20 વર્ષ, 15 વર્ષથી સરકારમાં કામ કરતા હશે, તો પછી તમે તમારા ટેબલ સાથે જોડાયેલા હશો, તમારી ફાઈલો સાથે જોડાયેલા હશો, કદાચ તમારી બાજુના સાથીદારોને ફાઈલો આપતી વખતે. હેલ્લો કહીને. કદાચ ક્યારેક આપણે જમવાના સમયે, ચાના સમયે ચા પીતા હોઈએ તો ક્યારેક બાળકોના શિક્ષણની ચર્ચા કરીએ. પરંતુ રોજિંદા ઓફિસના કામમાં આપણે આપણા સહકર્મીઓની ક્ષમતાઓને ક્યારેય જાણતા નથી. 20 વર્ષ સાથે રહ્યા પછી પણ તેની અંદર બીજી કઈ ક્ષમતાઓ છે તે ખબર નથી. કારણ કે અમે માત્ર એક પ્રોટોટાઈપ કામ સાથે અટવાયેલા છીએ.
જ્યારે આપણે આવી તકમાં કામ કરીએ છીએ ત્યારે આપણે દરેક ક્ષણે નવું વિચારવું પડે છે, નવી જવાબદારી સર્જાય છે, નવો પડકાર આવે છે, કોઈ ઉકેલ શોધવો પડે છે અને પછી જ્યારે આપણે સાથીને જોઈએ છીએ ત્યારે આપણને લાગે છે કે તેની પાસે ઘણી સારી ગુણવત્તા છે. એટલે કે, કોઈપણ શાસનની સફળતા માટે, ક્ષેત્રમાં ખભે ખભા મિલાવીને કામ કરવું, તે સિલોઝ, વર્ટિકલ સિલોઝ અને હોરિઝોન્ટલ સિલોઝને પણ દૂર કરે છે, તે બધાને દૂર કરે છે અને આપમેળે એક ટીમ બનાવવામાં આવે છે.
તમે આટલા વર્ષો સુધી કામ કર્યું હશે, પણ અહીં જી-20 દરમિયાન તમે આખી રાત જાગ્યા હશો, ફૂટપાથ પાસે ક્યાંક બેસીને ચા શોધી રહ્યા હશો. તેઓ જે નવા મિત્રોને મળ્યા હશે તે કદાચ તેમની 20 કે 15 વર્ષની સેવામાં મળ્યા ન હોય. આ કાર્યક્રમમાં તમને આવા નવા શક્તિશાળી મિત્રો મળ્યા જ હશે. અને તેથી સાથે મળીને કામ કરવાની તકો શોધવી જોઈએ.
હાલ તમામ વિભાગોમાં સ્વચ્છતા અભિયાન ચાલી રહ્યું છે. જો વિભાગમાં બધા સાથે મળીને આ કરે, જો સેક્રેટરી પણ ચેમ્બરમાંથી બહાર આવે અને તેમાં જોડાય, તો તમે જોશો કે વાતાવરણ સંપૂર્ણપણે બદલાઈ જશે. પછી કામ જેવું નહીં લાગે, તહેવાર જેવું લાગશે, ચાલો આજે આપણું ઘર ઠીક કરીએ, ઓફિસ ઠીક કરીએ, ઓફિસની ફાઈલો સૉર્ટ કરીએ, તેમાં એક આનંદ છે. અને હું બધાને કહું છું, ક્યારેક હું પણ આવું કહું છું, વર્ષમાં એકવાર તમારા વિભાગમાં પિકનિક કરો. બસ લો અને 24 કલાક નજીકમાં ક્યાંક જાઓ, સાથે રહો.
સામૂહિકતામાં શક્તિ છે. તું એકલો હોય ત્યારે ગમે તેટલું કરે, કયારેક મારા દોસ્ત, હું કરીશ, શું એ બધું મારા દ્વારા લખાયેલું છે, બધા પગાર લે છે, મારે કામ કરવાનું છે. જ્યારે આવું કોઈ એકલું થાય ત્યારે તેના મનમાં એક વિચાર આવે છે. પરંતુ જ્યારે તમે બધાની સાથે હોવ છો, ત્યારે તમને ખબર પડે છે કે ના, મારા જેવા ઘણા લોકો છે જેમના કારણે સફળતા મળે છે, જેમના કારણે સિસ્ટમ ચાલે છે.
મિત્રો,
બીજી મહત્વની વાત એ છે કે આપણે હંમેશા હાયરાર્કી અને પ્રોટોકોલની દુનિયાની બહાર જેઓ આપણાથી ઉપર છે અને જેમની સાથે આપણે કામ કરીએ છીએ તેમની તરફ જોવું જોઈએ. આપણે કલ્પના પણ નથી કરતા કે એવા લોકોમાં કેવા પ્રકારની શક્તિ હોય છે? અને જ્યારે તમે તમારા સહકાર્યકરોની શક્તિને ઓળખો છો, ત્યારે તમને એક અદ્ભુત પરિણામ મળે છે, તમારી ઓફિસમાં ક્યારેક આનો પ્રયાસ કરો. ચાલો હું તમને થોડી રમત કહું, તે કરો. ધારો કે તમે તમારા વિભાગમાં 20 સાથીદારો સાથે કામ કરી રહ્યા છો. તેથી એક ડાયરી લો અને તેને એક દિવસ માટે રાખો. અને તે તમામ 20 લોકોને એક પછી એક પૂછો, અથવા તેને મતપેટીની જેમ રાખો, તે 20 લોકોના સંપૂર્ણ નામ જણાવો, તેઓ ક્યાંના છે, તેઓ અહીં શું કામ કરે છે, અને તેઓમાં એક અસાધારણ ગુણવત્તા, ગુણવત્તા શું છે? તે શું છે, તેને પૂછવાની જરૂર નથી. તમે જે અવલોકન કર્યું છે તે લખો અને તે બોક્સમાં મૂકો. અને જો તમે એ વીસ લોકોના પેપર પછીથી વાંચશો તો તમને નવાઈ લાગશે કે કાં તો તમે તેના ગુણોથી વાકેફ નથી, વધુમાં વધુ તમે કહેશો કે તેના હસ્તાક્ષર સારા છે, વધુમાં વધુ તમે કહેશો કે તે સમયસર આવે છે. મોટેભાગે એવું કહેવામાં આવે છે કે તે નમ્ર છે, પરંતુ તમે કદાચ નોંધ્યું નહીં હોય કે તેની પાસે કયા ગુણો છે. તમારી આસપાસના લોકોમાં ખરેખર કેવા અસાધારણ ગુણો છે તે જોવા માટે એકવાર પ્રયાસ કરો. તમારી પાસે અકલ્પ્ય અનુભવ હશે, કલ્પના બહારનો અનુભવ.
મિત્રો, વર્ષોથી મારે માનવ સંસાધન પર જ કામ કરવું પડ્યું છે. મારે ક્યારેય મશીન સાથે કામ કરવું પડ્યું નથી, મારે માણસ સાથે કામ કરવું પડ્યું છે તેથી હું આ બાબતોને સારી રીતે સમજી શકું છું. પરંતુ ક્ષમતા નિર્માણના દૃષ્ટિકોણથી આ તક ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જો કોઈ એક ઘટના યોગ્ય રીતે બને તો કેવું પરિણામ મળે છે અને જો બનવાનું જ હોય તો તેને થતું રહેવા દો, આ પણ થશે, પછી શું થાય છે, આપણા દેશને તેની સામે બે અનુભવો છે. A- થોડા વર્ષો પહેલા આપણા દેશમાં કોમનવેલ્થ ગેમ્સનો કાર્યક્રમ યોજવામાં આવ્યો હતો. જો તમે કોઈને પણ કોમનવેલ્થ ગેમ્સ વિશે વાત કરો છો, પછી ભલે તે દિલ્હીથી હોય કે દિલ્હીની બહાર, તેના મગજમાં કઈ છબી આવે છે? તમારામાં જે વરિષ્ઠ છે તેઓને એ ઘટના યાદ હશે. વાસ્તવમાં, આ એક એવી તક હતી કે આપણે દેશની બ્રાન્ડ બનાવી શકીએ, દેશની ઓળખ બનાવી શકીએ, દેશની તાકાત વધારી શકીએ અને દેશની ક્ષમતા પણ બતાવી શકીએ. પરંતુ કમનસીબે તે ઘટના એવી બાબતોમાં ફસાઈ ગઈ કે જે લોકો તે સમયે વિરોધ કરવા જતા હતા તેમની પણ બદનામી થઈ, દેશની પણ બદનામી થઈ અને તેના કારણે સરકારની વ્યવસ્થામાં અને માણસના સ્વભાવમાં એવી નિરાશા ફેલાઈ ગઈ. અમે આ નહીં કરી શકીએ, તે ગડબડ થશે, અમે અમારી હિંમત ગુમાવી દીધી છે.
બીજી બાજુ, G-20, એવું નથી કે તેમાં ખામીઓ ન હોત, એવું નથી કે જે જોઈતું હતું તે 99-100 ની નીચે ન હોત. કેટલાક 94 સુધી પહોંચી ગયા હશે, કેટલાક 99 સુધી પહોંચ્યા હશે, અને કેટલાક 102 સુધી પણ પહોંચી ગયા હશે. પરંતુ એકંદરે સંચિત અસર હતી. તે અસર વિશ્વને દેશની સંભવિતતા જોવામાં અમારી સફળતા હતી. આ ઇવેન્ટની સફળતા જી-20 અને વિશ્વના ટોપ 10ની સફળતા છે.
બીજી બાજુ, G-20, એવું નથી કે તેમાં ખામીઓ ન હોત, એવું નથી કે જે જોઈતું હતું તે 99-100 ની નીચે ન હોત. કેટલાક 94 સુધી પહોંચી ગયા હશે, કેટલાક 99 સુધી પહોંચ્યા હશે, અને કેટલાક 102 સુધી પણ પહોંચી ગયા હશે. પરંતુ એકંદરે સંચિત અસર હતી. તે અસર વિશ્વને દેશની સંભવિતતા જોવામાં આપણી સફળતા હતી. આ ઈવેન્ટની સફળતા, G-20ની સફળતા અને વિશ્વમાં 10 વધુ તંત્રીલેખના પ્રકાશનનો મોદી સાથે કોઈ સંબંધ નથી. મારા માટે આનંદની વાત છે કે હવે મારા દેશમાં એવી માન્યતા જાગી છે કે દેશ આ પ્રકારનું કોઈપણ કાર્ય શ્રેષ્ઠ રીતે થઈ શકે છે.
અગાઉ જ્યારે પણ ક્યાંય પણ આફત આવી હોય, માનવતાના મુદ્દાને લગતું કોઈ કામ હોય તો માત્ર પશ્ચિમી જગતનું નામ જ સામે આવતું. પેલા ભાઈ, દુનિયામાં આવું થાય તો આમ-તેમ દેશ, ધીંગણા દેશ, તે આ પહોંચી ગયો અને કર્યું. આપણા નામ ચિત્રમાં ક્યાંય નહોતા. મોટા દેશો, પશ્ચિમી દેશો, ફક્ત તેમની જ ચર્ચા થઈ. પરંતુ આપણે જોયું કે જ્યારે નેપાળમાં ભૂકંપ આવ્યો અને આપણા લોકોએ જે રીતે કામ કર્યું, જ્યારે ફિજીમાં ચક્રવાત આવ્યું, આપણા લોકોએ જે રીતે કામ કર્યું, જ્યારે શ્રીલંકા સંકટમાં હતું, જ્યારે આપણે ત્યાં વસ્તુઓ પહોંચાડવાની હતી, ત્યારે માલદીવમાં વીજળીનું સંકટ આવ્યું, પીવાનું પાણી નહોતું, જે ઝડપે આપણા લોકોએ પાણી પહોંચાડ્યું, યમનની અંદર આપણા લોકો મુશ્કેલીમાં હતા, અમે જે રીતે લાવ્યા, તૂર્કીમાં ભૂકંપ આવ્યો, આપણા લોકો ધરતીકંપ પછી તરત જ પહોંચ્યા; આ બધી બાબતોએ આજે વિશ્વમાં વિશ્વાસ જગાવ્યો છે કે ભારત માનવ કલ્યાણના કાર્યમાં એક બળ તરીકે ઊભું છે. સંકટની દરેક ક્ષણમાં તે દુનિયાનો સંપર્ક કરે છે.
જોર્ડનમાં ભૂકંપ આવ્યો ત્યારે હું સમિટમાં વ્યસ્ત હતો, પરંતુ તેમ છતાં, મેં સવારે અધિકારીઓને ફોન કર્યો કે આજે આપણે કેવી રીતે જોર્ડન પહોંચી શકીએ. અને બધું તૈયાર કર્યા પછી, આપણા જહાજો, આપણે કયા સાધનો લેવાના છે, કોણ જશે, બધું તૈયાર હતું, એક તરફ G-20 ચાલી રહી હતી અને બીજી બાજુ જોર્ડન મદદ માટે પહોંચવાની તૈયારીઓ ચાલી રહી હતી, આ આપણી ક્ષમતા છે. તે સાચું છે, જોર્ડને કહ્યું, આપણી પાસે જે પ્રકારની ટોપોગ્રાફી છે, આપણને તે પ્રકારની મદદની જરૂર નથી, તેમને તેની જરૂર નથી અને આપણે જવાની જરૂર નથી. અને તેણે તેની પરિસ્થિતિઓ પર નિયંત્રણ પણ મેળવી લીધું.
મારો કહેવાનો મતલબ એ છે કે જ્યાં આપણે ક્યારેય દેખાતા ન હતા, ત્યાં આપણું નામ પણ નહોતું. આપણે આટલા ઓછા સમયમાં આ દરજ્જો હાંસલ કર્યો છે. આપણા વૈશ્વિક એક્સપોઝરની જરૂર છે. હવે મિત્રો, આપણે બધા અહીં બેઠા છીએ, સમગ્ર મંત્રી પરિષદ ત્યાં છે, બધા સચિવો અહીં છે અને આ કાર્યક્રમનું માળખું એવું છે કે તમે બધા આગળ છો, બધા પાછળ છે, સામાન્ય રીતે તે ઊલટું છે. અને આનો મને આનંદ છે. કારણ કે જ્યારે હું તમને અહીં નીચે જોઉં છું, તેનો અર્થ એ છે કે મારો પાયો મજબૂત છે. ટોચ થોડી ખસે તો પણ કોઈ સમસ્યા નથી.
અને તેથી મિત્રો, હવે આપણે વૈશ્વિક સંદર્ભમાં દરેક કાર્ય વિશે વિચારીશું અને તાકાતથી જ કામ કરીશું. હવે જુઓ G-20 સમિટ, દુનિયાભરમાંથી એક લાખ લોકો અહીં આવ્યા છે અને તે એવા લોકો હતા જેઓ તે દેશની નિર્ણય લેવાની ટીમનો ભાગ હતા. પોલિસી મેકિંગ ટીમનો હિસ્સો હતા. અને તેમણે આવીને ભારત જોયું છે, તેને ઓળખ્યું છે અને તેની વિવિધતાની ઉજવણી કરી છે. એવું નથી કે તે તેના દેશમાં ગયા પછી આ વાતો નહીં કહે, તે કહેશે, તેનો અર્થ એ છે કે તે તમારા પર્યટનના એમ્બેસેડર તરીકે ગયો છે.
તમે વિચારતા હશો કે તેઓ આવ્યા ત્યારે મેં તેમને શુભેચ્છા પાઠવી હતી, મેં તેમને પૂછ્યું હતું કે સાહેબ, હું શું સેવા કરી શકું? મેં તેને પૂછ્યું હતું કે, તારે ચા જોઈએ છે? તમે આટલું કામ કર્યું નથી. તેને શુભેચ્છા આપીને, તેની પાસે ચા માંગીને, તેની કોઈપણ જરૂરિયાત પૂરી કરીને, તમે તેની અંદર ભારતના રાજદૂત બનવાનું બીજ રોપ્યું છે. તમે આટલી મોટી સેવા કરી છે. તે ભારતના રાજદૂત બનશે, જ્યાં જશે ત્યાં કહેશે, 'અરે ભાઈ, ભારત જોવા જેવું છે, ત્યાં આવું છે.' આવી વસ્તુઓ ત્યાં થાય છે. તે ચોક્કસપણે કહેશે કે ભારત ટેકનોલોજીમાં આગળ છે. મારો કહેવાનો મતલબ એ છે કે પ્રવાસનને નવી ઉંચાઈઓ પર લઈ જવાની આપણા માટે તક છે.
