पुन्हा एकदा,
आपल्या सर्वांना तीन सौ पचास व्या, शिवराज्याभिषेक, सोहोळ्यानिमित्त खूप खूप शुभेच्छा !
छत्रपती शिवाजी महाराजांची, पवित्र भूमी असलेल्या, महाराष्ट्राला आणि महाराष्ट्रातील माझ्या,
बंधू- भगिनींना, माझे कोटी कोटी वंदन
આઝાદીના અમૃત મહોત્સવમાં છત્રપતિ શિવાજી મહારાજનો રાજ્યાભિષેક દિવસ આપણા સૌ માટે નવી ચેતના, નવી ઊર્જા લાવ્યો છે. હું તમને શુભેચ્છા પાઠવું છું. છત્રપતિ શિવાજી મહારાજનો રાજ્યાભિષેક એ સાડા ત્રણસો વર્ષ પૂર્વેનું અદ્ભુત અને વિશિષ્ટ પ્રકરણ છે.
ઈતિહાસના એ અધ્યાયમાંથી નીકળેલી સ્વરાજ, સુશાસન અને સમૃદ્ધિની મહાન ગાથાઓ આજે પણ આપણને પ્રેરણા આપે છે. રાષ્ટ્રીય કલ્યાણ અને જન કલ્યાણ તેમના શાસનના મૂળભૂત તત્વો રહ્યા છે. હું છત્રપતિ શિવાજી મહારાજના ચરણોમાં પ્રણામ કરું છું. આજે સ્વરાજ્યની પ્રથમ રાજધાની રાયગઢ કિલ્લાના પ્રાંગણમાં ભવ્ય કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. આજનો દિવસ સમગ્ર મહારાષ્ટ્રમાં તહેવાર તરીકે ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે. મહારાષ્ટ્રમાં આખા વર્ષ દરમિયાન આવા કાર્યક્રમો યોજાશે. આ માટે હું મહારાષ્ટ્ર સરકારને પણ અભિનંદન આપું છું.
સાથીઓ,
સાડા ત્રણસો વર્ષ પહેલાં છત્રપતિ શિવાજી મહારાજનો રાજ્યાભિષેક થયો ત્યારે સ્વરાજ્ય અને રાષ્ટ્રવાદનો પડકાર તેમાં સમાયેલો હતો. તેમણે હંમેશા ભારતની એકતા અને અખંડિતતાને સર્વોપરી રાખી હતી. આજે છત્રપતિ શિવાજી મહારાજના વિચારોનું પ્રતિબિંબ એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારતની દ્રષ્ટિમાં જોઈ શકાય છે.
સાથીઓ,
ઈતિહાસના મહાનાયકોથી લઈને આજના યુગમાં નેતૃત્વ પર સંશોધન કરી રહેલા મેનેજમેન્ટ ગુરુઓ સુધી, દરેક યુગમાં કોઈપણ નેતાની સૌથી મોટી જવાબદારી પોતાના દેશવાસીઓને પ્રેરિત અને આત્મવિશ્વાસ ઊભો કરવાની હોય છે. તમે કલ્પના કરી શકો છો કે છત્રપતિ શિવાજી મહારાજના સમયે દેશની હાલત કેવી હતી. સેંકડો વર્ષની ગુલામી અને આક્રમણોએ દેશવાસીઓ પાસેથી તેમનો વિશ્વાસ છીનવી લીધો હતો. આક્રમણકારોના શોષણ અને ગરીબીએ સમાજને નબળો બનાવ્યો.
આપણા સાંસ્કૃતિક કેન્દ્રો પર હુમલો કરીને લોકોનું મનોબળ તોડવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો. આવા સમયમાં લોકોમાં આત્મવિશ્વાસ કેળવવો મુશ્કેલ કામ હતું. પરંતુ છત્રપતિ શિવાજી મહારાજે માત્ર આક્રમણકારીઓ સામે જ લડત આપી ન હતી પરંતુ લોકોમાં એવી માન્યતા પણ જગાડી હતી કે સ્વરાજ્ય શક્ય છે. તેમણે ગુલામીની માનસિકતાનો અંત લાવી રાષ્ટ્ર નિર્માણ માટે લોકોને પ્રેરણા આપી.
સાથીઓ,
આપણે એ પણ જોયું છે કે ઈતિહાસમાં ઘણા એવા શાસકો રહ્યા છે જેઓ તેમની લશ્કરી શક્તિ માટે જાણીતા છે, પરંતુ તેમની વહીવટી ક્ષમતા નબળી હતી. તેવી જ રીતે, ઘણા શાસકો હતા જેઓ તેમના ઉત્તમ શાસન માટે જાણીતા હતા, પરંતુ તેમનું લશ્કરી નેતૃત્વ નબળું હતું. પરંતુ છત્રપતિ શિવાજી મહારાજનું વ્યક્તિત્વ અદ્ભુત હતું. તેમણે સ્વરાજની સ્થાપના પણ કરી અને સુરજને પણ સાકાર કર્યો. તેઓ તેમની બહાદુરી અને સુશાસન માટે પણ જાણીતા છે. ખૂબ જ નાની ઉંમરે, તેમણે કિલ્લાઓ જીતીને અને દુશ્મનોને હરાવીને તેમનું લશ્કરી નેતૃત્વ બતાવ્યું. બીજી તરફ, એક રાજા તરીકે, તેમણે જાહેર વહીવટમાં સુધારાઓ લાગુ કરીને સુશાસનનો માર્ગ પણ બતાવ્યો.
એક તરફ, તેમણે આક્રમણકારોથી તેમના રાજ્ય અને સંસ્કૃતિનું રક્ષણ કર્યું, તો બીજી તરફ, તેમણે રાષ્ટ્ર નિર્માણનું વ્યાપક વિઝન પણ રજૂ કર્યું. તેમની દ્રષ્ટિને કારણે જ તે ઈતિહાસના અન્ય નાયકોથી સાવ અલગ છે. તેમણે શાસનના લોકકલ્યાણકારી પાત્રને લોકો સમક્ષ મૂક્યું અને તેમને સ્વાભિમાન સાથે જીવવાનો વિશ્વાસ અપાવ્યો. આ સાથે છત્રપતિ શિવાજી મહારાજે સ્વરાજ, ધર્મ, સંસ્કૃતિ અને વારસાને નુકસાન પહોંચાડવાનો પ્રયાસ કરનારાઓને પણ સંકેત આપ્યા હતા. જેના કારણે લોકોમાં મજબૂત આત્મવિશ્વાસ પેદા થયો, આત્મનિર્ભરતાની ભાવનાનો સંચાર થયો અને રાષ્ટ્રનું સન્માન વધ્યું. ખેડૂત કલ્યાણ હોય, મહિલા સશક્તિકરણ હોય, સામાન્ય માણસને શાસન સુધી સરળતાથી પહોંચવું હોય, તેમના કાર્યો, તેમની શાસન પ્રણાલી અને તેમની નીતિઓ આજે પણ એટલી જ સુસંગત છે.
સાથીઓ,
છત્રપતિ શિવાજી મહારાજના વ્યક્તિત્વના ઘણા બધા પાસાઓ છે કે તેમનું જીવન ચોક્કસપણે આપણને એક યા બીજી રીતે અસર કરે છે. ભારતની દરિયાઈ ક્ષમતાને ઓળખીને, તેમણે જે રીતે નૌકાદળનું વિસ્તરણ કર્યું, તેમનું સંચાલન કૌશલ્ય દર્શાવ્યું, તે આજે પણ દરેકને પ્રેરણા આપે છે. તેમના દ્વારા બાંધવામાં આવેલા કિલ્લાઓ મજબૂત મોજા અને ભરતીનો માર સહન કરવા છતાં પણ સમુદ્રની મધ્યમાં ગર્વથી ઊભા છે. તેમણે દરિયા કિનારાથી લઈને પર્વતો સુધી કિલ્લાઓ બનાવ્યા અને પોતાના રાજ્યનો વિસ્તાર કર્યો. તે સમયગાળામાં તેમણે પાણીનું સંચાલન- જળ વ્યવસ્થાપનને લગતી જે વ્યવસ્થા ગોઠવી હતી તે નિષ્ણાતોને આશ્ચર્યમાં મૂકી દે છે. આપણી સરકારનું સૌભાગ્ય છે કે ગયા વર્ષે છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ પાસેથી પ્રેરણા લઈને ભારતે નૌકાદળને ગુલામીમાંથી મુક્ત કરાવ્યું. ભારતીય નૌકાદળના ધ્વજને બ્રિટિશ શાસનથી પ્રેરિત શિવાજી મહારાજના પ્રતીક દ્વારા બદલવામાં આવ્યો છે. હવે આ ધ્વજ નવા ભારતના ગૌરવ તરીકે સમુદ્ર અને આકાશમાં લહેરાઈ રહ્યો છે.
સાથીઓ,
છત્રપતિ શિવાજી મહારાજની બહાદુરી, વિચારધારા અને ન્યાયે અનેક પેઢીઓને પ્રેરણા આપી છે. તેમની સાહસિક કાર્યશૈલી, વ્યૂહાત્મક કુશળતા અને શાંતિપૂર્ણ રાજકીય વ્યવસ્થા આજે પણ આપણા માટે પ્રેરણારૂપ છે. આપણને ગર્વ છે કે આજે પણ વિશ્વના ઘણા દેશોમાં છત્રપતિ શિવાજી મહારાજની નીતિઓની ચર્ચા થાય છે અને તેના પર સંશોધન પણ થાય છે. એક મહિના પહેલા મોરેશિયસમાં છત્રપતિ શિવાજી મહારાજની પ્રતિમા સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી. આઝાદીના અમૃતકાળમાં છત્રપતિ શિવાજી મહારાજના રાજ્યાભિષેકના 350 વર્ષ પૂર્ણ થવાનો એક પ્રેરણાદાયક પ્રસંગ છે. આટલા વર્ષો પછી પણ તેમના દ્વારા સ્થાપિત મૂલ્યો આપણને આગળનો રસ્તો બતાવી રહ્યા છે. આ મૂલ્યોના આધારે આપણે અમૃતકાળની 25 વર્ષની યાત્રા પૂર્ણ કરવાની છે. આ યાત્રા છત્રપતિ શિવાજી મહારાજના સપનાના ભારતના નિર્માણની હશે, આ યાત્રા સ્વરાજની હશે,
સુશાસન અને આત્મનિર્ભરતા, આ જ વિકસિત ભારતની યાત્રા હશે.
ફરી એકવાર, શિવરાજ્યભિષેક અને સોહોલ્યાના 350 વર્ષ નિમિત્તે આપ સૌને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ!
જય હિંદ, ભારત માતા કી જય!
