Our government is proud and fortunate to have transformed Mazdar village into Kagdham. This is the real tribute to Kag Bapu: PM Modi in Amreli

ભારત માતા કી... (ઑડિયન્સમાંથી જય... ના અવાજો)


ભારત માતા કી... (ઑડિયન્સમાંથી જય... ના અવાજો)


અમરેલી આવું એટલે એમ લાગે કે જાણે ઘરે આવ્યો છું. હું એવો દાવો કરી શકું કે જીવરાજ મહેતા એવા મુખ્યમંત્રી હતા જે અમરેલીના હતા, પણ આ મોદી એવો મુખ્યમંત્રી હતો કે અમરેલી જ એનું હતું. ભાઈઓ, આપણી આ ઘરા, સંતોની ધરા, કર્મયોગીઓની ધરા, આ સાહિત્ય ને સમૃદ્ધ કરનાર અમરેલીની તાકાત છે, ભાઈ. અહીંયા એની કલમમાંય ધાર છે, એની તલવારમાં પણ ધાર છે. એવું આપણું અમરેલી, અને હમણા અમારા સંચાલક મહોદય બધાના નામ દેતા હતા, રમેશ પારેખ સહિત બધાનું લઈ આવ્યા. અનગિનત લોકો છે, અનગિનત લોકો છે. કભી કભી અમારે રૂપાલાજી જોડે મૂડમાં હોય તો સાંભળવા બેસીએ, એટલે સવાર પડી જાય.


ભાઈઓ, બહેનો,


આ અમરેલી એવું, હેલિકોપ્ટરમાંથી નીકળીને આવ્યો, આખો રોડ ઉપર ઉત્સાહ, ઉમંગ. નાના નાના ભુલકાઓ જે રીતે, અને અહીંયા પણ આજે આ ઠાઠ જોઉં છું ને, ભાઈ, વાહ. આજે તો અમરેલીએ આમ કમાલ કરી દીધી છે. આ દૃશ્ય જ બતાવે છે કે આ વખતે અમરેલી જિલ્લાની ચૂંટણીની કમાન અહીં બેસેલા (મંચ ઉપર બેઠેલાઓ તરફ હાથ કરીને) કોઈની પાસે નથી. આ વખતે અમરેલી જિલ્લાની ચૂંટણી અહીંયા બેઠેલા (ઑડિયન્સ તરફ હાથ કરીને) લોકોના હાથમાં છે. જનતા જનાર્દને ચૂંટણી ઉપાડી લીધી છે, ભાઈઓ. અને આ દૃશ્ય જ કહે છે કે ગુજરાતનો આ શંખનાદ છે, ગુજરાતનો આ વિજયઘોષ છે.


ફિર એક બાર (ઑડિયન્સમાંથીઃ- મોદી સરકાર...)


ફિર એક બાર (ઑડિયન્સમાંથીઃ- મોદી સરકાર...)


ફિર એક બાર (ઑડિયન્સમાંથીઃ- મોદી સરકાર...)


ફિર એક બાર (ઑડિયન્સમાંથીઃ- મોદી સરકાર...)


ભાઈઓ, બહેનો,


ગયા 20 વર્ષમાં અહીંયા જે પ્રગતિ થઈ છે, એની જે સિદ્ધઓના આંકડા છે, અહીંના જીવનમાં જે બદલાવ આવ્યો છે, એના કારણે તમે વિકાસ બોલો, એટલે ગુજરાત દેખાય અને ગુજરાત બોલો એટલે વિકાસ દેખાય. ગુજરાતમાં ઉદ્યોગોનો જે રીતે વિકાસ થયો છે, ગુજરાતમાં જે રીતે કૃષિ ક્ષેત્રે નવા પ્રયોગો થયા છે, અને એમાં અમારા અમરેલી જિલ્લાની વિશેષતા, કૃષિ વિભાગ જાણે અમરેલી માટે રિઝર્વ થઈ ગયો હોય. અને ગયા 20 વર્ષમાં હજારો નવા ઉદ્યોગો, એણે ગુજરાતને ઔદ્યોગિક રીતે પણ દેશમાં એક નવી છબી બનાવી છે, અને એમાં હજારો લોકો, એને રોજગારના અવસર, નાના મોટા ઉદ્યોગોને સુસંગત કામો શરૂ કરવાના અવસર, અને આપણું આ પીપાવાવ પોર્ટ, નામ તો ઘણું જુનું. પણ એ જીવતું જાગતું થયું. આજે આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યાપારનું કેન્દ્ર બની રહ્યું છે. એ પીપાવાવ એ મારા અમરેલી જિલ્લાની શકલ-સુરત બદલવાનું છે, ભાઈઓ. અને તમને બધાને ખબર હશે, ઉત્તર ભારતને જોડનારો જે ડેડિકેટેડ ફ્રેઈટ કોરિડોર છે, એ આ ડેડિકેટેડ ફ્રેઈટ કોરિડોર આ અમારા પીપાવાવ બંદર સાથે જોડાશે, એનો અર્થ એ થયો કે ઉત્તર ભારતનો જે કંઈ બધો સામાન છે એ અમારા પીપાવાવ પોર્ટ પરથી એટલે અમારો અમરેલી જિલ્લો. સમુદ્રી વ્યાપારની અંદર, ધમધમતું કેન્દ્ર બનવાનું છે, જે ઈતિહાસમાં એક નવું ચેપ્ટર ઉમેરાઈ જશે. એનો વિશ્વાસ તમે કરજો, ભાઈ. અને આના કારણે, આજે ડેડિકેટેટ ફ્રેઈટ કોરિડોર આવી રહ્યો છે, એના કારણે આપણા કૃષિને પણ મોટો ફાયદો થવાનો છે. ઉદ્યોગોને ફાયદો થવાનો છે.


ભાઈઓ, બહેનો,


કદાચ અમરેલી જિલ્લાને ભૂતકાળમાં પાણી માટે કેવી કેવી મુસીબતો વેઠવી પડી છે એ આજે અંદાજ નહિ હોય કે ગયા 3, 4 સિઝનથી વરસાદ સરસ પડે છે પાછો. આખા ગુજરાતમાં સારામાં સારો વરસાદ અમરેલીમાં, વહેલામાં વહેલો વરસાદ અમરેલીમાં. એનો અર્થ એ થયો કે પાણીની પરમેશ્વરની જેમ પૂજા કરો ને તો પરમાત્મા પણ પાણી વરસાવતો હોય છે ભાઈઓ. આપણે જે પાણીને માટે કામો કર્યા, સિંચાઈ યોજના માટે જે કામો કર્યા. ચેકડેમ માટે જે કામો કર્યા, ખેતતલાવડી માટે કામો કર્યા. તળાવો બનાવવા માટે જે કામો કર્યા, એ આ જે જહેમત કરી ને, એ વરૂણદેવતાએ પણ જોઈ કે ભાઈ, આ અમરેલીના ભાઈઓ આટલી મહેનત કરે છે, ચાલ, હવે વરસવું હોય તો અમરેલીમાં જઈને વરસું. અને અમરેલીના પાણીને બધી મુસીબતોમાંથી મુક્તિ અપાવું. આ કામ આપણે જોયું છે, ભાઈ. આ આપણા જીવનની અંદર બદલાવ આવ્યો છે. આજે અમારા અમરેલી જિલ્લાના સેંકડો ગામો, પાઈપલાઈનથી પાણી પહોંચે, સાહેબ. અને પાઈપલાઈનથી પાણી પહોંચે એટલે કલ્પના... પહેલા તો હેન્ડ પંપ, લાંબુ લાંબુ દોડે તો શું? અને કોઈક ધારાસભ્ય કોઈક ગામમાં હેન્ડ પંપ લગાવી દે ને તો એ ગામ એ ધારાસભ્યને ચાર ચાર ચૂંટણીઓ જીતાડી દે.

હેન્ડ પંપ... એવો જમાનો હતો. અહીંયા તો પાઈપથી સાહેબ, ઘેર ઘેર પાણી પહોંચાડીએ છીએ. કારણ? અમારે તો ગુજરાતના જીવનને એવું બનાવવું છે કે તમારી આવનારી પેઢીઓને પણ મુસીબત ના આવે, ભાઈઓ. એવું મજબુત બનાવવું છે. અને એના માટે આ જહેમત કરી રહ્યા છીએ. ગુજરાતે જે રીતે કૃષિ ક્ષેત્રે કાયાકલ્પ થયો છે, ભાઈ. નહિ તો આપણું ગુજરાત એટલે ખેતીની બાબતમાં હિન્દુસ્તાનના દસાડા દફતરમાં નામ જ નહોતું. માઈનસ ગ્રોથ આપણો. કારણ કે દસ વર્ષમાં સાત વર્ષ દુષ્કાળ પડતો હોય, ત્યારે ખેડૂત બિચારો કરે શું? બાજરા, જુવાર કે મકાઈના દાણા નાખીને જે કંઈ નીકળે એમાંથી કંઈ થતું નહોતું, ભાઈઓ. આજે આપણે ખેતીને નફાના ધોરણ ઉપર લઈ જવાની દિશામાં કામ કરી રહ્યા છીએ, અને બે દસક પહેલાં કોઈ કદાચ આના માટે વિચારી નહોતું શકતું, ભાઈઓ. આપણા ખેડૂતોને પાણીની સમસ્યામાંથી મુક્તિ અપાવવા માટેનું અભિયાન આપણે ચલાવ્યું. સાથે સાથે વીજળીના સંકટમાંથી એને મુક્તિ અપાવી. મને યાદ છે, એ જમાનો હતો, કે ટ્રાન્સફોર્મર બળી જાય ને, કારણ કે વીજળીના ઠેકાણા નહિ, ઉતાર-ચઢાવ ચાલ્યા કરે, એટલે ટ્રાન્સફોર્મર બળી જાય. પાક પીળો પડી જાય, ગાંધીનગરમાં ચક્કર મારે, ધારાસભ્યો દોડાદોડ કરે, ટ્રાન્સફોર્મર બદલતા બદલતા બબ્બે – ત્રણ ત્રણ મહિના જતા રહે. સિઝન પુરી થઈ જાય. પાક આખો પીળો પડી ગયો હોય, ખેડૂત બિચારો બરબાદ થઈ ગયો હોય. આપણે આવીને બદલ્યું. ફોન કરો ને ટ્રાન્સફોર્મર બદલાય એવો જમાનો આપણે લાવી દીધો હતો, પછી તો સ્થિતિ એવી લાવી કે ટ્રાન્સફોર્મર બળે પણ નહિ, ભાઈ. સિંચાઈની સુવિધાઓ વધારવા માટે આપણે અનેક કામો કર્યા. નહેરોના કામો કર્યા, અને આના કારણે અમારો ખેડૂત આજે ત્રણ ત્રણ પાક ઉગાડવા માંડ્યો છે. એને એનો લાભ થવા માંડ્યો છે, ભાઈઓ.


ભારતી જનતા પાર્ટીની સરકારે ગુજરાતમાં ખેતીને મહાસંકટમાંથી બહાર કાઢી. અમે ગામડાને બચાવી લીધું છે. નહિ તો અમારું ગુજરાતનું અને ખાસ કરીને કચ્છ, કાઠીયાવાડનું, સૌરાષ્ટ્રનું અમારું ગામડું ખાલી થતું જાય. લોકો મજુરી કરવા જાય, પણ ગામડે પાછા આવવાનું પસંદ નહોતા કરતા, એવા દિવસો હતા. આપણે જ્યારે જ્યોતિગ્રામ યોજના લાવ્યા ને, ત્યારે ઘરમાં તો 24 કલાક વીજળી મળી પણ જ્યોતિગ્રામ યોજનાના કારણે ખેડૂતને વીજળી પાકી મળવાની નક્કી થઈ ગઈ કે આટલા કલાક મળે એટલે મળે. દિવસે મળે એટલે મળે. એના ખેતરમાં પાણી વિના પાક સુકાય નહિ, એના માટે જે વીજળી જોઈએ એ મળે એટલે મળે, આ આપણે કરી શક્યા. અને આપણે જ્યારે કિસાન હિત ઊર્જા શક્તિ યોજના. ખુશી – એને જ્યારે કર્યું, 1 લાખથી વધારે ટ્રાન્સફોર્મર આપણે લગાવ્યા, 1 લાખ કરતા વધારે ટ્રાન્સફોર્મર. અને આપણા સરકારને... સૌથી મોટો લાભ મોટો કર્યો કૃષિ મહોત્સવ. જૂન મહિનામાં સાહેબ 35 – 40 ડિગ્રી તાપમાન હોય અને ગુજરાતના ગામડે ગામડે કૃષિરથ ફરતો હોય, ખેડૂતની સાથે બેસીને ખેતીમાં કેવી રીતે બદલાવ લાવવો, કેવી રીતે આધુનિક ટેકનોલોજી લાવવી, બિયારણ કેવી રીતે લાવવું, જમીન માટે થઈને આ બધા... સોઈલ ટેસ્ટિંગના કામ કેવી રીતે કરવા, બીજથી લઈને બજાર સુધી અમારા ખેડૂતને તૈયાર કરવાનું કામ આપણે આ કર્યું, અને ગુજરાતમાં નહેરો દ્વારા પાણી પહોંચાડ્યું, બીજી બાજુ કૃષિ મહોત્સવ દ્વારા માહિતી પહોંચાડી, અને આજે આપણા 70,000 કિલોમીટર નહેરોનું નેટવર્ક, ભાઈઓ, કોઈ કલ્પના કરી શકે? 70,000 કિલોમીટર નહેરોનું નેટવર્ક, આ આપણા ગુજરાતના ખુણે ખુણે પહોંચાડવાનો પ્રયાસ કર્યો છે, અને એના કારણે સવા કરોડ સોઈલ હેલ્થ કાર્ડ, આપણા ગુજરાતમાં સવા કરોડ સોઈલ હેલ્થ કાર્ડ, માટીની પહેચાન, એનું કામ આપણે કર્યું છે. અને એના કારણે ખેડૂતે પોતાને કયું બીજ વાવવું, કયું ખાતર નાખવું, કઈ દવા નાખવી, એની બધી એને સમજણ પડે.

અને એની સાથે સાથે પશુધન. પહેલા એવી સરકાર હતી કે ડેરી ન બનાવવા માટેના નિયમો હતા. અમે ડેરી બનાવવાના નિયમો બનાવ્યા. અને અમારી અમરેલીની ડેરીએ તો કમાલ કરી દીધો છે, ભાઈ, કમાલ કરી દીધી. આટલા ટૂંકા ગાળામાં જે પ્રગતિ થઈ છે, અને એની સાથે સાથે પશુઓ માટે આપણે જે જે, આખા દેશમાં, આ માણસોને જે આપણે કોરોનોમાં જે ટીકાકરણ થયું એની ચર્ચા તો થાય છે. આપણે પશુઓ માટેના ટીકાકરણનું મોટું અભિયાન ચલાવી રહ્યા છીએ. હજારો કરોડ રૂપિયાના બજેટ ખર્ચી રહ્યા છીએ. આપણે કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડનો લાભ અમારા પશુપાલકોને આપી રહ્યા છીએ. એ જ રીતે અમારા માછીમાર ભાઈઓ, બહેનો, એમને પણ કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડનો લાભ મળી રહ્યો છે. અને હિન્દુસ્તાનમાં આટલી બધી સરકારો આવી, આ દરિયો હતો કે નહોતો, ભાઈ? માછીમારો હતા કે નહોતા, ભાઈ? માછીમારી ચાલતી હતી કે નહોતી ચાલતી? આવડું મોટું હિન્દુસ્તાન, આવડો મોટો દરિયાકિનારો, પરંતુ મત્સ્ય વિભાગ નહોતો, સરકારનો કોઈ મંત્રી નહોતો. અમે જુદું મંત્રાલય બનાવ્યું, અને અમારા રૂપાલાજી એનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે. આખા દેશના માછીમારોની જિંદગી બદલવાનું કામ ચાલી રહ્યું છે. ફિશિંગ હાર્બર બનાવવાના કામ હોય, તેજીથી થઈ રહ્યા છે. અમારા ફિશરમેનને, માછીમારને આર્થિક મદદ કરવાના કામ થઈ રહ્યા છે. અમે ટેકનોલોજી દ્વારા, ચાહે ખેડૂતને વેબ પોર્ટલ હોય, એનો લાભ ફિશરમેનને મળે, એનો લાભ પશુપાલકને મળે, એના માટે સબસીડી મળે, આની ચિંતા આપણે કરી છે, ભાઈઓ, બહેનો.


બે દસક પહેલાં વીજળી ઉપર 75,000 કરોડથી વધારે આપણે સબસીડી આપી, એના કારણે મારા ખેડૂતને ક્યારેય વીજળી મોંઘી ન પડી, એની ચિંતા આપણે કરી છે. કિસાન સૂર્યોદય યોજના તહત કિસાનોને ખેતીમાં દિવસે વીજળી મળે એની ચિંતા કરી છે. રાત્રે એને ઉજાગરા કરવા ના પડે, આ ચિંતા કરી છે, ભાઈઓ, બહેનો.


એક જમાનો હતો, ગુજરાતમાં માત્ર એક એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટી હતી. ચાર ચાર એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટી બનાવી દીધી. અને વિસ્તાર પ્રમાણે ખેડૂતોની જે આવશ્યકતા હતી, એ પ્રમાણે આપણે રિસર્ચ કરવા માંડ્યા. અને એના કારણે ખેતી આધુનિક બની. ખેતી વૈજ્ઞાનિક બની. અને ખેતીની આખી રસમ બદલાઈ ગઈ. આ કામ આપણે કરી શક્યા છીએ.


ભાઈઓ, બહેનો,


ગુજરાતની અંદર હજારો કરોડ રૂપિયા બે દસકમાં 9,000 કરોડથી વધારીને 2 લાખ કરોડ રૂપિયા, ક્યાં 9,000 કરોડ રૂપિયા ને ક્યાં 2 લાખ કરોડ રૂપિયા? એટલે સુધી આપણે હરણફાળ ભરી છે, ભાઈઓ. આજે વર્ષોથી ગુજરાતમાં કૃષિ વિકાસદર જે માઈનસમાં હતો, આપણી જહેમતનું પરિણામ આવ્યું કે ડબલ ડિજિટમાં ગુજરાતનો કૃષિ વિકાસદર થયો, અને હિન્દુસ્તાનમાં કૃષિ વિકાસ માટેના જેટલા ઈનામો હતા ને એ ઈનામ બધા ગુજરાત લઈ આવતું હતું. જે ગુજરાત સૂકુંભઠ્ઠ ગણાતું હતું, એમાં આપણે આ બધું કરી રહ્યા હતા. આજે ગુજરાતમાં સિંચાઈનો દાયરો પણ આજે 20 વર્ષમાં લગભગ સવા બે ગણો કરી દીધો છે, આપણે.

અને આજે ગુજરાતમાં અનાજનું ઉત્પાદન પહેલાની તુલનામાં ડબલ થવા માંડ્યું છે. સૂકાભઠ્ઠ ગુજરાતમાં દૂધનું ઉત્પાદન અઢી ગણું વધ્યું છે. આજે ગુજરાતમાં શાકભાજીનું ઉત્પાદન પહેલા કરતા ચાર ગણું વધ્યું છે. આજે ગુજરાતમાં ફળોનું ઉત્પાદન પહેલા કરતા ત્રણ ગણું વધ્યું છે. આજે ગુજરાતમાં એવી અનેક ફસલો, કમલમ... કમલમની ખેતી વિદેશોમાં જઈ રહી છે. કચ્છની આફુસ વિદેશમાં જઈ રહી છે. અમારો અમરેલી જિલ્લો પણ હવે ફળફળાદીની દિશામાં આગળ વધી રહ્યો છે.


ભાઈઓ, બહેનો,


બીજી બાજુ, પ્રાકૃતિક ખેતી. મને રૂપાલાજી અમારા દિલીપભાઈ કહેતા હતા કે સાહેબ, અમારા અમરેલી જિલ્લાના ખેડૂતોએ પ્રાકૃતિક ખેતીને એવી પોતાની બનાવી દીધી છે અને લાખો ખેડૂતો હવે પ્રાકૃતિક ખેતી તરફ વળી રહ્યા છે. હું માનું છું, તમે ગુજરાતની તો સેવા કરી રહ્યા છો, પોતાની તો કરી રહ્યા છો, ધરતી માતાની કરી રહ્યા છો, અરે, આવનારી પેઢીઓની પણ સેવા કરી રહ્યા છો. આ કામ જે અમરેલી જિલ્લાએ ઉપાડ્યું છે, એ અભિનંદનને પાત્ર છે, ભાઈઓ.


જ્યારે ગુજરાતના લોકોએ મને દિલ્હી મોકલ્યો. આપની પાસેથી હું જે શીખીને ગયો છું, અહીંયા જે મુસીબતોમાંથી જીવતા ખેડૂતોને મેં જોયા હતા, ગામડા જોયા હતા, એમાંથી દિલ્હીમાં ગયો અને જે યોજનાઓ બનાવી, એ યોજનાની અંદર આ ગરીબ માણસ, કિસાન, ખેડૂત, એની આવક કેમ વધે, એના માટે આપણે 1,700 કરતા વધારે વેરાયટી એના માટેના બીજ ઉપલબ્ધ કરાવવા માટેનું મોટું અભિયાન ચલાવ્યું, અને એના કારણે ખેડૂત ઓછા પાણીએ સિંચાઈની સીમિત સુવિધાઓ વચ્ચે પણ એ પાક પકવી શકે અને 1 લાખ કરોડ રૂપિયા સિંચાઈની પરિયોજનાઓ પુરી કરવા માટે આપણે લગાડ્યા, એના કારણે ખેડૂતોને... અમારા પશુઓને, મેં કહ્યું એમ બીમારી, ફૂટ અને માઉટની બીમારી, એના કારણે અમારા પશુઓને તકલીફ પડે અને આપણે તો એને એમ થાય કે ખાતું નથી, ને આમ નથી પણ એની બીમારી દૂર કરવા માટે એનું ટીકાકરણ કરવું પડે. એના માટેનું મોટું અભિયાન ચલાવ્યું. અને આજે ભારતના કરોડો પશુઓને બચાવવા માટેનું કામ ચાલ્યું છે. ખેડૂતોની નાની નાની જરુરીયાતો હોય, એને પુરી કરવા માટે પી.એમ. કિસાન સન્માન નિધિ. આપ વિચાર કરો, વર્ષમાં ત્રણ વખત, બબ્બે હજાર રૂપિયા સીધા એના બેન્કના ખાતામાં જાય, કોઈ વચેટીયો નહિ. એકલા, અમારા, આની પાછળ પી.એમ. કિસાન સન્માન નિધિ પાછળ દેશમાં સવા બે લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધારે રકમ ખેડૂતોના ખાતામાં જમા થઈ. સવા બે લાખ કરોડ રૂપિયા. મારા અમરેલી અને ગુજરાતમાં અમારા 60 લાખ જેટલા ખેડૂતોને 12 હજાર કરોડ રૂપિયા આ પી.એમ. કિસાન સન્માન નિધિના મળ્યા છે, અને ભાઈઓ, બહેનો, એના કારણે ખેડૂતની ખરીદશક્તિ વધી છે. એના કારણે જે ગામડાના વેપારીઓ હોય, એની આવક વધી છે. એના કારણે મધ્યમ વર્ગના જીવનમાં બદલાવ થયો છે. અને 10,000 જેટલા ખેડૂતો આજે એના ઉત્પાદક સંઘો બનાવવાની કલ્પના, એ.પી.ઓ. બજેટમાં ફાળવ્યું છે. 10,000 ઉત્પાદક સંઘો બનાવીને આપણે કામ કરી રહ્યા છીએ.


આજે યુરિયાની મારે વાત કરવી છે, ભાઈઓ, બહેનો, ઘણી વાર લોકોને એમ લાગે છે કે સરકાર શું કરે છે? અહીં આજકાલ કેટલાક લોકો ભાતભાતના ભાષણો કરવા આવે છે ને? યુરિયાની એક થેલી ખેડૂતને 270 રૂપિયામાં પડે. પણ સરકારને કેટલામાં પડે, ખબર છે? યુરિયા બહારથી લાવવું પડે છે. 2,000 રૂપિયામાં થેલી લાવીએ છીએ. સરકારને એક થેલી 2,000 રૂપિયામાં પડે છે અને સરકાર એ થેલી ખેડૂતોને 270 રૂપિયામાં આપે છે. કારણ, મારો ખેડૂત નબળો ન પડે. અને એના માટે થઈને ખાલી યુરિયામાં અઢી લાખ કરોડ રૂપિયાની સબસીડી જાય છે, ભાઈઓ. હવે એમાંથી આપણે રસ્તો કાઢ્યો છે. નેનો યુરિયા. અમારા દિલીપભાઈએ કદાચ ઘણું બધું તમને વિસ્તારથી કહ્યું હશે. જે એક થેલામાં યુરિયા જેટલું કામ કરે, એક નાની બોટલ, નેનો યુરિયાથી થાય અને ગુજરાતના કિસાનોએ, દેશના કિસાનોએ આ નેનો યુરિયાનું સ્વાગત કર્યું છે. એના કારણે પાકમાં પણ સુધાર થયો છે. વૈજ્ઞાનિક ઢબે આપણે આગળ વધી રહ્યા છીએ. અને એમાં અમારા અમરેલી જિલ્લાના કિસાનોને એનો લાભ મળે અને મને કહેવામાં આવ્યું કે અમરેલીમાં તો કપાસ અને મગફળી, એની ખરીદી પણ આ વખતે જરા ઉંચાઈ રહી છે. એનો પણ એક આનંદ ખેડૂતોમાં છે. રેકોર્ડ કિંમતો મળી રહી છે.


ભાઈઓ, બહેનો,


અને અમારું અમરેલી તો શાનદાર ક્વોલિટી. આ એનું બજાર મશહુર છે, ભાઈ. એની દરેક ક્વોલિટીની ઊંચાઈની વાત થતી હોય છે. અને આપણને ખબર છે? આવતા વખતે 2023માં, આપણે યુ.એન.ને એક પત્ર લખ્યો હતો કે તમે 2023માં મિલેટ-ઈયર મનાવો. મિલેટ એટલે આપણો જવાર ને બાજરા ને જે મોટું અનાજ કહેવાય ને, જાડું અનાજ બધું. જ્યાં સિંચાઈ ના હોય ને એમ જ પાકતું હોય ને એકાદ વીધા જમીન હોય ગરીબ ખેડૂતો પકવતા હોય. આ મોટા અનાજ જેને કહે છે, એની દુનિયામાં આવતા વર્ષે ડીમાન્ડ વધે એના માટેનું અભિયાન ઉપાડ્યું છે. જેથી કરીને મારા દેશનો નાનો જે ખેડૂત છે ને એને આવક વધે, એનો બાજરો દુનિયામાં વેચાય, અને જ્યારે બાજરાની વાત આવે ત્યારે જાફરાબાદ તો યાદ આવે જ પહેલા. જાફરાબાદના બાજરાની, હું ઘણી વાર દિલ્હીમાં ચર્ચા કરતો હોઉં કે ભાઈ, દુનિયાનો લાંબામાં લાંબો ઘઉં જોવો હોય ને તો મારા ભાવનગર આવો, અમારી ઉત્તમ પ્રકારની બાજરી જોવી હોય તો અમારા જાફરાબાદમાં આવો, અમારા ભાલના ઘઉં જોવા હોય તો આવો તમે ભાલમાં. જ્યારે બહારના લોકોને કહેતો હોઉં છું ને ત્યારે આશ્ચર્ય થતું હોય છે. પણ આજે અમારા જાફરાબાદની બાજરી દુનિયાભરમાં ડંકો વગાડવાની છે. લખી રાખજો, ભાઈઓ. આવતું વર્ષ, દુનિયા આ મિલેટ-ઈયર મનાવશે, ત્યારે આપણો બાજરો હોય, જુવાર હોય, જે જાડા જાડા અનાજ, જે કોઈ એક જમાનામાં આપણે કાઢી નાખ્યા હતા, હવે એ મુખ્ય ખોરાક બની રહ્યા છે. ન્યુટ્રિશન માટેની જે લોકોમાં જાગૃતિ આવી છે, એ જ રીતે ભાઈઓ, બહેનો, શિક્ષણ તરફ આપણે ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું.

બાળકોના શિક્ષણ માટે. પહેલાનો જમાનો હતો, વીસ – પચ્ચીસ વર્ષમાં પઢાઈ, કમાઈ, સસ્તી દવાઈ, એના માટે ગુજરાતે અનેક કામ કર્યા છે, અને એના કારણે બે દસકમાં ગુજરાતમાં, બે દસક પહેલા શું સ્થિતિ હતી? 100માંથી 40 બાળકો જતા. 60 બાળકો નિશાળ છોડીને જતા રહેતા હતા, ભાઈઓ. ધીરે ધીરે પછી 50 થયા પછી 60 ભણ્યા, 40 ગયા, પણ આપણે તો અભિયાન ઉપાડ્યું કે ના, એકેય છોકરું નિશાળમાંથી બહાર ના આવવું જોઈએ. એમાંય દીકરીઓ મારી ભણવી જોઈએ. દીકરા-દીકરીઓને ભણાવવા માટે ધોમધખતા તાપમાં જૂન મહિનાની ગરમીમાં ગામડામાં જતા હતા. ઘેર ઘેર જઈને કહેતા હતા કે મને ભિક્ષા આપો, દીકરીઓને ભણાવવા માટેનું મને વચન આપો. અને ગુજરાતમાં દીકરીઓને ભણતી કરવા માટે શાળા પ્રવેશોત્સવ કરીએ. કન્યા કેળવણીના કાર્યક્રમ કરીએ, ગુણોત્સવ કરીએ. બેટી બચાવો, બેટી પઢાઓના કાર્યક્રમ કરીએ. આ બધા અભિયાનોના પરિણામે અમારા દીકરા, દીકરીઓ ભણતી થઈ. એનો અભ્યાસ પુરો થાય એના માટે અમે કામ કર્યા, અને અમારા અમરેલી જિલ્લામાં 2001માં આ જ મુદ્દે માધ્યમિક અને ઉચ્ચતર માધ્યમિક આ એની શાળાઓનું નિર્માણ, આ એની ગુંથણી અમારા અમરેલી જિલ્લામાં વધી. સરકારની બે શાળાઓ હતી, ભાઈઓ, આજે 300 ઉપર પહોંચી ગઈ છે. બેમાંથી 300. અમારા માટે શિક્ષણનું કેટલું મહત્વ છે ને એનો આ નમૂનો છે, ભાઈઓ. અમે સરકારી સ્કૂલની સંખ્યા પચાસે પહોંચાડી દીધી છે. 300 સ્કૂલો જનરલ, પચાસ સ્કૂલો સરકારી. અને હવે તો ગુજરાતમાં હજારો સ્કૂલો, એને આધુનિક બનાવવાની દિશામાં કામ ચાલી રહ્યું છે. અને અમારા ગુજરાતના બાળકો વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં આગળ વધે, એના માટે અટલ ટિંકર એક લેબ. શાળાની અંદર વિજ્ઞાનના વિષયોની અંદર એનું ભણતર વધે, એના માટે મોટું કામ ચાલી રહ્યું છે. આપણા ગુજરાતની ધરતીમાં મારી માતાઓ, બહેનોની ભુમિકા આગવી રહેલી છે. આજે ગયા 20 વર્ષથી જે લગાતાર કામ કરતા હતા, આ અમૃતકાળની અંદર 25 વર્ષ ચાલે છે ત્યારે મને પુરો વિશ્વાસ છે કે ભારતને વિકસિત ભારત બનાવવાની દિશામાં મારી માતાઓ, બહેનોનું યોગદાન ખુબ મહત્વનું રહેવાનું છે. આ માતાઓ, બહેનો સશક્ત બને એના માટે આપણે અભિયાન ઉપાડી રહ્યા છીએ.


આ કોરોનાકાળની અંદર 80 કરોડ લોકોને, આપ વિચાર કરો, ભાઈઓ, એના ઘરમાં ચુલો ઓલવાવા નથી દીધો, એના ઘરની અંદર મફત અનાજ પહોંચાડ્યું છે. ગુજરાતે પરંપરા ઉભી કરી, એ પરંપરા આજે દેશમાં ચાલી છે. ભુકંપ જ્યારે થયો અને મકાન બનાવ્યા, ત્યારે આપણે નક્કી કર્યું હતું કે જેમના મકાન બની રહ્યા છે તે બહેનોના નામે બનશે. એ વાતને આપણે આગળ લઈ ગયા અને ગુજરાતમાં જે પ્રયોગ કર્યો, આજે હિન્દુસ્તાનમાં સરકાર મકાનો બનાવે છે. 3 કરોડ જેટલા મકાનો હમણા હમણા બનાવ્યા છે, ગરીબોને આપવા માટે, અને એ મકાનો બહેનોના નામે કર્યા છે. નહિ તો આપણા સમાજની વ્યવસ્થા એવી કે ઘર હોય તો પતિના નામે, ખેતર હોય તો પતિના નામે, સ્કુટર હોય તો પતિના નામે, ગાડી હોય તો પતિના નામે, પતિ ના હોય તો દીકરાના નામે, મહિલાના નામે કશું જ નહિ. આ આખોય ચીલો ચાતરીને આજે બહેનોના નામે મિલકત કરવાનું કામ આપણે ઉપાડ્યું. બહેનોના સશક્તિકરણ માટે કામ કર્યું અને આજે એના કારણે બહેનો, જેને ઘર મળ્યા છે ને, સરકાર જે ઘર બનાવે છે ને, ગરીબનું ઘર બને છે, એ તો લખપતિ બની જાય, રાતોરાત એને જ્યારે ઘર મળે છે. ડેરી સેક્ટરમાં મારી બહેનોની ભાગીદારી વધી છે. જે રીતે અમારી બહેનો ડેરી સેક્ટરમાં આગળ આવી રહી છે, અને અમારા સખી મંડળો, સખી મંડળો દ્વારા જે પ્રકારે અનેક નવા નવા પ્રયોગો થઈ રહ્યા છે, એમની સહાયતા પણ આપણે બે ગણી, ડબલ કરી દીધી છે. જેથી કરીને અમારી સખી મંડળની ગામડાની બહેનો ઉત્પાદન થાય, બજારની અંદર આવે, સરકારી દફતરોમાંથી એમને સીધો ઓર્ડર મળે, એના માટેની આપણે ચિંતા કરી છે. આ બહેન, દીકરીઓ પણ કમાતી થાય, ગામડામાં આત્મનિર્ભર બને એના માટેનું કામ ચાલી રહ્યું છે.


ભાઈઓ, બહેનો,


મુદ્રા યોજના લાવ્યા, મુદ્રા યોજના કોઈ પણ ગેરંટી વગર બેન્ક લોન મળે. એને પોતાનો વેપાર-ધંધો કરવો હોય, લાખો કરોડો રૂપિયા મુદ્રા યોજના અંતર્ગત આપ્યા, પણ મારા માટે ખુશીની વાત એ છે કે ભારતમાં જે મુદ્રા યોજનામાં જે પૈસા ગયા છે ને, એમાં 70 ટકા પૈસા બહેનોના પાસે ગયા છે. એમણે પોતાનો કોઈ ધંધો, રોજગાર ચાલુ કર્યો છે. અને પોતે એક કે બે લોકોને બીજાને નોકરીએ રાખ્યા છે, કામે રાખ્યા છે અને એને રોજગાર આપ્યો છે. તમે કોંગ્રેસ પાસેથી અપેક્ષા જ ના કરતા ભાઈ, ખુદ કોંગ્રેસના નેતાને પુછજો, ભાઈ, વિકાસ કોને કહેવાય? કેવી રીતે કરાય? એનો રોડ-મેપ શું હોય? ક્યાં પહોંચાય? હમણા હું આવ્યો ત્યારે સાંભળતો હતો, અમારા રૂપાલાજી નર્મદાના વિરોધીઓનું વર્ણન કરતા હતા કે કેવી રીતે નર્મદા વિરોધીઓને લઈને ફરી રહ્યા છે આજકાલ.


ભાઈઓ, બહેનો,


વિકાસ આવનારી પેઢી માટે જરૂરી છે. જેમ ઈમારત બનાવવી હોય ને તો પાયો મજબુત કરવો પડે, ખાલી ઉપરની દીવાલોના રંગરોગાન કરવાથી મેળ ના પડે. આ ગુજરાતનો પાયો મજબુત કરવાનું કામ 20 વર્ષ આપણે કર્યું છે અને હવે, હવે હરણફાળ ભરવાનો સમય આવી ગયો છે. કોંગ્રેસ નહિ કરી શકે, ભાઈ. કોંગ્રેસનું એક માણસ તમારું ભલું નહિ કરી શકે. અહીંયાથી તમે ગઈ વખતે કોંગ્રેસના લોકોને ચૂંટીને તમે મોકલ્યા, અમરેલી જિલ્લાવાળાને ગઈ વખતે બહુ ઉમળકો હતો, લ્યો મોકલ્યા. શું કર્યું ભઈ, કહો? એક કામ યાદ આવે છે? કંઈ કર્યું ભલું? નકામા તમારો વોટ શું કરવા બગાડો છો? ભાઈ, અમેરલીવાળા... આ વખતે તો તમારું કમળ ઊગી નીકળવું જોઈએ. જેથી કરીને અમારું અમરેલી આખા ગુજરાતનું નેતૃત્વ કરે એવું સામર્થ્યવાન બની જાય. અમારો અમરેલી જિલ્લો આર્થિક ક્ષેત્રે આગળ વધે, સામાજિક ક્ષેત્રે આગળ વધે, શિક્ષણ ક્ષેત્રે આગળ વધે, કો-ઓપરેટીવ ક્ષેત્રે આગળ વધે, એવું નેતૃત્વ આજે અમે એવા બધા જાજરમાન ઉમેદવારો લઈને આવ્યા છીએ. જેથી કરીને મારા અમરેલી જિલ્લાનું ભવિષ્ય ઉજ્જવળ બને. અને એટલા માટે ભાઈઓ, બહેનો, મારી આપને સૌને વિનંતી છે કે તમે ભારતીય જનતા પાર્ટીને, ભાજપના કમળને, એક પણ પોલિંગ બુથ એવું ના હોય કે આ વખતે ભાજપ પાછળ હોય.


આટલું વચન આપો છો મને, ભાઈઓ? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


બે હાથ ઉપર કરીને આપો. (ઑડિયન્સ હાથ ઊંચા કરીને હા...)


એક પણ પોલિંગ બુથ એવું ના હોય કે ભાજપ પાછળ હોય, ભાઈઓ.


અને આ વખતે કોઈ પોલિંગ બુથ એવું ના હોય કે જેમાં પહેલા કરતા ઓછું મતદાન થયું હોય, ભાઈઓ. અને અમે તો શું, બધા વચનનું પાલન કરવાવાળા લોકો છીએ. મને યાદ છે, મેં એક વાર અહીંયા આવીને એક ભાષણ કર્યું હતું. કાગ બાપુને યાદ કર્યા હતા. અને મેં કાગધામની વાત કરી હતી. મારી વાત એ લોકોને ગળે નહોતી ઉતરતી. 2014માં તો મને દિલ્હીમાં બેસાડ્યો ને, આ કાગધામ અમે જાહેર કરી દીધું, ભાઈઓ, કાગધામ બનાવી દીધું. આ કાગ બાપુને સાચી શ્રદ્ધાંજલિ કોઈએ આપી હોય ને, તો અમે આપી છે, ભાઈઓ. કોંગ્રેસ પાસેથી અપેક્ષા ના કરતા. અને એટલા માટે હું કહું છું, ભાઈઓ, કે વર્ષો પહેલા કરેલી ઘોષણા, પણ જ્યારે મને દિલ્હીમાં જઈને કામ કરવાનો મોકો મળ્યો, અને કાગ બાપુની તો દરેક વાત આજે ય પ્રેરણા આપનારી હોય છે. શુદ્ધ ગાંધીવાદી જીવન કેમ જીવાય એ અને આ માટીને કેમ પુજાય? એ કાગ બાપુ આપણને શીખવાડીને ગયા છે, ભાઈઓ. અને મને તો યાદ છે, તમે મને ભોજલધામ લઈ ગયા હતા. કેવું મારું સદભાગ્ય હતું, ભાઈઓ. ભોજલધામ જઈએ અને કેટલી બધી પ્રેરણા લઈને આપણે આવતા હોઈએ. એ કામ, એ કામ આજે તીર્થક્ષેત્ર તરીકે વિકસી રહ્યા છે. અને ભોજા ભગત હોય અને જલારામ બાપુની વાત આવે. જીવન ધન્ય બની જાય એવી ચર્ચાઓ અમારા અમરેલી જિલ્લા જોડે ગુંથાયેલી છે. અને આવા બધા જ મહાન વ્યક્તિઓ, મહાન આદર્શો લઈને અમારો અમરેલી જિલ્લો આગળ વધે એના માટે હું દિલ્હીમાં હોઉં કે ગાંધીનગરમાં હોઉં, તમારો છું, તમારા માટે છું, અને તમારા માટે કંઈક કરવું છે. એટલા માટે ભાઈઓ, બહેનો, ભારતીય જનતા પાર્ટીની સરકારને વિજયી બનાવો, વધુમાં વધુ મતદાન કરો, એ જ મારી વિનંતી છે.


મારું એક નાનકડું કામ કરશો ભાઈઓ, અમરેલીવાળા? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


એમ નહિ, ચારેય બાજુથી અવાજ આવવો જોઈએ. (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


કરશો? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


બે હાથ ઊંચા કરીને કહો, તો હું માનું કે કરશો. (ઑડિયન્સઃ- બે હાથ ઊંચા કરીને હા...)


પાકે પાયે કરશો? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


હવે મતદાન સુધી પગ વાળીને બેસવાનું નહિ. મંજુર? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


ઘેર ઘેર જવાનું, જશો? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


મેં જે વાતો કરી, એ પહોંચાડશો? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


એ ઉપરાંત, મારું એક અંગત કામ કરવાનું છે, કરશો? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


અંગત હોં, મારું અંગત છે. (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


કરશો? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


જરા ખખડીને બોલો ને યાર? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


કરશો? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


બધા ઘરે જઈને એટલું કહેજો કે આપણા નરેન્દ્રભાઈ આવ્યા હતા. અમેરલી આવ્યા હતા. અને નરેન્દ્રભાઈએ તમને નમસ્તે કહેવડાવ્યા છે.


આટલું કહી દેશો? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


દરેક વડીલને મારા નમસ્તે પહોંચાડશો, ભાઈ... ? (ઑડિયન્સમાંથી હા...)


આ વડીલોના આશીર્વાદ છે ને, મને દિલ્હીમાં દોડવાની તાકાત આપે છે. એટલે મારા વતી એમને નમસ્તે મારા પહોંચાડી દેજો. અને મને અમરેલી જિલ્લાના વડીલોના આશીર્વાદ મળે, એ જ અપેક્ષા.


ભારત માતા કી (ઑડિયન્સમાંથી જય...)


ભારત માતા કી (ઑડિયન્સમાંથી જય...)


ભારત માતા કી (ઑડિયન્સમાંથી જય...)

 

Explore More
ಶ್ರೀರಾಮ ಜನ್ಮಭೂಮಿ ಮಂದಿರದ ಧ್ವಜಾರೋಹಣ ಉತ್ಸವ ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಅವರ ಭಾಷಣ

ಜನಪ್ರಿಯ ಭಾಷಣಗಳು

ಶ್ರೀರಾಮ ಜನ್ಮಭೂಮಿ ಮಂದಿರದ ಧ್ವಜಾರೋಹಣ ಉತ್ಸವ ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಅವರ ಭಾಷಣ
'Will walk shoulder to shoulder': PM Modi pushes 'Make in India, Partner with India' at Russia-India forum

Media Coverage

'Will walk shoulder to shoulder': PM Modi pushes 'Make in India, Partner with India' at Russia-India forum
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Today, India is becoming the key growth engine of the global economy: PM Modi
December 06, 2025
India is brimming with confidence: PM
In a world of slowdown, mistrust and fragmentation, India brings growth, trust and acts as a bridge-builder: PM
Today, India is becoming the key growth engine of the global economy: PM
India's Nari Shakti is doing wonders, Our daughters are excelling in every field today: PM
Our pace is constant, Our direction is consistent, Our intent is always Nation First: PM
Every sector today is shedding the old colonial mindset and aiming for new achievements with pride: PM

आप सभी को नमस्कार।

यहां हिंदुस्तान टाइम्स समिट में देश-विदेश से अनेक गणमान्य अतिथि उपस्थित हैं। मैं आयोजकों और जितने साथियों ने अपने विचार रखें, आप सभी का अभिनंदन करता हूं। अभी शोभना जी ने दो बातें बताई, जिसको मैंने नोटिस किया, एक तो उन्होंने कहा कि मोदी जी पिछली बार आए थे, तो ये सुझाव दिया था। इस देश में मीडिया हाउस को काम बताने की हिम्मत कोई नहीं कर सकता। लेकिन मैंने की थी, और मेरे लिए खुशी की बात है कि शोभना जी और उनकी टीम ने बड़े चाव से इस काम को किया। और देश को, जब मैं अभी प्रदर्शनी देखके आया, मैं सबसे आग्रह करूंगा कि इसको जरूर देखिए। इन फोटोग्राफर साथियों ने इस, पल को ऐसे पकड़ा है कि पल को अमर बना दिया है। दूसरी बात उन्होंने कही और वो भी जरा मैं शब्दों को जैसे मैं समझ रहा हूं, उन्होंने कहा कि आप आगे भी, एक तो ये कह सकती थी, कि आप आगे भी देश की सेवा करते रहिए, लेकिन हिंदुस्तान टाइम्स ये कहे, आप आगे भी ऐसे ही सेवा करते रहिए, मैं इसके लिए भी विशेष रूप से आभार व्यक्त करता हूं।

साथियों,

इस बार समिट की थीम है- Transforming Tomorrow. मैं समझता हूं जिस हिंदुस्तान अखबार का 101 साल का इतिहास है, जिस अखबार पर महात्मा गांधी जी, मदन मोहन मालवीय जी, घनश्यामदास बिड़ला जी, ऐसे अनगिनत महापुरूषों का आशीर्वाद रहा, वो अखबार जब Transforming Tomorrow की चर्चा करता है, तो देश को ये भरोसा मिलता है कि भारत में हो रहा परिवर्तन केवल संभावनाओं की बात नहीं है, बल्कि ये बदलते हुए जीवन, बदलती हुई सोच और बदलती हुई दिशा की सच्ची गाथा है।

साथियों,

आज हमारे संविधान के मुख्य शिल्पी, डॉक्टर बाबा साहेब आंबेडकर जी का महापरिनिर्वाण दिवस भी है। मैं सभी भारतीयों की तरफ से उन्हें श्रद्धांजलि अर्पित करता हूं।

Friends,

आज हम उस मुकाम पर खड़े हैं, जब 21वीं सदी का एक चौथाई हिस्सा बीत चुका है। इन 25 सालों में दुनिया ने कई उतार-चढ़ाव देखे हैं। फाइनेंशियल क्राइसिस देखी हैं, ग्लोबल पेंडेमिक देखी हैं, टेक्नोलॉजी से जुड़े डिसरप्शन्स देखे हैं, हमने बिखरती हुई दुनिया भी देखी है, Wars भी देख रहे हैं। ये सारी स्थितियां किसी न किसी रूप में दुनिया को चैलेंज कर रही हैं। आज दुनिया अनिश्चितताओं से भरी हुई है। लेकिन अनिश्चितताओं से भरे इस दौर में हमारा भारत एक अलग ही लीग में दिख रहा है, भारत आत्मविश्वास से भरा हुआ है। जब दुनिया में slowdown की बात होती है, तब भारत growth की कहानी लिखता है। जब दुनिया में trust का crisis दिखता है, तब भारत trust का pillar बन रहा है। जब दुनिया fragmentation की तरफ जा रही है, तब भारत bridge-builder बन रहा है।

साथियों,

अभी कुछ दिन पहले भारत में Quarter-2 के जीडीपी फिगर्स आए हैं। Eight परसेंट से ज्यादा की ग्रोथ रेट हमारी प्रगति की नई गति का प्रतिबिंब है।

साथियों,

ये एक सिर्फ नंबर नहीं है, ये strong macro-economic signal है। ये संदेश है कि भारत आज ग्लोबल इकोनॉमी का ग्रोथ ड्राइवर बन रहा है। और हमारे ये आंकड़े तब हैं, जब ग्लोबल ग्रोथ 3 प्रतिशत के आसपास है। G-7 की इकोनमीज औसतन डेढ़ परसेंट के आसपास हैं, 1.5 परसेंट। इन परिस्थितियों में भारत high growth और low inflation का मॉडल बना हुआ है। एक समय था, जब हमारे देश में खास करके इकोनॉमिस्ट high Inflation को लेकर चिंता जताते थे। आज वही Inflation Low होने की बात करते हैं।

साथियों,

भारत की ये उपलब्धियां सामान्य बात नहीं है। ये सिर्फ आंकड़ों की बात नहीं है, ये एक फंडामेंटल चेंज है, जो बीते दशक में भारत लेकर आया है। ये फंडामेंटल चेंज रज़ीलियन्स का है, ये चेंज समस्याओं के समाधान की प्रवृत्ति का है, ये चेंज आशंकाओं के बादलों को हटाकर, आकांक्षाओं के विस्तार का है, और इसी वजह से आज का भारत खुद भी ट्रांसफॉर्म हो रहा है, और आने वाले कल को भी ट्रांसफॉर्म कर रहा है।

साथियों,

आज जब हम यहां transforming tomorrow की चर्चा कर रहे हैं, हमें ये भी समझना होगा कि ट्रांसफॉर्मेशन का जो विश्वास पैदा हुआ है, उसका आधार वर्तमान में हो रहे कार्यों की, आज हो रहे कार्यों की एक मजबूत नींव है। आज के Reform और आज की Performance, हमारे कल के Transformation का रास्ता बना रहे हैं। मैं आपको एक उदाहरण दूंगा कि हम किस सोच के साथ काम कर रहे हैं।

साथियों,

आप भी जानते हैं कि भारत के सामर्थ्य का एक बड़ा हिस्सा एक लंबे समय तक untapped रहा है। जब देश के इस untapped potential को ज्यादा से ज्यादा अवसर मिलेंगे, जब वो पूरी ऊर्जा के साथ, बिना किसी रुकावट के देश के विकास में भागीदार बनेंगे, तो देश का कायाकल्प होना तय है। आप सोचिए, हमारा पूर्वी भारत, हमारा नॉर्थ ईस्ट, हमारे गांव, हमारे टीयर टू और टीय़र थ्री सिटीज, हमारे देश की नारीशक्ति, भारत की इनोवेटिव यूथ पावर, भारत की सामुद्रिक शक्ति, ब्लू इकोनॉमी, भारत का स्पेस सेक्टर, कितना कुछ है, जिसके फुल पोटेंशियल का इस्तेमाल पहले के दशकों में हो ही नहीं पाया। अब आज भारत इन Untapped पोटेंशियल को Tap करने के विजन के साथ आगे बढ़ रहा है। आज पूर्वी भारत में आधुनिक इंफ्रास्ट्रक्चर, कनेक्टिविटी और इंडस्ट्री पर अभूतपूर्व निवेश हो रहा है। आज हमारे गांव, हमारे छोटे शहर भी आधुनिक सुविधाओं से लैस हो रहे हैं। हमारे छोटे शहर, Startups और MSMEs के नए केंद्र बन रहे हैं। हमारे गाँवों में किसान FPO बनाकर सीधे market से जुड़ें, और कुछ तो FPO’s ग्लोबल मार्केट से जुड़ रहे हैं।

साथियों,

भारत की नारीशक्ति तो आज कमाल कर रही हैं। हमारी बेटियां आज हर फील्ड में छा रही हैं। ये ट्रांसफॉर्मेशन अब सिर्फ महिला सशक्तिकरण तक सीमित नहीं है, ये समाज की सोच और सामर्थ्य, दोनों को transform कर रहा है।

साथियों,

जब नए अवसर बनते हैं, जब रुकावटें हटती हैं, तो आसमान में उड़ने के लिए नए पंख भी लग जाते हैं। इसका एक उदाहरण भारत का स्पेस सेक्टर भी है। पहले स्पेस सेक्टर सरकारी नियंत्रण में ही था। लेकिन हमने स्पेस सेक्टर में रिफॉर्म किया, उसे प्राइवेट सेक्टर के लिए Open किया, और इसके नतीजे आज देश देख रहा है। अभी 10-11 दिन पहले मैंने हैदराबाद में Skyroot के Infinity Campus का उद्घाटन किया है। Skyroot भारत की प्राइवेट स्पेस कंपनी है। ये कंपनी हर महीने एक रॉकेट बनाने की क्षमता पर काम कर रही है। ये कंपनी, flight-ready विक्रम-वन बना रही है। सरकार ने प्लेटफॉर्म दिया, और भारत का नौजवान उस पर नया भविष्य बना रहा है, और यही तो असली ट्रांसफॉर्मेशन है।

साथियों,

भारत में आए एक और बदलाव की चर्चा मैं यहां करना ज़रूरी समझता हूं। एक समय था, जब भारत में रिफॉर्म्स, रिएक्शनरी होते थे। यानि बड़े निर्णयों के पीछे या तो कोई राजनीतिक स्वार्थ होता था या फिर किसी क्राइसिस को मैनेज करना होता था। लेकिन आज नेशनल गोल्स को देखते हुए रिफॉर्म्स होते हैं, टारगेट तय है। आप देखिए, देश के हर सेक्टर में कुछ ना कुछ बेहतर हो रहा है, हमारी गति Constant है, हमारी Direction Consistent है, और हमारा intent, Nation First का है। 2025 का तो ये पूरा साल ऐसे ही रिफॉर्म्स का साल रहा है। सबसे बड़ा रिफॉर्म नेक्स्ट जेनरेशन जीएसटी का था। और इन रिफॉर्म्स का असर क्या हुआ, वो सारे देश ने देखा है। इसी साल डायरेक्ट टैक्स सिस्टम में भी बहुत बड़ा रिफॉर्म हुआ है। 12 लाख रुपए तक की इनकम पर ज़ीरो टैक्स, ये एक ऐसा कदम रहा, जिसके बारे में एक दशक पहले तक सोचना भी असंभव था।

साथियों,

Reform के इसी सिलसिले को आगे बढ़ाते हुए, अभी तीन-चार दिन पहले ही Small Company की डेफिनीशन में बदलाव किया गया है। इससे हजारों कंपनियाँ अब आसान नियमों, तेज़ प्रक्रियाओं और बेहतर सुविधाओं के दायरे में आ गई हैं। हमने करीब 200 प्रोडक्ट कैटगरीज़ को mandatory क्वालिटी कंट्रोल ऑर्डर से बाहर भी कर दिया गया है।

साथियों,

आज के भारत की ये यात्रा, सिर्फ विकास की नहीं है। ये सोच में बदलाव की भी यात्रा है, ये मनोवैज्ञानिक पुनर्जागरण, साइकोलॉजिकल रेनसां की भी यात्रा है। आप भी जानते हैं, कोई भी देश बिना आत्मविश्वास के आगे नहीं बढ़ सकता। दुर्भाग्य से लंबी गुलामी ने भारत के इसी आत्मविश्वास को हिला दिया था। और इसकी वजह थी, गुलामी की मानसिकता। गुलामी की ये मानसिकता, विकसित भारत के लक्ष्य की प्राप्ति में एक बहुत बड़ी रुकावट है। और इसलिए, आज का भारत गुलामी की मानसिकता से मुक्ति पाने के लिए काम कर रहा है।

साथियों,

अंग्रेज़ों को अच्छी तरह से पता था कि भारत पर लंबे समय तक राज करना है, तो उन्हें भारतीयों से उनके आत्मविश्वास को छीनना होगा, भारतीयों में हीन भावना का संचार करना होगा। और उस दौर में अंग्रेजों ने यही किया भी। इसलिए, भारतीय पारिवारिक संरचना को दकियानूसी बताया गया, भारतीय पोशाक को Unprofessional करार दिया गया, भारतीय त्योहार-संस्कृति को Irrational कहा गया, योग-आयुर्वेद को Unscientific बता दिया गया, भारतीय अविष्कारों का उपहास उड़ाया गया और ये बातें कई-कई दशकों तक लगातार दोहराई गई, पीढ़ी दर पीढ़ी ये चलता गया, वही पढ़ा, वही पढ़ाया गया। और ऐसे ही भारतीयों का आत्मविश्वास चकनाचूर हो गया।

साथियों,

गुलामी की इस मानसिकता का कितना व्यापक असर हुआ है, मैं इसके कुछ उदाहरण आपको देना चाहता हूं। आज भारत, दुनिया की सबसे तेज़ी से ग्रो करने वाली मेजर इकॉनॉमी है, कोई भारत को ग्लोबल ग्रोथ इंजन बताता है, कोई, Global powerhouse कहता है, एक से बढ़कर एक बातें आज हो रही हैं।

लेकिन साथियों,

आज भारत की जो तेज़ ग्रोथ हो रही है, क्या कहीं पर आपने पढ़ा? क्या कहीं पर आपने सुना? इसको कोई, हिंदू रेट ऑफ ग्रोथ कहता है क्या? दुनिया की तेज इकॉनमी, तेज ग्रोथ, कोई कहता है क्या? हिंदू रेट ऑफ ग्रोथ कब कहा गया? जब भारत, दो-तीन परसेंट की ग्रोथ के लिए तरस गया था। आपको क्या लगता है, किसी देश की इकोनॉमिक ग्रोथ को उसमें रहने वाले लोगों की आस्था से जोड़ना, उनकी पहचान से जोड़ना, क्या ये अनायास ही हुआ होगा क्या? जी नहीं, ये गुलामी की मानसिकता का प्रतिबिंब था। एक पूरे समाज, एक पूरी परंपरा को, अन-प्रोडक्टिविटी का, गरीबी का पर्याय बना दिया गया। यानी ये सिद्ध करने का प्रयास किया गया कि, भारत की धीमी विकास दर का कारण, हमारी हिंदू सभ्यता और हिंदू संस्कृति है। और हद देखिए, आज जो तथाकथित बुद्धिजीवी हर चीज में, हर बात में सांप्रदायिकता खोजते रहते हैं, उनको हिंदू रेट ऑफ ग्रोथ में सांप्रदायिकता नज़र नहीं आई। ये टर्म, उनके दौर में किताबों का, रिसर्च पेपर्स का हिस्सा बना दिया गया।

साथियों,

गुलामी की मानसिकता ने भारत में मैन्युफेक्चरिंग इकोसिस्टम को कैसे तबाह कर दिया, और हम इसको कैसे रिवाइव कर रहे हैं, मैं इसके भी कुछ उदाहरण दूंगा। भारत गुलामी के कालखंड में भी अस्त्र-शस्त्र का एक बड़ा निर्माता था। हमारे यहां ऑर्डिनेंस फैक्ट्रीज़ का एक सशक्त नेटवर्क था। भारत से हथियार निर्यात होते थे। विश्व युद्धों में भी भारत में बने हथियारों का बोल-बाला था। लेकिन आज़ादी के बाद, हमारा डिफेंस मैन्युफेक्चरिंग इकोसिस्टम तबाह कर दिया गया। गुलामी की मानसिकता ऐसी हावी हुई कि सरकार में बैठे लोग भारत में बने हथियारों को कमजोर आंकने लगे, और इस मानसिकता ने भारत को दुनिया के सबसे बड़े डिफेंस importers के रूप में से एक बना दिया।

साथियों,

गुलामी की मानसिकता ने शिप बिल्डिंग इंडस्ट्री के साथ भी यही किया। भारत सदियों तक शिप बिल्डिंग का एक बड़ा सेंटर था। यहां तक कि 5-6 दशक पहले तक, यानी 50-60 साल पहले, भारत का फोर्टी परसेंट ट्रेड, भारतीय जहाजों पर होता था। लेकिन गुलामी की मानसिकता ने विदेशी जहाज़ों को प्राथमिकता देनी शुरु की। नतीजा सबके सामने है, जो देश कभी समुद्री ताकत था, वो अपने Ninety five परसेंट व्यापार के लिए विदेशी जहाज़ों पर निर्भर हो गया है। और इस वजह से आज भारत हर साल करीब 75 बिलियन डॉलर, यानी लगभग 6 लाख करोड़ रुपए विदेशी शिपिंग कंपनियों को दे रहा है।

साथियों,

शिप बिल्डिंग हो, डिफेंस मैन्यूफैक्चरिंग हो, आज हर सेक्टर में गुलामी की मानसिकता को पीछे छोड़कर नए गौरव को हासिल करने का प्रयास किया जा रहा है।

साथियों,

गुलामी की मानसिकता ने एक बहुत बड़ा नुकसान, भारत में गवर्नेंस की अप्रोच को भी किया है। लंबे समय तक सरकारी सिस्टम का अपने नागरिकों पर अविश्वास रहा। आपको याद होगा, पहले अपने ही डॉक्यूमेंट्स को किसी सरकारी अधिकारी से अटेस्ट कराना पड़ता था। जब तक वो ठप्पा नहीं मारता है, सब झूठ माना जाता था। आपका परिश्रम किया हुआ सर्टिफिकेट। हमने ये अविश्वास का भाव तोड़ा और सेल्फ एटेस्टेशन को ही पर्याप्त माना। मेरे देश का नागरिक कहता है कि भई ये मैं कह रहा हूं, मैं उस पर भरोसा करता हूं।

साथियों,

हमारे देश में ऐसे-ऐसे प्रावधान चल रहे थे, जहां ज़रा-जरा सी गलतियों को भी गंभीर अपराध माना जाता था। हम जन-विश्वास कानून लेकर आए, और ऐसे सैकड़ों प्रावधानों को डी-क्रिमिनलाइज किया है।

साथियों,

पहले बैंक से हजार रुपए का भी लोन लेना होता था, तो बैंक गारंटी मांगता था, क्योंकि अविश्वास बहुत अधिक था। हमने मुद्रा योजना से अविश्वास के इस कुचक्र को तोड़ा। इसके तहत अभी तक 37 lakh crore, 37 लाख करोड़ रुपए की गारंटी फ्री लोन हम दे चुके हैं देशवासियों को। इस पैसे से, उन परिवारों के नौजवानों को भी आंत्रप्रन्योर बनने का विश्वास मिला है। आज रेहड़ी-पटरी वालों को भी, ठेले वाले को भी बिना गारंटी बैंक से पैसा दिया जा रहा है।

साथियों,

हमारे देश में हमेशा से ये माना गया कि सरकार को अगर कुछ दे दिया, तो फिर वहां तो वन वे ट्रैफिक है, एक बार दिया तो दिया, फिर वापस नहीं आता है, गया, गया, यही सबका अनुभव है। लेकिन जब सरकार और जनता के बीच विश्वास मजबूत होता है, तो काम कैसे होता है? अगर कल अच्छी करनी है ना, तो मन आज अच्छा करना पड़ता है। अगर मन अच्छा है तो कल भी अच्छा होता है। और इसलिए हम एक और अभियान लेकर आए, आपको सुनकर के ताज्जुब होगा और अभी अखबारों में उसकी, अखबारों वालों की नजर नहीं गई है उस पर, मुझे पता नहीं जाएगी की नहीं जाएगी, आज के बाद हो सकता है चली जाए।

आपको ये जानकर हैरानी होगी कि आज देश के बैंकों में, हमारे ही देश के नागरिकों का 78 thousand crore रुपया, 78 हजार करोड़ रुपए Unclaimed पड़ा है बैंको में, पता नहीं कौन है, किसका है, कहां है। इस पैसे को कोई पूछने वाला नहीं है। इसी तरह इन्श्योरेंश कंपनियों के पास करीब 14 हजार करोड़ रुपए पड़े हैं। म्यूचुअल फंड कंपनियों के पास करीब 3 हजार करोड़ रुपए पड़े हैं। 9 हजार करोड़ रुपए डिविडेंड का पड़ा है। और ये सब Unclaimed पड़ा हुआ है, कोई मालिक नहीं उसका। ये पैसा, गरीब और मध्यम वर्गीय परिवारों का है, और इसलिए, जिसके हैं वो तो भूल चुका है। हमारी सरकार अब उनको ढूंढ रही है देशभर में, अरे भई बताओ, तुम्हारा तो पैसा नहीं था, तुम्हारे मां बाप का तो नहीं था, कोई छोड़कर तो नहीं चला गया, हम जा रहे हैं। हमारी सरकार उसके हकदार तक पहुंचने में जुटी है। और इसके लिए सरकार ने स्पेशल कैंप लगाना शुरू किया है, लोगों को समझा रहे हैं, कि भई देखिए कोई है तो अता पता। आपके पैसे कहीं हैं क्या, गए हैं क्या? अब तक करीब 500 districts में हम ऐसे कैंप लगाकर हजारों करोड़ रुपए असली हकदारों को दे चुके हैं जी। पैसे पड़े थे, कोई पूछने वाला नहीं था, लेकिन ये मोदी है, ढूंढ रहा है, अरे यार तेरा है ले जा।

साथियों,

ये सिर्फ asset की वापसी का मामला नहीं है, ये विश्वास का मामला है। ये जनता के विश्वास को निरंतर हासिल करने की प्रतिबद्धता है और जनता का विश्वास, यही हमारी सबसे बड़ी पूंजी है। अगर गुलामी की मानसिकता होती तो सरकारी मानसी साहबी होता और ऐसे अभियान कभी नहीं चलते हैं।

साथियों,

हमें अपने देश को पूरी तरह से, हर क्षेत्र में गुलामी की मानसिकता से पूर्ण रूप से मुक्त करना है। अभी कुछ दिन पहले मैंने देश से एक अपील की है। मैं आने वाले 10 साल का एक टाइम-फ्रेम लेकर, देशवासियों को मेरे साथ, मेरी बातों को ये कुछ करने के लिए प्यार से आग्रह कर रहा हूं, हाथ जोड़कर विनती कर रहा हूं। 140 करोड़ देशवसियों की मदद के बिना ये मैं कर नहीं पाऊंगा, और इसलिए मैं देशवासियों से बार-बार हाथ जोड़कर कह रहा हूं, और 10 साल के इस टाइम फ्रैम में मैं क्या मांग रहा हूं? मैकाले की जिस नीति ने भारत में मानसिक गुलामी के बीज बोए थे, उसको 2035 में 200 साल पूरे हो रहे हैं, Two hundred year हो रहे हैं। यानी 10 साल बाकी हैं। और इसलिए, इन्हीं दस वर्षों में हम सभी को मिलकर के, अपने देश को गुलामी की मानसिकता से मुक्त करके रहना चाहिए।

साथियों,

मैं अक्सर कहता हूं, हम लीक पकड़कर चलने वाले लोग नहीं हैं। बेहतर कल के लिए, हमें अपनी लकीर बड़ी करनी ही होगी। हमें देश की भविष्य की आवश्यकताओं को समझते हुए, वर्तमान में उसके हल तलाशने होंगे। आजकल आप देखते हैं कि मैं मेक इन इंडिया और आत्मनिर्भर भारत अभियान पर लगातार चर्चा करता हूं। शोभना जी ने भी अपने भाषण में उसका उल्लेख किया। अगर ऐसे अभियान 4-5 दशक पहले शुरू हो गए होते, तो आज भारत की तस्वीर कुछ और होती। लेकिन तब जो सरकारें थीं उनकी प्राथमिकताएं कुछ और थीं। आपको वो सेमीकंडक्टर वाला किस्सा भी पता ही है, करीब 50-60 साल पहले, 5-6 दशक पहले एक कंपनी, भारत में सेमीकंडक्टर प्लांट लगाने के लिए आई थी, लेकिन यहां उसको तवज्जो नहीं दी गई, और देश सेमीकंडक्टर मैन्युफैक्चरिंग में इतना पिछड़ गया।

साथियों,

यही हाल एनर्जी सेक्टर की भी है। आज भारत हर साल करीब-करीब 125 लाख करोड़ रुपए के पेट्रोल-डीजल-गैस का इंपोर्ट करता है, 125 लाख करोड़ रुपया। हमारे देश में सूर्य भगवान की इतनी बड़ी कृपा है, लेकिन फिर भी 2014 तक भारत में सोलर एनर्जी जनरेशन कपैसिटी सिर्फ 3 गीगावॉट थी, 3 गीगावॉट थी। 2014 तक की मैं बात कर रहा हूं, जब तक की आपने मुझे यहां लाकर के बिठाया नहीं। 3 गीगावॉट, पिछले 10 वर्षों में अब ये बढ़कर 130 गीगावॉट के आसपास पहुंच चुकी है। और इसमें भी भारत ने twenty two गीगावॉट कैपेसिटी, सिर्फ और सिर्फ rooftop solar से ही जोड़ी है। 22 गीगावाट एनर्जी रूफटॉप सोलर से।

साथियों,

पीएम सूर्य घर मुफ्त बिजली योजना ने, एनर्जी सिक्योरिटी के इस अभियान में देश के लोगों को सीधी भागीदारी करने का मौका दे दिया है। मैं काशी का सांसद हूं, प्रधानमंत्री के नाते जो काम है, लेकिन सांसद के नाते भी कुछ काम करने होते हैं। मैं जरा काशी के सांसद के नाते आपको कुछ बताना चाहता हूं। और आपके हिंदी अखबार की तो ताकत है, तो उसको तो जरूर काम आएगा। काशी में 26 हजार से ज्यादा घरों में पीएम सूर्य घर मुफ्त बिजली योजना के सोलर प्लांट लगे हैं। इससे हर रोज, डेली तीन लाख यूनिट से अधिक बिजली पैदा हो रही है, और लोगों के करीब पांच करोड़ रुपए हर महीने बच रहे हैं। यानी साल भर के साठ करोड़ रुपये।

साथियों,

इतनी सोलर पावर बनने से, हर साल करीब नब्बे हज़ार, ninety thousand मीट्रिक टन कार्बन एमिशन कम हो रहा है। इतने कार्बन एमिशन को खपाने के लिए, हमें चालीस लाख से ज्यादा पेड़ लगाने पड़ते। और मैं फिर कहूंगा, ये जो मैंने आंकडे दिए हैं ना, ये सिर्फ काशी के हैं, बनारस के हैं, मैं देश की बात नहीं बता रहा हूं आपको। आप कल्पना कर सकते हैं कि, पीएम सूर्य घर मुफ्त बिजली योजना, ये देश को कितना बड़ा फायदा हो रहा है। आज की एक योजना, भविष्य को Transform करने की कितनी ताकत रखती है, ये उसका Example है।

वैसे साथियों,

अभी आपने मोबाइल मैन्यूफैक्चरिंग के भी आंकड़े देखे होंगे। 2014 से पहले तक हम अपनी ज़रूरत के 75 परसेंट मोबाइल फोन इंपोर्ट करते थे, 75 परसेंट। और अब, भारत का मोबाइल फोन इंपोर्ट लगभग ज़ीरो हो गया है। अब हम बहुत बड़े मोबाइल फोन एक्सपोर्टर बन रहे हैं। 2014 के बाद हमने एक reform किया, देश ने Perform किया और उसके Transformative नतीजे आज दुनिया देख रही है।

साथियों,

Transforming tomorrow की ये यात्रा, ऐसी ही अनेक योजनाओं, अनेक नीतियों, अनेक निर्णयों, जनआकांक्षाओं और जनभागीदारी की यात्रा है। ये निरंतरता की यात्रा है। ये सिर्फ एक समिट की चर्चा तक सीमित नहीं है, भारत के लिए तो ये राष्ट्रीय संकल्प है। इस संकल्प में सबका साथ जरूरी है, सबका प्रयास जरूरी है। सामूहिक प्रयास हमें परिवर्तन की इस ऊंचाई को छूने के लिए अवसर देंगे ही देंगे।

साथियों,

एक बार फिर, मैं शोभना जी का, हिन्दुस्तान टाइम्स का बहुत आभारी हूं, कि आपने मुझे अवसर दिया आपके बीच आने का और जो बातें कभी-कभी बताई उसको आपने किया और मैं तो मानता हूं शायद देश के फोटोग्राफरों के लिए एक नई ताकत बनेगा ये। इसी प्रकार से अनेक नए कार्यक्रम भी आप आगे के लिए सोच सकते हैं। मेरी मदद लगे तो जरूर मुझे बताना, आईडिया देने का मैं कोई रॉयल्टी नहीं लेता हूं। मुफ्त का कारोबार है और मारवाड़ी परिवार है, तो मौका छोड़ेगा ही नहीं। बहुत-बहुत धन्यवाद आप सबका, नमस्कार।