శ్రీ సరస్వతాయ నమః!
ఈ పవిత్ర వేడుకలో మాతో పాటు మహారాష్ట్ర గవర్నర్ శ్రీ భగత్ సింగ్ కోష్యారీ జీ, మహారాష్ట్ర శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు శ్రీ దేవేంద్ర ఫడ్నవీస్ జీ, మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వంలో మంత్రి శ్రీ సుభాష్ దేశాయ్ జీ, గౌరవనీయులైన ఉషా జీ, ఆశా జీ, ఆదినాథ్ మంగేష్కర్ జీ, అందరూ ఉన్నారు. మాస్టర్ దీనానాథ్ స్మృతి ప్రతిష్ఠాన్ సభ్యులు, సంగీత మరియు కళా ప్రపంచంలోని ప్రముఖ సహచరులందరూ, ఇతర ప్రముఖులు, మహిళలు మరియు పెద్దమనుషులు!
ఈ ముఖ్యమైన కార్యక్రమానికి గౌరవనీయులైన హృదయనాథ్ మంగేష్కర్ కూడా హాజరుకానున్నారు. కానీ ఆదినాథ్ జీ చెప్పినట్లుగా, అతను అనారోగ్య కారణాల వల్ల ఇక్కడికి రాలేకపోయాడు. ఆయన త్వరగా కోలుకోవాలని కోరుకుంటున్నాను.
స్నేహితులారా,
నేను ఇక్కడ చాలా యోగ్యుడిని కాను, ఎందుకంటే నాకు సంగీతం వంటి లోతైన విషయం గురించి అంతగా ప్రావీణ్యం లేదు, కానీ సాంస్కృతిక ప్రశంసల కోణం నుండి, సంగీతం 'సాధన' (భక్తి) మరియు 'భావన' రెండూ అని నేను భావిస్తున్నాను. (భావోద్వేగం) మరియు వ్యక్తీకరించలేనిది వ్యక్తీకరించేది పదం. వ్యక్తీకరణను శక్తి మరియు స్పృహతో నింపేది 'నాద' (ధ్వని) మరియు చైతన్యాన్ని భావోద్వేగాలు మరియు భావాలతో నింపి, సృష్టి మరియు సున్నితత్వం యొక్క తీవ్ర స్థాయికి తీసుకెళ్లేది 'సంగీతం' (సంగీతం). మీరు కదలకుండా కూర్చొని ఉండవచ్చు, కానీ సంగీతం మీ కళ్ళ నుండి కన్నీళ్లు ప్రవహిస్తుంది. సంగీతానికి ఉన్న శక్తి అలాంటిది. సంగీతం మీకు నిర్లిప్తతను కూడా ఇస్తుంది. సంగీతం మీలో శౌర్యాన్ని, తల్లి వాత్సల్యాన్ని నింపగలదు. ఇది దేశభక్తి మరియు కర్తవ్య భావం యొక్క పరాకాష్టకు తీసుకెళుతుంది. సంగీతం యొక్క ఈ సామర్థ్యాన్ని మరియు శక్తిని లతా దీదీ రూపంలో చూడటం మన అదృష్టం. ఆమెను మా కళ్లతో చూసే భాగ్యం మాకు కలిగింది మరియు మంగేష్కర్ కుటుంబం అనేక తరాలుగా ఈ 'యజ్ఞం'లో త్యాగం చేస్తోంది. నాకు, ఈ అనుభవం చాలా ఎక్కువ.
హరీష్ గారు ఆమె గురించి కొన్ని వివరణలు ఇచ్చారు, కానీ దీదీతో నా సంబంధం ఎంత పాతది అని నేను ఆశ్చర్యపోయాను. నాలుగున్నర దశాబ్దాల క్రితం సుధీర్ ఫడ్కే గారు నన్ను ఆమెకు పరిచయం చేశారు. అప్పటి నుండి, ఈ కుటుంబంతో అపారమైన అనురాగం మరియు లెక్కలేనన్ని సంఘటనలు నా జీవితంలో ఒక భాగంగా మారాయి.. నాకు లతా దీదీ మెలోడీ క్వీన్తో పాటు అక్క కూడా. ఎన్నో తరాలకు ప్రేమను, భావాలను కానుకగా అందించిన లతా దీదీ నుంచి సోదరి ప్రేమను పొందడం కంటే గొప్ప విశేషం ఏముంటుంది? ఇన్ని దశాబ్దాల తర్వాత ఈ ఏడాది రాఖీ పండుగ సందర్భంగా దీదీ కనిపించదు. సాధారణంగా, నేను చాలా సౌకర్యంగా లేనందున నా గౌరవార్థం ఈవెంట్లకు దూరంగా ఉండాలని ఎంచుకుంటాను. కానీ లతా దీదీ లాంటి అక్క పేరు మీద అవార్డు వచ్చినప్పుడు.. ఆమెకు నాతో ఉన్న అనుబంధం మరియు మంగేష్కర్ కుటుంబానికి నాపై ఉన్న హక్కుల కారణంగా నేను ఇక్కడికి రావడం ఒక రకమైన బాధ్యతగా మారింది. నా కార్యక్రమాల గురించి మరియు నేను ఎంత బిజీగా ఉన్నాను అని అడిగే ఆదినాథ్ జీ నుండి నాకు సందేశం వచ్చినప్పుడు ఇది ఆ ప్రేమకు చిహ్నం. నేను ఏమీ అడగలేదు మరియు తిరస్కరించడం నాకు సాధ్యం కాదు కాబట్టి అతనికి వెంటనే అవును అని చెప్పాను. ఈ అవార్డును దేశప్రజలందరికీ అంకితమిస్తున్నాను. లతా దీదీ ప్రజలకు చెందినట్లే, ఆమె పేరు మీద నాకు ఇచ్చిన ఈ అవార్డు కూడా ప్రజలకే చెందుతుంది. లతా దీదీతో నేను తరచుగా మాట్లాడేవాడిని. ఆమె నాకు సందేశాలు మరియు ఆశీర్వాదాలు పంపేది. బహుశా నేను మరచిపోలేని ఆమె చెప్పే ఒక విషయం మనందరికీ ఉపయోగపడుతుంది. నేను ఆమెను చాలా గౌరవించాను. ఆమె ఎప్పుడూ చెప్పేది - “ఒక వ్యక్తి తన వయస్సును బట్టి గొప్పవాడు కాదు, అతని పని ద్వారా. దేశం కోసం ఎంత ఎక్కువ చేస్తే అంత గొప్పవాడు అవుతాడు”. విజయ శిఖరాలలో ఉన్న వ్యక్తి యొక్క గొప్పతనాన్ని మనం గ్రహిస్తాము మరియు అలాంటి ఆలోచనలు ఉంటాయి. లతా దీదీ వయస్సుతో పాటు తన పనుల ద్వారా కూడా పరిణతి చెందారు.
లతా దీదీ సింప్లిసిటీకి ప్రతిరూపమని ఆమెతో గడిపినప్పటి నుంచి మనకు తెలుసు. లతా దీదీ సంగీతంలో ఆ స్థానాన్ని సాధించారు, ప్రజలు ఆమెను మా సరస్వతికి చిహ్నంగా భావించారు. ఆమె గాత్రం దాదాపు 80 ఏళ్ల పాటు సంగీత ప్రపంచంలో తనదైన ముద్ర వేసింది. గ్రామోఫోన్లతో ప్రారంభించి, గ్రామోఫోన్ల నుండి క్యాసెట్లు, సిడిలు, డివిడిలు, పెన్ డ్రైవ్లు, ఆన్లైన్ సంగీతం మరియు యాప్ల వరకు లతాజీతో పాటు సంగీత ప్రపంచం ఎంత గొప్ప ప్రయాణం చేసింది. ఆమె 4-5 తరాల సినిమాలకు తన గాత్రాన్ని అందించింది. ఆమెకు అత్యున్నత గౌరవం 'భారతరత్న' లభించి దేశం గర్వించేలా చేసింది. ప్రపంచం మొత్తం ఆమెను మెలోడీ క్వీన్గా భావించింది. కానీ ఆమె తనను తాను నోట్ల రాణిగా భావించలేదు, కానీ 'సాధికా'గా భావించింది. మరియు ఆమె ఏదైనా పాట రికార్డింగ్కి వెళ్ళినప్పుడల్లా చెప్పులు తీయడం చాలా మంది నుండి మనం విన్నాము.
స్నేహితులారా,
ఆదిశంకరుల అద్వైత సిద్ధాంతాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తే, కొన్నిసార్లు మనం గందరగోళానికి గురవుతాము. కానీ నేను ఆదిశంకరుల అద్వైత సూత్రం గురించి ఆలోచించడానికి ప్రయత్నించినప్పుడు మరియు నేను దానిని సరళమైన పదాలలో చెప్పవలసి వస్తే, సంగీతం లేకుండా ఆ అద్వైత సూత్రానికి భగవంతుని ఉచ్చారణ అసంపూర్ణమైనది. సంగీతం భగవంతునితో కలిసిపోయింది. సంగీతం ఎక్కడ ఉంటుందో అక్కడ పరిపూర్ణత ఉంటుంది. సంగీతం మన హృదయాన్ని మరియు మనస్సాక్షిని ప్రభావితం చేస్తుంది. దాని మూలం లతాజీ వలె స్వచ్ఛంగా ఉంటే, ఆ స్వచ్ఛత మరియు భావోద్వేగం కూడా ఆ సంగీతంలో కరిగిపోతాయి. ఆమె వ్యక్తిత్వంలోని ఈ అంశం మనందరికీ మరియు ముఖ్యంగా యువ తరానికి ప్రేరణ.
స్నేహితులారా,
మన దేశం తన స్వాతంత్య్ర అమృత మహోత్సవాన్ని జరుపుకుంటున్న తరుణంలో లతా జీ భౌతిక ప్రయాణం పూర్తయింది. స్వాతంత్ర్యానికి ముందు ఆమె భారతదేశానికి వాయిస్ ఇచ్చింది మరియు ఈ 75 సంవత్సరాలలో దేశం యొక్క ప్రయాణం కూడా ఆమె స్వరంతో ముడిపడి ఉంది. లతా జీ తండ్రి దీనానాథ్ మంగేష్కర్ జీ పేరు కూడా ఈ అవార్డుతో ముడిపడి ఉంది. మంగేష్కర్ కుటుంబానికి దేశానికి చేసిన సేవలకు దేశప్రజలందరూ రుణపడి ఉంటారు. సంగీతంతో పాటు లతా దీదీలో ఉన్న దేశభక్తి స్పృహ, ఆమె తండ్రి దానికి మూలం. స్వాతంత్య్ర పోరాట సమయంలో సిమ్లాలో బ్రిటిష్ వైస్రాయ్ గౌరవార్థం జరిగిన కార్యక్రమంలో వీర్ సావర్కర్ రాసిన పాటను దీనానాథ్ జీ పాడారు. దీననాథ్ జీ మాత్రమే సంగీతం ద్వారా బ్రిటిష్ వైస్రాయ్ ముందు దీన్ని చేయగలరు. అతను దాని నేపథ్యంపై కూడా ప్రదర్శన ఇచ్చాడు మరియు బ్రిటిష్ పాలనను సవాలు చేస్తూ వీర్ సావర్కర్ జీ రాసిన పాట. ఈ ధైర్యాన్ని, దేశభక్తి భావాన్ని దీనానాథ్ జీ తన కుటుంబానికి అందించారు. లతా జీ బహుశా సామాజిక సేవా రంగంలోకి వెళ్లాలనుకుంటున్నట్లు ఎప్పుడో చెప్పి ఉండవచ్చు. లతా జీ సంగీతాన్ని తన ఆరాధనగా మార్చుకున్నారు, అయితే దేశభక్తి మరియు దేశ సేవ కూడా ఆమె పాటల ద్వారా ప్రేరణ పొందింది. ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్పై వీర్ సావర్కర్ జీ పాట 'హిందూ నరసింహ' లేదా శివ కళ్యాణ్ రాజా ఆల్బమ్ను రికార్డ్ చేయడం ద్వారా లతా జీ అమరత్వం పొందారు. "ఏ మేరే వతన్ కే లోగోన్" మరియు "జై హింద్ కీ సేన" యొక్క ఎమోషనల్ ట్రాక్లు అజరామరంగా మారాయి మరియు దేశ ప్రజల పెదవులపై ఉన్నాయి. ఆమె జీవితానికి సంబంధించి చాలా కోణాలున్నాయి!
స్నేహితులారా,
నేడు దేశం 'ఏక్ భారత్, శ్రేష్ఠ భారత్' అనే నమ్మకంతో ముందుకు సాగుతోంది. లతా జీ 'ఏక్ భారత్, శ్రేష్ఠ భారత్' యొక్క మధురమైన అభివ్యక్తి వంటిది. ఆమె దేశంలోని 30కి పైగా భాషల్లో వేలాది పాటలు పాడారు. హిందీ, మరాఠీ, సంస్కృతం లేదా మరే ఇతర భారతీయ భాష అయినా లతాజీ స్వరం ప్రతి భాషలో సమానంగా ఉంటుంది. ప్రతి రాష్ట్రంలో, ప్రతి ప్రాంతంలోని ప్రజల మనసుల్లో ఆమె చిరస్థాయిగా నిలిచిపోయింది. భారతీయతతో సంగీతం ఎలా చిరస్థాయిగా మారుతుందో ఆమె నిరూపించింది. ఆమె భగవద్గీతతో పాటు తులసి, మీరా, సంత్ జ్ఞానేశ్వర్ మరియు నర్సీ మెహతా పాటలను పఠించింది. రామచరితమానస్లోని 'చౌపైస్' (క్వాట్రైన్లు) నుండి బాపుకి ఇష్టమైన 'వైష్ణవ్ జాన్ నుండి తేనే కహియే' వరకు లతా జీ స్వరం పునరుజ్జీవింపజేసింది. ఆమె తిరుపతి దేవస్థానం కోసం పాటలు మరియు కీర్తనల సెట్ను రికార్డ్ చేసింది, ఇప్పటికీ ప్రతి ఉదయం అక్కడ ఆడతారు. అంటే, సంస్కృతి నుండి విశ్వాసం వరకు, తూర్పు నుండి పడమర వరకు, ఉత్తరం నుండి దక్షిణం వరకు, లతా జీ నోట్స్ మొత్తం దేశాన్ని ఏకం చేయడానికి పనిచేశాయి. ప్రపంచవ్యాప్తంగా కూడా ఆమె భారతదేశ సాంస్కృతిక రాయబారి. ఆమె వ్యక్తిగత జీవితం కూడా అలాంటిదే. ఆమె తన సంపాదనతో మరియు తన స్నేహితుల సహాయంతో పూణేలో మాస్టర్ దీనానాథ్ మంగేష్కర్ ఆసుపత్రిని నిర్మించింది, ఇది ఇప్పటికీ పేదలకు సేవ చేస్తోంది. కరోనా కాలంలో పేదల కోసం ఎక్కువగా పనిచేసిన ఎంపిక చేసిన ఆసుపత్రుల్లో పూణేలోని మంగేష్కర్ హాస్పిటల్ ఒకటి అని చాలా మందికి తెలియదు. ఆమె తన సంపాదనతో మరియు తన స్నేహితుల సహాయంతో పూణేలో మాస్టర్ దీనానాథ్ మంగేష్కర్ ఆసుపత్రిని నిర్మించింది, ఇది ఇప్పటికీ పేదలకు సేవ చేస్తోంది. కరోనా కాలంలో పేదల కోసం ఎక్కువగా పనిచేసిన ఎంపిక చేసిన ఆసుపత్రుల్లో పూణేలోని మంగేష్కర్ హాస్పిటల్ ఒకటి అని చాలా మందికి తెలియదు. ఆమె తన సంపాదనతో మరియు తన స్నేహితుల సహాయంతో పూణేలో మాస్టర్ దీనానాథ్ మంగేష్కర్ ఆసుపత్రిని నిర్మించింది, ఇది ఇప్పటికీ పేదలకు సేవ చేస్తోంది. కరోనా కాలంలో పేదల కోసం ఎక్కువగా పనిచేసిన ఎంపిక చేసిన ఆసుపత్రుల్లో పూణేలోని మంగేష్కర్ హాస్పిటల్ ఒకటి అని చాలా మందికి తెలియదు.
స్నేహితులారా,
నేడు, దేశం తన గతాన్ని ప్రతిబింబిస్తోంది మరియు స్వాతంత్ర్య అమృత మహోత్సవంలో భవిష్యత్తు కోసం కొత్త తీర్మానాలను చేస్తోంది. మేము ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద స్టార్టప్ పర్యావరణ వ్యవస్థలలో ఒకటి. నేడు భారతదేశం ప్రతి రంగంలో స్వయం సమృద్ధి సాధించే దిశగా కదులుతోంది; ఈ అభివృద్ధి ప్రయాణం మా తీర్మానాలలో భాగం. కానీ భారతదేశం యొక్క అభివృద్ధి యొక్క ప్రాథమిక దృష్టి ఎల్లప్పుడూ భిన్నంగా ఉంటుంది. మనకు అభివృద్ధి అంటే- 'సబ్కా సాత్, సబ్కా వికాస్, సబ్కా విశ్వాస్ మరియు సబ్కా ప్రయాస్'. 'వసుధైవ్ కుటుంబకం' (అందరి సంక్షేమం) యొక్క నీతి కూడా ఈ అందరి అభివృద్ధి స్ఫూర్తిలో చేర్చబడింది. సమస్త ప్రపంచం యొక్క అభివృద్ధి మరియు మొత్తం మానవాళి యొక్క సంక్షేమం కేవలం భౌతిక సామర్థ్యాలతో సాధించబడదు. దీనికి మానవీయ విలువలు చాలా ముఖ్యం! దీనికి, ఆధ్యాత్మిక స్పృహ విమర్శనాత్మకంగా ముఖ్యమైనది.
ఈ సహకారంలో మన భారతీయ సంగీతం కూడా ఒక ముఖ్యమైన భాగమని నేను నమ్ముతున్నాను. ఈ బాధ్యత మీ చేతుల్లో ఉంది. ఈ వారసత్వాన్ని అదే విలువలతో సజీవంగా ఉంచడం, దానిని ముందుకు తీసుకెళ్లడం మరియు ప్రపంచ శాంతికి మాధ్యమంగా మార్చడం మనందరి బాధ్యత. సంగీత ప్రపంచంతో అనుబంధం ఉన్న వారందరూ ఈ బాధ్యతను నిర్వర్తించి, కొత్త భారతదేశానికి దిశానిర్దేశం చేస్తారని నేను ఖచ్చితంగా అనుకుంటున్నాను. ఈ నమ్మకంతో మీ అందరికీ నా హృదయపూర్వక ధన్యవాదాలు. దీదీ పేరిట ప్రారంభ అవార్డుకు నన్ను ఎంపిక చేసినందుకు మంగేష్కర్ కుటుంబానికి కూడా ధన్యవాదాలు తెలియజేస్తున్నాను. కానీ హరీష్ జీ అక్నాలెడ్జ్మెంట్ లెటర్ చదువుతున్నప్పుడు, నేను ఇంకా ఎంత సాధించాలి, నాలో ఎన్ని లోపాలు ఉన్నాయి, దానిని ఎలా అధిగమించాలి అని నోట్ చేసుకోవడానికి చాలాసార్లు చదవాలి అని ఆలోచిస్తున్నాను. దీదీ ఆశీస్సులు మరియు మంగేష్కర్ కుటుంబం యొక్క ప్రేమతో,
చాలా కృతజ్ఞతలు!
నమస్కారం!
