ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ଡିଜିଟାଲ ମିଶନ ଏକ ବାଧାମୁକ୍ତ ଅନଲାଇନ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ସୃଷ୍ଟି କରିବ ଯାହା ଡିଜିଟାଲ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଇକୋସିଷ୍ଟମ ମଧ୍ୟରେ ଇଣ୍ଟର-ଅପରେଟିବିଲିଟିକୁ ସକ୍ଷମ କରିବ : ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
ଏପରି ବୃହତ ସଂଯୁକ୍ତ ଭିତ୍ତିଭୂମି ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଅନ୍ୟତ୍ର କେଉଁଠି ନାହିଁ, ଜାମ ତ୍ରୟ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରି କହିଲେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
“ଡିଜିଟାଲ ଭିତ୍ତିଭୂମି ରାସନ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପ୍ରଶାସନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁକିଛି ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ନିକଟରେ ଦ୍ରୁତ ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାବେ ପହଞ୍ଚାଉଛି”
“ଟେଲି ମେଡ଼ିସିନ କ୍ଷେତ୍ରର ମଧ୍ୟ ଅଭୂତପୂର୍ବ ପ୍ରସାର ହୋଇଛି”
“ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ-ପିଏମଜୟ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନରେ ସବୁଠୁ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ଦୂର କରିଛି; ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଏହି ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ୨ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଦେଶବାସୀ ମାଗଣା ଚିକିତ୍ସାର ଲାଭ ପାଇପାରିଛନ୍ତି; ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଧା ମହିଳା ହିତାଧିକାରୀ ରହିଛନ୍ତି”
“ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ-ଡିଜିଟାଲ ମିଶନ, ସାରା ଦେଶରେ ଥିବା ଡାକ୍ତରଖାନାଗୁଡ଼ିକର ଡିଜିଟାଲ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମାଧାନକୁ ପରସ୍ପର ସହ ଯୋଡ଼ିବ”
“ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଣାଯାଇଥିବା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ସମାଧାନ ଦେଶର ବର୍ତ୍ତମାନ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ନିବେଶ”;
“ଆମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଭିତ୍ତିଭୂମି ସମନ୍ୱିତ, ସୁଦୃଢ଼ ହେଲେ ଏହା ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସୁଧାର ଆଣିବ”

ନମସ୍କାର!

କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଉପସ୍ଥିତ ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦରେ ମୋର ସାଥୀ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମାନସୁଖ ମାଣ୍ଡଭ୍ୟ ମହାଶୟ, ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରେ ମୋର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ସହଯୋଗୀ, ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀଗଣ, ସାରା ଦେଶରୁ ସାମିଲ ହୋଇଥିବା ସରକାରୀ ଏବଂ ବେସରକାରୀ ଡାକ୍ତରଖାନାର ଡାକ୍ତର, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରିଚାଳନା ସହ ଜଡିତ ବ୍ୟକ୍ତି, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ମହାନୁଭବ ଏବଂ ମୋର ପ୍ରିୟ ଭାଇ ଓ ଭଉଣୀମାନେ ।

ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆଗକୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଥିବା ଭାରତ ପାଇଁ ଆଜି ହେଉଛି ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିନ । ବିଗତ ସାତ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁବିଧାଗୁଡିକୁ ସୁଦୃଢ କରିବା ପାଇଁ ଯେଉଁ ଅଭିଯାନ ଚାଲୁଛି, ତାହା ଆଜିଠାରୁ ଏକ ନୂତନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରବେଶ କରୁଛି ଏବଂ ଏହା ସାଧାରଣ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ନୁହେଁ, ଏହା ହେଉଛି ଏକ ଅସାଧାରଣ ପର୍ଯ୍ୟାୟ । ଆଜି ଏକ ଏଭଳି ମିଶନର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହେଉଛି, ଯାହା ଦ୍ବାରା ଭାରତର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁବିଧାଗୁଡିକରେ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାରେ ବହୁତ ଶକ୍ତି ଅଛି।

ସାଥୀଗଣ,

ତିନି ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ପଣ୍ଡିତ ଦୀନ ଦୟାଲ ଉପାଧ୍ୟାୟ ମହାଶୟଙ୍କ ଜନ୍ମ ଜୟନ୍ତୀ ଅବସରରେ ପଣ୍ଡିତ ମହାଶୟଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ଯୋଜନା, ସାରା ଦେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥିଲା। ମୁଁ ଖୁସି ଯେ ଆଜିଠାରୁ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ଡିଜିଟାଲ ମିଶନ ମଧ୍ୟ ସାରା ଦେଶରେ ଆରମ୍ଭ ହେଉଛି। ଏହି ମିଶନ ଦେଶର ଗରିବ ଏବଂ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ବର୍ଗ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ଯେଉଁ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟା ରହିଛି, ତାହାକୁ ଦୂର କରିବାରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବ । ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ମାଧ୍ୟମରେ ସାରା ଦେଶର ହଜାର ହଜାର ଡାକ୍ତରଖାନାକୁ ସଂଯୋଗ କରିବାର ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ କରିଥିଲା, ଆଜି ମଧ୍ୟ ତାହାର ସଂପ୍ରସାରଣ ହେଉଛି, ଏକ ସୁଦୃଢ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ମିଳୁଛି।

ସାଥୀଗଣ,

ତିନି ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ପଣ୍ଡିତ ଦୀନ ଦୟାଲ ଉପାଧ୍ୟାୟ ମହାଶୟଙ୍କ ଜନ୍ମ ଜୟନ୍ତୀ ଅବସରରେ ପଣ୍ଡିତ ମହାଶୟଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ଯୋଜନା, ସାରା ଦେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥିଲା। ମୁଁ ଖୁସି ଯେ ଆଜିଠାରୁ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ଡିଜିଟାଲ ମିଶନ ମଧ୍ୟ ସାରା ଦେଶରେ ଆରମ୍ଭ ହେଉଛି। ଏହି ମିଶନ ଦେଶର ଗରିବ ଏବଂ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ବର୍ଗ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ଯେଉଁ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟା ରହିଛି, ତାହାକୁ ଦୂର କରିବାରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବ । ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ମାଧ୍ୟମରେ ସାରା ଦେଶର ହଜାର ହଜାର ଡାକ୍ତରଖାନାକୁ ସଂଯୋଗ କରିବାର ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ କରିଥିଲା, ଆଜି ମଧ୍ୟ ତାହାର ସଂପ୍ରସାରଣ ହେଉଛି, ଏକ ସୁଦୃଢ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ମିଳୁଛି।

ସାଥୀଗଣ,

ଆଜି ଭାରତରେ, ଯେଉଁଭଳି ଭାବରେ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ବା ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାକୁ ସୁଶାସନ ପାଇଁ, ଶାସନରେ ସଂସ୍କାର ଆଣିବାର ଏକ ଆଧାର ଭାବେ ପରିଗଣିତ କରାଯାଉଛି, ତାହା ନିଜକୁ ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରୁଛି, ଏହା ହେଉଛି ଅଦ୍ଭୁତପୂର୍ବ । ଡିଜିଟାଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଅଭିଯାନ ଭାରତର ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କୁ ଡିଜିଟାଲ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ସହିତ ସଂଯୋଗ କରି, ଦେଶର ଶକ୍ତିକୁ ଅନେକ ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି ଏବଂ ଆମେ ବହୁତ ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣିଛୁ, ଆମ ଦେଶ ଗର୍ବର ସହିତ କହିପାରିବ, 130 କୋଟି ଆଧାର ନମ୍ବର, 118 କୋଟି ମୋବାଇଲ୍ ଉପଭୋକ୍ତା, ପାଖାପାଖି 80 କୋଟି ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟବହାରକାରୀ, ପ୍ରାୟ 43 କୋଟି ଜନ- ଧନ ବ୍ୟାଙ୍କ ଖାତା,  ଏତେ ବଡ଼ ସଂଯୋଗକାରୀ ଭିତ୍ତିଭୂମି ବିଶ୍ବରେ କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ନାହିଁ । ଏହି ଡିଜିଟାଲ୍ ଭିତ୍ତିଭୂମି, ରାସନ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପ୍ରଶାସନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଦ୍ରୁତ ଏବଂ ପାରଦର୍ଶୀ ଢଙ୍ଗରେ ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚାଉଛି । ୟୁପିଆଇ ମାଧ୍ୟମରେ ଯେ କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ, ଯେତେବେଳେ ବା ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ଡିଜିଟାଲ୍ କାରବାର କରି ଆଜି ଭାରତ ବିଶ୍ୱରେ ନିଜର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଛି । ଏବେ ଦେଶରେ ଯେଉଁ ଇ-ରୂପି ଭାଉଚର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି, ତହା ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପଦକ୍ଷେପ।

ସାଥୀଗଣ,

ଭାରତର ଡିଜିଟାଲ୍ ସମାଧାନ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ କରୋନା ବିରୋଧରେ ଲଢେଇରେ ବହୁତ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛି, ଏକ ନୂତନ ଶକ୍ତି ଦେଇଛି । ଏବେ ଯେପରି, ଆରୋଗ୍ୟ ସେତୁ ଆପ ଦ୍ବାରା କରୋନା ସଂକ୍ରମଣର ବ୍ୟାପକତାକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା, ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା, ସମଗ୍ର ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଜାଣିବା, ନିଜର ଆଖପାଖ ଓ ପରିସରକୁ ଜାଣିବା, ସେଥିରେ ଆରୋଗ୍ୟ ସେତୁ ଆପ୍ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛି । ସେହିଭଳି, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଟିକାନିଶୁଳ୍କ ଟିକା ଅଭିଯାନ ଅଧୀନରେ ଭାରତ ଆଜି ପ୍ରାୟ 90 କୋଟି ଡୋଜ୍ ଟିକାକରଣ କରିପାରିଛି, ଆପରେ ଏହାର ରେକର୍ଡ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଛି, ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଛି, ତେବେ ଏଥିରେ କୋ-ୱିନର ବହୁତ ବଡ଼ ଭୂମିକା ରହିଛି । ପଞ୍ଜୀକରଣ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଏତେ ବଡ ଡିଜିଟାଲ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ, ବିଶ୍ବର ବଡ଼- ବଡ଼ ଦେଶଗୁଡିକ ପାଖରେ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ।

ସାଥୀଗଣ,

କରୋନା ସମୟରେ ଟେଲି ମେଡିସିନର ମଧ୍ୟ ଅଦ୍ଭୁତ ପୂର୍ବ ସଂପ୍ରସାରଣ ହୋଇଛି । ଇ-ସଞ୍ଜୀବନୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାୟ 125 କୋଟି ପରାମର୍ଶ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି । ଏହି ସୁବିଧା ପ୍ରତିଦିନ ଦେଶର ଦୂରଦୂରାନ୍ତରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ହଜାର ହଜାର ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଘରେ ବସି ସହରର ବଡ଼ ବଡ଼ ଡାକ୍ତରଖାନାର ବିଶିଷ୍ଟ ଡାକ୍ତରମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରୁଛି । ବିଶିଷ୍ଟ ତଥା ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ସେବା ସହଜ ହୋଇଛି । ଆଜି ଏହି ଅବସରରେ ମୁଁ ଦେଶର ସମସ୍ତ ଡାକ୍ତର, ନର୍ସ ଏବଂ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟସେବା କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ମୋର ହୃଦୟରୁ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ତାହା ଟିକାକରଣ ହେଉ, କରୋନା ରୋଗୀଙ୍କ ଚିକିତ୍ସା ହେଉ, ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରୟାସ କରୋନା ବିରୋଧରେ ଲଢେଇରେ ଦେଶକୁ ବହୁତ ଆଶ୍ବାସନ ଆଣି ଦେଇଛି, ବହୁତ ବଡ଼ ସାହାୟତା କରି ପାରିଛି।

ସାଥୀଗଣ,

ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ- ପିଏମ୍-ଜୟ (PM JAY) ଗରିବ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନରୁ ବହୁତ ବଡ଼ ଚିନ୍ତା ଦୂର କରି ପାରିଛି । ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ 2 କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଦେଶବାସୀ ଏହି ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ମାଗଣା ଚିକିତ୍ସା ସୁବିଧାର ଲାଭ ପାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହାର ଅଧା  ହିତାଧିକାରୀ ହେଉଛନ୍ତି ଆମର ମାଆ, ଭଉଣୀ, ଆମର ଝିଅମାନେ । ଏହା ନିଜକୁ ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସନ୍ତୋଷ ଜନକ କଥା, ଏହା ମନକୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ଭଳି ବିଷୟ। ଆମେ ସମସ୍ତେ ଆମ ପରିବାରର ଅବସ୍ଥା ଜାଣୁ, ଶସ୍ତା ଚିକିତ୍ସା ଅଭାବରୁ କେବଳ ଆମ ଦେଶର ମାଆ ଏବଂ ଭଉଣୀମାନେ ଅଧିକ କଷ୍ଟ ପାଉଥିଲେ । ଘରର ଚିନ୍ତା, ଘରର ଖର୍ଚ୍ଚ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା, ଘରର ଅନ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରି, ଆମର ମାଆ​ଏବଂ ଭଉଣୀମାନେ ସବୁବେଳେ ନିଜ ଚିକିତ୍ସା ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ଏଡାଇ ଦେଇ ଥାଆନ୍ତି, କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ଏହାକୁ ଏଡ଼ାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ସେମାନେ ଏହା କୁହନ୍ତି ଯେ ନାହିଁ ଏବେ ଠିକ୍ ହୋଇଯିବ ନା, ଏହା କେବଳ ଗୋଟିଏ ଦିନର କଥା, ନାହିଁ, ଯଦି ମୁଁ ଏପରି ଏକ ପାନେ ନେଇଯିବି, ତେବେ ଏହା ଠିକ୍ ହୋଇଯିବ । କାରଣ ମାଆର ହୃଦୟ ନା, ସେ ଦୁଃଖ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସହି ଯାଏ କିନ୍ତୁ ପରିବାର ଉପରେ କୌଣସି ଆର୍ଥିକ ବୋଝ ଲଦି ଦିଏ ନାହିଁ।

ସାଥୀଗଣ,

ଯେଉଁମାନେ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ଅଧୀନରେ, ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚିକିତ୍ସାର ଲାଭ ନେଇଛନ୍ତି କିମ୍ବା ଯେଉଁମାନେ ଉପଚାର କରାଉଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ସାଥୀ ଅଛନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ଏହି ଯୋଜନା ପୂର୍ବରୁ ଡାକ୍ତରଖାନା ଯିବାକୁ ସାହସ କରିପାରୁନଥିଲେ, ଏଡାଇ ଚାଲିଥିଲେ। ସେମାନେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସହୁଥିଲେ, ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଜୀବନର ଗାଡିକୁ ଟାଣି ନେଉଥିଲେ କିନ୍ତୁ ଅର୍ଥ ଅଭାବ ଯୋଗୁ ଡାକ୍ତରଖାନା ଯାଇପାରୁନଥିଲେ । ଏହି ଅସୁବିଧାକୁ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିବା ପରେ ଏହା ଆମ ମନ ପ୍ରାଣକୁ ଦୋହଲାଇ ଦେଇଥିଲା । ଏହି କରୋନା କାଳରେ ମୁଁ ଏପରି ପରିବାରମାନଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲି ଏବଂ ତାହା ପୂର୍ବରୁ ଯେତେବେଳେ ଏହି ଲୋକମାନେ ଏଇ ଆୟୁଷ୍ମାନର ସେବା ନେଉଥିଲେ । କିଛି ବୟସ୍କମାନେ କହୁଥିଲେ ମୁଁ ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଯାଉନାହିଁ କାରଣ, ମୁଁ ମୋ ପିଲାମାନଙ୍କ ଉପରେ କୌଣସି ଋଣ ବୋଝ ଛାଡିଯିବାକୁ ଚାହୁଁ ନାହିଁ । ମୁଁ ଏହାକୁ ନିଜେ ସହି ନେବି, ହୁଏତ ଖୁବ ଶୀଘ୍ର ଯିବାକୁ ପଡିବ, ଯଦି ଭଗବାନ ଡାକି ନିଅନ୍ତି, ମୁଁ ଚାଲିଯିବି, କିନ୍ତୁ ପିଲାମାନଙ୍କ ଉପରେ କୌଣସି ଆର୍ଥିକ ଋଣ ଛାଡିବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ, ତେଣୁ ସେମାନେ ଚିକିତ୍ସା କରାଉନଥିଲେ ଆଉ ଏଠାରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଉପସ୍ଥିତ ଆମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଆମ ପରିବାରରେ, ନିଜର ଆଖପାଖରେ, ଏପରି ଅନେକ ଲୋକଙ୍କୁ ଦେଖିଥିବେ । ଆମ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ନିଜେ ଏହିଭଳି ଚିନ୍ତାଧାରା ଦେଇ ଗତି କରିଛନ୍ତି।

ସାଥୀଗଣ,

ଏବେ ତ ହେଉଛି କୋରାନା ସମୟ, କିନ୍ତୁ ଏହା ପୂର୍ବରୁ, ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଦେଶରେ ରହୁଥିଲି, ମୁଁ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଯାଉଥିଲି। ସେତେବେଳେ ମୋର ପ୍ରୟାସ ରହୁଥିଲା ଯେ, ମୁଁ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତର ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚିତ ଭେଟୁଥିଲି । ମୁଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରୁଥିଲି, ତାଙ୍କ ସହିତ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେଉଥିଲି । ସେମାନଙ୍କର ଦୁଃଖ ଯନ୍ତ୍ରଣା, ସେମାନଙ୍କର ଅନୁଭବ, ସେମାନଙ୍କର ପରାମର୍ଶ, ମୁଁ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ସିଧାସଳଖ ନେଉଥିଲି । ଯଦିଓ ଏହି କଥା ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ଏବଂ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ଅଧିକ ଆଲୋଚନା ହୋଇନଥିଲା, କିନ୍ତୁ ମୁଁ ଏହାକୁ ମୋର ଦୈନନ୍ଦିନ ଅଭ୍ୟାସରେ ପରିଣତ କରିଥିଲି । ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତର ଶହ ଶହ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ମୁଁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ଭେଟିଛି ଏବଂ ମୁଁ କିପରି ଭୁଲି ପାରିବି ସେହି ବୃଦ୍ଧ ମାଆଙ୍କୁ, ଯିଏ କି ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭୋଗିବା ପରେ ପଥୁରୀର ଅପରେସନ୍ କରିପାରିଥିଲା, ସେହି ଯୁବକଙ୍କୁ ଯିଏକି କିଡନୀ ରୋଗରେ ପୀଡିତ ହୋଇ ସମସ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ଥିଲା, କାହାର ଗୋଡରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଥିଲା, କାହାର ମେରୁଦଣ୍ଡରେ ସମସ୍ୟା, ସେମାନଙ୍କ ମୁହଁର ଭାବକୁ ମୁଁ ଭୁଲି ପାରିବି ନାହିଁ । ଆଜି ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ଏଭଳି ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ସମ୍ବଳ ହୋଇ ପାରିଛି । କିଛି ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ଏଠାରେ ଯେଉଁ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଲା, ଯେଉଁ କଫି ଟେବୁଲ୍ ବୁକ୍ ଉନ୍ମୋଚିତ କରାଗଲା, ସେଥିରେ ବିଶେଷ କରି ସେହି ମାଆ ଏବଂ ଭଉଣୀମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି । ବିଗତ 3 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସରକାର ଯେଉଁ ହଜାର ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ପରିବାରକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କୁଚକ୍ରରେ ଫସିଯିବାରୁ ରକ୍ଷା କରିଛି । କେହି ଗରିବ ହେବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ନାହିଁ, ସମସ୍ତେ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରି ଦାରିଦ୍ର୍ୟରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ସୁଯୋଗ ଖୋଜିଥାନ୍ତି । ବେଳେବେଳେ ଏହା ଦେଖାଯାଏ ଯେ ହଁ, ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସେମାନେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରୁ ବାହାରକୁ ଆସିଯିବେ, ଏବଂ ହଠାତ୍ ପରିବାରରେ ଏକ ରୋଗ ଆସିଯାଏ, ସେତେବେଳେ, ସମସ୍ତ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ ମାଟିରେ ମିଶିଯାଏ। ତାପରେ ସେ ପୁଣି ପାଞ୍ଚରୁ ଦଶ ବର୍ଷ ପଛକୁ ସେହି ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଚକ୍ରରେ ଫସିଯାଇଥାଏ। ରୋଗ ବା ବେମାରୀ ସମଗ୍ର ପରିବାରକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କୁଚକ୍ରରୁ ବାହାରକୁ ଆସିବାକୁ ଦେଇନଥାଏ ଆଉ ଏଥିପାଇଁ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ସମେତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ସହିତ ଜଡିତ ଯାହା ମଧ୍ୟ ସମାଧାନ ସରକାର ସାମ୍ନାକୁ ଆଣୁଛନ୍ତି, ତାହା  ହେଉଛି ଦେଶର ବର୍ତ୍ତମାନ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଏକ ବହୁତ ବଡ଼ ନିବେଶ।

ଭାଇ  ଭଉଣୀମାନେ,

ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ - ଡିଜିଟାଲ ମିଶନ, ଡାକ୍ତରଖାନାଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସରଳ କରିବା ସହିତ ବଞ୍ଚିବାର ସହଜତା ବୃଦ୍ଧି କରିବ । ବର୍ତ୍ତମାନ, ଡାକ୍ତରଖାନାଗୁଡ଼ିକରେ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ଯେଉଁ ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି, ତାହା କେବଳ ଗୋଟିଏ ଡାକ୍ତରଖାନା କିମ୍ବା ଗୋଟିଏ ଗ୍ରୁପର ଡାକ୍ତରଖାନା  ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରହିଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ନୂଆ ରୋଗୀ ଏକ ନୂତନ ଡାକ୍ତରଖାନା କିମ୍ବା ଏକ ନୂତନ ସହରକୁ ଯାଆନ୍ତି, ତାଙ୍କୁ ପୁନର୍ବାର ସେହି ସମାନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଡିଜିଟାଲ୍ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ରେକର୍ଡଗୁଡିକର ଅଭାବରେ, ତାଙ୍କୁ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଚାଲି ଆସୁଥିବା ଧାରା ଅନୁସାରେ ଫାଇଲକୁ  ନେଇ ଚାଲିବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଏହା ମଧ୍ୟ ସମ୍ଭବ ହୋଇ ନ ଥାଏ। ଏହି କାରଣରୁ, ଉଭୟ ରୋଗୀ ଏବଂ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ଅନେକ ସମୟ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ, ସମସ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଚିକିତ୍ସା ଖର୍ଚ୍ଚ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ଅଧିକ ବଢି ଯାଇଥାଏ । ଆମେ ପ୍ରାୟତଃ ଦେଖିଥାଉ ଯେ ଡାକ୍ତରଖାନା ଯିବା ସମୟରେ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ଡାକ୍ତରୀ ବା ମେଡିକାଲ ରେକର୍ଡ ନଥାଏ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଡାକ୍ତରୀ ପରାମର୍ଶ, ଯାଞ୍ଚ ଯାହା ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ, ଏହାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୂଳରୁ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ, ଏହାକୁ ପୁନର୍ବାର ନୂଆକରି ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଚିକିତ୍ସା ଇତିହାସର ରେକର୍ଡ ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଏହା ଅଧିକ ସମୟ ନେଇଥାଏ ଏବଂ ଖର୍ଚ୍ଚ ବଢିଯାଇଥାଏ ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ଚିକିତ୍ସା ମଧ୍ୟ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ହୋଇଯାଏ ଆଉ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିବା ଆମର ଭାଇ ଓ ଭଉଣୀମାନେ ଏହି କାରଣରୁ ବହୁତ କଷ୍ଟ ପାଆନ୍ତି । କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ, ଡାକ୍ତରମାନଙ୍କର ବିଜ୍ଞାପନ କେବେବି ଖବରକାଗଜରେ ବାହାରେ ନାହିଁ । ଏହି କଥା କାନକୁ କାନ ଦେଇ ପହଞ୍ଚି ଯାଇଥାଏ ଯେ, ଅମୁକ ଡାକ୍ତର ବହୁତ ଭଲ, ମୁଁ ଯାଇଥିଲି ଭଲ ହୋଇଗଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି କାରଣରୁ, ଡାକ୍ତରଙ୍କ ସୂଚନା ସମସ୍ତଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବ ଯେ ଭାଇ ହଁ ଏତେ ବଡ଼ ଭଲ ଡାକ୍ତର, କିଏ ଏହି ବିଷୟରେ ଜାଣିଛନ୍ତି, କାହା ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବା ଉଚିତ୍, କିଏ ନିକଟରେ ଅଛନ୍ତି, କେଉଁଠାରେ ଶୀଘ୍ର ପହଞ୍ଚିପାରିବେ, ସମସ୍ତ ସୁବିଧା ଏବଂ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି ଆଉ ମୁଁ ଗୋଟିଏ କଥା କହିବାକୁ ଚାହେଁ ଏହି ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କ ଲାଗି ଏହିସବୁ ସମସ୍ୟାରୁ ମୁକ୍ତି ଦେବାରେ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ଡିଜିଟାଲ ମିଶନ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବ।

ସାଥୀଗଣ,

ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ - ଡିଜିଟାଲ୍ ମିଶନ୍, ବର୍ତ୍ତମାନ ସାରା ଦେଶର ଡାକ୍ତରଖାନାଗୁଡ଼ିକର ଡିଜିଟାଲ୍ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମାଧାନକୁ ପରସ୍ପର ସହିତ ସଂଯୋଗ କରିବ । ଏହା ଅଧୀନରେ ଦେଶବାସୀମାନଙ୍କୁ ଏବେ ଏକ ଡିଜିଟାଲ୍ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରିଚୟ ମିଳିବ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ରେକର୍ଡ ଡିଜିଟାଲ୍  ପଦ୍ଧତିରେ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବ । ଡିଜିଟାଲ୍ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରିଚୟ ମାଧ୍ୟମରେ ରୋଗୀ ନିଜେ ଏବଂ ଡାକ୍ତର ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ପୁରୁଣା ରେକର୍ଡଗୁଡିକ ଯାଞ୍ଚ କରିପାରିବେ । କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ, ଏଥିରେ ଡାକ୍ତର, ନର୍ସ, ପାରାମେଡିକ୍ସ ଭଳି ସହକର୍ମୀଙ୍କର ମଧ୍ୟ ପଞ୍ଜିକରଣ ହେବ । ଦେଶରେ ଯେଉଁ ଡାକ୍ତରଖାନା, କ୍ଲିନିକ୍, ଲ୍ୟାବ, ଔଷଧ ଦୋକାନ, ତାହା ସବୁ ମଧ୍ୟ ପଞ୍ଜିକୃତ ହେବ। ଅର୍ଥାତ ଏହି ଡିଜିଟାଲ୍ ମିଶନ୍, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସହିତ ଜଡିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ଏକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ଏକାଠି କରି ପାରିବ।

ସାଥୀଗଣ,

ଏହି ମିଶନର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଲାଭ ଦେଶର ଗରିବ ଏବଂ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ବର୍ଗଙ୍କୁ ମିଳିବ । ଏହାର ଆଉ ଏକ ସୁବିଧା ହେଉଛି ଯେ ଦେଶର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଡାକ୍ତରଙ୍କୁ ଖୋଜିବା ସହଜ ହେବ, ଯିଏ ତାଙ୍କ ଭାଷା ଜାଣିଥିବେ ଏବଂ ବୁଝୁଥିବେ ତଥା ତାଙ୍କ ରୋଗର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଚିକିତ୍ସାରେ ଅଭିଜ୍ଞ ଥିବେ। ଏହା ଦ୍ବାରା ଦେଶର ଯେକୌଣସି କୋଣରେ ଥିବା ବିଶେଷଜ୍ଞ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବାକୁ ରୋଗୀଙ୍କୁ ସୁବିଧା ହେବ । କେବଳ ଡାକ୍ତର ନୁହଁନ୍ତି, ବରଂ ଉତ୍ତମ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ପରୀକ୍ଷାଗାର ଏବଂ ଔଷଧ ଦୋକାନ ମଧ୍ୟ ସହଜରେ ଚିହ୍ନଟ କରି ହେବ।

ସାଥୀଗଣ,

ଏହି ଆଧୁନିକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଦ୍ବାରା ଚିକିତ୍ସା ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ସମଗ୍ର ଇକୋସିଷ୍ଟମ୍ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ଡାକ୍ତର ଏବଂ ଡାକ୍ତରଖାନା ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଦୂର ଦୂରାନ୍ତରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା ଯୋଗାଇବାକୁ ସକ୍ଷମ ହେବେ।  ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଏବଂ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ତଥ୍ୟ ସହିତ ଏହା ଚିକିତ୍ସାରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବ ଏବଂ ରୋଗୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ବଞ୍ଚାଇବ ପାରିବ।

ଭାଇ  ଭଉଣୀମାନେ,

ଦେଶରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବାକୁ ସହଜ ତଥା ସୁଗମ କରିବା ପାଇଁ  ଆଜି ସାରା ଦେଶରେ ଏ ଯେଉଁ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି, ଏହା ଗତ 6-7 ବର୍ଷ ଧରି ଚାଲିଆସୁଥିବା ନିରନ୍ତର ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅଂଶ । ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଭାରତ, ଦେଶରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଚିକିତ୍ସା​‌​‌ ସହିତ ଜଡିତ ଦଶନ୍ଧି ଦଶନ୍ଧିର ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ବଦଳାଇ ଦେଇଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତରେ ଏକ ଏଭଳି ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମଡେଲ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଚାଲିଛି ଯାହା ହେଉଛି ସାମଗ୍ରିକ ଓ ସମାବେଶୀ। ଏକ ଏଭଳି ମଡେଲ୍ ଯେଉଁଥିରେ ରୋଗ ଅପେକ୍ଷା ନିରାକରଣ ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଉଛି, ଅର୍ଥାତ ପ୍ରତିଷେଧକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା, ରୋଗ ଅବସ୍ଥାରେ ଚିକିତ୍ସା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସୁଲଭ ହେଉ, ଶସ୍ତା ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉ। ଯୋଗ ଏବଂ ଆୟୁର୍ବେଦ ଭଳି ଆମର ପାରମ୍ପରିକ ଆୟୁଷ ଚିକିତ୍ସା ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ସହିତ ଏପରି ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗରିବ ଏବଂ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ବର୍ଗର ଲୋକଙ୍କୁ ରୋଗର କୁଚକ୍ରରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ଦେଶରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ବିକାଶ ଏବଂ ଉନ୍ନତ ଚିକିତ୍ସା ସୁବିଧା, ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି । ଆଜି ଦେଶରେ ଏମ୍ସ (AIIMS) ଭଳି ବହୁତ ବଡ ଏବଂ ଆଧୁନିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଏକ ନେଟୱାର୍କ ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଉଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକ 3ଟି ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ମେଡିକାଲ କଲେଜର ମଧ୍ୟ ନିର୍ମାଣ ଚାଲିଛି ।

ସାଥୀଗଣ,

ଭାରତରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁବିଧାକୁ ଉନ୍ନତ ଓ ସୁଦୃଢ କରିବା ପାଇଁ ବହୁତ ଆବଶ୍ୟକ ଯେ, ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକରେ ଯେଉଁ ଚିକିତ୍ସା ସୁବିଧା ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଛି, ସେଥିରେ ସଂସ୍କାର ଆସୁ । ଆଜି ଦେଶରେ ଉଭୟ ଗ୍ରାମ ତଥା ଘର ନିକଟରେ ହିଁ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା ସହିତ ଜଡିତ ନେଟୱାର୍କକୁ  ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ  ଆରୋଗ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ଦ୍ବାରା ମଜବୁତ କରାଯାଉଛି । ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏଭଳି ପ୍ରାୟ 80 ହଜାର କେନ୍ଦ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇଛି । ଏହି କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକ ନିତ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ଚେକଅପ୍ ଏବଂ ଟିକାକରଣ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗୁରୁତର ରୋଗର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଯାଞ୍ଚ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପରୀକ୍ଷଣ ସୁବିଧା ସହିତ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇଛି । ଏଭଳି ପ୍ରୟାସ ହେଉଛି ଯେ, ଏହି କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମାଧ୍ୟମରେ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏବଂ ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ଗୁରୁତର ରୋଗ ଚିହ୍ନଟ କରିବା।

ସାଥୀଗଣ,

କରୋନା ବୈଶ୍ବିକ ମହାମାରୀର ଏହି ସମୟରେ, ଚିକିତ୍ସା ଭିତ୍ତିଭୂମି ନିର୍ମାଣକୁ ନିରନ୍ତର ଗତି ଦିଆଯାଉଛି । ଦେଶର ଜିଲ୍ଲା ଡାକ୍ତରଖାନାଗୁଡ଼ିକରେ ଜଟିଳ ଚିକିତ୍ସା ଭିତ୍ତିଭୂମି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଉଛି, ପିଲାମାନଙ୍କର ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଜିଲ୍ଲା ତଥା ବ୍ଲକ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଉଛି । ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରୀୟ ଡାକ୍ତରଖାନାଗୁଡ଼ିକରେ ଅମ୍ଳଜାନ କାରଖାନା ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଉଛି ।

ସାଥୀଗଣ,

ଭାରତର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ପାଇଁ ଡାକ୍ତରୀ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଅଦ୍ଭୁତପୂର୍ବ ସଂସ୍କାର ହେଉଛି । 7-8 ବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ଆଜି ଦେଶରେ ଅଧିକ ଡାକ୍ତର ଏବଂ ପାରାମେଡିକାଲ୍ ମାନବ ସମ୍ବଳ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଉଛି । କେବଳ ମାନବ ସମ୍ବଳ ହିଁ ନୁହେଁ ବରଂ ଦେଶରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସହିତ ଜଡିତ ଆଧୁନିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ, ବାୟୋଟେକ୍ନୋଲୋଜି ସହିତ ଜଡିତ ଗବେଷଣା, ଔଷଧ ଏବଂ ଉପକରଣରେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ନେଇ ଦେଶରେ ମିଶନ ମୋଡରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଚାଲୁ ରହିଛି । କରୋନା ଟିକାର ବିକାଶ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନରେ ଭାରତ ଯେପରି ନିଜର ସାମର୍ଥ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି, ତାହା ଆମକୁ ଗର୍ବରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଦେଇଛି । ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପକରଣ ଏବଂ ଔଷଧର କଞ୍ଚାମାଲ ପାଇଁ ପିଏଲଆଇ(PLI) ଯୋଜନା ମଧ୍ୟ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆତ୍ମନିର୍ଭର ଭାରତ ଅଭିଯାନକୁ ବହୁତ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

ସାଥୀଗଣ,

ଏକ ଉନ୍ନତ ଚିକିତ୍ସା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହିତ, ଏହା ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ଯେ ଗରିବ ଏବଂ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ବର୍ଗର ଔଷଧ ପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେଉ । ଏଥିପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଅନେକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଔଷଧ,  ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ସାମଗ୍ରୀ, ଡାୟଲିସିସ୍ ଭଳି ସେବା ଏବଂ ସାମଗ୍ରୀର ମୂଲ୍ୟ ଶସ୍ତା କରିଛନ୍ତି। ଚିକିତ୍ସାରେ ସର୍ବାଧିକ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଭାରତରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜେନେରିକ୍ ଔଷଧର ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦିଆଯାଇଛି । 8 ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଜନଔଷଧି କେନ୍ଦ୍ର ଗରିବ ଏବଂ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ବହୁତ ଆଶ୍ବସ୍ତି ଆଣି ଦେଇଛି ଏବଂ ମୁଁ ମଧ୍ୟ ବିଗତ ଦିନରେ ଏପରି ରୋଗୀଙ୍କ ସହ ଅନେକ ଥର କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଛି, ଯେଉଁମାନେ ଜନଔଷଧି କେନ୍ଦ୍ରରୁ ଔଷଧ ନେଇ ସେବନ କରୁଛନ୍ତି ଆଉ ମୁଁ କିଛି ପରିବାରରେ ଏହା ଦେଖିଛି ଯେଉଁମାନେ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ ଏବଂ କିଛି ରୋଗ ପାଇଁ ଦୈନିକ କିଛି ନା କିଛି ଔଷଧ ନେବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଏହି ଜନଔଷଧି କେନ୍ଦ୍ର ଯୋଗୁ ଏହିପରି ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ପରିବାରର ମାସକୁ ହଜାର, ପନ୍ଦର ଶହ, ଦୁଇ-ଦୁଇ ହଜାର ଟଙ୍କା ସଞ୍ଚୟ କରାଯାଇ ପାରୁଛି।

ସାଥୀଗଣ,

ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ସଂଯୋଗ ଯେ, ଆଜିର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବିଶ୍ୱ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଦିବସ ଅବସରରେ ଆୟୋଜିତ ହେଉଛି । କିଛି ଲୋକ ପ୍ରଶ୍ନ କରିପାରନ୍ତି ଯେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସହିତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର କ’ଣ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ? କିନ୍ତୁ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସହିତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟର ଏକ ଦୃଢ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି। କାରଣ ଯେତେବେଳେ ଆମର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଭିତ୍ତିଭୂମି ସମନ୍ବିତ ହେଉଛି, ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହେଉଛି, ସେତେବେଳେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ର ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପଡିଥାଏ। କ’ଣ ଜଣେ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଏଭଳି ଏକ ସ୍ଥାନକୁ ଆସିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଭଲ ଚିକିତ୍ସା ସୁବିଧା ଥିବ? ଆଉ କରୋନା ପରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା ଆହୁରି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଇଛି। ଯେଉଁଠାରେ ଯେତେ ଅଧିକ ଟିକାକରଣ ହେବ, ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନେ ସେଠାକୁ ଯିବା ପାଇଁ ଅଧିକ ନିରାପଦ ଅନୁଭବ କରିବେ ଏବଂ ଆପଣ ଦେଖିଥିବେ, ହିମାଚଳ ହେଉ, ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ହେଉ, ସିକ୍କିମ୍ ହେଉ, ଗୋଆ ହେଉ, ଆମର ଏହି ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥଳ ଥିବା ରାଜ୍ୟ, ସେଠାରେ ବହୁତ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ହେଉ  ବହୁତ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଟିକାକରଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି, କାରଣ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ମନରେ ଏକ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଆଗାମୀ ବର୍ଷଗୁଡିକରେ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଯେ, ଏହି ଦିଗଗୁଡିକ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହେବ । କାରଣ ଯେଉଁଠାରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଭିତ୍ତିଭୂମୀ ଭଲ ହେବ, ସେଠାରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନର ସମ୍ଭାବନା ବହୁତ ଭଲ। ଅର୍ଥାତ୍ ଡାକ୍ତରଖାନା ଏବଂ ଆତିଥ୍ୟ ପରସ୍ପର ସହିତ ମିଳିମିଶି ଚାଲିବେ ।

ସାଥୀଗଣ,

ଆଜି ଭାରତର ଡାକ୍ତର ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ବିଶ୍ବର ବିଶ୍ୱାସ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ବିଶ୍ୱରେ ଆମ ଦେଶର ଡାକ୍ତରମାନେ ବହୁତ ସମ୍ମାନ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି, ଭାରତର ସୁନାମ ବୃଦ୍ଧି କରିଛନ୍ତି । ଯଦି ବିଶ୍ବର ବଡ଼ ବଡ଼ ଲୋକଙ୍କୁ ଆପଣ ପଚାରିବେ, ତେବେ ସେ କହିବେ, ମୋର ଡାକ୍ତର ହେଉଛନ୍ତି ଜଣେ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନୀ, ଅର୍ଥାତ୍ ଭାରତର ଡାକ୍ତରଙ୍କ ନାମ କହିବେ । ଯଦି ଭାରତରେ ଭିତ୍ତିଭୂମୀ ଉପଲବ୍ଧ ହେବ, ତେବେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା ପାଇଁ ବିଶ୍ୱରୁ ଭାରତକୁ ଆସୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ । ଭିତ୍ତିଭୂମୀର ଅନେକ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଭିତରେ ମଧ୍ୟ ଲୋକମାନେ ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଭାରତକୁ ଆସନ୍ତି ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ଆମେ ଏହା ବିଷୟରେ ବଡ଼ ଭାବପ୍ରବଣତାର କାହାଣୀ ଶୁଣିବାକୁ ପାଇଥାଉ। ଯେତେବେଳେ ଆମ ପାଖ ପଡୋଶୀ ଦେଶରୁ ଛୋଟ ପିଲାମାନେ ମଧ୍ୟ ସୁସ୍ଥ ହେବା ପରେ ଏଠାକୁ ଆସନ୍ତି, ଏକ ବଡ଼ ପରିବାରର ଖୁସି ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ, ଖୁସି ବ୍ୟାପିଯାଇଥାଏ ।

ସାଥୀଗଣ,

ଆମର ଟିକାକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, କୋ-ୱିନ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଏବଂ ଫାର୍ମା କ୍ଷେତ୍ର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଆହୁରି ବଢାଇ ଦେଇଛି । ଯେତେବେଳେ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ଡିଜିଟାଲ ମିଶନ ଦ୍ବାରା ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିକଶିତ ହେବ, ସେତେବେଳେ ବିଶ୍ବର ଯେକୌଣସି ଦେଶର ରୋଗୀଙ୍କ ପାଇଁ ଭାରତର ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ, ଚିକିତ୍ସା କରିବା, ତାଙ୍କ ରିପୋର୍ଟ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ନିକଟକୁ ପଠାଇ ପରାମର୍ଶ ନେବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସହଜ ହେବ। ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପଡିବ।

 

ସାଥୀଗଣ,

ସୁସ୍ଥ ଭାରତର ପଥ, ଆଜାଦୀ କା ଅମୃତ ମହୋତ୍ସବ ସମୟରେ, ଭାରତର ବଡ଼ ସଂକଳ୍ପକୁ ସିଦ୍ଧି କରିବାରେ, ବଡ଼ ସ୍ୱପ୍ନକୁ ସାକାର କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏଥିପାଇଁ ଆମକୁ ମିଳିମିଶି ଆମର ପ୍ରୟାସ ଜାରି ରଖିବାକୁ ପଡିବ। ମୁଁ ନିଶ୍ଚିତ ଯେ ଡାକ୍ତରୀ କ୍ଷେତ୍ର ସହିତ ଜଡିତ ସମସ୍ତ ଲୋକ, ଆମର ଡାକ୍ତର, ପାରାମେଡିକ୍ସ, ଡାକ୍ତରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଏହି ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଅନୁକରଣ କରିବେ। ପୁଣି ଥରେ, ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ - ଡିଜିଟାଲ ମିଶନ ମୁଁ ପାଇଁ ଦେଶକୁ ବହୁତ ଶୁଭେଚ୍ଛା ଜଣାଉଛି !!

ବହୁତ- ବହୁତ ଧନ୍ୟବାଦ !

 

Explore More
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟଙ୍କ ରକ୍ତ ତାତିଛି  : 'ମନ କୀ ବାତ' ରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ

ଲୋକପ୍ରିୟ ଅଭିଭାଷଣ

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟଙ୍କ ରକ୍ତ ତାତିଛି : 'ମନ କୀ ବାତ' ରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ
Vande Mataram: The first proclamation of cultural nationalism

Media Coverage

Vande Mataram: The first proclamation of cultural nationalism
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
The essence of Vande Mataram is Bharat, Maa Bharati: PM Modi
November 07, 2025
The essence of Vande Mataram is Bharat, Maa Bharati, the eternal idea of Bharat: PM
During the colonial era, Vande Mataram became the proclamation of the resolve that India would be free, and the chains of bondage would be broken by the hands of Maa Bharati: PM
Vande Mataram became the voice of India’s freedom struggle, a chant on every revolutionary’s lips, a voice that expressed every Indian’s emotions: PM
Vande Mataram reminds us not only of how our freedom was won, but of how we must safeguard it: PM
Whenever the national flag unfurls, these words rise instinctively from our hearts— Bharat Mata ki Jai! Vande Mataram!: PM

वंदे मातरम!

वंदे मातरम!

वंदे मातरम!

वंदे मातरम, ये शब्द एक मंत्र है, एक ऊर्जा है, एक स्वप्न है, एक संकल्प है। वंदे मातरम, ये एक शब्द मां भारती की साधना है, मां भारती की आराधना है। वंदे मातरम, ये एक शब्द हमें इतिहास में ले जाता है। ये हमारे आत्मविश्वास को, हमारे वर्तमान को, आत्मविश्वास से भर देता है, और हमारे भविष्य को ये नया हौंसला देता है कि ऐसा कोई संकल्प नहीं, ऐसा कोई संकल्प नहीं जिसकी सिद्धि न हो सके। ऐसा कोई लक्ष्य नहीं, जो हम भारतवासी पा ना सकें।

साथियों,

वंदे मातरम के सामूहिक गान का ये अद्भुत अनुभव, ये वाकई अभिव्यक्ति से परे है। इतनी सारी आवाजों में एक लय, एक स्वर, एक भाव, एक जैसा रोमांच, एक जैसा प्रवाह, ऐसा तारतम्य, ऐसी तरंग, इस ऊर्जा ने ह्दय को स्पंदित कर दिया है। भावनाओं से भरे इसी माहौल में, मैं अपनी बात को आगे बढ़ा रहा हूं। मंच पर उपस्थित कैबिनेट के मेरे सहयोगी गजेंद्र सिंह शेखावत, दिल्ली के उपराज्यपाल वी. के. सक्सेना, मुख्यमंत्री रेखा गुप्ता जी, अन्य सभी महानुभाव, भाइयों और बहनों।

आज हमारे साथ देश के सभी कोने से लाखों लोग जुड़े हुए हैं, मैं उनको भी मेरी तरफ से वंदे मातरम से शुभकामनाएं देता हूं। आज 7 नवंबर का दिन बहुत ऐतिहासिक है, आज हम वंदे मातरम के 150वें वर्ष का महाउत्सव मना रहे हैं। ये पुण्य अवसर हमें नई प्रेरणा देगा, कोटि-कोटि देशवासियों को नई ऊर्जा से भर देगा। इस दिन को इतिहास की तारीख में अंकित करने के लिए आज वंदे मातरम पर एक विशेष कॉइन और डाक टिकट भी जारी किए गए हैं। मैं देश के लक्ष्यावदी महापुरुषों को, मां भारती के संतानों को वंदे मातरम, इस मंत्र के लिए जीवन खपाने के लिए आज श्रद्धापूर्वक नमन करता हूं, और देशवासियों को इस अवसर पर बहुत-बहुत बधाई देता हूं। मैं सभी देशवासियों को वंदे मातरम के 150 वर्ष पूरे होने पर बहुत-बहुत शुभकामनाएं भी देता हूं।

साथियों,

हर गीत, हर काव्य का अपना एक मूल भाव होता है, उसका अपना एक मूल संदेश होता है। वंदे मातरम का मूल भाव क्या है? वंदे मातरम का मूल भाव है- भारत, मां भारती। भारत की शाश्वत संकल्पना, वो संकल्पना जिसने मानवता के प्रथम पहर से खुद को गढ़ना शुरू कर दिया। जिसने युगों-युगों को एक-एक अध्याय के रूप में पढ़ा। अलग-अलग दौर में अलग-अलग राष्ट्रों का निर्माण, अलग-अलग ताकतों का उदय, नई-नई सभ्यताओं का विकास, शून्य से शिखर तक उनकी यात्रा, और शिखर से पुनः शून्य में उनका विलय, बनता बिगड़ता इतिहास, दुनिया का बदलता भूगोल, भारत ने ये सब कुछ देखा है। इंसान की इस अनंत यात्रा से हमने सीखा और समय-समय पर नए निष्कर्ष निकाले। हमने उनके आधार पर अपनी सभ्यता के मूल्यों और आदर्शों को तराशा, उसे गढ़ा। हमने, हमारे पूर्वजों ने, हमारे ऋषियों ने, मुनियों ने, हमारे आचार्यों ने, भगवंतों ने, हमारे देशवासियों ने अपनी एक सांस्कृतिक पहचान बनाई। हमने ताकत और नैतिकता के संतुलन को बराबर समझा। और तब जाकर, भारत एक राष्ट्र के रूप में वो कुन्दन बनकर उभरा जो अतीत की हर चोट सहता भी रहा और सहकर भी अमरत्व को प्राप्त कर गया।

भाइयों-बहनों,

भारत की ये संकल्पना, उसके पीछे की वैचारिक शक्ति है। उठती-गिरती दुनिया से अलग अपना स्वतंत्र अस्तित्व बोध, ये उपलब्धि, और लयबद्ध, लिपिबद्ध होना, लयबद्ध होना, और तब जाकर के ह्दय की गहराई से, अनुभवों के निचोंड़ से, संवेदनाओं की असीमता को प्राप्त कर करके वंदे मातरम जैसी रचना मिलती है। और इसलिए, गुलामी के उस कालखंड में वंदे मातरम इस संकल्प का उद्घोष बन गया था, और वो उद्घोष था- भारत की आज़ादी का। माँ भारती के हाथों से गुलामी की बेड़ियाँ टूटेंगी, और उसकी संताने स्वयं अपने भाग्य की भाग्य विधाता बनेंगी।

साथियों,

गुरुदेव रवीन्द्रनाथ ठाकुर ने एक बार कहा था- “बंकिमचंद्र की आनंदमठ केवल उपन्यास नहीं है, ये स्वाधीन भारत का एक स्वप्न है”। आप देखिए, आनंदमठ में वंदे मातरम का प्रसंग, वंदे मातरम की एक-एक पंक्ति के, बंकिम बाबू के एक-एक शब्द के, उसके हर भाव के, अपने गहरे निहितार्थ थे, निहितार्थ हैं। ये गीत गुलामी के कालखंड में रचना तो जरूर हो गई उस समय, लेकिन उसके शब्द कुछ वर्षों की गुलामी के साये में कभी भी कैद नहीं रहें। वो गुलामी की स्मृतियों से आज़ाद रहें। इसलिए, वंदे मातरम हर दौर में, हर कालखंड में प्रासंगिक है, इसने अमरता को प्राप्त किया है। वंदे मातरम की पहली पंक्ति है- “सुजलाम् सुफलाम् मलयज-शीतलाम्, सस्यश्यामलाम् मातरम्।” अर्थात्, प्रकृति के दिव्य वरदान से सुशोभित हमारी सुजलाम् सुफलाम् मातृभूमि को नमन।

साथियों,

यही तो भारत की हजारों साल पुरानी पहचान रही है। यहाँ की नदियां, यहाँ के पहाड़, यहाँ के वन, वृक्ष और यहां की उपजाऊ मिट्टी, ये धरती हमेशा सोना उगलने की ताकत रखती है। सदियों तक दुनिया भारत की समृद्धि की कहानियाँ सुनती रही थी। कुछ ही शताब्दी पहले तक, ग्लोबल GDP का करीब एक चौथाई हिस्सा भारत के पास था।

लेकिन भाइयों-बहनों,

जब बंकिम बाबू ने वंदे मातरम की रचना की थी, तब भारत अपने उस स्वर्णिम दौर से बहुत दूर जा चुका था। विदेशी आक्रमणकारियों ने, उनके हमले, लूटपाट अंग्रेजों की शोषणकारी नीतियाँ, उस समय हमारा देश गरीबी और भुखमरी के चंगुल में कराह रहा था। तब भी, बंकिम बाबू ने, उस बुरे हालात के स्थितियों में भी, चारों तरफ दर्द था, विनाश था, शोक था, सबकुछ डूबता हुआ नज़र आ रहा था, ऐसे समय बंकिम बाबू ने समृद्ध भारत का आह्वान किया। क्योंकि, उन्हें विश्वास था कि मुश्किलें कितनी भी क्यों ना हों, भारत अपने स्वर्णिम दौर को पुनर्जीवित कर सकता है। और इसलिए उन्होंने आह्वान किया, वंदे मातरम।

साथियों,

गुलामी के उस कालखंड में भारत को नीचा और पिछड़ा बताकर जिस तरह अंग्रेज़ अपनी हुकूमत को justify करते थे, इस प्रथम पंक्ति ने उस दुष्प्रचार को पूरी तरह से ध्वस्त करने का काम किया। इसलिए, वंदे मातरम केवल आज़ादी का गान ही नहीं बना, बल्कि आज़ाद भारत कैसा होगा, वंदे मातरम ने वो ‘सुजलाम सुफलाम सपना’ भी करोड़ों देशवासियों के सामने प्रस्तुत किया।

साथियों,

आज ये दिन हमें वंदे मातरम की असाधारण यात्रा और उसके प्रभाव को जानने का अवसर भी देता है। जब सन् 1875 में बंकिम बाबू ने बंगदर्शन में “वंदे मातरम्” प्रकाशित किया था, तो कुछ लोगों को लगता था कि ये तो केवल एक गीत है। लेकिन, देखते ही देखते वंदे मातरम भारत के स्वतंत्रता संग्राम का, कोटि-कोटि जनों का स्वर बन गया। एक ऐसा स्वर, जो हर क्रांतिकारी की जबान पर था, एक ऐसा स्वर, जो हर भारतीय की भावनाओं को व्यक्त कर रहा था। आप देखिए, आज़ादी की लड़ाई का शायद ही ऐसा कोई अध्याय होगा, जिससे वंदे मातरम किसी न किसी रूप से जुड़ा नहीं था। 1896 में गुरुदेव रवीन्द्रनाथ ठाकुर ने कलकत्ता अधिवेशन में वंदे मातरम गाया। 1905 में बंगाल का विभाजन हुआ। ये देश को बांटने का अंग्रेजों का एक खतरनाक एक्सपेरिमेंट था। लेकिन, वंदे मातरम उन मंसूबों के आगे चट्टान बनकर के खड़ा हो गया। बंगाल के विभाजन के विरोध में सड़कों पर एक ही आवाज़ थी- वंदे मातरम।

साथियों,

बरिसाल अधिवेशन में जब आंदोलनकारियों पर गोलियाँ चलीं, तब भी उनके होंठों पर वही मंत्र था, वही शब्द थे- वंदे मातरम! भारत के बाहर रहकर आज़ादी के लिए काम कर रहे वीर सावरकर जैसे स्वतंत्र सेनानी, वो जब आपस में मिलते थे, तो उनका अभिवादन वंदे मातरम से ही होता था। कितने ही क्रांतिकारियों ने फांसी के तख्त पर खड़े होकर भी वंदे मातरम बोला था। ऐसी कितनी ही घटनाएँ, इतिहास की कितनी ही तारीखें, इतना बड़ा देश, अलग-अलग प्रांत और इलाके, अलग-अलग भाषा बोलने वाले लोग, उनके आंदोलन, लेकिन जो नारा, जो संकल्प, जो गीत हर जबान पर था, जो गीत हर स्वर में था, वो था- वंदे मातरम।

इसलिए, भाइयों-बहनों,

1927 में महात्मा गांधी ने कहा था- "वंदे मातरम हमारे सामने संपूर्ण भारत का ऐसा चित्र उपस्थित कर देता है, जो अखंड है।"श्री अरबिंदो ने वंदे मातरम को एक गीत से भी आगे, उसे एक मंत्र कहा था। उन्होंने कहा- ये एक ऐसा मंत्र है जो आत्मबल जगाता है। भीकाजी कामा ने भारत का जो ध्वज तैयार करवाया था, उसमें बीच में भी लिखा था- “वंदे मातरम”

साथियों,

हमारा राष्ट्र ध्वज समय के साथ कई बदलावों से गुजरा, लेकिन तब से लेकर आज तक हमारे तिरंगे तक, देश का झण्डा जब भी फहरता है, तो हमारे मुंह से अनायास निकलता है- भारत माता की जय! वंदे मातरम! इसीलिए, आज जब हम उस राष्ट्रगीत के 150 वर्ष मना रहे हैं, तो ये देश के महान नायकों के प्रति हमारी श्रद्धांजलि है। और ये उन लाखों बलिदानियों को भी श्रद्धापूर्वक नमन है, जो वंदे मारतम का आह्वान करते हुए, फांसी के तख्त पर झूलते हुए, जो वंदे मातरम बोलते हुए, कोड़ों की मार सहते रहे, जो वंदे मातरम का मंत्र जपते हुए बर्फ की सिल्लियों पर अडिग रहे।

साथियों,

आज हम 140 करोड़ देशवासी ऐसे सभी नाम-अनाम-गुमनाम राष्ट्र के लिए जीने-मरने वालों को श्रद्धांजलि देते हैं। जो वंदे मारतम कहते हुए देश के लिए बलिदान हो गए, जिनके नाम इतिहास के पन्नों में कभी दर्ज ही नहीं हो पाए।

साथियों,

हमारे वेदों ने हमें सिखाया है- "माता भूमिः, पुत्रोऽहं पृथिव्याः"॥ अर्थात्, ये धरती हमारी माँ है, ये देश हमारी माँ है। हम इसी की संतानें हैं। भारत के लोगों ने वैदिक काल से ही राष्ट्र की इसी स्वरूप में कल्पना की, इसी स्वरूप में आराधना की है। इसी वैदिक चिंतन से वंदे मातरम ने आज़ादी की लड़ाई में नई चेतना फूंकी।

साथियों,

राष्ट्र को एक geopolitical entity मानने वालों के लिए राष्ट्र को माँ मानने का विचार हैरानी भरा हो सकता है। लेकिन, भारत अलग है। भारत में माँ जननी भी है, और माँ पालनहारिणी भी है। अगर संतान पर संकट आ जाए, तो माँ संहारकारिणी भी है। इसलिए, वंदे मातरम कहता है- अबला केन मा एत बले। बहुबल-धारिणीं नमामि तारिणीं रिपुदल-वारिणीं मातरम्॥ वंदे मातरम, अर्थात् अपार शक्ति धारण करने वाली भारत माँ, संकटों से पार भी कराने वाली, और शत्रुओं का विनाश भी कराने वाली है। राष्ट्र को माँ, और माँ को शक्ति स्वरूपा नारी मानने का ये विचार, इसका एक प्रभाव ये भी हुआ कि हमारा स्वतन्त्रता संग्राम, स्त्री-पुरुष, सबकी भागीदारी का संकल्प बन गया। हम फिर से ऐसे भारत का सपना देख पाये, जिसमें महिलाशक्ति राष्ट्र निर्माण में सबसे आगे खड़ी दिखाई देगी।

साथियों,

वंदे मातरम, आज़ादी के परवानों का तराना होने के साथ ही, इस बात की भी प्रेरणा देता है कि हमें इस आज़ादी की रक्षा कैसे करनी है, बंकिम बाबू के पूरे मूल गीत की पंक्तियाँ हैं- त्वम् हि दुर्गा दशप्रहरण-धारिणी कमला कमल-दल-विहारिणी वाणी विद्यादायिनी, नमामि त्वाम् नमामि कमलाम् अमलां अतुलाम् सुजलां सुफलाम् मातरम्, वंदेमातरम! अर्थात्, भारत माता विद्यादायिनी सरस्वती भी है, समृद्धि दायिनी लक्ष्मी भी हैं, और अस्त्र-शास्त्रों को धारण करने वाली दुर्गा भी हैं। हमें ऐसे ही राष्ट्र का निर्माण करना है, जो ज्ञान, विज्ञान और टेक्नोलॉजी में शीर्ष पर हो, जो विद्या और विज्ञान की ताकत से समृद्धि के शीर्ष पर हो, और जो राष्ट्रीय सुरक्षा के लिए आत्मनिर्भर भी हो।

साथियों,

बीते वर्षों में दुनिया भारत के इसी स्वरूप का उदय देख रही है। हमने विज्ञान और टेक्नोलॉजी की फील्ड में अभूतपूर्व प्रगति की। हम दुनिया की पांचवी बड़ी अर्थव्यवस्था बनकर उभरे। और, जब दुश्मन ने आतंकवाद के जरिए भारत की सुरक्षा और सम्मान पर हमला करने का दुस्साहस किया, तो पूरी दुनिया ने देखा, नया भारत मानवता की सेवा के लिए अगर कमला और विमला का स्वरूप है, तो आतंक के विनाश के लिए ‘दश प्रहरण-धारिणी दुर्गा’ भी बनना जानता है।

साथियों,

वंदे मातरम से जुड़ा एक और विषय है, जिसकी चर्चा करना उतना ही आवश्यक है। आज़ादी की लड़ाई में वंदे मातरम की भावना ने पूरे राष्ट्र को प्रकाशित किया था। लेकिन दुर्भाग्य से, 1937 में वंदे मातरम के महत्वपूर्ण पदों को, उसकी आत्मा के एक हिस्से को अलग कर दिया गया था। वंदे मातरम को तोड़ दिया गया था, उसके टुकड़े किए गए थे। वंदे मातरम के इस विभाजन ने देश के विभाजन के बीज भी बो दिये थे। राष्ट्र निर्माण का ये महामंत्र, इसके साथ ये अन्याय क्यों हुआ? ये आज की पीढ़ी को भी जानना जरूरी है। क्योंकि वही विभाजनकारी सोच देश के लिए आज भी चुनौती बनी हुई है।

साथियों,

हमें इस सदी को भारत की सदी बनाना है। ये सामर्थ्य भारत में है, ये सामर्थ्य भारत के 140 करोड़ लोगों में है। हमें इसके लिए खुद पर विश्वास करना होगा। इस संकल्प यात्रा में हमें पथभ्रमित करने वाले भी मिलेंगे, नकारात्मक सोच वाले लोग हमारे मन में शंका-संदेह पैदा करने का प्रयास भी करेंगे। तब हमें आनंद मठ का वो प्रसंग याद करना है, आनंद मठ में जब संतान भवानंद वंदे मातरम गाता है, तो एक दूसरा पात्र तर्क-वितर्क करता है। वह पूछता है कि तुम अकेले क्या कर पाओगे? तब वंदे मातरम से प्रेरणा मिलती है, जिस माता के इतने करोड़ पुत्र-पुत्री हों, उसके करोड़ों हाथ हों, वो माता अबला कैसे हो सकती है? आज तो भारत माता की 140 करोड़ संतान हैं। उसके 280 करोड़ भुजाएं हैं। इनमें से 60 प्रतिशत से भी ज्यादा तो नौजवान हैं। दुनिया का सबसे बड़ा डेमोग्राफिक एडवांटेज हमारे पास है। ये सामर्थ्य इस देश का है, ये सामर्थ्य माँ भारती का है। ऐसा क्या है, जो आज हमारे लिए असंभव है? ऐसा क्या है, जो हमें वंदे मातरम के मूल सपने को पूरा करने से रोक सकता है?

साथियों,

आज आत्मनिर्भर भारत के विज़न की सफलता, मेक इन इंडिया का संकल्प, और 2047 में विकसित भारत के लक्ष्य की ओर बढ़ते हमारे कदम, देश जब ऐसे अभूतपूर्व समय में नई उपलब्धियां हासिल करता है, तो हर देशवासी के मुंह से निकलता है- वंदे मातरम! आज जब भारत चंद्रमा के साउथ पोल पर पहुंचने वाला पहला देश बनता है, जब नए भारत की आहट अंतरिक्ष के सुदूर कोनों तक सुनाई देती है, तो हर देशवासी कह उठता है- वंदे मातरम! आज जब हम हमारी बेटियों को स्पेस टेक्नोलॉजी से लेकर स्पोर्ट्स तक में शिखर पर पहुँचते देखते हैं, आज जब हम बेटियों को फाइटर जेट उड़ाते देखते हैं, तो गौरव से भरा हर भारतीय का नारा होता है- वंदे मातरम!

साथियों,

आज ही हमारे फौज के जवानों के लिए वन रैंक वन पेंशन लागू होने के 11 वर्ष हुए हैं। जब हमारी सेनाएं, दुश्मन के नापाक इरादों को कुचल देती हैं, जब आतंकवाद, नक्सलवाद, माओवादी आतंक की कमर तोड़ी जाती है, तो हमारे सुरक्षाबल एक ही मंत्र से प्रेरित होते हैं, और वो मंत्र है – वंदे मातरम!

साथियों,

मां भारती के वंदन की यही स्पिरिट हमें विकसित भारत के लक्ष्य तक ले जाएगी। मुझे विश्वास है, वंदे मातरम का मंत्र, हमारी इस अमृत यात्रा में, माँ भारती की कोटि-कोटि संतानों को निरंतर शक्ति देगा, प्रेरणा देगा। मैं एक बार फिर सभी देशवासियों को वंदे मातरम के 150 वर्ष पूरे होने पर ह्दय से बहुत-बहुत बधाई देता हूँ। और देशभर से मेरे साथ जुड़े हुए आप सबसे बहुत-बहुत धन्यवाद करते हुए, मेरे साथ खड़े होकर के पूरी ताकत से, हाथ ऊपर करके बोलिए–

वंदे मातरम! वंदे मातरम!

वंदे मातरम! वंदे मातरम!

वंदे मातरम! वंदे मातरम!

वंदे मातरम! वंदे मातरम!

वंदे मातरम! वंदे मातरम!

बहुत-बहुत धन्यवाद!