Crossing the milestone of 140 crore vaccine doses is every Indian’s achievement: PM
With self-awareness & self-discipline, we can guard ourselves from new corona variant: PM Modi
Mann Ki Baat: PM Modi pays tribute to Gen Bipin Rawat, his wife, Gp. Capt. Varun Singh & others who lost their lives in helicopter crash
Books not only impart knowledge but also enhance personality: PM Modi
World’s interest to know about Indian culture is growing: PM Modi
Everyone has an important role towards ‘Swachhata’, says PM Modi
Think big, dream big & work hard to make them come true: PM Modi

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ନମସ୍କାର । ଏବେ ଆପଣମାନେ ନିଶ୍ଚୟ ୨୦୨୧କୁ ବିଦାୟ ଦେବା ଓ ୨୦୨୨କୁ ସ୍ୱାଗତ କରିବାର ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ଲାଗିଥିବେ । ନୂଆବର୍ଷରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି, ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍ଥା, ଆଗାମୀ ବର୍ଷରେ କିଛି ଆହୁରି ଭଲ କରିବା, ଆହୁରି ଭଲ ହେବାର ସଂକଳ୍ପ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି । ବିଗତ ସାତ ବର୍ଷରୁ ଆମର ଏହି ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିର, ସମାଜର, ଦେଶର ଭଲ କଥାଗୁଡ଼ିକୁ ଉଜାଗର କରି ଆହୁରି ଭଲ କରିବା, ଆହୁରି ଭଲ ହେବା ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଆସିଛି । ଏହି ସାତ ବର୍ଷରେ ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’ କହିବା ଭିତରେ ମୁଁ ସରକାରଙ୍କ ଉପଲବ୍ଧିଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରିପାରିଥାଆନ୍ତି । ଆପଣମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଭଲ ଲାଗିଥାଆନ୍ତା, ଆପଣମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥାଆନ୍ତେ । କିନ୍ତୁ ଏହା ମୋର ଅନେକ ଦଶନ୍ଧିର ଅନୁଭୂତି ଯେ, ଗଣମାଧ୍ୟମର ଚାକଚକ୍ୟଠାରୁ ଦୂରରେ, ଖବରକାଗଜର ଶିରୋନାମାଠାରୁ ଦୂରରେ, କୋଟି କୋଟି ଲୋକ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଅନେକ ଭଲ କାମ କରୁଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ନିଜର ବର୍ତ୍ତମାନକୁ ବିନିଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଦେଶର ଆଗାମୀ ପିଢ଼ିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନିଜର ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ଆଜି ମନ-ପ୍ରାଣ ଦେଇ ଲାଗିଛନ୍ତି । ଏଭଳି ଲୋକଙ୍କ କଥା ବହୁତ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ, ଗଭୀର ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ । ମୋ ପାଇଁ ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’ ସବୁବେଳେ ଏଭଳି ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ, ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ, ସୁସଜ୍ଜିତ, ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ଉପବନ । ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’ରେ ପ୍ରତି ମାସ ମୋର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ରହିଥାଏ ଯେ, ଏଥର ଫୁଲର କେଉଁ ପାଖୁଡ଼ାଟିକୁ ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ ଧରି ଆସିବି । ଆମର ବହୁରତ୍ନା ବସୁନ୍ଧରାର ପୂଣ୍ୟକାର୍ଯ୍ୟର ଅବିରତ ପ୍ରବାହ ନିରନ୍ତର ଭାବେ ବହିଚାଲିଥାଏ । ଆଜି ଯେତେବେଳେ ଦେଶ ଅମୃତ ମହୋତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଛି, ସେତେବେଳେ ଆମର ଯେଉଁ ଜନଶକ୍ତି ରହିଛି, ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଶକ୍ତି ରହିଛି – ତାହାର ଉଲ୍ଲେଖ, ତା’ର ପ୍ରୟାସ, ତା’ର ପରିଶ୍ରମ, ଭାରତ ଏବଂ ମାନବ ଜାତିର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ, ଏକ ପ୍ରକାର ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ଦେଉଛି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଏହା ଜନଶକ୍ତିର ହିଁ ବଳ, ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାର ଫଳ ଯେ ଭାରତ ୧୦୦ ବର୍ଷରେ ଆସିଥିବା ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ମହାମାରୀର ମୁକାବିଲା କରିପାରିଲା । ଆମେ ପ୍ରତିଟି ଅସୁବିଧା ସମୟରେ ପରସ୍ପର ସହ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ଭଳି ଉପସ୍ଥିତ ରହିଲୁ । ଯାହାଦ୍ୱାରା ଯେତିକି ସମ୍ଭବ, ତା’ଠାରୁ ସେମାନେ ନିଜ ସାହି କିମ୍ବା ସହରରେ କାହାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ଆଜି ବିଶ୍ୱରେ ଟିକା ଦିଆଯିବାର ଯେଉଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଅଛି, ଯଦି ତା’ର ତୁଳନା ଭାରତ ସହ କରାଯାଏ, ତେବେ ଲାଗେ ଯେ ଦେଶ କେତେ ଅଭୁତପୂର୍ବ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛି ! କେତେ ବଡ଼ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିଛି! ଟିକାର ୧୪୦ କୋଟି ଡୋଜ୍ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ପାରି କରିବା, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଗୌରବର ବିଷୟ । ଏହା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ, ବିଜ୍ଞାନ ଉପରେ, ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତବାସୀଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁଛି ଏବଂ ଏହା ହେଉଛି ସମାଜ ପ୍ରତି ନିଜର ଦାୟିତ୍ୱ ନିର୍ବାହ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତବାସୀର ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ପ୍ରମାଣ । କିନ୍ତୁ, ବନ୍ଧୁଗଣ, ଆମକୁ ଏ କଥା ପ୍ରତି ମଧ୍ୟ ନଜର ରଖିବାକୁ ପଡ଼ିବ ଯେ, କରୋନାର ଗୋଟିଏ ନୂଆ ଭାରିଏଣ୍ଟ, ଆମ ଦ୍ୱାରଦେଶରେ ଉପନୀତ । ଗତ ଦୁଇବର୍ଷର ଆମର ଅନୁଭୂତି ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ, ଏହି ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ମହାମାରୀକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବା ପାଇଁ ଜଣେ ନାଗରିକ ଭାବେ ଆମ ନିଜର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଖୁବ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହି ଯେଉଁ ନୂଆ ଓମିକ୍ରନ୍ ଭାରିଏଣ୍ଟ ଆସିଛି, ଆମ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ତା’ ଉପରେ ନିରନ୍ତର ଭାବେ ଗବେଷଣା ଚଳାଇଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ ସେମାନଙ୍କୁ ନୂଆ ନୂଆ ତଥ୍ୟ ମିଳୁଛି । ସେମାନଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଅନୁଯାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଉଛି । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ନିଜର ସଚେତନତା, ନିଜର ଶୃଙ୍ଖଳା କରୋନାର ଏହି ଭାରିଏଣ୍ଟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଦେଶର ବହୁତ ବଡ଼ ଶକ୍ତି । ଆମର ମିଳିତ ଶକ୍ତି ହିଁ କରୋନାକୁ ପରାଜିତ କରିବ, ଏହି ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ସହ ଆମକୁ ୨୦୨୨ରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାକୁ ହେବ ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କହିଥିଲେ - ନଭଃ ସ୍ପୃଶଂ ଦୀପ୍ତମ୍ ଅର୍ଥାତ ଗର୍ବର ସହ ଗଗନକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିବା । ଏହା ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନାର ଆଦର୍ଶ ବାକ୍ୟ । ଭାରତମାତାର ସେବାରେ ଲାଗିଥିବା ଅନେକ ଜୀବନ ଆକାଶର ଏହି ଶିଖରକୁ ପ୍ରତ୍ୟହ ଗର୍ବର ସହ ସ୍ପର୍ଶ କରନ୍ତି, ଆମକୁ ବହୁତ କିଛି ଶିଖାନ୍ତି । କିଛି ଏଭଳି ଥିଲା ଗୃପ୍ କ୍ୟାପ୍ଟେନ୍ ବରୁଣ ସିଂଙ୍କ ଜୀବନ । ବରୁଣ ସିଂ ସେହି ହେଲିକପ୍ଟରକୁ ଉଡ଼ାଉଥିଲେ, ଯାହା ଚଳିତ ମାସ ତାମିଲନାଡ଼ୁରେ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଗଲା । ସେହି ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ଆମେ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ସିଡିଏସ୍ ଜେନେରାଲ ବିପିନ୍ ରାୱତ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କ ସହ ଅନେକ ବୀରଙ୍କୁ ହରାଇଲୁ । ବରୁଣ ସିଂ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଦିନ ସାହସର ସହିତ ମୃତ୍ୟୁ ସହ ସଂଗ୍ରାମ କଲେ । କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ସେ ମଧ୍ୟ ଆମକୁ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଗଲେ । ବରୁଣ ଯେତେବେଳେ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ମୁଁ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ଏଭଳି କିଛି ଦେଖିଲି, ଯାହା ମୋ ହୃଦୟକୁ ଛୁଇଁଗଲା । ଏହି ବର୍ଷ ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଶୌର୍ଯ୍ୟ ଚକ୍ର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ସମ୍ମାନ ପାଇବା ପରେ ସେ ନିଜ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ପତ୍ର ଲେଖିଥିଲେ । ଏହି ଚିଠିଟି ପଢ଼ି ମୋ ମନରେ ପ୍ରଥମେ ସେହି କଥା ହିଁ ଉଠିଲା ଯେ, ସଫଳତାର ଶୀର୍ଷରେ ପହଂଚିବା ପରେ ମଧ୍ୟ ସେ ନିଜ ମୂଳକୁ ସିଂଚନ କରିବା ଭୁଲିନାହାନ୍ତି । ଦ୍ୱିତୀୟରେ, ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କର ସେଲିବ୍ରେଟ କରିବାର ସମୟ ଥିଲା, ସେତେବେଳେ ସେ ଆଗାମୀ ପିଢ଼ିମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କଲେ । ତାଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ଥିଲା ଯେ, ଯେଉଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସେ ପାଠ ପଢ଼ିଛନ୍ତି, ସେଠାକାର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ଏକ ସେଲିବ୍ରେସନ୍ ହେଉ । ନିଜ ଚିଠିରେ ବରୁଣ ସିଂ ନିଜ ପରାକ୍ରମର ପ୍ରଶଂସା କରି ନ ଥିଲେ ବରଂ ନିଜର ଅସଫଳତା ବିଷୟରେ ଲେଖିଥିଲେ । କିଭଳି ସେ ନିଜର ଦୁର୍ବଳତାଗୁଡ଼ିକୁ ନିଜର ଯୋଗ୍ୟତାରେ ପରିଣତ କଲେ ସେ ବିଷୟରେ ଲେଖିଥିଲେ । ସେହି ଚିଠିରେ ଗୋଟିଏ ଜାଗାରେ ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି - ଜଣେ ମଧ୍ୟମ ଧରଣର ଛାତ୍ର ହେବା ଭଲ । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାତ୍ର ଉତ୍ତମ ପାଠ ପଢ଼ିପାରିବେନି କିମ୍ବା ୯୦ ପ୍ରତିଶତ ମାର୍କ ରଖିପାରିବେନି । ଯଦି ତୁମେ ଏହା କରିପାରୁଛ, ତେବେ ତାହା ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଉପଲବ୍ଧି ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରଶଂସା କରାଯିବା ଉଚିତ । ଯଦି ତୁମେ ଏହା ନ କରୁଛ, ତେବେ ଭାବନି ଯେ ତୁମେ ମଧ୍ୟମ ଧରଣର ଛାତ୍ର ହେବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ତୁମେ ଜଣେ ମଧ୍ୟମ ଧରଣର ଛାତ୍ର ହୋଇପାର, କିନ୍ତୁ ଏହା କଦାପି ତୁମ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନର ମାପକାଠି ନୁହେଁ । ନିଜକୁ କ’ଣ ଭଲ ଲାଗେ ତାହା ଅନୁଧ୍ୟାନ କର । ତାହା ଚିତ୍ରକଳା, ସଙ୍ଗୀତ, ଗ୍ରାଫିକ ଡିଜାଇନ, ସାହିତ୍ୟ କିଛି ବି ହୋଇପାରେ । ତୁମେ ଯାହା ବି କରୁଛ, ତାହା ସମର୍ପିତ ଭାବରେ କର ଏବଂ ସେଥିରେ ନିଜର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରଦର୍ଶନ କର । ନକାରାତ୍ମକ ଚିନ୍ତା କେବେହେଲେ କରନି । ସର୍ବଦା ଚିନ୍ତା କର ଯେ, ମୁଁ ଆହୁରି ଭଲ କରିପାରିଥାଆନ୍ତି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ସାଧାରଣରୁ ଅସାଧାରଣ ହେବାର ଯେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ସେ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ମଧ୍ୟ ସେତିକି ହିଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହି ଚିଠିରେ ହିଁ ବରୁଣ ସିଂ ଲେଖିଛନ୍ତି –

କେବେ ହେଲେ ନିରାଶ ହୁଅନି । ଯାହା ହେବାକୁ ଚାହୁଁଛ, ସେଥିରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୋଇପାରିବନି ବୋଲି ଭାବନି । ଏହା ସହଜସାଧ୍ୟ ହେବନି, ଏଥିପାଇଁ ସମୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ, ନିଜର ଆରାମକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ମୁଁ ଜଣେ ମଧ୍ୟମ ଧରଣର ଛାତ୍ର ଥିଲି, କିନ୍ତୁ ଆଜି ମୁଁ ମୋ କ୍ୟାରିଅରରେ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ହାସଲ କରିପାରିଛି । ଏଭଳି ଚିନ୍ତା କରନି ଯେ, ଦ୍ୱାଦଶ ଶ୍ରେଣୀ ବୋର୍ଡ଼ ପରୀକ୍ଷାରେ ରଖିଥିବା ନମ୍ବର ତୁମେ ଜୀବନରେ ହାସଲ କରିବାକୁ ଥିବା ଉପଲବ୍ଧି ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟତା ସ୍ଥିର କରିବ । ନିଜ ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ ରଖ ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଚାଲ ।

ବରୁଣ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ, ସେ ଯଦି ଜଣେ ହେଲେ ଛାତ୍ରକୁ ପ୍ରେରିତ କରିପାରୁଛନ୍ତି ତାହେଲେ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ତାହା ହେବ ଗୋଟିଏ ବହୁତ ବଡ଼ ଆତ୍ମସନ୍ତୋଷ । କିନ୍ତୁ ଆଜି ମୁଁ କହିବାକୁ ଚାହୁଁଛି ଯେ, ସେ ସାରା ଦେଶକୁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଚିଠିଟି କେବଳ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଉ, କିନ୍ତୁ ସେ ଆମ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଜକୁ ଗୋଟିଏ ବାର୍ତ୍ତା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ପ୍ରତିବର୍ଷ ମୁଁ ଏହିଭଳି ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ହିଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସହିତ ‘ପରୀକ୍ଷା ପର୍ ଚର୍ଚ୍ଚା’ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଟି କରିଥାଏ । ଚଳିତ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା କରିବା ପାଇଁ ଯୋଜନା କରୁଛି । ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଇଁ ଦୁଇ ଦିନ ପରେ ଅର୍ଥାତ ଡିସେମ୍ବର ୨୮ ତାରିଖରୁ MyGov.inରେ ପଞ୍ଜିକରଣ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ଏହି ପଞ୍ଜିକରଣ ଡିସେମ୍ବର ୨୮ ତାରିଖରୁ ଜାନୁଆରୀ ମାସ ୨୦ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିବ । ଏଥି ନିମନ୍ତେ ନବମରୁ ଦ୍ୱାଦଶ ଶ୍ରେଣୀର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ଅଭିଭାବକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅନଲାଇନ୍ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମଧ୍ୟ ଆୟୋଜିତ ହେବ । ମୁଁ ଚାହୁଁଛି ଯେ, ଆପଣମାନେ ସମସ୍ତେ ଏଥିରେ ନିଶ୍ଚୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତୁ । ଆପଣଙ୍କ ସହ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ସୁଯୋଗ ମିଳିବ । ଆମେ ସମସ୍ତେ ମିଶି ପରୀକ୍ଷା, କ୍ୟାରିଅର, ସଫଳତା ଓ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଜୀବନ ସହ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ଦିଗ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’ରେ ଏଥର ମୁଁ ଆପଣମାନଙ୍କୁ କିଛି ଶୁଣାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛି, ଯାହା ସୀମା ସେପାରିର ଦୂର ଇଲାକାରୁ ଆସିଛି । ଏହା ଆପଣଙ୍କୁ ଆନନ୍ଦିତ କରିବା ସହ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଚକିତ ମଧ୍ୟ କରିବ ।

ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍ । ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍ ।

ସୁଜଳାଂ ସୁଫଳାଂ ମଳୟଜଶୀତଳାମ୍

ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳାମ୍ ମାତରମ୍ । ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍ . . .

ଶୁଭ୍ରଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାପୁଲକିତଯାମିନିଂ

ଫୁଲ୍ଲକୁସୁମିତଦୃମଦଳଶୋଭିନିଂ

ସୁହାସିନିଂ ସୁମଧୁର ଭାଷିଣିଂ

ସୁଖଦାଂ ବରଦାଂ ମାତରମ୍ । ।୧ । ।

ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍ । ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍ ।

ଏହା ଶୁଣି ଆପଣଙ୍କୁ ଖୁବ ଭଲ ଲାଗିଥିବ, ଆପଣ ବି ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରିଥିବେ । ବନ୍ଦେ ମାତରମର ଯେଉଁ ଭାବନା ନିହିତ ରହିଛି ତାହା ଆମକୁ ଗର୍ବ ଏବଂ ଉତ୍ସାହରେ ଭରିଦିଏ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଆପଣମାନେ ନିଶ୍ଚୟ ଭାବୁଥିବେ ଯେ, ଏହି ସୁନ୍ଦର ଭିଡ଼ିଓଟି କେଉଁଠିକାର, କେଉଁ ଦେଶରୁ ଆସିଛି ? ଏହାର ଉତ୍ତର ଆପଣମାନଙ୍କୁ ଆହୁରି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱିତ କରିବ । ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍ ଉପସ୍ଥାପିତ କରୁଥିବା ଏହି ଛାତ୍ରମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଗ୍ରୀସ ଦେଶର । ସେମାନେ ସେଠାରେ ଇଲିୟାର ହାଇସ୍କୁଲରେ ପାଠ ପଢ଼ୁଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଯେତେ ସୁନ୍ଦର ଢଙ୍ଗରେ ଏବଂ ଭାବ ସହ ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍ ର ଉପସ୍ଥାପନା କରିଛନ୍ତି ତାହା ଚମତ୍କାର ଏବଂ ପ୍ରଶଂସନୀୟ । ଏଭଳି ପ୍ରୟାସ ହିଁ ଦୁଇ ଦେଶର ଲୋକଙ୍କୁ ଆହୁରି ନିକଟତର କରିଥାଆନ୍ତି । ଗ୍ରୀସର ଏହି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷକ-ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି । ସ୍ୱାଧୀନତାର ଅମୃତ ମହୋତ୍ସବ ଅବସରରେ ସେମାନେ କରିଥିବା ପ୍ରୟାସକୁ ମୁଁ ପ୍ରଶଂସା କରୁଛି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଲକ୍ଷ୍ମୌର ବାସିନ୍ଦା ନିଲେଶଙ୍କ ଗୋଟିଏ ପୋଷ୍ଟ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ନିଲେଶ ଲକ୍ଷ୍ମୌରେ ଆୟୋଜିତ ଗୋଟିଏ ନିଆରା ଡ୍ରୋନ୍ ଶୋ’ ର ବହୁତ ପ୍ରଶଂସା କରିଛନ୍ତି । ଲକ୍ଷ୍ମୌର ରେସିଡେନ୍ସି ଅଂଚଳରେ ଏହି ଡ୍ରୋନ୍ ଶୋ’ର ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୮୫୭ର ପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ସାକ୍ଷ୍ୟ ଆଜି ମଧ୍ୟ ରେସିଡେନ୍ସିର ପ୍ରାଚୀରମାନଙ୍କ ଉପରେ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ । ରେସିଡେନ୍ସିରେ ହୋଇଥିବା ଏହି ଡ୍ରୋନ ଶୋ’ରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ ଜୀବନ୍ତ ଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା ।

ଚୌରୀ-ଚୌରା ଅନ୍ଦୋଳନ ହେଉ କିମ୍ବା କାକୋରୀ ଟ୍ରେନ୍ ଘଟଣା ହେଉ କିମ୍ବା ନେତାଜୀ ସୁବାସଙ୍କ ଅଦମ୍ୟ ସାହସ ବା ପରାକ୍ରମ ହେଉ, ସେହି ଡ୍ରୋନ୍ ଶୋ’ ସମସ୍ତଙ୍କ ହୃଦୟ ଜିତିପାରିଥିଲା । ଆପଣମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହିପରି ନିଜ ସହରର, ଗାଁମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ସହ ଜଡ଼ିତ ନିଆରା ଦିଗଗୁଡ଼ିକୁ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆଣିପାରନ୍ତି । ସେଥିରେ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ସହାୟତା ମଧ୍ୟ ନେଇପାରନ୍ତି । ସ୍ୱାଧୀନତାର ଅମୃତ ମହୋତ୍ସବ ଆମକୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ସ୍ମୃତିଗୁଡ଼ିକୁ ସତେଜ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଉଛି । ଏହାର ଅନୁଭୂତି ଲାଭ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି । ଏହା ଦେଶ ପାଇଁ ନୂତନ ସଂକଳ୍ପ ନେବାର, କିଛି କରିଯିବାର ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାର ପ୍ରେରଣାଦାୟୀ ଉତ୍ସବ, ପ୍ରେରଣାଦାୟୀ ମୁହୂର୍ତ୍ତ । ଆସନ୍ତୁ, ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ମହାନ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ଜୀବନରୁ ପ୍ରେରଣା ଲାଭ କରିଚାଲିବା, ଦେଶ ପାଇଁ ନିଜ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାକୁ ଆହୁରି ସୁଦୃଢ଼ କରିଚାଲିବା ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ଆମ ଭାରତ ଅନେକ ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତିଭାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ, ଯାହାଙ୍କର କୃତିତ୍ୱ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ କିଛି କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ । ସେହିଭଳି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ହେଉଛନ୍ତି ତେଲେଙ୍ଗାନାର ଡା. କୁରେଲା ୱିଟଠଲାଚାର୍ଯ୍ୟ । ତାଙ୍କ ବୟସ ୮୪ ବର୍ଷ । ଯେତେବେଳେ ନିଜ ସ୍ୱପ୍ନ ପୂର୍ତ୍ତିର ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ସେତେବେଳେ ବୟସ କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ୱ ବହନ କରେନି, ୱିଟଠଲାଚାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ଏହାର ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ । ବନ୍ଧୁଗଣ, ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ପାଠାଗାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ପାଇଁ ୱିଟଠଲାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପିଲାଦିନୁ ଇଚ୍ଛା ଥିଲା । ଦେଶ ସେତେବେଳେ ପରାଧୀନ ଥିଲା । ପରିସ୍ଥିତି ଏଭଳି ଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ପିଲାଦିନର ସେହି ସ୍ୱପ୍ନ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଯାଇଥିଲା । ସମୟ ସହ ୱିଟଠଲାଚାର୍ଯ୍ୟ ଅଧ୍ୟାପକ ହେଲେ । ସେ ତେଲୁଗୁ ଭାଷାର ଗଭୀର ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ ଏବଂ ସେହି ଭାଷାରେ ହିଁ ଅନେକ ସାହିତ୍ୟିକ କୃତି ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ୬-୭ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ସେ ପୁଣିଥରେ ନିଜର ସେହି ସ୍ୱପ୍ନକୁ ସାକାର କରିବାରେ ଲାଗିପଡ଼ିଲେ । ସେ ନିଜ ବହିରୁ ହିଁ ପାଠାଗାରର ଶୁଭାରମ୍ଭ କଲେ । ନିଜର ସାରା ଜୀବନର ଉପାର୍ଜିତ ଧନକୁ ସେଥିରେ ଲଗାଇଦେଲେ । ଧିରେ ଧିରେ ଲୋକ ଏହା ସହ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ହୋଇ ଚାଲିଲେ ଏବଂ ଯୋଗଦାନ କଲେ । ୟଦାଦ୍ରି-ଭୁବନାଗିରି ଜିଲ୍ଲାର ରମନ୍ନାପେଟ୍ ମଣ୍ଡଳର ଏହି ପାଠାଗାରରେ ଏବେ ପ୍ରାୟଃ ଦୁଇ ଲକ୍ଷ ବହି ରହିଛି । ୱିଟଠଲାଚାର୍ଯ୍ୟ କହନ୍ତି ଯେ, ପାଠପଢ଼ା ସମୟରେ ତାଙ୍କୁ ଯେଉଁ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଲା ତାହା ଯେମିତି ଅନ୍ୟ କାହାକୁ ହେବାକୁ ନ ପଡ଼େ । ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଏହାର ଲାଭ ମିଳୁଥିବା ଦେଖି ଆଜି ତାଙ୍କୁ ବହୁତ ଖୁସି ଲାଗୁଛି । ତାଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରୁ ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ଅନେକ ଗାଁର ଲୋକ ମଧ୍ୟ ପାଠାଗାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଲାଗିଛନ୍ତି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ପୁସ୍ତକ କେବଳ ଜ୍ଞାନ ଦିଏ ନାହିଁ, ବରଂ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱରେ ସଂସ୍କାର ଆଣେ, ଜୀବନକୁ ମଧ୍ୟ ଗଢ଼େ । ବହି ପଢ଼ିବାର ଆଗ୍ରହ ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ସନ୍ତୋଷ ଦିଏ । ଆଜିକାଲି ମୁଁ ଦେଖୁଛି ଯେ ଲୋକେ ବହୁତ ଗର୍ବର ସହ କହୁଛନ୍ତି ଏ ବର୍ଷ ମୁଁ ଏତିକି ବହି ପଢ଼ିଛି । ଆଗକୁ ମୋର ଏସବୁ ବହି ପଢ଼ିବାର ଅଛି । ଏହା ଏକ ଉତ୍ତମ ଧାରା, ଯାହାକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇବା ଉଚିତ । ମୁଁ ମଧ୍ୟ ‘ମନ୍ କୀ ବାତ୍’ର ଶ୍ରୋତାମାନଙ୍କୁ କହିବି ଯେ ଏ ବର୍ଷ ଆପଣଙ୍କ ମନପସନ୍ଦର ପାଂଚଟି ପୁସ୍ତକ ବିଷୟରେ ମୋତେ ଜଣାନ୍ତୁ । ଏହିପରି ଭାବେ ଆପଣ ୨୦୨୨ରେ ଅନ୍ୟ ପାଠକଙ୍କୁ ଭଲ ପୁସ୍ତକ ବାଛିବାରେ ମଧ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବେ । ଯେଉଁ ସମୟରେ ଆମର ସ୍କ୍ରିନ୍ ଟାଇମ୍ ବଢ଼ୁଛି, ସେତେବେଳେ ପୁସ୍ତକ ପଠନକୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଲୋକପ୍ରିୟ କରିବା ପାଇଁ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମିଳିମିଶି ପ୍ରୟାସ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ନିକଟରେ ଏକ ମଜାଦାର ପ୍ରୟାସ ଆଡ଼କୁ ମୋର ଦୃଷ୍ଟି ପଡ଼ିଲା । ଏହା ଆମର ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକୁ କେବଳ ଭାରତରେ ନୁହେଁ, ବରଂ ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀରେ ଲୋକପ୍ରିୟ କରିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା । ପୁଣେରେ ଭଣ୍ଡାରକର ପ୍ରାଚ୍ୟ ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ନାମକ ଏକ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି । ଏହି ସଂସ୍ଥା ଅନ୍ୟ ଦେଶର ଲୋକଙ୍କୁ ମହାଭାରତର ମହତ୍ୱ ସହିତ ପରିଚିତ କରାଇବା ପାଇଁ ଅନଲାଇନ୍ କୋର୍ସ ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ଆପଣ ଜାଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବେ ଯେ ଏହି କୋର୍ସ ଏବେ ହିଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି; କିନ୍ତୁ ଏଥିରେ ଯେଉଁ ବିଷୟ ପଢ଼ାଯାଏ ତାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଶତାଧିକ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ । ଯେତେବେଳେ ଏହି ସଂସ୍ଥା ଏଥିସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ କୋର୍ସ ଆରମ୍ଭ କଲା, ଲୋକେ ଖୁବ୍ ଭଲଭାବେ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ମୁଁ ଏହି ଚମତ୍କାର ଉଦ୍ୟମ କଥା ଏଇଥିପାଇଁ ଚର୍ଚା କରୁଛି, ଯେପରିକି ଲୋକେ ଜାଣନ୍ତୁ ଯେ ଆମ ପରମ୍ପରାର ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟକୁ କେଉଁଭଳି ଭାବେ ଆଧୁନିକ ଶୈଳୀରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଉଛି । ସାତଦରିଆ ସେପାରିରେ ଥିବା ଲୋକଙ୍କ ନିକଟରେ ଏହାର ଲାଭ କିଭଳି ପହଂଚୁଛି, ସେଥିପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସୃଜନଶୀଳ ଉପାୟ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଆଜି ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀରେ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ବଢ଼ୁଛି । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦେଶର ଲୋକ କେବଳ ଆମ ସଂସ୍କୃତି ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ଉତ୍ସୁକ ହେଉନାହାନ୍ତି, ବରଂ ତା’ର ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ମଧ୍ୟ ଯୋଗଦାନ ଦେଉଛନ୍ତି । ଏମିତି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ହେଉଛନ୍ତି ସର୍ବିଆର ଗବେଷକ ଡ. ମୋମିର୍ ନିକିଚ୍ । ସେ ଏକ ଦ୍ୱିଭାଷୀ ସଂସ୍କୃତ-ସର୍ବିଆନ ଶବ୍ଦକୋଷ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ଶବ୍ଦକୋଷରେ ସାମିଲ୍ କରାଯାଇଥିବା ସଂସ୍କୃତର ୭୦ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଶବ୍ଦର ସର୍ବିଆନ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କରାଯାଇଛି । ଆପଣଙ୍କୁ ଏହାଜାଣି ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଭଲ ଲାଗିବ ଯେ ଡ. ନିକିଚ ୭୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷା ଶିଖିଛନ୍ତି । ସେ କହନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କୁ ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ରଚନା ପଢ଼ି ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ମିଳିଲା । ସେହିପରି ଏକ ଉଦାହରଣ ହେଉଛି ମଙ୍ଗୋଲିଆର ୯୩ ବର୍ଷର ପ୍ରଫେସର ଜେ. ଗେନ୍ଦେଧରମ୍ । ବିଗତ ୪ ଦଶନ୍ଧିରେ ସେ ଭାରତର ପ୍ରାୟ ୪୦ ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥ, ମହାକାବ୍ୟ ଓ ରଚନାଗୁଡ଼ିକର ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କରିଛନ୍ତି । ଆମ ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ଏହିପରି ଉତ୍ସାହର ସହିତ ବହୁତ ଲୋକ କାମ କରୁଛନ୍ତି । ମୋତେ ଗୋଆର ସାଗର ମୁଲେ ଜୀଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାର ସୁଯୋଗ ମିଳିଛି, ଯିଏ ଶହଶହ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ‘କାଭି’ ଚିତ୍ରକଳାକୁ ବଂଚାଇବା ଚେଷ୍ଟାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ‘କାଭି’ ଚିତ୍ରକଳା ଭାରତର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସକୁ ନିଜ ଭିତରେ ଧରିରଖିଥାଏ । ପ୍ରକୃତରେ, ‘କାଭ’ ଅର୍ଥ ଲାଲ ମାଟି । ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଏହି କଳାରେ ଲାଲ୍ ମାଟିର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଥିଲା । ଗୋଆରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜମାନଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ସେଠାରୁ ପଳାୟନ କରିଥିବା ଲୋକେ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ଲୋକଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ଅଦ୍ଭୁତ ଚିତ୍ରକଳା ସହ ପରିଚୟ କରାଇଥିଲେ । ସମୟାନ୍ତରରେ ଏହି ଚିତ୍ରକଳା ବିଲୁପ୍ତ ହେବାକୁ ବସିଛି । କିନ୍ତୁ ସାଗର ମୁଲେ ଜୀ ଏହି କଳାରେ ନୂତନ ଜୀବନ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଏହି ଉଦ୍ୟମକୁ ବହୁ ପ୍ରଶଂସା ମଧ୍ୟ ମିଳୁଛି । ବନ୍ଧୁଗଣ, ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା, ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ପଦକ୍ଷେପ ମଧ୍ୟ ଆମର ସମୃଦ୍ଧ କଳାର ସଂରକ୍ଷଣରେ ବହୁତ ବଡ଼ ଯୋଗଦାନ ଦେଇପାରିବ । ଯଦି ଆମ ଦେଶର ଲୋକେ ପଣ କରିବେ, ତା’ହେଲେ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଆମର ପ୍ରାଚୀନ କଳାକୁ ସଜାଇବା, ସୁନ୍ଦର କରିବା ଓ ବଂଚାଇବାର ଉତ୍ସାହ ଏକ ଜନଆନ୍ଦୋଳନର ରୂପ ନେଇପାରିବ । ମୁଁ ଏଇଠି ଅଳ୍ପ କେତେକ ଉଦ୍ୟମ ସମ୍ପର୍କରେ କହିଲି । ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏହିପରି ଅନେକ ପ୍ରୟାସ ହେଉଛି । ଆପଣ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ନମୋ ଆପ୍ ଜରିଆରେ ମୋତେ ନିଶ୍ଚୟ ଜଣାନ୍ତୁ ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ଲୋକେ ବର୍ଷସାରା ଏକ ନିଆରା ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଛନ୍ତି ଆଉ ତା’ ନାଁ ରଖିଛନ୍ତି “ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ଏୟାର୍ଗନ୍ ସରେଣ୍ଡର୍ ଅଭିଯାନ” । ଏହି ଅଭିଯାନରେ, ଲୋକେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାରେ ନିଜ ନିଜର ଏୟାର୍ଗନ୍ ସମର୍ପଣ କରୁଛନ୍ତି- ଜାଣନ୍ତି କାହିଁକି ? ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ପକ୍ଷୀଙ୍କର ମନଇଚ୍ଛା ଶିକାର ଯେପରି ବନ୍ଦ ହୋଇପାରିବ । ବନ୍ଧୁଗଣ, ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ୫୦୦ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀଙ୍କ ବାସସ୍ଥାନ ଅଟେ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏପରି କେତେକ ବିରଳ ଦେଶୀ ପ୍ରଜାତି ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି, ଯାହା ପୃଥିବୀର ଅନ୍ୟ କେଉଁଠି ଦେଖିବାକୁ ମିଳନ୍ତିନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଏବେ ଜଙ୍ଗଲରେ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କମ୍ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଏହାକୁ ସୁଧାରିବା ପାଇଁ ହିଁ ଏବେ ଏହି ଏୟାର୍ଗନ ସରେଣ୍ଡର୍ ଅଭିଯାନ ଚାଲିଛି । ଗତ କେତେମାସ ଭିତରେ ପାହାଡ଼ରୁ ସମତଳ ଅଂଚଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଗୋଟିଏ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଯାଏ, ରାଜ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଚଳର ଲୋକ ଏହାକୁ ଖୋଲା ହୃଦୟରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଅରୁଣାଚଳର ଲୋକେ ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୬୦୦ରୁ ଅଧିକ ଏୟାରଗନ ସମର୍ପଣ କରିସାରିଛନ୍ତି । ମୁଁ ଅରୁଣାଚଳର ଲୋକଙ୍କୁ ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରଶଂସା କରୁଛି, ସେମାନଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି । 

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ଆପଣମାନଙ୍କ ପାଖରୁ ୨୦୨୨ ସମ୍ପର୍କରେ ବହୁତଗୁଡ଼ାଏ ବାର୍ତ୍ତା ଓ ପରାମର୍ଶ ଆସିଛି । ଗୋଟିଏ କଥା ସବୁଥର ପରି ଏଥର ମଧ୍ୟ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତାରେ ରହିଛି । ଏହା ହେଉଛି ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ କଥା । ସ୍ୱଚ୍ଛତାର ଏହି ସଙ୍କଳ୍ପ ଅନୁଶାସନ ଦ୍ୱାରା, ସଚେତନତା ଦ୍ୱାରା ଓ ସମର୍ପଣ ଦ୍ୱାରା ହିଁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ । ଆମେ ଏନସିସି କ୍ୟାଡେଟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିବା ପୁନୀତ ସାଗର ଅଭିଯାନରେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଝଲକ ଦେଖିପାରିବା । ଏହି ଅଭିଯାନରେ ୩୦ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଏନସିସି କ୍ୟାଡେଟ ସାମିଲ୍ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏନସିସିର ଏହି କ୍ୟାଡେଟମାନେ ସମୁଦ୍ର ବେଳାଭୂଇଁର ସଫେଇ କରିଛନ୍ତି, ସେଠାରୁ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଆବର୍ଜନା ହଟାଇ ତା’ର ପୁନଃଚକ୍ରଣ ପାଇଁ ଜମା କରିଛନ୍ତି । ଆମର ବେଳାଭୂମି, ଆମର ପାହାଡ଼, ଏସବୁ ସେତେବେଳେ ହିଁ ଭ୍ରମଣଯୋଗ୍ୟ ହୁଏ, ଯେତେବେଳେ ଏହା ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ଥାଏ । ବହୁତ ଲୋକ ଜୀବନସାରା କୌଣସି ଜାଗାକୁ ଯିବାକୁ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ସେଠିକୁ ଯାଆନ୍ତି, ଜାଣତ ଅଜାଣତରେ ସେଠାରେ ଆବର୍ଜନା ପକାଇ ଫେରିଆସନ୍ତି । ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶବାସୀଙ୍କର ଦାୟିତ୍ୱ ଯେ ଯେଉଁ ସ୍ଥାନ ଆମକୁ ଏତେ ଖୁସି ଦେଉଛି, ତାକୁ ଆମେ ଅପରିଷ୍କାର କରିବା ନାହିଁ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ମୋତେ ‘ସାଫ୍ୱାଟର୍’ ନାମକ ଏକ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ମିଳିଛି, ଯାହାକୁ କେତେକ ଯୁବକ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି । କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତା ଏବଂ ଇଂଟରନେଟ୍ ସହାୟତାରେ ଏହି ଆପ୍ ଲୋକଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଅଂଚଳରେ ମିଳୁଥିବା ପାଣିର ଶୁଦ୍ଧତା ଓ ମାନ ସମ୍ପର୍କରେ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବ । ଏହା ସ୍ୱଚ୍ଛତାର ହିଁ ଏକ ପରବର୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟ । ଲୋକଙ୍କର ସ୍ୱଚ୍ଛ ଓ ସୁସ୍ଥ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଏହି ଷ୍ଟାର୍ଟଅପର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଦେଖି ଏହାକୁ ଏକ ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ଆୱାର୍ଡ ମଧ୍ୟ ମିଳିଛି । 

ବନ୍ଧୁଗଣ, ‘ଏକ୍ କଦମ୍ ସ୍ୱଚ୍ଛତା କୀ ଓର୍’ ଏହି ପ୍ରୟାସରେ ସଂସ୍ଥା ହେଉ ବା ସରକାର, ସମସ୍ତଙ୍କର ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି । ଆପଣ ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ଆଗେ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ପୁରୁଣା ଫାଇଲ୍ ଓ କାଗଜପତ୍ର କେମିତି ଗଦାହୋଇ ରହୁଥିଲା । ଯେବେଠୁ ସରକାର ପୁରୁଣା କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀକୁ ବଦଳାଇବା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି, ଏହି ଫାଇଲ୍ ଓ କାଗଜପତ୍ର ଡିଜିଟାଇଜ୍ ହୋଇ କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ଫୋଲ୍ଡର୍ ଭିତରେ ରହିଯାଉଛି । ଯେତେ ପୁରୁଣା ଓ ବାକିଆ ଜିନିଷ ଅଛି, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ହଟାଇବା ପାଇଁ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଓ ବିଭାଗଗୁଡ଼ିକରେ ବିଶେଷ ଅଭିଯାନ ମଧ୍ୟ ଚଳାଯାଉଛି । ଏହି ଅଭିଯାନରୁ କେତେକ ବଡ଼ ମଜାଦାର କଥା ହୋଇଛି । ଡାକ ବିଭାଗରେ ଯେତେବେଳେ ଏହି ସଫେଇ ଅଭିଯାନ କରାଗଲା, ସେଠିକାର ଜଙ୍କ୍ୟାର୍ଡ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଖାଲି ହୋଇଗଲା । ଏବେ ଏହି ଜଙ୍କ୍ୟାର୍ଡକୁ କୋର୍ଟୟାର୍ଡ ଏବଂ କ୍ୟାଫେଟେରିଆ ରୂପରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି । ଆଉ ଏକ ଜଙ୍କ୍ୟାର୍ଡ ଦୁଇଚକିଆ ଯାନ ପାଇଁ ପାର୍କିଂ ସ୍ପେସ୍ ହୋଇଯାଇଛି । ଏହିପରି ଭାବେ ପରିବେଶ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ନିଜର ଖାଲି ହୋଇଥିବା ଜଙ୍କ୍ୟାର୍ଡକୁ ୱେଲନେସ୍ ସେଂଟରରେ ପରିଣତ କରିଛି । ସହରୀ କାର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ତ ଏକ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଏଟିଏମ୍ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରିଛି । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଲୋକେ ଆବର୍ଜନା ଦିଅନ୍ତୁ ଓ ତା’ ବଦଳରେ ଟଙ୍କା ନେଇଯାଆନ୍ତୁ । ବେସାମରିକ ବିମାନ ପରିବହନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ବିଭାଗ ଗଛରୁ ଝଡ଼ିପଡ଼ିଥିବା ଶୁଖିଲା ପତ୍ର ଓ ଜୈବିକ ଆବର୍ଜନାରେ ଜୈବିକ ସାର ତିଆରି କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ଏହି ବିଭାଗ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିବା କାଗଜରେ ଷ୍ଟେସନାରୀ ଜିନିଷ ତିଆରି କରୁଛି । ଆମର ସରକାରୀ ବିଭାଗ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଭଳି ବିଷୟରେ ଏତେ ସୃଜନଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ -କିଛିବର୍ଷ ଆଗରୁ କେହି ଏକଥା ବିଶ୍ୱାସ କରିପାରୁ ନ ଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଆଜି ଏହା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅଂଶ ପାଲଟିବାକୁ ଯାଉଛି । ଏହାହିଁ ତ ଦେଶର ନୂଆ ଭାବନା, ଯାହାର ନେତୃତ୍ୱ ସମସ୍ତ ଦେଶବାସୀ ମିଳିମିଶି କରୁଛନ୍ତି । 

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ‘ମନ୍ କୀ ବାତ୍’ରେ ଏଥର ମଧ୍ୟ ଆମେ ଅନେକ ବିଷୟରେ କଥା ହେଲେ । ସବୁଥର ପରି, ମାସକ ପରେ, ଆମେ ପୁଣି ଭେଟହେବା, କିନ୍ତୁ ୨୦୨୨ରେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ନୂଆ ଆରମ୍ଭ ନିଜର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଚିହ୍ନିବା ପାଇଁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଆଣିଥାଏ । ଯେଉଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ଆମେ ପୂର୍ବରୁ କଳ୍ପନା ମଧ୍ୟ କରୁନଥିଲୁ, ଆଜି ଦେଶ ସେଥିପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରୁଛି । ଆମର ଏଇଠି କୁହାଯାଇଛି -

କ୍ଷଣଶଃ କଣଶଶ୍ଚୈବ, ବିଦ୍ୟାମ୍ ଅର୍ଥଂ ଚ ସାଧୟେତ୍ ।

କ୍ଷଣେ ନଷ୍ଟେ କୁତୋ ବିଦ୍ୟା, କଣେ ନଷ୍ଟେ କୁତୋ ଧନମ୍ । ।

ଅର୍ଥାତ, ଯେତେବେଳେ ଆମକୁ ବିଦ୍ୟା ଅର୍ଜନ କରିବାର ଅଛି, କିଛି ନୂଆ ଶିଖିବାର ଅଛି, କରିବାର ଅଛି, ସେତେବେଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ସଦୁପଯୋଗ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ଯେତେବେଳେ ଆମକୁ ଧନ ଅର୍ଜନ କରିବାର ଅଛି, ଅର୍ଥାତ ଉନ୍ନତି-ପ୍ରଗତି କରିବାର ଅଛି ସେତେବେଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କଣିକାକୁ, ଅର୍ଥାତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମ୍ବଳର ସମୁଚିତ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ । କାରଣ, ସମୟ ନଷ୍ଟ ହେଲେ ବିଦ୍ୟା ଓ ଜ୍ଞାନ ଚାଲିଯାଏ ଏବଂ କଣିକା ନଷ୍ଟ ହେଲେ ଧନ ଓ ପ୍ରଗତିର ରାସ୍ତା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ । ଏ କଥା ସମସ୍ତ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଅଟେ । ଆମକୁ କେତେକଥା ଶିଖିବାର ଅଛି, ନୂଆ ନୂଆ ଉଦ୍ଭାବନ କରିବାର ଅଛି, ନୂଆ ନୂଆ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ହାସଲ କରିବାର ଅଛି, ସେଥିପାଇଁ ଆମକୁ ଗୋଟିଏ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ବି ନଷ୍ଟ ନ କରି କାମରେ ଲାଗିବାକୁ ହେବ । ଆମକୁ ଦେଶର ବିକାଶକୁ ନୂଆ ଉଚ୍ଚତାକୁ ନେଇଯିବାକୁ ପଡ଼ିବ, ସେଥିପାଇଁ ଆମକୁ ଆମର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମ୍ବଳର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଯୋଗ କରିବାକୁ ହେବ । ଏହା ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରେ, ଆତ୍ମନିର୍ଭର ଭାରତର ମଧ୍ୟ ମନ୍ତ୍ର, କାହିଁକି ନା, ଆମେ ଯେତେବେଳେ ନିଜର ସମ୍ବଳର ଠିକ୍ ବିନିଯୋଗ କରିବା, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟର୍ଥ ହେବାକୁ ଦେବାନାହିଁ, ସେତେବେଳେ ହିଁ ତ ଆମେ ଲୋକାଲର ଶକ୍ତିକୁ ଚିହ୍ନିବା, ସେତେବେଳେ ହିଁ ତ ଦେଶ ଆତ୍ମନିର୍ଭର ହେବ । ସେଥିପାଇଁ, ଆସନ୍ତୁ ଆମେ ପୁନର୍ବାର ସଙ୍କଳ୍ପ ନେବା- ବଡ଼ ଚିନ୍ତା କରିବା, ବଡ଼ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖିବା ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ପାଇଁ ମନପ୍ରାଣ ଢାଳିଦେବା ଏବଂ ଆମର ସ୍ୱପ୍ନ କେବଳ ଆମ ଭିତରେ ହିଁ ସୀମିତ ହେବନାହିଁ । ଆମର ସ୍ୱପ୍ନ ଏପରି ହେବ ଯାହା ସହିତ ଆମର ସମାଜ ଓ ଦେଶର ବିକାଶ ଜଡ଼ିତ ହେବ, ଆମର ପ୍ରଗତିରେ ଦେଶର ପ୍ରଗତିର ରାସ୍ତା ଖୋଲିବ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ନଷ୍ଟ ନ କରି, ଗୋଟିଏ କଣିକା ନଷ୍ଟ ନକରି ଏଥିପାଇଁ ଆମକୁ ଆଜି ହିଁ କାମରେ ଲାଗିବାକୁ ହେବ । ମୋର ପୂରା ବିଶ୍ୱାସ ଯେ ଏହି ସଙ୍କଳ୍ପ ସହିତ ଆଗାମୀ ବର୍ଷରେ ଦେଶ ଅଗ୍ରସର ହେବ, ଏବଂ ୨୦୨୨, ଏକ ନୂଆ ଭାରତ ନିର୍ମାଣର ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣିମ ପୃଷ୍ଠା ସାଜିବ । ଏହି ବିଶ୍ୱାସ ସହ, ଆପଣ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ୨୦୨୨ ପାଇଁ ବହୁତ ଶୁଭକାମନା । ବହୁତ ବହୁତ ଧନ୍ୟବାଦ ।

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Explore More
ଶ୍ରୀରାମ ଜନ୍ମଭୂମି ମନ୍ଦିର ଧ୍ଵଜାରୋହଣ ସମାରୋହରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣ

ଲୋକପ୍ରିୟ ଅଭିଭାଷଣ

ଶ୍ରୀରାମ ଜନ୍ମଭୂମି ମନ୍ଦିର ଧ୍ଵଜାରୋହଣ ସମାରୋହରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣ
'Will walk shoulder to shoulder': PM Modi pushes 'Make in India, Partner with India' at Russia-India forum

Media Coverage

'Will walk shoulder to shoulder': PM Modi pushes 'Make in India, Partner with India' at Russia-India forum
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM’s address at the Hindustan Times Leadership Summit
December 06, 2025
India is brimming with confidence: PM
In a world of slowdown, mistrust and fragmentation, India brings growth, trust and acts as a bridge-builder: PM
Today, India is becoming the key growth engine of the global economy: PM
India's Nari Shakti is doing wonders, Our daughters are excelling in every field today: PM
Our pace is constant, Our direction is consistent, Our intent is always Nation First: PM
Every sector today is shedding the old colonial mindset and aiming for new achievements with pride: PM

आप सभी को नमस्कार।

यहां हिंदुस्तान टाइम्स समिट में देश-विदेश से अनेक गणमान्य अतिथि उपस्थित हैं। मैं आयोजकों और जितने साथियों ने अपने विचार रखें, आप सभी का अभिनंदन करता हूं। अभी शोभना जी ने दो बातें बताई, जिसको मैंने नोटिस किया, एक तो उन्होंने कहा कि मोदी जी पिछली बार आए थे, तो ये सुझाव दिया था। इस देश में मीडिया हाउस को काम बताने की हिम्मत कोई नहीं कर सकता। लेकिन मैंने की थी, और मेरे लिए खुशी की बात है कि शोभना जी और उनकी टीम ने बड़े चाव से इस काम को किया। और देश को, जब मैं अभी प्रदर्शनी देखके आया, मैं सबसे आग्रह करूंगा कि इसको जरूर देखिए। इन फोटोग्राफर साथियों ने इस, पल को ऐसे पकड़ा है कि पल को अमर बना दिया है। दूसरी बात उन्होंने कही और वो भी जरा मैं शब्दों को जैसे मैं समझ रहा हूं, उन्होंने कहा कि आप आगे भी, एक तो ये कह सकती थी, कि आप आगे भी देश की सेवा करते रहिए, लेकिन हिंदुस्तान टाइम्स ये कहे, आप आगे भी ऐसे ही सेवा करते रहिए, मैं इसके लिए भी विशेष रूप से आभार व्यक्त करता हूं।

साथियों,

इस बार समिट की थीम है- Transforming Tomorrow. मैं समझता हूं जिस हिंदुस्तान अखबार का 101 साल का इतिहास है, जिस अखबार पर महात्मा गांधी जी, मदन मोहन मालवीय जी, घनश्यामदास बिड़ला जी, ऐसे अनगिनत महापुरूषों का आशीर्वाद रहा, वो अखबार जब Transforming Tomorrow की चर्चा करता है, तो देश को ये भरोसा मिलता है कि भारत में हो रहा परिवर्तन केवल संभावनाओं की बात नहीं है, बल्कि ये बदलते हुए जीवन, बदलती हुई सोच और बदलती हुई दिशा की सच्ची गाथा है।

साथियों,

आज हमारे संविधान के मुख्य शिल्पी, डॉक्टर बाबा साहेब आंबेडकर जी का महापरिनिर्वाण दिवस भी है। मैं सभी भारतीयों की तरफ से उन्हें श्रद्धांजलि अर्पित करता हूं।

Friends,

आज हम उस मुकाम पर खड़े हैं, जब 21वीं सदी का एक चौथाई हिस्सा बीत चुका है। इन 25 सालों में दुनिया ने कई उतार-चढ़ाव देखे हैं। फाइनेंशियल क्राइसिस देखी हैं, ग्लोबल पेंडेमिक देखी हैं, टेक्नोलॉजी से जुड़े डिसरप्शन्स देखे हैं, हमने बिखरती हुई दुनिया भी देखी है, Wars भी देख रहे हैं। ये सारी स्थितियां किसी न किसी रूप में दुनिया को चैलेंज कर रही हैं। आज दुनिया अनिश्चितताओं से भरी हुई है। लेकिन अनिश्चितताओं से भरे इस दौर में हमारा भारत एक अलग ही लीग में दिख रहा है, भारत आत्मविश्वास से भरा हुआ है। जब दुनिया में slowdown की बात होती है, तब भारत growth की कहानी लिखता है। जब दुनिया में trust का crisis दिखता है, तब भारत trust का pillar बन रहा है। जब दुनिया fragmentation की तरफ जा रही है, तब भारत bridge-builder बन रहा है।

साथियों,

अभी कुछ दिन पहले भारत में Quarter-2 के जीडीपी फिगर्स आए हैं। Eight परसेंट से ज्यादा की ग्रोथ रेट हमारी प्रगति की नई गति का प्रतिबिंब है।

साथियों,

ये एक सिर्फ नंबर नहीं है, ये strong macro-economic signal है। ये संदेश है कि भारत आज ग्लोबल इकोनॉमी का ग्रोथ ड्राइवर बन रहा है। और हमारे ये आंकड़े तब हैं, जब ग्लोबल ग्रोथ 3 प्रतिशत के आसपास है। G-7 की इकोनमीज औसतन डेढ़ परसेंट के आसपास हैं, 1.5 परसेंट। इन परिस्थितियों में भारत high growth और low inflation का मॉडल बना हुआ है। एक समय था, जब हमारे देश में खास करके इकोनॉमिस्ट high Inflation को लेकर चिंता जताते थे। आज वही Inflation Low होने की बात करते हैं।

साथियों,

भारत की ये उपलब्धियां सामान्य बात नहीं है। ये सिर्फ आंकड़ों की बात नहीं है, ये एक फंडामेंटल चेंज है, जो बीते दशक में भारत लेकर आया है। ये फंडामेंटल चेंज रज़ीलियन्स का है, ये चेंज समस्याओं के समाधान की प्रवृत्ति का है, ये चेंज आशंकाओं के बादलों को हटाकर, आकांक्षाओं के विस्तार का है, और इसी वजह से आज का भारत खुद भी ट्रांसफॉर्म हो रहा है, और आने वाले कल को भी ट्रांसफॉर्म कर रहा है।

साथियों,

आज जब हम यहां transforming tomorrow की चर्चा कर रहे हैं, हमें ये भी समझना होगा कि ट्रांसफॉर्मेशन का जो विश्वास पैदा हुआ है, उसका आधार वर्तमान में हो रहे कार्यों की, आज हो रहे कार्यों की एक मजबूत नींव है। आज के Reform और आज की Performance, हमारे कल के Transformation का रास्ता बना रहे हैं। मैं आपको एक उदाहरण दूंगा कि हम किस सोच के साथ काम कर रहे हैं।

साथियों,

आप भी जानते हैं कि भारत के सामर्थ्य का एक बड़ा हिस्सा एक लंबे समय तक untapped रहा है। जब देश के इस untapped potential को ज्यादा से ज्यादा अवसर मिलेंगे, जब वो पूरी ऊर्जा के साथ, बिना किसी रुकावट के देश के विकास में भागीदार बनेंगे, तो देश का कायाकल्प होना तय है। आप सोचिए, हमारा पूर्वी भारत, हमारा नॉर्थ ईस्ट, हमारे गांव, हमारे टीयर टू और टीय़र थ्री सिटीज, हमारे देश की नारीशक्ति, भारत की इनोवेटिव यूथ पावर, भारत की सामुद्रिक शक्ति, ब्लू इकोनॉमी, भारत का स्पेस सेक्टर, कितना कुछ है, जिसके फुल पोटेंशियल का इस्तेमाल पहले के दशकों में हो ही नहीं पाया। अब आज भारत इन Untapped पोटेंशियल को Tap करने के विजन के साथ आगे बढ़ रहा है। आज पूर्वी भारत में आधुनिक इंफ्रास्ट्रक्चर, कनेक्टिविटी और इंडस्ट्री पर अभूतपूर्व निवेश हो रहा है। आज हमारे गांव, हमारे छोटे शहर भी आधुनिक सुविधाओं से लैस हो रहे हैं। हमारे छोटे शहर, Startups और MSMEs के नए केंद्र बन रहे हैं। हमारे गाँवों में किसान FPO बनाकर सीधे market से जुड़ें, और कुछ तो FPO’s ग्लोबल मार्केट से जुड़ रहे हैं।

साथियों,

भारत की नारीशक्ति तो आज कमाल कर रही हैं। हमारी बेटियां आज हर फील्ड में छा रही हैं। ये ट्रांसफॉर्मेशन अब सिर्फ महिला सशक्तिकरण तक सीमित नहीं है, ये समाज की सोच और सामर्थ्य, दोनों को transform कर रहा है।

साथियों,

जब नए अवसर बनते हैं, जब रुकावटें हटती हैं, तो आसमान में उड़ने के लिए नए पंख भी लग जाते हैं। इसका एक उदाहरण भारत का स्पेस सेक्टर भी है। पहले स्पेस सेक्टर सरकारी नियंत्रण में ही था। लेकिन हमने स्पेस सेक्टर में रिफॉर्म किया, उसे प्राइवेट सेक्टर के लिए Open किया, और इसके नतीजे आज देश देख रहा है। अभी 10-11 दिन पहले मैंने हैदराबाद में Skyroot के Infinity Campus का उद्घाटन किया है। Skyroot भारत की प्राइवेट स्पेस कंपनी है। ये कंपनी हर महीने एक रॉकेट बनाने की क्षमता पर काम कर रही है। ये कंपनी, flight-ready विक्रम-वन बना रही है। सरकार ने प्लेटफॉर्म दिया, और भारत का नौजवान उस पर नया भविष्य बना रहा है, और यही तो असली ट्रांसफॉर्मेशन है।

साथियों,

भारत में आए एक और बदलाव की चर्चा मैं यहां करना ज़रूरी समझता हूं। एक समय था, जब भारत में रिफॉर्म्स, रिएक्शनरी होते थे। यानि बड़े निर्णयों के पीछे या तो कोई राजनीतिक स्वार्थ होता था या फिर किसी क्राइसिस को मैनेज करना होता था। लेकिन आज नेशनल गोल्स को देखते हुए रिफॉर्म्स होते हैं, टारगेट तय है। आप देखिए, देश के हर सेक्टर में कुछ ना कुछ बेहतर हो रहा है, हमारी गति Constant है, हमारी Direction Consistent है, और हमारा intent, Nation First का है। 2025 का तो ये पूरा साल ऐसे ही रिफॉर्म्स का साल रहा है। सबसे बड़ा रिफॉर्म नेक्स्ट जेनरेशन जीएसटी का था। और इन रिफॉर्म्स का असर क्या हुआ, वो सारे देश ने देखा है। इसी साल डायरेक्ट टैक्स सिस्टम में भी बहुत बड़ा रिफॉर्म हुआ है। 12 लाख रुपए तक की इनकम पर ज़ीरो टैक्स, ये एक ऐसा कदम रहा, जिसके बारे में एक दशक पहले तक सोचना भी असंभव था।

साथियों,

Reform के इसी सिलसिले को आगे बढ़ाते हुए, अभी तीन-चार दिन पहले ही Small Company की डेफिनीशन में बदलाव किया गया है। इससे हजारों कंपनियाँ अब आसान नियमों, तेज़ प्रक्रियाओं और बेहतर सुविधाओं के दायरे में आ गई हैं। हमने करीब 200 प्रोडक्ट कैटगरीज़ को mandatory क्वालिटी कंट्रोल ऑर्डर से बाहर भी कर दिया गया है।

साथियों,

आज के भारत की ये यात्रा, सिर्फ विकास की नहीं है। ये सोच में बदलाव की भी यात्रा है, ये मनोवैज्ञानिक पुनर्जागरण, साइकोलॉजिकल रेनसां की भी यात्रा है। आप भी जानते हैं, कोई भी देश बिना आत्मविश्वास के आगे नहीं बढ़ सकता। दुर्भाग्य से लंबी गुलामी ने भारत के इसी आत्मविश्वास को हिला दिया था। और इसकी वजह थी, गुलामी की मानसिकता। गुलामी की ये मानसिकता, विकसित भारत के लक्ष्य की प्राप्ति में एक बहुत बड़ी रुकावट है। और इसलिए, आज का भारत गुलामी की मानसिकता से मुक्ति पाने के लिए काम कर रहा है।

साथियों,

अंग्रेज़ों को अच्छी तरह से पता था कि भारत पर लंबे समय तक राज करना है, तो उन्हें भारतीयों से उनके आत्मविश्वास को छीनना होगा, भारतीयों में हीन भावना का संचार करना होगा। और उस दौर में अंग्रेजों ने यही किया भी। इसलिए, भारतीय पारिवारिक संरचना को दकियानूसी बताया गया, भारतीय पोशाक को Unprofessional करार दिया गया, भारतीय त्योहार-संस्कृति को Irrational कहा गया, योग-आयुर्वेद को Unscientific बता दिया गया, भारतीय अविष्कारों का उपहास उड़ाया गया और ये बातें कई-कई दशकों तक लगातार दोहराई गई, पीढ़ी दर पीढ़ी ये चलता गया, वही पढ़ा, वही पढ़ाया गया। और ऐसे ही भारतीयों का आत्मविश्वास चकनाचूर हो गया।

साथियों,

गुलामी की इस मानसिकता का कितना व्यापक असर हुआ है, मैं इसके कुछ उदाहरण आपको देना चाहता हूं। आज भारत, दुनिया की सबसे तेज़ी से ग्रो करने वाली मेजर इकॉनॉमी है, कोई भारत को ग्लोबल ग्रोथ इंजन बताता है, कोई, Global powerhouse कहता है, एक से बढ़कर एक बातें आज हो रही हैं।

लेकिन साथियों,

आज भारत की जो तेज़ ग्रोथ हो रही है, क्या कहीं पर आपने पढ़ा? क्या कहीं पर आपने सुना? इसको कोई, हिंदू रेट ऑफ ग्रोथ कहता है क्या? दुनिया की तेज इकॉनमी, तेज ग्रोथ, कोई कहता है क्या? हिंदू रेट ऑफ ग्रोथ कब कहा गया? जब भारत, दो-तीन परसेंट की ग्रोथ के लिए तरस गया था। आपको क्या लगता है, किसी देश की इकोनॉमिक ग्रोथ को उसमें रहने वाले लोगों की आस्था से जोड़ना, उनकी पहचान से जोड़ना, क्या ये अनायास ही हुआ होगा क्या? जी नहीं, ये गुलामी की मानसिकता का प्रतिबिंब था। एक पूरे समाज, एक पूरी परंपरा को, अन-प्रोडक्टिविटी का, गरीबी का पर्याय बना दिया गया। यानी ये सिद्ध करने का प्रयास किया गया कि, भारत की धीमी विकास दर का कारण, हमारी हिंदू सभ्यता और हिंदू संस्कृति है। और हद देखिए, आज जो तथाकथित बुद्धिजीवी हर चीज में, हर बात में सांप्रदायिकता खोजते रहते हैं, उनको हिंदू रेट ऑफ ग्रोथ में सांप्रदायिकता नज़र नहीं आई। ये टर्म, उनके दौर में किताबों का, रिसर्च पेपर्स का हिस्सा बना दिया गया।

साथियों,

गुलामी की मानसिकता ने भारत में मैन्युफेक्चरिंग इकोसिस्टम को कैसे तबाह कर दिया, और हम इसको कैसे रिवाइव कर रहे हैं, मैं इसके भी कुछ उदाहरण दूंगा। भारत गुलामी के कालखंड में भी अस्त्र-शस्त्र का एक बड़ा निर्माता था। हमारे यहां ऑर्डिनेंस फैक्ट्रीज़ का एक सशक्त नेटवर्क था। भारत से हथियार निर्यात होते थे। विश्व युद्धों में भी भारत में बने हथियारों का बोल-बाला था। लेकिन आज़ादी के बाद, हमारा डिफेंस मैन्युफेक्चरिंग इकोसिस्टम तबाह कर दिया गया। गुलामी की मानसिकता ऐसी हावी हुई कि सरकार में बैठे लोग भारत में बने हथियारों को कमजोर आंकने लगे, और इस मानसिकता ने भारत को दुनिया के सबसे बड़े डिफेंस importers के रूप में से एक बना दिया।

साथियों,

गुलामी की मानसिकता ने शिप बिल्डिंग इंडस्ट्री के साथ भी यही किया। भारत सदियों तक शिप बिल्डिंग का एक बड़ा सेंटर था। यहां तक कि 5-6 दशक पहले तक, यानी 50-60 साल पहले, भारत का फोर्टी परसेंट ट्रेड, भारतीय जहाजों पर होता था। लेकिन गुलामी की मानसिकता ने विदेशी जहाज़ों को प्राथमिकता देनी शुरु की। नतीजा सबके सामने है, जो देश कभी समुद्री ताकत था, वो अपने Ninety five परसेंट व्यापार के लिए विदेशी जहाज़ों पर निर्भर हो गया है। और इस वजह से आज भारत हर साल करीब 75 बिलियन डॉलर, यानी लगभग 6 लाख करोड़ रुपए विदेशी शिपिंग कंपनियों को दे रहा है।

साथियों,

शिप बिल्डिंग हो, डिफेंस मैन्यूफैक्चरिंग हो, आज हर सेक्टर में गुलामी की मानसिकता को पीछे छोड़कर नए गौरव को हासिल करने का प्रयास किया जा रहा है।

साथियों,

गुलामी की मानसिकता ने एक बहुत बड़ा नुकसान, भारत में गवर्नेंस की अप्रोच को भी किया है। लंबे समय तक सरकारी सिस्टम का अपने नागरिकों पर अविश्वास रहा। आपको याद होगा, पहले अपने ही डॉक्यूमेंट्स को किसी सरकारी अधिकारी से अटेस्ट कराना पड़ता था। जब तक वो ठप्पा नहीं मारता है, सब झूठ माना जाता था। आपका परिश्रम किया हुआ सर्टिफिकेट। हमने ये अविश्वास का भाव तोड़ा और सेल्फ एटेस्टेशन को ही पर्याप्त माना। मेरे देश का नागरिक कहता है कि भई ये मैं कह रहा हूं, मैं उस पर भरोसा करता हूं।

साथियों,

हमारे देश में ऐसे-ऐसे प्रावधान चल रहे थे, जहां ज़रा-जरा सी गलतियों को भी गंभीर अपराध माना जाता था। हम जन-विश्वास कानून लेकर आए, और ऐसे सैकड़ों प्रावधानों को डी-क्रिमिनलाइज किया है।

साथियों,

पहले बैंक से हजार रुपए का भी लोन लेना होता था, तो बैंक गारंटी मांगता था, क्योंकि अविश्वास बहुत अधिक था। हमने मुद्रा योजना से अविश्वास के इस कुचक्र को तोड़ा। इसके तहत अभी तक 37 lakh crore, 37 लाख करोड़ रुपए की गारंटी फ्री लोन हम दे चुके हैं देशवासियों को। इस पैसे से, उन परिवारों के नौजवानों को भी आंत्रप्रन्योर बनने का विश्वास मिला है। आज रेहड़ी-पटरी वालों को भी, ठेले वाले को भी बिना गारंटी बैंक से पैसा दिया जा रहा है।

साथियों,

हमारे देश में हमेशा से ये माना गया कि सरकार को अगर कुछ दे दिया, तो फिर वहां तो वन वे ट्रैफिक है, एक बार दिया तो दिया, फिर वापस नहीं आता है, गया, गया, यही सबका अनुभव है। लेकिन जब सरकार और जनता के बीच विश्वास मजबूत होता है, तो काम कैसे होता है? अगर कल अच्छी करनी है ना, तो मन आज अच्छा करना पड़ता है। अगर मन अच्छा है तो कल भी अच्छा होता है। और इसलिए हम एक और अभियान लेकर आए, आपको सुनकर के ताज्जुब होगा और अभी अखबारों में उसकी, अखबारों वालों की नजर नहीं गई है उस पर, मुझे पता नहीं जाएगी की नहीं जाएगी, आज के बाद हो सकता है चली जाए।

आपको ये जानकर हैरानी होगी कि आज देश के बैंकों में, हमारे ही देश के नागरिकों का 78 thousand crore रुपया, 78 हजार करोड़ रुपए Unclaimed पड़ा है बैंको में, पता नहीं कौन है, किसका है, कहां है। इस पैसे को कोई पूछने वाला नहीं है। इसी तरह इन्श्योरेंश कंपनियों के पास करीब 14 हजार करोड़ रुपए पड़े हैं। म्यूचुअल फंड कंपनियों के पास करीब 3 हजार करोड़ रुपए पड़े हैं। 9 हजार करोड़ रुपए डिविडेंड का पड़ा है। और ये सब Unclaimed पड़ा हुआ है, कोई मालिक नहीं उसका। ये पैसा, गरीब और मध्यम वर्गीय परिवारों का है, और इसलिए, जिसके हैं वो तो भूल चुका है। हमारी सरकार अब उनको ढूंढ रही है देशभर में, अरे भई बताओ, तुम्हारा तो पैसा नहीं था, तुम्हारे मां बाप का तो नहीं था, कोई छोड़कर तो नहीं चला गया, हम जा रहे हैं। हमारी सरकार उसके हकदार तक पहुंचने में जुटी है। और इसके लिए सरकार ने स्पेशल कैंप लगाना शुरू किया है, लोगों को समझा रहे हैं, कि भई देखिए कोई है तो अता पता। आपके पैसे कहीं हैं क्या, गए हैं क्या? अब तक करीब 500 districts में हम ऐसे कैंप लगाकर हजारों करोड़ रुपए असली हकदारों को दे चुके हैं जी। पैसे पड़े थे, कोई पूछने वाला नहीं था, लेकिन ये मोदी है, ढूंढ रहा है, अरे यार तेरा है ले जा।

साथियों,

ये सिर्फ asset की वापसी का मामला नहीं है, ये विश्वास का मामला है। ये जनता के विश्वास को निरंतर हासिल करने की प्रतिबद्धता है और जनता का विश्वास, यही हमारी सबसे बड़ी पूंजी है। अगर गुलामी की मानसिकता होती तो सरकारी मानसी साहबी होता और ऐसे अभियान कभी नहीं चलते हैं।

साथियों,

हमें अपने देश को पूरी तरह से, हर क्षेत्र में गुलामी की मानसिकता से पूर्ण रूप से मुक्त करना है। अभी कुछ दिन पहले मैंने देश से एक अपील की है। मैं आने वाले 10 साल का एक टाइम-फ्रेम लेकर, देशवासियों को मेरे साथ, मेरी बातों को ये कुछ करने के लिए प्यार से आग्रह कर रहा हूं, हाथ जोड़कर विनती कर रहा हूं। 140 करोड़ देशवसियों की मदद के बिना ये मैं कर नहीं पाऊंगा, और इसलिए मैं देशवासियों से बार-बार हाथ जोड़कर कह रहा हूं, और 10 साल के इस टाइम फ्रैम में मैं क्या मांग रहा हूं? मैकाले की जिस नीति ने भारत में मानसिक गुलामी के बीज बोए थे, उसको 2035 में 200 साल पूरे हो रहे हैं, Two hundred year हो रहे हैं। यानी 10 साल बाकी हैं। और इसलिए, इन्हीं दस वर्षों में हम सभी को मिलकर के, अपने देश को गुलामी की मानसिकता से मुक्त करके रहना चाहिए।

साथियों,

मैं अक्सर कहता हूं, हम लीक पकड़कर चलने वाले लोग नहीं हैं। बेहतर कल के लिए, हमें अपनी लकीर बड़ी करनी ही होगी। हमें देश की भविष्य की आवश्यकताओं को समझते हुए, वर्तमान में उसके हल तलाशने होंगे। आजकल आप देखते हैं कि मैं मेक इन इंडिया और आत्मनिर्भर भारत अभियान पर लगातार चर्चा करता हूं। शोभना जी ने भी अपने भाषण में उसका उल्लेख किया। अगर ऐसे अभियान 4-5 दशक पहले शुरू हो गए होते, तो आज भारत की तस्वीर कुछ और होती। लेकिन तब जो सरकारें थीं उनकी प्राथमिकताएं कुछ और थीं। आपको वो सेमीकंडक्टर वाला किस्सा भी पता ही है, करीब 50-60 साल पहले, 5-6 दशक पहले एक कंपनी, भारत में सेमीकंडक्टर प्लांट लगाने के लिए आई थी, लेकिन यहां उसको तवज्जो नहीं दी गई, और देश सेमीकंडक्टर मैन्युफैक्चरिंग में इतना पिछड़ गया।

साथियों,

यही हाल एनर्जी सेक्टर की भी है। आज भारत हर साल करीब-करीब 125 लाख करोड़ रुपए के पेट्रोल-डीजल-गैस का इंपोर्ट करता है, 125 लाख करोड़ रुपया। हमारे देश में सूर्य भगवान की इतनी बड़ी कृपा है, लेकिन फिर भी 2014 तक भारत में सोलर एनर्जी जनरेशन कपैसिटी सिर्फ 3 गीगावॉट थी, 3 गीगावॉट थी। 2014 तक की मैं बात कर रहा हूं, जब तक की आपने मुझे यहां लाकर के बिठाया नहीं। 3 गीगावॉट, पिछले 10 वर्षों में अब ये बढ़कर 130 गीगावॉट के आसपास पहुंच चुकी है। और इसमें भी भारत ने twenty two गीगावॉट कैपेसिटी, सिर्फ और सिर्फ rooftop solar से ही जोड़ी है। 22 गीगावाट एनर्जी रूफटॉप सोलर से।

साथियों,

पीएम सूर्य घर मुफ्त बिजली योजना ने, एनर्जी सिक्योरिटी के इस अभियान में देश के लोगों को सीधी भागीदारी करने का मौका दे दिया है। मैं काशी का सांसद हूं, प्रधानमंत्री के नाते जो काम है, लेकिन सांसद के नाते भी कुछ काम करने होते हैं। मैं जरा काशी के सांसद के नाते आपको कुछ बताना चाहता हूं। और आपके हिंदी अखबार की तो ताकत है, तो उसको तो जरूर काम आएगा। काशी में 26 हजार से ज्यादा घरों में पीएम सूर्य घर मुफ्त बिजली योजना के सोलर प्लांट लगे हैं। इससे हर रोज, डेली तीन लाख यूनिट से अधिक बिजली पैदा हो रही है, और लोगों के करीब पांच करोड़ रुपए हर महीने बच रहे हैं। यानी साल भर के साठ करोड़ रुपये।

साथियों,

इतनी सोलर पावर बनने से, हर साल करीब नब्बे हज़ार, ninety thousand मीट्रिक टन कार्बन एमिशन कम हो रहा है। इतने कार्बन एमिशन को खपाने के लिए, हमें चालीस लाख से ज्यादा पेड़ लगाने पड़ते। और मैं फिर कहूंगा, ये जो मैंने आंकडे दिए हैं ना, ये सिर्फ काशी के हैं, बनारस के हैं, मैं देश की बात नहीं बता रहा हूं आपको। आप कल्पना कर सकते हैं कि, पीएम सूर्य घर मुफ्त बिजली योजना, ये देश को कितना बड़ा फायदा हो रहा है। आज की एक योजना, भविष्य को Transform करने की कितनी ताकत रखती है, ये उसका Example है।

वैसे साथियों,

अभी आपने मोबाइल मैन्यूफैक्चरिंग के भी आंकड़े देखे होंगे। 2014 से पहले तक हम अपनी ज़रूरत के 75 परसेंट मोबाइल फोन इंपोर्ट करते थे, 75 परसेंट। और अब, भारत का मोबाइल फोन इंपोर्ट लगभग ज़ीरो हो गया है। अब हम बहुत बड़े मोबाइल फोन एक्सपोर्टर बन रहे हैं। 2014 के बाद हमने एक reform किया, देश ने Perform किया और उसके Transformative नतीजे आज दुनिया देख रही है।

साथियों,

Transforming tomorrow की ये यात्रा, ऐसी ही अनेक योजनाओं, अनेक नीतियों, अनेक निर्णयों, जनआकांक्षाओं और जनभागीदारी की यात्रा है। ये निरंतरता की यात्रा है। ये सिर्फ एक समिट की चर्चा तक सीमित नहीं है, भारत के लिए तो ये राष्ट्रीय संकल्प है। इस संकल्प में सबका साथ जरूरी है, सबका प्रयास जरूरी है। सामूहिक प्रयास हमें परिवर्तन की इस ऊंचाई को छूने के लिए अवसर देंगे ही देंगे।

साथियों,

एक बार फिर, मैं शोभना जी का, हिन्दुस्तान टाइम्स का बहुत आभारी हूं, कि आपने मुझे अवसर दिया आपके बीच आने का और जो बातें कभी-कभी बताई उसको आपने किया और मैं तो मानता हूं शायद देश के फोटोग्राफरों के लिए एक नई ताकत बनेगा ये। इसी प्रकार से अनेक नए कार्यक्रम भी आप आगे के लिए सोच सकते हैं। मेरी मदद लगे तो जरूर मुझे बताना, आईडिया देने का मैं कोई रॉयल्टी नहीं लेता हूं। मुफ्त का कारोबार है और मारवाड़ी परिवार है, तो मौका छोड़ेगा ही नहीं। बहुत-बहुत धन्यवाद आप सबका, नमस्कार।