লেক্স ফ্ৰিডমেনৰ সৈতে এক পডকাষ্টত প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ কথোপকথনৰ পাঠ

প্ৰধানমন্ত্ৰী- মোৰ যি সামৰ্থ্য সেয়া মোদীৰ নহয়, এয়া হৈছে ১৪০ কোটি দেশবাসীৰ, হাজাৰ হাজাৰ বছৰৰ মহান সংস্কৃতি, পৰম্পৰা, সেয়াই হৈছে মোৰ সামৰ্থ্য। সেয়েহে, মই য'লৈকে যাওঁ, মোদীয়েই নাযায়, বৰঞ্চ মই বেদৰ পৰা বিবেকানন্দলৈ মহান পৰম্পৰাক, ১৪০ কোটি লোকৰ সপোন আৰু আকাংক্ষাকো কঢ়িয়াই নিছোঁ। গতিকে মই যেতিয়া পৃথিৱীৰ কোনো নেতাৰ সৈতে হাত মিলাওঁ, এয়া মোদীয়েই কেৱল হাত নিমিলাই, এয়া হৈছে ১৪০ কোটি লোকৰ হাত। গতিকে এই সামৰ্থ্য মোদীৰ নহয়, এই সামৰ্থ্য হৈছে ভাৰতৰ। যেতিয়াই আমি শান্তিৰ কথা কওঁ, পৃথিৱীয়ে আমাৰ কথা শুনে। কিয়নো এয়া হৈছে বুদ্ধৰ দেশ, এয়া হৈছে মহাত্মা গান্ধীৰ দেশ, সেয়েহে বিশ্বই আমাৰ কথা শুনিছে আৰু আমিতো সংঘাতৰ পক্ষপাতীয়েই নহয়। আমি হৈছোঁ সমন্বয়ৰ পক্ষপাতী। না আমি প্ৰকৃতিৰ সৈতে সংঘাত কৰিব বিচাৰো, না আমি ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ মাজত সংঘৰ্ষ বিচাৰো; আমি হৈছোঁ সমন্বয় বিচৰা মানুহ। আৰু যদি আমি ইয়াৰ বাবে কোনো ভূমিকা পালন কৰিব পাৰোঁ, আমি নিৰন্তৰভাৱে এনে কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আহিছোঁ। মোৰ জীৱন চৰম দাৰিদ্ৰ্যৰ মাজেৰে উন্মেষিত হৈছিল। কিন্তু আমি কেতিয়াও দাৰিদ্ৰ্যৰ বোজা অনুভৱ কৰা নাছিলো, কিয়নো ভাল জোতা পিন্ধি ফুৰা এগৰাকী ব্যক্তিয়েহেজোতাযোৰ নথকা পৰিস্থিতি এটাত অনুভৱ কৰিব যে এৰাটো, এইটোতো এক ডাঙৰ কথা।

এতিয়া, আমিতো আমাৰ জীৱনত কেতিয়াও জোতা পিন্ধাই নাছিলো, গতিকে জোতা পিন্ধাটোও যে এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয়, সেই কথা বাৰু আমি কেনেকৈ জানিম? গতিকে, আমি আনকি সেইটো তুলনা কৰাৰ অৱস্থাতো নাছিলো; আমি এনেদৰেই জীৱন যাপন কৰিছো। প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ পিছত, মই পাকিস্তানক মোৰ শপতগ্ৰহণ অনুষ্ঠানলৈ বিশেষভাৱে আমন্ত্ৰণ জনাইছিলো যাতে এটা ভাল আৰম্ভণি কৰিব পাৰি। কিন্তু প্ৰতিবাৰেই, প্ৰতিটো ভাল প্ৰচেষ্টাৰ ফলাফল নেতিবাচক হৈ পৰিছিল। আমি আশা কৰোঁ যে তেওঁলোকে সদ্ বুদ্ধি লাভ কৰিব আৰু সুখ আৰু শান্তিৰ পথৰে আগবাঢ়িব, আৰু মই বিশ্বাস কৰোঁ যে তাৰ নাগৰিকসকলো দুখীয়েই হ'ব। চাওক, সমালোচনা আৰু কেনেকৈ ইয়াক ‘ডীল’ কৰা যায়। যদি মই কথাটো এটা বাক্যত ক'ব লগা হয়, মই ইয়াক আদৰণি জনাওঁ। কাৰণ মোৰ এটা বিশ্বাস আছে যে সমালোচনা হৈছে গণতন্ত্ৰৰ আত্মা। মই সকলো যুৱক-যুৱতীক ক'ব বিচাৰো, জীৱনৰ নিশা যিমানেই অন্ধকাৰ নহওঁক কিয়, সেই নিশাটোৰো পুৱা হোৱাটোতেনেই নিশ্চিত।

লেক্স ফ্ৰীডমেন - এতিয়া আপোনালোকে ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ সৈতে মোৰ কথোপকথন শুনিব। এইটো মোৰ জীৱনৰ এনে এটা কথোপকথন যিয়ে শব্দৰ পৰিধিনেওচিছে আৰু মোৰ ওপৰত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছে। মই এই বিষয়ে আপোনালোকৰ সৈতে কিছু কথা পাতিব বিচাৰিছোঁ। আপোনালোকে যদি বিচাৰে ভিডিঅ'টো আগবাঢ়াই নি পোনপটীয়াকৈ আমাৰ কথোপকথন শুনিব পাৰে। নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ জীৱনৰ কাহিনী অতিকেআকৰ্ষনীয়। তেওঁ দাৰিদ্ৰ্যৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ পৰা ১৪০কোটি লোকৰ সৰ্ববৃহৎ গণতন্ত্ৰৰ নেতা হোৱালৈ যাত্ৰা কৰিছে, য'ত তেওঁ এবাৰ নহয়, তিনিবাৰকৈ বৃহৎ বিজয়েৰে দেশৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছে। এগৰাকী নেতা হিচাপেতেওঁ ভাৰতক ঐক্যবদ্ধ কৰি ৰাখিবলৈ সংগ্ৰাম কৰিছে, যিখন দেশত বহুতো সংস্কৃতি আৰু অসংখ্য সম্প্ৰদায় আছে। যিখন দেশত ইয়াৰ ইতিহাসত ধৰ্মীয়, সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক উত্তেজনাৰ বহুতো ঘটনাৰনজিৰআছে। তেওঁ কঠোৰ আৰু কেতিয়াবা কেতিয়াবা বিতৰ্কিত সিদ্ধান্ত লোৱাৰ বাবেও জনাজাত। আৰু এইটো কাৰণেই লাখ লাখ লোকে তেওঁক পছন্দো কৰে, আনহাতে বহুতে আকৌ তেওঁক সমালোচনাও কৰে। আমি এই সকলোবোৰ বিষয়ত দীঘলীয়া বাৰ্তালাপ কৰিছোঁ। পৃথিৱীৰ সকলো মুখ্য নেতাই তেওঁক সন্মান কৰে আৰু তেওঁক ‘শান্তিৰ সৈনিক’ আৰু ‘এগৰাকী বন্ধু’বুলিগণ্য কৰে। এনে দেশৰ নেতাসকলেও তেওঁক সন্মান কৰে, য'ত যুদ্ধ চলি আছে। সেয়া লাগিলে আমেৰিকা-চীন, ইউক্ৰেইন-ৰাছিয়া, বা ইজৰাইল-পেলেষ্টাইন বা মধ্য প্ৰাচ্যই নহওঁক কিয়। তেওঁক সকলো ঠাইতে সন্মান কৰা হয়। আজিৰ সময়ত, অন্ততঃ মই উপলব্ধি কৰিছোঁ যে মানৱতা আৰু মানুহৰ ভৱিষ্যত এক ভঙ্গুৰ পৰিৱৰ্তনৰ বিন্দুত উপনীত হৈছে, য'ত বহু ঠাইত যুদ্ধ আৰম্ভ হ'ব পাৰে। এই যুদ্ধবোৰ সংশ্লিষ্ট দেশসমূহৰ পৰা পৃথিৱীলৈ বিয়পিব পাৰে। পাৰমাণৱিক শক্তিধৰ দেশসমূহৰ মাজত বৰ্ধিত উত্তেজনা, ‘এআই’-ৰ পৰা ‘পাৰমাণৱিক সংমিশ্ৰণ’লৈ প্ৰযুক্তিগত উন্নতিৰ লক্ষ্য হৈছে এনে পৰিৱৰ্তন অনা যি সমাজ আৰু ভূ-ৰাজনীতিক সম্পূৰ্ণৰূপে সলনি কৰিদিব পাৰে। এই পৰিস্থিতিয়ে ৰাজনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক উত্থান-পতনৰ পৰিসৰো বৃদ্ধি কৰিব পাৰে। এই সময়তআমাক ভাল নেতাৰ আটাইতকৈ বেছি প্ৰয়োজন আছে। যিসকল নেতাই শান্তি আনিব পাৰে আৰু বিশ্বক সংযোজিত কৰিব পাৰে, ইয়াক বিখণ্ডিত নকৰে। যিসকলে নিজৰ দেশক সুৰক্ষা দিবলৈ চেষ্টা কৰে আৰু লগতে সকলো মানৱতা আৰু বিশ্বৰ কল্যাণৰ কথা চিন্তা কৰে। এই কাৰণবোৰৰ বাবে, মই ক'ব পাৰোঁ যে প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ সৈতে মোৰ বাৰ্তালাপ হৈছে মই আজিলৈকে কৰা আটাইতকৈ বিশেষ আলোচনাবোৰৰ অন্যতম। আমাৰ কথোপকথনত কিছুমান বস্তু আছে যিয়ে আপোনালোকক ভাবিবলৈ বাধ্য কৰাব পাৰে যে মই ক্ষমতাসীনৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈছো। সেয়া নহয়, না এয়া কেতিয়াবা হৈছে বা কেতিয়াবা হ'বও। মই কেতিয়াও কাকো উপাসনা নকৰোঁ, বিশেষকৈ ক্ষমতাত থকা সকলক। মই ক্ষমতা, ধন আৰু খ্যাতিক বিশ্বাস নকৰোঁ, কিয়নো এই বস্তুবোৰে যিকোনো লোকৰ হৃদয়, মন আৰু আত্মাক দুৰ্নীতিগ্ৰস্ত কৰিব পাৰে। কথোপকথনেই হওঁক, কেমেৰাৰ সন্মুখতেই হওঁক বা ইয়াৰ পিছফালেই হওঁক, মই সদায় মানুহৰ মনটো সম্পূৰ্ণকৈ বুজিবলৈ চেষ্টা কৰোঁ। ভালেই বা বেয়া, মই সকলোবোৰ জানিব আৰু বুজিব বিচাৰিছোঁ। যদি আমি গভীৰতালৈ যাওঁ, মই ভাবো আমি একেই। আমাৰ সকলোৰে কিছু ভাল আৰু কিছু বেয়া গুণ আছে। আমাৰ সকলোৰে সংগ্ৰাম আৰু আশাৰ নিজা কাহিনী আছে। আপুনি বিশ্বৰ এগৰাকী মহান নেতা হওঁক, বা ভাৰতৰ শ্ৰমিকেই হওঁক, বা আমেৰিকাত কাম কৰা শ্ৰমিক বা কৃষকেই হওঁক। অৱশ্যে, এইটোৱে মোক মনত পেলাই দিছে যে মই কেমেৰা অবিহনে বহুতো আমেৰিকান শ্ৰমিক আৰু কৃষকৰ সৈতে কথা পাতিম, মই কেমেৰাৰ সন্মুখতো এইটো কৰিব পাৰো, কিয়নো মই বৰ্তমান বিশ্ব আৰু আমেৰিকা ভ্ৰমণ কৰি আছো। নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ বিষয়ে মই যি কৈছো বা ক'ম সেয়া কেৱল তেওঁৰ নেতা হোৱাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত নহয়, তেওঁৰ ব্যক্তিত্বৰ সৈতেও সম্পৰ্কিত। কেমেৰাৰ সন্মুখত আৰু পিছফালে মই তেওঁৰ সৈতে অতিবাহিত কৰা দীঘলীয়া সময়বোৰ, আমাৰ কথোপকথনত যথেষ্ট গভীৰতা আছিল। ইয়াত উত্সাহ-উদ্দীপনা,সহানুভূতি আৰু হাঁহি-ধেমালি দেখিবলৈ পাব। ইয়াত ভিতৰৰ আৰু বাহিৰৰ শান্তিও প্ৰতিফলিত হ’ব। আমি এই কথোপকথনত বহুত গুৰুত্ব প্ৰদান কৰিছোঁ। এনে এক কথোপকথন যি সময়ৰ সীমাবদ্ধতা অতিক্ৰম কৰিছে। মই শুনিছোঁ যে তেওঁ সকলো লোককে একে সহানুভূতি আৰু কৰুণাৰে সংগ দিয়ে। তেওঁ জীৱনৰ সকলো ক্ষেত্ৰৰ লোকৰ সৈতে একে ধৰণেই মিলিত হয় আৰু বাৰ্তালাপ কৰে। আৰু এই সকলোবোৰ কথাৰ বাবেই এয়া এক আশ্চৰ্যকৰ অভিজ্ঞতা যাক মই হয়তো কেতিয়াও পাহৰিব নোৱাৰিম।

অৱশ্যে, মই আপোনালোকক আৰু এটা কথা ক'ব লাগিব, আপোনালোকে এই কথোপকথনৰ অনুশীৰ্ষকবোৰ ইংৰাজী, হিন্দী আৰু অন্যান্য ভাষাতো পঢ়িব পাৰিব, আৰু আপোনালোকে সেই ভাষাবোৰত এই ভিডিঅ'টো শুনিবওপাৰিব। আপোনালোকে ইয়াক দুয়োটা ভাষাতে শুনিব পাৰিব, য'ত মই ইংৰাজীত কোৱা শুনিব, আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে হিন্দীত কোৱা শুনিবলৈপাব। যদি আোপনালোকে বিচাৰে, আপোনালোকে এই ভিডিঅ'টোৰ অনুশীৰ্ষকবোৰ আপোনালোকৰ পছন্দৰ ভাষাতো চাব পাৰিব।‘ইউটিউব’তআপোনালোকে "ছেটিংছ" আইকনত ক্লিক কৰি অডিঅ'ৰভাষা সলনি কৰিব পাৰিব। তাৰ পিছত "অডিঅ' ট্ৰেক"ত ক্লিক কৰক আৰু আপোনালোকৰ পছন্দৰ ভাষাত আমাৰ কথোপকথন শুনিবলৈ ভাষাটো বাছনি কৰক। সম্পূৰ্ণ কথোপকথন ইংৰাজীত শুনিবলৈ, ইংৰাজী ভাষা বাছনি কৰক, আৰু হিন্দীত শুনিবলৈ, হিন্দী বাছনি কৰক। কথোপকথনটো যেনেকৈ কৰা হৈছিল তেনেকৈ শুনিবলৈঅনুগ্ৰহ কৰি হিন্দীত মোদীজী আৰু মোৰ কথা ইংৰাজীত শুনিবলৈ অডিঅ' ট্ৰেক বিকল্প "হিন্দী (লেটিন)" বাছনি কৰক। আপোনালোকে আপোনালোকৰ পছন্দৰ ভাষাত উপশীৰ্ষকৰ সৈতে এটা ভাষাত বা হিন্দী আৰু ইংৰাজী দুয়োটা ভাষাত সমগ্ৰ কথোপকথন শুনিব পাৰিব। ভিডিঅ'টোৰ ‘ডিফল্ট’ ভাষা হৈছে ইংৰাজী। ইয়াৰ বাবে মই 'ইলেভেন লেব্ছ' আৰু উৎকৃষ্ট অনুবাদকসকলক ধন্যবাদ জনাইছোঁ।

আমি এআই ‘ক্ল'নিং’ৰ জৰিয়তে প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ কণ্ঠস্বৰ ইংৰাজীত সম্পূৰ্ণৰূপে প্ৰামাণিক কৰি তুলিবলৈ যথাসাধ্য চেষ্টা কৰিছোঁ। মই প্ৰতিশ্ৰুতি দিছো যে ভাষাৰ কাৰণে মই কেতিয়াও আমাৰ মাজত দূৰত্ব আহিবলৈ নিদিওঁ। আৰু মই নিশ্চিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিম যাতে এই কথোপকথনবোৰ পৃথিৱীৰ সকলো ঠাইতে, প্ৰতিটো ভাষাত শুনিব পৰা যায়। মই আপোনালোক সকলোকে আকৌ এবাৰ মোৰ হৃদয়ৰ গভীৰৰ পৰা ধন্যবাদ দিব বিচাৰিছোঁ। এইটো মোৰ বাবে এক আশ্চৰ্যকৰ যাত্ৰা আছিল, আৰু আপোনালোক সকলোৱে সকলো সময়তে মোৰ সৈতে থকাটো হৈছে মোৰ বাবে এক ডাঙৰ সন্মান। মই আপোনালোক সকলোকে অন্তৰৰ পৰা ভাল পাওঁ। আপোনালোকে "লেক্স ফ্ৰিডমেনৰ পডকাষ্ট" চাই আছে। বাৰু বন্ধুসকল, সেই মুহূৰ্তটো আহিছে এতিয়া আপোনালোকে ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ সৈতে মোৰ কথোপকথন শুনিবলৈ পাব।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - মই আপোনাক ক'ব বিচাৰো যে মই উপবাস কৰি আছোঁ। এতিয়া প্ৰায় পঞ্চল্লিশ ঘণ্টা বা প্ৰায় দুদিন হৈছে। মই কেৱল পানী খাই আছোঁ, খাদ্য খোৱা নাই। মই এই কথোপকথনৰ প্ৰতি সন্মান জনোৱাৰ লগতে প্ৰস্তুতিৰ বাবে এনে কৰিছোঁ। যাতে আমি আধ্যাত্মিক ভাৱে কথা পাতিব পাৰোঁ। মই শুনিছোঁ যে আপুনিও বাৰুকৈয়ে উপবাস পালন কৰে। আপুনি উপবাসৰ কাৰণ ব্যাখ্যা কৰিব বিচাৰিব নেকি? আৰু এই সময়ত আপোনাৰ মনৰ অৱস্থা কেনে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী- প্ৰথমতে, মই অতি আচৰিত হৈছো যে আপুনি উপবাস পালন কৰিছে আৰু সেয়াও এনেদৰে পালন কৰিছে যেন মোক সন্মান জনোৱাৰ বাবেহেকৰিছে, মই ইয়াৰ বাবে কৃতজ্ঞতা জ্ঞাপন কৰিছোঁ। ভাৰতৰ যিবোৰ ধৰ্মীয় পৰম্পৰা সেইবোৰহৈছে প্ৰকৃততে জীৱনধাৰা আৰু আমাৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে হিন্দু ধৰ্মৰ এক ভাল ব্যাখ্যা দাঙি ধৰিছে। আমাৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে কৈছে যে হিন্দু ধৰ্মত কোনো নিৰ্দিষ্ট উপাসনা বা ৰীতি-নীতিৰ নিৰ্দেশনা নাই। বৰঞ্চ এয়া হৈছে জীৱনধাৰা, জীৱনধাৰণৰ এক পদ্ধতি, আৰু আমাৰ শাস্ত্ৰসমূহে শৰীৰ, মন, বুদ্ধি, আত্মা আৰু মানৱতাক কেনেদৰে উন্নত কৰিব পাৰি, এই সকলোবোৰ বিষয় সামৰি এক প্ৰকাৰৰ চৰ্চাও কৰিছেআৰু তাৰ বাবে কেতবোৰ পথ, পৰম্পৰা আৰু প্ৰণালীও প্ৰদান কৰিছে। এইসমূহৰ ভিতৰত উপবাসো আছে, কিন্তু উপবাসেই সকলো নহয়। আৰু ভাৰতত, সাংস্কৃতিক ভাৱেই কওক বা দাৰ্শনিক ভাৱেই কওক, মই প্ৰায়েই দেখিছোঁ যে অনুশাসনৰ বাবে, যদি মই সৰল ভাষাত কওঁ, বা ভাৰতৰ বিষয়ে নজনা দৰ্শকসকলৰ বাবে কওঁ, ই জীৱনৰ আভ্যন্তৰীণ আৰু বাহ্যিক দুয়োটাৰে অনুশাসনৰ বাবে অতিকে লাভজনক। ই জীৱনক গঢ় দিয়াতো সহায় কৰে। যেতিয়া আপুনি উপবাস কৰে, আপুনি উল্লেখ কৰাৰ দৰে, আপুনি দেখিছে যে আপুনি দুদিনৰ বাবে কেৱল পানী খাই জীয়াই আছে। আপোনাৰ যিমান ইন্দ্ৰিয় আছে, বিশেষকৈ গোন্ধ, স্পৰ্শ আৰু সোৱাদৰ অনুভূতি, সেইবোৰ ইমান সতৰ্ক হৈ উঠে যে আপুনি আনকি পানীৰ গোন্ধো পাব পাৰে। আগতে পানী খোৱাৰ সময়ত আপুনি গোন্ধটো অনুভৱ কৰা নাছিল। যেতিয়া কোনোবাই চাহ লৈ পাৰ হৈ যায়, আপুনি সেই চাহৰ গোন্ধ পাব পাৰে, আপুনি কফিৰ গোন্ধ পাব পাৰে। আপুনি হয়তো আগতে এটা সৰু ফুল দেখিছিল, আৰু আপুনি আজিও ইয়াক দেখিছে, আৰু আপুনি ইয়াক ভালদৰেই চিনাক্ত কৰিব পাৰিছে।

ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে আপোনাৰ সকলো ইন্দ্ৰিয় অতি সক্ৰিয় হৈ উঠে, আৰু বস্তুবোৰ শোষণ আৰু সঁহাৰি দিয়াৰ তেওঁলোকৰ সামৰ্থ্য বহুগুণে বৃদ্ধি হয়, আৰু মইটো এনে অভিজ্ঞতৰ অভিজ্ঞ অনুভৱী। মোৰ আন এটা অভিজ্ঞতাও হৈছে যে আপোনাৰ চিন্তাই প্ৰভাৱটোক যথেষ্ট তীক্ষ্ণতা আৰু নতুনত্ব প্ৰদান কৰে; আপুনি হঠাতে ‘আউট অব বক্স’ চিন্তা কৰিবলৈ ধৰে। মই নাজানো উপবাস কৰা আনসকলৰ অভিজ্ঞতাও একে হয় নে নহয়, মোৰ কিন্তু হয়। দ্বিতীয়তে, বেছিভাগ লোকে ভাবে যে উপবাসৰ অৰ্থ হৈছে খাদ্য ত্যাগ কৰা। খাদ্য নোখোৱা। এয়াটো হৈছে কেৱল শাৰীৰিক সক্ৰিয়তা; যদি কোনো ব্যক্তিয়ে কিবা অসুবিধাৰ বাবে একো খাবলৈ নাপায়, পেটলৈ একো নাযায়, তেন্তে আমি কেনেকৈ ইয়াক উপবাস বুলি গণ্য কৰিম? এয়া হৈছে এক বৈজ্ঞানিক প্ৰক্ৰিয়া। উদাহৰণ স্বৰূপে, মই দীৰ্ঘদিন ধৰি উপবাস কৰি আহিছোঁ। সেয়েহে, উপবাস ৰখাৰ আগতে মই গোটেই শৰীৰটো আভ্যন্তৰীণভাৱে পৰিষ্কাৰ কৰাৰ বাবে পাঁচৰ পৰা সাত দিনৰ বাবে আয়ুৰ্বেদিক অনুশীলন, যোগ অভ্যাস বা আমাৰ পৰম্পৰাগত অভ্যাসবোৰৰ অনুশীলন কৰোঁ। তাৰ পিছত মই প্ৰকৃততে উপবাস আৰম্ভ কৰাৰ আগতে যথেষ্ট পানী খাবলৈ চেষ্টা কৰোঁ, অৰ্থাৎ যিমান সম্ভৱ সিমান বেছিকৈ পানী খাবলৈ। তেনে কৰিলে, যাক ‘ডিটক্সিফিকেশ্যন’ বুলি কোৱা হয়, মোৰ শৰীৰ এক প্ৰকাৰে সাজু হৈ উঠে। আৰু তাৰ পিছত যেতিয়া মই উপবাস কৰোঁ, মোৰ বাবে উপবাস হৈছে এক ভক্তি, মোৰ বাবে উপবাস হৈছে এক অনুশাসন, আৰু উপবাসৰ সময়ত মই যিমানেই বাহিৰৰ কাৰ্যকলাপ নকৰোঁ কিয়, মই মোৰ ভিতৰৰ আত্মাত হেৰাই থাকো। মই নিজৰ ভিতৰতে থাকো। আৰু সেই অনুভৱটো মোৰ বাবে এক আশ্চৰ্যকৰ অভিজ্ঞতা। আৰু এই উপবাস কোনো কিতাপ পঢ়ি বা কাৰোবাৰ পৰা শিক্ষা লৈ  নহয়, বা যদি মোৰ পৰিয়াল কোনো কাৰণত উপবাসত আছে, তেন্তে সেই বোৰৰ বাবে নহয়। এয়া মোৰ নিজৰ এক অভিজ্ঞতা আছিল। স্কুলীয়া কালত আমাৰ দেশত মহাত্মা গান্ধীৰ গো-সুৰক্ষাৰ ইচ্ছা সম্পৰ্কে এক আন্দোলন হৈছিল, কিয়নো চৰকাৰে কোনো আইন প্ৰস্তুত কৰা নাছিল। সেই সময়ত, ৰাজহুৱা স্থানত উপবাসৰ দিনটো পালন কৰাৰ বাবে সমগ্ৰ দেশতে এক কাৰ্যসূচী আছিল। আমিবোৰতো শিশু আছিলোঁ, সম্ভৱতঃ প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ৰ পৰা অলপতে ওলাইছিলোহে। মই অনুভৱ কৰিছিলো যে মই ইয়াত অংশগ্ৰহণ কৰা উচিত। সেইটো মোৰ জীৱনৰ প্ৰথম অভিজ্ঞতা আছিল। ইমান কম বয়সতো মই ভোক অনুভৱ কৰা নাছিলোঁ বা খোৱাৰ কোনো ইচ্ছা কৰা নাছিলোঁ। যেন মই এক নতুন চেতনা লাভ কৰিহে আছিলোঁ, নতুন শক্তি লাভ কৰিছিলোঁ। সেয়েহে, মোৰ এটা দৃঢ় বিশ্বাস গঢ়ি উঠিছিল যে এয়া এক প্ৰকাৰৰ বিজ্ঞানেই হয়। এয়া কেৱল খোৱা নোখোৱাৰ বিবাদ নহয়। এয়া হৈছে ইয়াৰো বহু বাহিৰৰ কথা। তেতিয়া মই লাহে লাহে বিভিন্ন পৰীক্ষা-নিৰীক্ষাৰ জৰিয়তে মোৰ শৰীৰ আৰু মনক আকাৰ দিবলৈ চেষ্টা কৰিছিলোঁ। কাৰণ মই এই দীঘলীয়া প্ৰক্ৰিয়াটোৰ মাজেৰে উপবাসৰ পৰা ওলাই আহিছোঁ। আৰু আনটো কথা হ'ল যে মোৰ কাৰ্যকলাপ কেতিয়াও বন্ধ নহয়। মই সিমানেই কাম কৰোঁ, কেতিয়াবাতো এনে অনুভৱ হয় যেন মই অধিকহে কৰোঁ। আৰু মই লক্ষ্য কৰিছোঁ যে যদি মই উপবাসৰ সময়ত মোৰ চিন্তাবোৰ প্ৰকাশ কৰাৰ প্ৰয়োজন হয়, মই আচৰিত হওঁ যে এইবোৰ চিন্তা বাৰু ক'ৰ পৰা আহিছে, সেইবোৰ কেনেদৰে উদ্ভৱ হয়। হয়, মোৰ এটা অতি আশ্চৰ্যকৰ অভিজ্ঞতা আছে।

লেক্স ফ্ৰীডমেন - গতিকে আপুনি উপবাস ৰখাৰ সময়তো পৃথিৱীৰ মহান লোকসকলক লগ পায়। আপুনি এগৰাকী প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপেও আপোনাৰ কামবোৰ কৰি থাকে। আপুনি উপবাসৰ সময়তো, আৰু কেতিয়াবা কেতিয়াবা ন দিন ধৰি পালন কৰা উপবাসৰ সময়তো পৃথিৱীৰ এগৰাকী মুখ্য নেতা হিচাপে আপোনাৰ দায়িত্ববোৰ পালন কৰি থাকে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী - ইয়াৰ এক দীঘলীয়া ইতিহাস আছে। সম্ভৱতঃ শুনোতাসকলো ভাগৰি পৰিব। আমাৰ দেশত ‘চতুৰ্মাস’ৰ এটা পৰম্পৰা আছে। যেতিয়া বৰ্ষাঋতু হয়, আমি জানো যে হজম শক্তি যথেষ্ট কমিযায়। আৰু বৰষুণৰ বতৰত আমি দিনত কেৱল এবাৰহে খাদ্য খাওঁ। অৰ্থাৎ, ২৪ঘণ্টাত এবাৰ। ই জুনৰ মাজভাগত আৰম্ভ হয় আৰু দেৱালীৰ পিছলৈকে চলি থাকে, যিটো নৱেম্বৰ মাহৰ আশে পাশে হয়। প্ৰায় চাৰে চাৰি মাহধৰিএই পৰম্পৰা মোৰ বাবে অব্যাহত থাকে, যিটো সময়ত মই চব্বিশ ঘণ্টাত এবাৰহে খাওঁ। তাৰ পিছত মোৰ বাবে এটা ‘নৱৰাত্ৰি’ আহে, যি সাধাৰণতে ভাৰতত ছেপ্টেম্বৰ বা অক্টোবৰত অনুষ্ঠিত হয়। এই সময়ছোৱাতসমগ্ৰ দেশে দুৰ্গা পূজা উদযাপন কৰে, যিটো হৈছে শক্তি উপাসনাৰ উৎসৱ, যিটো৯ দিন ধৰি চলে। সেই সময়ছোৱাতমই কেৱল গৰম পানীহে খাওঁ। অৱশ্যে, গৰম পানী খোৱাটো মোৰ নিয়মীয়া অভ্যাস; মই সদায় গৰম পানী খাওঁ। মোৰ পুৰণি জীৱন এনেকুৱা আছিল যে ই মোৰ বাবে এটা অভ্যাস গঢ়ি তুলিছিল। দ্বিতীয়তে, মাৰ্চ-এপ্ৰিল মাহত ‘নৱৰাত্ৰি’ আহে, যাক আমি ইয়াত "চৈত্ৰ নৱৰাত্ৰি" বুলি কওঁ। এইটো সম্ভৱতঃ এই বছৰ ৩১ মাৰ্চত আৰম্ভ হ'ব। গতিকে, সেই ৯টা দিনত মই উপবাস কৰোঁ, আৰু মই দিনত এবাৰকৈ এটা ফল খাওঁ, অৰ্থাৎ সেই ৯ দিনৰ বাবে, ধৰি লওঁক যে মই অমিতা খাম বুলি সিদ্ধান্ত ল’লো, সেই৯ দিনত মই আন একো স্পৰ্শ নকৰোঁ আৰু কেৱল এবাৰহে খাম। গতিকে, মোৰ ৯দিন এনেদৰেই যায়। এই পৰম্পৰাটো বহু বছৰ ধৰি মোৰ জীৱনৰ এটা অংশ হৈ আহিছে। মই ক'ব পাৰোঁ যে মই প্ৰায় ৫০-৫৫বছৰ ধৰি এয়া পালন কৰি আহিছো।

লেক্স ফ্ৰীডমেন - কেতিয়াবা এনে কোনো সময় আহিছে নে যে আপুনি সম্পূৰ্ণৰূপে উপবাস কৰি আছে আৰু পৃথিৱীৰ কোনো ডাঙৰ নেতাৰ সৈতে মিলিত হ’বলগীয়া হৈছে? তেওঁলোকৰ প্ৰতিক্ৰিয়া কি আছিল? আপোনাক ভোকত থকা দেখি তেওঁলোকে কেনে অনুভৱ কৰিছিল? আৰু মই আপোনাক ক'ব বিচাৰো যে আপোনাৰ কথা একেবাৰেই শুদ্ধ। দুদিনীয়া উপবাসৰ বাবে মোৰ সতৰ্ক হৈ থকাৰ সামৰ্থ্য, কথাবোৰ অনুভৱ কৰাৰ মোৰ সামৰ্থ্য, মোৰ অনুভূতি যথেষ্ট পৰিমাণে বৃদ্ধি পাইছে। আপুনি কোনো নেতাৰ সন্মুখত উপবাস কৰা কোনো কাহিনী আপোনাৰ মনত আছে নেকি বুলি মই সুধিব বিচাৰিছিলো?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - এনেকুৱা হয় যে বেছিভাগ লোকক মই জানিবলৈ নিদিওঁ। এইটো মোৰ ব্যক্তিগত বিষয়, সেয়েহে মই ইয়াক প্ৰচাৰ নকৰো, আৰু মই মুখ্যমন্ত্ৰী আৰু তাৰ পিছত প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ পিছতহে মানুহে অলপ জানিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। অন্যথা, এইটো সম্পূৰ্ণৰূপে মোৰ ব্যক্তিগত বিষয় হৈ থাকিলহেঁতেন। কিন্তু এতিয়া যেতিয়া এইটো জনা যায়, মানুহে সুধিলে মই ইয়াক সঠিকভাৱে সহভাগ কৰোঁ, যাতে ই কাৰোবাৰ বাবে কামত আহিব পাৰে, কিয়নো ই মোৰ ব্যক্তিগত সম্পত্তি নহয়। মোৰ অভিজ্ঞতা যিকোনো লোকৰ বাবে উপযোগী হ'ব পাৰে। মোৰ জীৱন মানুহৰ বাবে, ঠিক যেনেদৰে মই প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ পিছত, মই ‘হোৱাইট হাউছ’ত ৰাষ্ট্ৰপতি অ'বামাৰ সৈতে দ্বিপাক্ষিক বৈঠকত মিলিত হৈছিলো আৰু তেওঁ এক নৈশ ভোজৰ আয়োজন কৰিছিল, আৰু তাৰ পিছত দুয়োখন চৰকাৰৰ মাজত আলোচনা হৈছিল, আৰু যেতিয়া কোৱা হৈছিল যে হয়, ৰাতিৰ আহাৰ খাওক, কিন্তু প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে যে একো নাখায়। কথা শুনি তেওঁ চিন্তিত হৈছিল, ‘হোৱাইট হাউছ’লৈ অহা ইমান ডাঙৰ দেশৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীক কেনেদৰে আতিথ্য দিব তাকে লৈ যথেষ্ট চিন্তিত হৈছিল। যেতিয়া আমি বহিছিলো, মোৰ বাবে গৰম পানী অনা হৈছিল। মই অবামাজীক মস্কৰা কৰি কৈছিলো, 'চাওক, মোৰ ৰাতিৰ খাদ্য আহি গৈছে।' এইবুলি কৈ মই গিলাচটো তেওঁৰ সন্মুখত দাঙি ধৰিলো। পিছত, মই যেতিয়া পুনৰ গৈছিলো, সেই কথা তেওঁ মনত পেলাইছিল। তেওঁ কৈছিল, 'চাওক যোৱাবাৰতো আপুনি উপবাসত আছিল, এইবাৰ আপুনি,সেই সময়ত দ্বিতীয়বাৰ মোক কৈছিল যে এইবাৰ দুপৰীয়াৰ আহাৰ আছে। এইবাৰ যিহেতু আপুনি উপবাসত নাই সেয়ে এইবাৰআপুনি দুবাৰকৈ খাব লাগিব।

লেক্স ফ্ৰীডমেন - আপোনাৰ শৈশৱৰ বিষয়ে কথা পাতো আহক। আপুনি এটা কম চহকী পৰিয়ালৰ পৰা আহিছে আৰু তাৰ পিছত সৰ্ববৃহৎ গণতন্ত্ৰৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছে। এয়া বহুতৰ বাবে এক অনুপ্ৰেৰণাদায়ক কাহিনী হ'ব পাৰে। আপোনাৰ পৰিয়ালটোও বৰ ধনী নাছিল, আৰু আপুনি আপোনাৰ শৈশৱকালত একোঠলীয়া এটা ঘৰত বাস কৰিছিল। আপোনাৰ এটা মাটিৰ ঘৰ আছিল য'ত গোটেই পৰিয়ালটোৱেই বাস কৰিছিল। আপোনাৰ শৈশৱৰ বিষয়ে আমাক অলপ কওঁকচোন। সা-সুবিধাৰ অভাৱে কেনেদৰে আপোনাৰ ব্যক্তিত্বক উন্নত কৰিছিল?

প্ৰধানমন্ত্ৰী- মোৰ জন্ম গুজৰাটত হৈছিল, উত্তৰ গুজৰাটৰ মেহছানা জিলাৰ ভাড়নগৰ নামৰ এখন সৰু চহৰত। সেই ঠাইখন অতি ঐতিহাসিক, আৰু ইয়াতেই মোৰ জন্ম হৈছিল আৰু য'ত মই পঢ়িছিলোও। এতিয়া, আজিৰ পৃথিৱীখনলৈ চাই, যেতিয়ালৈকে মই গাঁওখনত বাস কৰিছিলোঁ, মই বাস কৰা পৰিৱেশত। মোৰ গাওঁখনৰ কিছুমান বিশেষত্ব আছিল যিবোৰ সম্ভৱতঃ পৃথিৱীত অতিকে বিৰল। যেতিয়া মই স্কুলত পঢ়ি আছিলো, মোৰ গাঁৱৰ এজন ভদ্ৰলোক আছিল। তেওঁ স্কুলত আমাক নিৰন্তৰ কৈ থাকিছিল যে যদি ক’ৰবালৈ ফুৰিবলৈ যোৱা আৰু সেইবোৰ ঠাইত শিলালিপি থকা কোনো খোদাই কৰা শিল বা নক্সা অঁকা শিল বিচাৰি পোৱা, তেন্তে সেইবোৰবিদ্যালয়ৰ এই কোণালৈ আনি সংগ্ৰহ কৰি ৰাখিবাহি। গতিকে মোৰ কৌতূহল বাঢ়িবলৈ ধৰিছিল, আৰু মই বুজিবলৈ আৰম্ভ কৰিলোঁ যে আমাৰ গাঁওখন বহুত পুৰণি, ঐতিহাসিক। তাৰ পিছত কেতিয়াবা যেতিয়া স্কুলত আলোচনা হৈছিল, মই তাৰ পৰা তথ্য সংগ্ৰহ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিলোঁ। পিছত, মই এখন বাতৰি কাকতত ক’ৰবাত পঢ়িছিলো যে চীনে সম্ভৱত এইডোখৰ ঠাইৰ বিষয়ে এখন চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল, আৰু চীনা দাৰ্শনিক হুৱেন চাঙে মোৰ গাঁৱত যথেষ্ট সময় অতিবাহিত কৰিছিলহি। বহু শতিকাৰ আগতে ই বৌদ্ধ শিক্ষাৰ এক মুখ্য কেন্দ্ৰ আছিল। গতিকে মই ইয়াৰ বিষয়ে শিকিলোঁ। আৰু সম্ভৱতঃ ১৪০০ চনত ই বৌদ্ধ শিক্ষাৰ কেন্দ্ৰ আছিল। দ্বাদশ শতিকাৰ এটা বিজয় স্মাৰক, সপ্তদশ শতিকাৰ এটা মন্দিৰ, ষোড়শ শতিকাৰ দুগৰাকী ভগ্নী যি সংগীতত অতি দক্ষ আছিল, তানা-ৰিৰি। ইমানবোৰ কথা পোহৰলৈ আহিবলৈ ধৰিলে, আৰু মই লক্ষ্য কৰি আছিলো, আৰু যেতিয়া মই মুখ্যমন্ত্ৰী হৈছিলোঁ, মই এটা ডাঙৰ খনন কাৰ্য আৰম্ভ কৰিছিলো। যেতিয়া খনন কাৰ্য আৰম্ভ হৈছিল, এই কথা স্পষ্ট হৈ পৰিছিল যে সেই সময়ত ই হাজাৰ হাজাৰ বৌদ্ধ ভিক্ষুৰ শিক্ষাৰ কেন্দ্ৰ আছিল। আৰু সেই ঠাইত বৌদ্ধ ধৰ্ম, জৈন ধৰ্ম আৰু হিন্দু ধৰ্মৰ প্ৰভাৱ আছিল। আমাৰ বাবে ইতিহাস কেৱল কিতাপতে সীমাবদ্ধ নাছিল। প্ৰতিটো শিলে কথা পাতিছিল, প্ৰতিখন দেৱালে কৈ আছিল সেয়া কি আছিল। আৰু যেতিয়া আমি এই খনন কাৰ্য আৰম্ভ কৰিছিলোঁ, যিবোৰ বস্তু পোৱা গৈছিল সেইবোৰ ইতিহাসৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল। এতিয়ালৈকে, তেওঁলোকে ২,৮০০বছৰ পুৰণি তথ্য-প্ৰমাণ লাভ কৰিছে, যিয়ে স্পষ্টকৈ দেখুৱায় যে এই চহৰখন ২,৮০০বছৰ ধৰি অখণ্ড ভাৱে বাস কৰি আহিছে, তাত মানৱ জীৱন বিদ্যমান আছে, আৰু কেনেদৰে ২,৮০০বছৰত ইয়াৰ বিকাশ সম্পূৰ্ণৰূপে প্ৰমাণিত হৈছে। ৰাইজৰ বাবে এতিয়া তাত আন্তৰ্জাতিক ভাৱে স্বীকৃত এটা সংগ্ৰহালয় নিৰ্মিত হৈছে। বিশেষকৈ পুৰাতত্ত্বৰ শিক্ষাৰ্থীসকলৰ বাবে ই অধ্যয়নৰ এক মুখ্য ক্ষেত্ৰ হৈ উঠিছে। সেয়েহে, মোৰ জন্মস্থানৰ নিজা স্বকীয়তা আছে। আৰু মোৰ সৌভাগ্যলৈ চাওক, সম্ভৱতঃ কিছুমান ঘটনা আমি বুজিব নোৱাৰা ধৰণেই ঘটে। কাশী মোৰ কৰ্ম স্থান হৈ উঠিছে। কাশীও চিৰন্তন। কাশী, বেনাৰস, বাৰাণসী, যাক কোৱা হয় সহস্ৰ বছৰ ধৰি নিৰন্তৰ জীৱন্ত চহৰ হৈ আহিছে। সেয়েহে হয়তো কিবা ঐশ্বৰিক ব্যৱস্থা থাকে যে মোৰ দৰে ভাড়নগৰত জন্ম গ্ৰহণ কৰা এজন ব্যক্তিয়ে এতিয়া গংগা মাতৃৰ চৰণত বাস কৰি আছে, কাশীক তেওঁৰ কৰ্মস্থান কৰি তুলিছে। যেতিয়া মই মোৰ পৰিয়ালৰ সৈতে আছিলোঁ, মোৰ দেউতা তাত আছিল, মোৰ মা তাত আছিল, আমি ভাই-ভনী, মোৰ খুৰা, খুৰী, মোৰ ককা-আইতা, শৈশৱৰ সকলো আছিলোঁ, তেতিয়া তেনেই সৰু, সম্ভৱতঃ আমি বহি থকা এইডোখৰ ঠায়ো বহুত ডাঙৰেই হ’ব চাগৈ। তাত খিৰিকীও নাছিল, কেৱল এখন সৰু দুৱাৰ আছিল। তাতেই আমাৰ জন্ম হৈছিল, তাতেই ডাঙৰ দীঘল হৈছিলোঁ। এতিয়া কথাটো আহিছে দাৰিদ্ৰ্যৰ, এয়া নিতান্তই স্বাভাৱিক যে যি ধৰণে ৰাজহুৱা জীৱনলৈমানুহ আহে, সেইফালৰ পৰা চাবলৈ গ’লেতো মোৰ জীৱন চৰম দাৰিদ্ৰ্যৰ মাজেৰে অতিবাহিত হৈছিল। কিন্তু আমি কেতিয়াও দাৰিদ্ৰ্যৰ বোজা অনুভৱ কৰা নাছিলো, কিয়নো কোনো এজন ব্যক্তি যিয়ে ভাল জোতা পিন্ধে, আৰু যদি তেওঁৰ ওচৰত জোতা নাথাকে, তেন্তে তেওঁ হয়তো সেইটো অনুভৱ কৰিব। এতিয়া, আমি আমাৰ জীৱনত কেতিয়াও জোতা পিন্ধাই নাছিলো, গতিকে আমি কেনেকৈ জানিব পাৰিম যে জোতা পিন্ধাটোও এটা ডাঙৰ কথা হ’ব পাৰে? আমি আনকি সেইটো তুলনা কৰাৰ অৱস্থাতো নাছিলো; আমি এনেদৰেই জীৱন যাপন কৰিছিলো। আৰু আমাৰ মায়ে বহুত কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিছিল। মোৰ দেউতাইয়ো কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিছিল। মোৰ দেউতাৰ বিশেষ কথাটো আছিল যে তেওঁ ইমান শৃংখলাবদ্ধ আছিল যে তেওঁ অতি সোনকালে, পুৱা প্ৰায় ৪:০০-৪:৩০ বজাতে ঘৰৰ পৰা ওলাই গৈছিল। বহুদূৰ খোজ কাঢ়ি গৈ, বহুকেইটা মন্দিৰত সোমাই দোকান পাইছিলগৈ। তেওঁ পিন্ধা জোতাবোৰ চামৰাৰে তৈয়াৰীআছিল, গাঁৱৰ যিগৰাকী ব্যক্তিয়ে সেইবোৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল সেইবোৰ খুবেই কঠিন আছিল, সেয়ে ডাঙৰকৈ শব্দ হৈছিল, খট, খট, খট। সেয়ে, যেতিয়া খোজ কাঢ়িছিল, তেওঁ দোকানলৈ গৈছিল, মানুহে কৈছিল যে আমি দামোদৰ ভাইৰ খোজৰ শব্দত আমাৰ ঘড়ীবোৰ মিলাই লৈছিলো। অৰ্থাৎ, তেওঁৰ ইমানেই সুশৃংখল জীৱন অতিবাহিত কৰিছিল, তেওঁ কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিছিল, প্ৰায়ে নিশালৈকে কাম কৰিছিল। একেদৰে, আমাৰ মায়েও ঘৰৰ পৰিস্থিতি যাতে কঠিন অনুভৱ কৰিবলগীয়া নহয় তাৰ বাবে কাম কৰিছিল। অৱশ্যে, এই সকলোবোৰৰ স্বত্বেও, অভাৱত বাস কৰাৰ এই পৰিস্থিতিবোৰে আমাৰ মনত কেতিয়াও প্ৰভাৱ পেলাব নোৱাৰিলে। সেয়েহে, মোৰ জন্মস্থানৰ নিজা স্বকীয়তা আছে। আৰু মোৰ সৌভাগ্যলৈ চাওক, সম্ভৱতঃ কিছুমান ঘটনা আমি বুজিব নোৱাৰা ধৰণেই ঘটে। কাশী মোৰ কৰ্ম স্থান হৈ উঠিছে। কাশীও চিৰন্তন। কাশী, বেনাৰস, বাৰাণসী, যাক কোৱা হয় সহস্ৰ বছৰ ধৰি নিৰন্তৰ জীৱন্ত চহৰ হৈ আহিছে। সেয়েহে হয়তো কিবা ঐশ্বৰিক ব্যৱস্থা থাকে যে মোৰ দৰে ভাড়নগৰত জন্ম গ্ৰহণ কৰা এজন ব্যক্তিয়ে এতিয়া গংগা মাতৃৰ চৰণত বাস কৰি আছে, কাশীক তেওঁৰ কৰ্মস্থান কৰি তুলিছে। যেতিয়া মই মোৰ পৰিয়ালৰ সৈতে আছিলোঁ, মোৰ দেউতা তাত আছিল, মোৰ মা তাত আছিল, আমি ভাই-ভনী, মোৰ খুৰা, খুৰী, মোৰ ককা-আইতা, শৈশৱৰ সকলো আছিলোঁ, তেতিয়া তেনেই সৰু, সম্ভৱতঃ আমি বহি থকা এইডোখৰ ঠায়ো বহুত ডাঙৰেই হ’ব চাগৈ। তাত খিৰিকীও নাছিল, কেৱল এখন সৰু দুৱাৰ আছিল। তাতেই আমাৰ জন্ম হৈছিল, তাতেই ডাঙৰ দীঘল হৈছিলোঁ। এতিয়া কথাটো আহিছে দাৰিদ্ৰ্যৰ, এয়া নিতান্তই স্বাভাৱিক যে যি ধৰণে ৰাজহুৱা জীৱনলৈমানুহ আহে, সেইফালৰ পৰা চাবলৈ গ’লেতো মোৰ জীৱন চৰম দাৰিদ্ৰ্যৰ মাজেৰে অতিবাহিত হৈছিল। কিন্তু আমি কেতিয়াও দাৰিদ্ৰ্যৰ বোজা অনুভৱ কৰা নাছিলো, কিয়নো কোনো এজন ব্যক্তি যিয়ে ভাল জোতা পিন্ধে, আৰু যদি তেওঁৰ ওচৰত জোতা নাথাকে, তেন্তে তেওঁ হয়তো সেইটো অনুভৱ কৰিব। এতিয়া, আমি আমাৰ জীৱনত কেতিয়াও জোতা পিন্ধাই নাছিলো, গতিকে আমি কেনেকৈ জানিব পাৰিম যে জোতা পিন্ধাটোও এটা ডাঙৰ কথা হ’ব পাৰে? আমি আনকি সেইটো তুলনা কৰাৰ অৱস্থাতো নাছিলো; আমি এনেদৰেই জীৱন যাপন কৰিছিলো। আৰু আমাৰ মায়ে বহুত কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিছিল। মোৰ দেউতাইয়ো কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিছিল। মোৰ দেউতাৰ বিশেষ কথাটো আছিল যে তেওঁ ইমান শৃংখলাবদ্ধ আছিল যে তেওঁ অতি সোনকালে, পুৱা প্ৰায় ৪:০০-৪:৩০ বজাতে ঘৰৰ পৰা ওলাই গৈছিল। বহুদূৰ খোজ কাঢ়ি গৈ, বহুকেইটা মন্দিৰত সোমাই দোকান পাইছিলগৈ। তেওঁ পিন্ধা জোতাবোৰ চামৰাৰে তৈয়াৰীআছিল, গাঁৱৰ যিগৰাকী ব্যক্তিয়ে সেইবোৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল সেইবোৰ খুবেই কঠিন আছিল, সেয়ে ডাঙৰকৈ শব্দ হৈছিল, খট, খট, খট। সেয়ে, যেতিয়া খোজ কাঢ়িছিল, তেওঁ দোকানলৈ গৈছিল, মানুহে কৈছিল যে আমি দামোদৰ ভাইৰ খোজৰ শব্দত আমাৰ ঘড়ীবোৰ মিলাই লৈছিলো। অৰ্থাৎ, তেওঁৰ ইমানেই সুশৃংখল জীৱন অতিবাহিত কৰিছিল, তেওঁ কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিছিল, প্ৰায়ে নিশালৈকে কাম কৰিছিল। একেদৰে, আমাৰ মায়েও ঘৰৰ পৰিস্থিতি যাতে কঠিন অনুভৱ কৰিবলগীয়া নহয় তাৰ বাবে কাম কৰিছিল। অৱশ্যে, এই সকলোবোৰৰ স্বত্বেও, অভাৱত বাস কৰাৰ এই পৰিস্থিতিবোৰে আমাৰ মনত কেতিয়াও প্ৰভাৱ পেলাব নোৱাৰিলে। সেয়েহে, মোৰ জন্মস্থানৰ নিজা স্বকীয়তা আছে। আৰু মোৰ সৌভাগ্যলৈ চাওক, সম্ভৱতঃ কিছুমান ঘটনা আমি বুজিব নোৱাৰা ধৰণেই ঘটে। কাশী মোৰ কৰ্ম স্থান হৈ উঠিছে। কাশীও চিৰন্তন। কাশী, বেনাৰস, বাৰাণসী, যাক কোৱা হয় সহস্ৰ বছৰ ধৰি নিৰন্তৰ জীৱন্ত চহৰ হৈ আহিছে। সেয়েহে হয়তো কিবা ঐশ্বৰিক ব্যৱস্থা থাকে যে মোৰ দৰে ভাড়নগৰত জন্ম গ্ৰহণ কৰা এজন ব্যক্তিয়ে এতিয়া গংগা মাতৃৰ চৰণত বাস কৰি আছে, কাশীক তেওঁৰ কৰ্মস্থান কৰি তুলিছে। যেতিয়া মই মোৰ পৰিয়ালৰ সৈতে আছিলোঁ, মোৰ দেউতা তাত আছিল, মোৰ মা তাত আছিল, আমি ভাই-ভনী, মোৰ খুৰা, খুৰী, মোৰ ককা-আইতা, শৈশৱৰ সকলো আছিলোঁ, তেতিয়া তেনেই সৰু, সম্ভৱতঃ আমি বহি থকা এইডোখৰ ঠায়ো বহুত ডাঙৰেই হ’ব চাগৈ। তাত খিৰিকীও নাছিল, কেৱল এখন সৰু দুৱাৰ আছিল। তাতেই আমাৰ জন্ম হৈছিল, তাতেই ডাঙৰ দীঘল হৈছিলোঁ। এতিয়া কথাটো আহিছে দাৰিদ্ৰ্যৰ, এয়া নিতান্তই স্বাভাৱিক যে যি ধৰণে ৰাজহুৱা জীৱনলৈমানুহ আহে, সেইফালৰ পৰা চাবলৈ গ’লেতো মোৰ জীৱন চৰম দাৰিদ্ৰ্যৰ মাজেৰে অতিবাহিত হৈছিল। কিন্তু আমি কেতিয়াও দাৰিদ্ৰ্যৰ বোজা অনুভৱ কৰা নাছিলো, কিয়নো কোনো এজন ব্যক্তি যিয়ে ভাল জোতা পিন্ধে, আৰু যদি তেওঁৰ ওচৰত জোতা নাথাকে, তেন্তে তেওঁ হয়তো সেইটো অনুভৱ কৰিব। এতিয়া, আমি আমাৰ জীৱনত কেতিয়াও জোতা পিন্ধাই নাছিলো, গতিকে আমি কেনেকৈ জানিব পাৰিম যে জোতা পিন্ধাটোও এটা ডাঙৰ কথা হ’ব পাৰে? আমি আনকি সেইটো তুলনা কৰাৰ অৱস্থাতো নাছিলো; আমি এনেদৰেই জীৱন যাপন কৰিছিলো। আৰু আমাৰ মায়ে বহুত কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিছিল। মোৰ দেউতাইয়ো কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিছিল। মোৰ দেউতাৰ বিশেষ কথাটো আছিল যে তেওঁ ইমান শৃংখলাবদ্ধ আছিল যে তেওঁ অতি সোনকালে, পুৱা প্ৰায় ৪:০০-৪:৩০ বজাতে ঘৰৰ পৰা ওলাই গৈছিল। বহুদূৰ খোজ কাঢ়ি গৈ, বহুকেইটা মন্দিৰত সোমাই দোকান পাইছিলগৈ। তেওঁ পিন্ধা জোতাবোৰ চামৰাৰে তৈয়াৰীআছিল, গাঁৱৰ যিগৰাকী ব্যক্তিয়ে সেইবোৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল সেইবোৰ খুবেই কঠিন আছিল, সেয়ে ডাঙৰকৈ শব্দ হৈছিল, খট, খট, খট। সেয়ে, যেতিয়া খোজ কাঢ়িছিল, তেওঁ দোকানলৈ গৈছিল, মানুহে কৈছিল যে আমি দামোদৰ ভাইৰ খোজৰ শব্দত আমাৰ ঘড়ীবোৰ মিলাই লৈছিলো। অৰ্থাৎ, তেওঁৰ ইমানেই সুশৃংখল জীৱন অতিবাহিত কৰিছিল, তেওঁ কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিছিল, প্ৰায়ে নিশালৈকে কাম কৰিছিল। একেদৰে, আমাৰ মায়েও ঘৰৰ পৰিস্থিতি যাতে কঠিন অনুভৱ কৰিবলগীয়া নহয় তাৰ বাবে কাম কৰিছিল। অৱশ্যে, এই সকলোবোৰৰ স্বত্বেও, অভাৱত বাস কৰাৰ এই পৰিস্থিতিবোৰে আমাৰ মনত কেতিয়াও প্ৰভাৱ পেলাব নোৱাৰিলে।

মোৰ মনত আছে, মোৰতো স্কুললৈ জোতা পিন্ধি যোৱাৰ অৱকাশেই নাছিল। এদিন, মই স্কুললৈ গৈ থাকোতে মোৰ মামাক লগ পাইছিলো। তেওঁ মোক দেখি ক'লে, "আৰে! তই এনেদৰে স্কুললৈ যাৱ, জোতা-চোতানিপিন্ধাকৈয়ে।" তেওঁ কেনভাচৰ জোতা এযোৰ কিনি মোক পিন্ধাই দিছিল। সেই সময়ত, জোতাযোৰৰ দামহয়তো১০-১২টকা মান লাগিছিল। এতিয়া, সেয়া কেনভাচেৰে নিৰ্মিত আছিল, বগা কেনভাচৰ জোতা আছিল আৰু যেতিয়া জোতাযোৰত দাগ লাগিছিল। তেনে পৰিস্থিতিত মই কি কৰিছিলোঁ, আবেলি যেতিয়া স্কুলৰ ছুটি হৈছিল, মই অলপ সময় ৰৈ থাকো আৰু শিক্ষকে ব্যৱহাৰ কৰা চকৰ টুকুৰাবোৰ তিনিটা বা চাৰিটা শ্ৰেণীকোঠালৈ গৈ সংগ্ৰহ কৰিছিলোঁ। আৰু সেই চকৰ টুকুৰাবোৰ ঘৰলৈ আনিসেইবোৰ তিয়াই থৈইয়াৰে পলিছ বনাওঁআৰু ইয়াক মোৰ কেনভাচ জোতাত সানো, যাৰ ফলত সেইবোৰ উজ্জ্বল বগা হৈ উঠে। মোৰ বাবেসেয়া এক সম্পত্তি আছিল, তাকে লৈ মই এক মহান বৈভৱ অনুভৱ কৰিছিলোঁ। কিয় নাজানো, কিন্তু সৰুৰে পৰাই দেখি আহিছিলোআমাৰ মা পৰিষ্কাৰ পৰিচ্ছন্নতা আৰু এনেবোৰবিষয়ক লৈ যথেষ্ট সচেতন আছিল। সেয়েহে সম্ভৱতঃ সেয়া আমাৰ সংস্কাৰ হৈ উঠিছিল, মই নাজানো কেনেকৈ মোৰ ভালদৰে কাপোৰ পিন্ধাৰ অভ্যাস গঢ়ি উঠিছিল, কিন্তু সৰুৰে পৰা এয়া হৈছিল। যিয়েই নহওঁক কিয়, মই তাকেই ভালকৈ পিন্ধো। পিচে, ইস্ত্ৰী কৰাৰ বা ‘প্ৰেছ’ কৰাৰ বাবে আমাৰ ঘৰত কোনো ব্যৱস্থা নাছিল। সেয়ে মই তামৰ লোটা এটাত পানী ভৰাই গৰম কৰোঁ, আৰু চেপেনাৰে ধৰি মই নিজেই মোৰ কাপোৰ ইস্ত্ৰী কৰি স্কুললৈ পিন্ধি যাওঁ। এয়াই আছিল জীৱন, এনেকৈয়ে জীৱনৰ আনন্দ লৈছিলোঁ। আমি কেতিয়াও এয়া দুখীয়া, কিয়নো দুখীয়া হয়, কেনেকৈ হয়, এওঁলোকৰনো জীৱন কেনেকুৱা, তেনে ধৰণৰ কোনো সংস্কাৰ কেতিয়াও হোৱাই নাছিল। আমাৰ ওচৰত যি আছিল তাকে লৈ আনন্দেৰে জীয়াই থকা, কাম কৰি থকা। এইবোৰকথাক লৈ কেতিয়াও কন্দাৰ কথাই নাছিল। আৰু মোৰ জীৱনৰ এই সকলোবোৰ দিশকো, আপুনি ইয়াক ভাগ্যই কওঁক বা দুৰ্ভাগ্য বুলিয়ে কওঁক, ৰাজনীতিত, মোৰ পৰিস্থিতি এনেকুৱা হৈ পৰিছিল যে এই কথাবোৰ ওলাই আহিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। কিয়নো যেতিয়া মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে মোৰ শপত গ্ৰহণ চলি আছিল, টিভিৰ লোকসকল মোৰ গাঁৱত উপস্থিত হৈছিল, মোৰ বন্ধুবৰ্গক সুধিবলৈ লাগি গৈছিল, আৰু মোৰ ঘৰৰ ভিডিঅ' উলিয়বলৈআগবাঢ়ি গৈছিল। তেতিয়া এয়া স্পষ্ট হৈ পৰিছিল যে এওঁনো কোন, ক'ৰ পৰা আহিছে। তাৰ আগতেমানুহৰ ওচৰত মোৰ বিষয়ে বেছি তথ্য নাছিল। সেয়ে মোৰ জীৱন এনেকুৱাই আছিল। আৰু আমাৰ মাৰ এটা স্বভাৱ আছিল, তেওঁৰ সেৱাভাৱ প্ৰবৃত্তিত আছিল, আৰু তেওঁ কিছুমান পৰম্পৰাগত প্ৰতিকাৰ জানিছিল, সেয়েহে তেওঁ শিশুসকলক নিদান দিছিল। পুৱা পাঁচ বজাতে, সূৰ্য্যোদয়ৰ আগতেই শিশুহঁতক নিদান দিয়া হৈছিল। গতিকে সেই সকলো লোক আমাৰ ঘৰলৈ আহিছিল, আৰু সৰু ল'ৰা-ছোৱালীবোৰে কান্দি থাকিছিল। সেই কাৰণে আমি সোনকালে শোৱাৰ পৰা উঠিব লগা হৈছিল। আৰু মায়ে তেওঁলোকৰ চিকিৎসা কৰি থাকিছিল। সেৱাৰ এই মনোভাৱ এই কথাবোৰৰ পৰাই আমাৰ মনতো উন্মেষিত হৈছিল। সমাজৰ প্ৰতি এক সংবেদনশীলতা, কাৰোবাৰ বাবে কিবা ভাল কৰাৰ বাবে, মই বিশ্বাস কৰোঁ যে এনে এটা পৰিয়ালৰ পৰা, মই মোৰ মা, দেউতা আৰু শিক্ষকসকলৰ পৰা পোৱা পৰিৱেশে মোৰ জীৱন গঢ়ি তুলিছিল।

লেক্স ফ্ৰীডমেন - বহুতো যুৱক-যুৱতীয়ে এয়া শুনি আছে, যিসকল আপোনাৰ কাহিনীৰ দ্বাৰা সঁচাকৈয়ে অনুপ্ৰাণিত হৈছে। সেই অতিকে সাধাৰণ আৰম্ভণিৰ পৰা বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ গণতন্ত্ৰৰ নেতা হোৱালৈকে। গতিকে আপুনি সেই যুৱক-যুৱতীসকলক কি ক'ব বিচাৰিব যিসকলে সংগ্ৰাম কৰি আছে, পৃথিৱীত হেৰাই যোৱা বুলি অনুভৱ কৰি আছে আৰু পথৰ সন্ধান কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আছে, আপুনি তেওঁলোকক কি পৰামৰ্শ দিব?

প্ৰধানমন্ত্ৰী- মই এই সকলো যুৱক-যুৱতীক ক'ব বিচাৰো, জীৱনত ৰাতি যিমানেই অন্ধকাৰ নহওঁক কিয়, সেই ৰাতিটোৰো নিশ্চিত ভাৱেই পুৱা হ'বই। আৰু সেয়েহে, আমাক সেই ধৈৰ্য্য আৰু সেই আত্মবিশ্বাসৰ প্ৰয়োজন। এয়া হৈছে পৰিস্থিতি, আৰু মই পৰিস্থিতিৰ কাৰণ নহওঁ। ঈশ্বৰে মোক এটা উদ্দেশ্যৰ বাবে পঠিয়াইছে, আৰু এই মনোভৱ থাকিব লাগে। আৰু মই অকলশৰীয়া নহয়; যিজনে মোক পঠিয়াইছিল তেওঁ মোৰ লগত আছে। এয়া এক অটুট বিশ্বাস হ'ব লাগে। সমস্যাবোৰ পৰীক্ষা লোৱাৰ বাবেও হ’ব পাৰে; অসুবিধাবোৰ মোক বিফল কৰাৰ বাবে নহ’বও পাৰে। সমস্যাবোৰ মোক শক্তিশালী কৰি তোলাৰ বাবেহে, মোক নিৰুৎসাহিত কৰাৰ বাবে নহয়। আৰু মই সদায় প্ৰতিটো সংকট, প্ৰতিটো সমস্যাক এটা সুযোগ হিচাপে বিবেচনা কৰোঁ। গতিকে মই যুৱসকলক ক'ম। দ্বিতীয়তে ধৈৰ্য্যৰ প্ৰয়োজন, ‘চৰ্টকাট’বোৰে কাম নকৰে। আমাৰ দেশত ৰে’ল ষ্টেশ্যনসমূহত লিখা থাকে, কিছুমান লোকে দলঙেৰে উঠি ৰে’লপথ পাৰ হোৱাৰ পৰিৱৰ্তে দলঙৰ তলৰে দৌৰাৰ অভ্যাস আছে, সেয়েহে ইয়াত কোৱা হৈছে, 'চৰ্টকাট উইল কাট ইউ চৰ্ট,' গতিকে মই যুৱকসকলক এইটোও ক'ম, 'চৰ্টকাট উইল কাট ইউ চৰ্ট,' কোনো কথাতে ‘চৰ্টকাট’ নাথাকে, ধৈৰ্য্য থাকিবই লাগিব, অধ্যৱসায় থাকিবই লাগিব। আৰু আমি যি দায়িত্বই পাওঁ, আমি তাতেই আমাৰ মন-প্ৰাণ সপি দিয়া উচিত। আমি ইয়াকে লৈ আনন্দেৰে জীয়াই থকা উচিত, ইয়াক উপভোগ কৰা উচিত। আৰু মই বিশ্বাস কৰোঁ যে যদি এই বোধ এজন ব্যক্তিৰ জীৱনলৈ আহি যায়, এনেদৰেই আৰু বহুতো কথা আছে। বৈভৱেইহেবৈভৱ হয়, ই চিন্তাৰ বিষয় নহয়। যদি কম্বল লৈ শুই থাকে, তেন্তে সেয়াওনিঃশেষ হৈ যাব। তেওঁ সিদ্ধান্ত লৈছে নহয়, এয়া মোৰ চাৰিওফালে থাকিলেও, মই ইয়াক মোৰ নিজৰ শক্তিৰে বৃদ্ধি কৰা উচিত। মই মোৰ সামৰ্থ্যতকৈ সমাজক অধিক দিয়া উচিত। অৰ্থাৎ, মই ভাল স্থিতিত থাকিলেও, মোৰ বাবে এতিয়াও বহুত কৰিবলীয়া থাকিব। আনকি মই ভাল স্থিতিত নাথাকিলেও, তেতিয়াও বহুতো কাম কৰিবলৈ থাকিব, আৰু এয়া মই বিচাৰিম।

দ্বিতীয়তে, মই দেখিছোঁ যে কিছুমান লোকে ভাবে, 'ঠিক আছে, মই যথেষ্ট শিকিলোঁ, বহুত হৈ গ’ল।' জীৱনত ভিতৰৰ ছাত্ৰগৰাকীক কেতিয়াও মৰিবলৈ দিয়া উচিত নহয়; নিৰন্তৰ শিকি থাকিব লাগে। যিসকলৰ সকলো শিকাৰ ইচ্ছা থাকে, এতিয়া মই, হয়তো মই কোনো কামৰ বাবেইতো জীয়াই থাকিব লাগিব, সেয়েহে, এতিয়া গুজৰাটী মোৰ মাতৃভাষা আৰু আমি হিন্দী নাজানো। বাকপটুতা কি? কথা-বতৰা কেনেকৈ কৰা উচিত? যেতিয়া, দেউতাৰ সৈতে চাহৰ দোকানত আমি থাকিছিলো। সেয়ে ইমান কম বয়সতে আমি বহুতো লোকক লগ পোৱাৰ সুযোগ পাইছিলো আৰু সেইবোৰৰ পৰা মই প্ৰতিবাৰতে কিবা নহয় কিবা শিকিছিলো। কিছু পদ্ধতি, তেওঁলোকে কোৱাৰ ধৰণ, এনেবোৰ কথাৰ পৰা মই শিকিছিলোঁ যে হয়, এই কথা আমিও, ঠিক আছে আজি আমি সেই স্থিতিত নাই, কিন্তু কেতিয়াবালৈ যদি হয় তেন্তে আমিনো তেতিয়া এনে নকৰিম কিয়? আমিনো এনেদৰে জীয়াই থাকিব নালাগে কিয়? গতিকে মই বিশ্বাস কৰোঁ যে শিকাৰ প্ৰৱণতা সদায় থাকিব লাগে। আৰু দ্বিতীয়তে, মই লক্ষ্য কৰিছোঁ যে বেছিভাগ লোকৰ মনত কিবা এটা আহৰণ কৰাৰ,হোৱাৰ বাবে মনত একোটা সপোন থাকে, লক্ষ্য থাকে, আৰু যেতিয়া এইবোৰ হৈ নুঠে তেতিয়াইতেওঁলোক হতাশ হৈ পৰে। সেয়েহে যেতিয়াই মই মোৰ বন্ধুবৰ্গৰ সৈতে কথা পাতিবলৈ সুযোগ পাওঁ, মই কওঁ, "চাওক, পোৱাৰ, আৰু হোৱাৰ সপোন দেখাৰ সলনিকিবা এটা কৰাৰ সপোন দেখক।"

যেতিয়া আপুনি কৰাৰ সপোন দেখিব,আৰু ধৰি লওঁক যে আপুনি দহত উপনীত হোৱাৰ লক্ষ্য ৰাখিছে, যদি আপুনি আঠত উপনীত হয়, আপুনি হতাশ নহ'ব। আপুনি দহৰ বাবে কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিব। কিন্তু যদি আপুনি কিবা হোৱাৰ সপোন দেখিবলৈ সিদ্ধান্ত লৈছে আৰু সেয়া হোৱা নাই, তেনেহ'লে যি ঘটিছে সেয়াও বোজাৰ দৰে অনুভৱ হ'ব। আৰু সেইকাৰণেই জীৱনত ইয়াৰ বাবে চেষ্টা কৰা উচিত। দ্বিতীয়তে, কি পালে, কি নাপালে,আপোনাৰ মনত এই অনুভৱ হ'ব লাগে'মই কি দিম?' চাওঁক, সন্তুষ্টি হৈছে সেয়াআপুনি কি দিলে, তাৰ পৰাহে সন্তুষ্টিৰ জন্ম হয়।

লেক্স ফ্ৰীডমেন - আৰু মই আপোনাক ক'ব বিচাৰো যে মই সৰুৰে পৰা সদায় এইটোকে কৰাৰ সপোন দেখিআহিছো, যিটো মই এতিয়া কৰি আছো। গতিকে মোৰ বাবেএইটো হৈছে এটা অতিকে বিশেষ মুহূৰ্ত। ১৭ বছৰ বয়সতআন এটা ৰোমাঞ্চকৰ পৰ্যায় আহিছিল যেতিয়া আপুনি ঘৰ এৰি দুবছৰ ধৰি হিমালয়ত ভ্ৰমি ফুৰিছিল,আপুনি আপোনাৰ উদ্দেশ্যসত্য আৰু ঈশ্বৰৰ সন্ধানত আছিল। অৱশ্যে, মানুহে আপোনাৰ সেইছোৱা সময়ৰ বিষয়ে কমকৈ জানে। আপোনাৰ কোনো ঘৰ নাছিল, আপোনাৰ কোনো সম্পত্তি নাছিল। আপোনাৰ জীৱন সম্পূৰ্ণৰূপে তপস্বীৰ দৰে আছিল। আপোনাৰ মূৰৰ ওপৰত এখন চালো নাছিল। আপুনি সেই সময়ৰ কিছুমান আধ্যাত্মিক মুহূৰ্ত, পদ্ধতি বা অভিজ্ঞতাৰ বিষয়ে ক'ব বিচাৰিবনে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - মই ভাবো আপুনি যথেষ্ট পৰিশ্ৰম কৰিছে। চাওক, মই এই বিষয়টোৰ বিষয়ে বেছি কথা নকওঁ, কিন্তু মই নিশ্চিতভাৱে কিছুমান বাহ্যিক বস্তুৰ বিষয়ে আপোনাৰ সৈতে সহভাগ কৰিব পাৰো। এতিয়া, চাওক, মই এডোখৰ সৰু ঠাইত বাস কৰিছিলোঁ। আমাৰ জীৱনটোৱেই এক সামূহিকতাৰ আছিল। কিয়নো মানুহৰ মাজতেইথাকিব লাগিছিল, তাতেই জীৱন পাত কৰিবলগীয়া আছিল, আৰু গাওঁখনত এটা পুথিভঁৰাল আছিল, সেয়ে তালৈ যোৱা কিতাপ পঢ়া। এতিয়া, মই যিবোৰ কিতাপ পঢ়িছিলো তেতিয়া মোৰ এনে লাগছিল যে মই মোৰ জীৱনক এনেদৰে প্ৰশিক্ষণ কিয় নিদিওঁ, মোৰ সেই আকাংক্ষা আছিল। যেতিয়া মই স্বামী বিবেকানন্দৰ বিষয়ে পঢ়িছিলো, যেতিয়া মই ছত্ৰপতি শিৱাজী মহাৰাজৰ বিষয়ে পঢ়িছিলো, তেওঁলোকে কেনেকৈ এয়া কৰিছিল? তেওঁলোকে কেনেকৈ তেওঁলোকৰ জীৱন উন্নত কৰিছিল? আৰু তাৰ বাবে, মই নিজেই অলপ পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা কৰিছিলো। মোৰ পৰীক্ষাৰ স্তৰ এনেকুৱা আছিল যে ই ভৌতিক শৰীৰৰ সৈতে সংযুক্ত আছিল। উদাহৰণ স্বৰূপে, ইয়াত ইমান ঠাণ্ডা নহয়, কিন্তু ডিচেম্বৰত কেতিয়াবা ঠাণ্ডা হয়। অৱশ্যে, এতিয়াও ৰাতি ঠাণ্ডা অনুভৱ হয়, যিটো স্বাভাৱিক। গতিকে মই কেতিয়াবা সিদ্ধান্ত লওঁ যে মই বাহিৰত মুকলিকৈ শুম আৰু মোৰ শৰীৰ ঢাকিবলৈ একো নলওঁ। মই চাম ঠাণ্ডাইনো কি কৰে। গতিকে কেতিয়াবা মই খুব কম বয়সতে মোৰ শৰীৰৰ সৈতে এনে পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা কৰিছিলো, আৰু সেয়া সদায় মোৰ ওপৰত আছিল। মোৰ বাবে, পুথিভঁৰাললৈ গৈ আন বহুতো কিতাপ পঢ়ি, পুখুৰীলৈ যোৱা, পৰিয়ালৰ সকলোৰে কাপোৰ ধোৱা, সাঁতোৰা মোৰ কাম হৈ উঠিছিল। মোৰ শাৰীৰিক সক্ৰিয়তা আছিল সাঁতোৰ। গতিকে এই সকলোবোৰ বস্তু মোৰ জীৱনৰ সৈতে সংযুক্ত আছিল। তাৰ পিছত, যেতিয়া মই স্বামী বিবেকানন্দৰ বিষয়ে পঢ়িবলৈ আৰম্ভ কৰিছিলো, মই অলপ বেছি আকৰ্ষিত হৈছিলো। এবাৰ মই স্বামী বিবেকানন্দৰ বিষয়ে পঢ়িছিলো। তেওঁৰ মাক অসুস্থ আছিল, আৰু তেওঁ তেওঁক ৰামকৃষ্ণ পৰমহংসজীৰ কাষলৈ লৈ গৈছিল। তেওঁ তেওঁৰ সৈতে কাজিয়া কৰিছিল, তেওঁৰ সৈতে তৰ্কত লিপ্তহৈছিল। তেওঁৰ প্ৰাৰম্ভিক দিনবোৰত, তেওঁ যিমান পাৰে সকলো বৌদ্ধিক শক্তি ব্যৱহাৰ কৰিছিল। তেওঁ কৈছিল যে মোৰ মা অসুস্থ, যদি মই টকা উপাৰ্জন কৰিলোহেঁতেনমই মোৰ মাক কিমান সেৱা কৰিব পাৰিলোহেঁতেন ইত্যাদি ইত্যাদি। তেতিয়া ৰামকৃষ্ণই কৈছিল, "ভাই, তুমি মোক কিয় আমনি কৰিছা? যোৱা, মা কালীৰ ওচৰলৈ যোৱা। তেওঁ হৈছে মা কালী। তোমাৰ যি প্ৰয়োজন সেয়া তেওঁৰ পৰাবিচাৰা।" তাকে শুনি বিবেকানন্দ গৈছিল। তেওঁ মা কালীৰসন্মুখতকেবা ঘন্টা ধৰি বহি থাকিছিল,ধ্যান কৰিছিল, তেওঁবহি ৰৈছিল। কেবা ঘণ্টাৰ পিছত ঘূৰি অহাত ৰামকৃষ্ণ দেৱে সুধিছিল, "বাৰু ভাই, তুমি মাৰ পৰা বিচাৰিলানে তুমি বিচৰাখিনি?" নাই, মইতো নিবিচাৰিলো। "ঠিক আছে, তাৰ পিছত তেওঁ ক'লে, "কাইলৈ পুনৰ যাবা। তোমাৰ কাম মায়ে কৰিব। মাৰ পৰা বিচাৰিম নহয় জানো?" পিছদিনা গৈছিল, তাৰ পিছদিনাও গৈছিল। আৰু তেওঁ দেখিছিল,মই কিয় একো বিচাৰিব নোৱাৰিলোঁ? মোৰ মাৰ শৰীৰ অসুস্থ আছিল, মোক ইয়াৰ প্ৰয়োজন আছিল। কিন্তু মই মাৰ ওচৰত বহি আছিলো, মই সাক্ষাত্ মাকচাই চাই ইমানেই হেৰাই গৈছিলো তথাপিওমই তেওঁৰ পৰা একোৱেই বিচাৰিব পৰা নাছিলো, মই খালী হাতেৰে ঘূৰি আহিছিলো। আৰু মই ৰামকৃষ্ণ দেৱক কৈছিলো, মই খালী হাতেৰে ঘূৰি আহিছিলো, মইতো একোৱেই বিচৰা নাছিলো। দেৱীৰ ওচৰলৈ যোৱা আৰু একো বিচাৰিব নোৱাৰা এই কথাই  তেওঁৰ হৃদয়তএক জ্যোতিপ্ৰজ্বলিতকৰিছিল। এয়া তেওঁৰ জীৱনত এক স্ফুলিঙ্গ আছিল, আৰু তাৰ পৰাই দিয়াৰ সেই অনুভূতি জাগ্ৰত হৈছিল, মই বুজি পাইছো যে সম্ভৱতঃ, স্বামী বিবেকানন্দৰ সেই সৰু ঘটনাটোৱে মোৰ মনত মইনো বিশ্বক কি দিম সেই বিষয়ে অলপ প্ৰভাৱ পেলাইছিল। সম্ভৱতঃ তাৰ পৰাই সন্তুষ্টিৰ উদ্ভৱ হ'ব। যদি মই পৃথিৱীৰ পৰা কিবা লাভ কৰিব বিচাৰো, তেন্তে লাভৰ ভোক সদায় মোৰ মনত থাকিব। আৰু তাত, শিৱ আৰু জীৱ সত্তাৰ একতা কি, যদি আপুনি শিৱৰ সেৱা কৰিব বিচাৰে, তেন্তে জীৱক সেৱা কৰক। শিৱ আৰু জীৱৰ একতা অনুভৱ কৰক। প্ৰকৃত অ-দ্বৈততা ইয়াত উপলব্ধি কৰিব পাৰি। গতিকে মই এনে চিন্তাত হেৰাই গৈছিলো। তেতিয়া মোৰ মনটো সেই দিশত অলপ যাব বিচাৰিছিল। মোৰ এটা ঘটনা মনত আছে, আমি বাস কৰা চুবুৰীয়াৰ ওচৰত এটা মহাদেৱৰ মন্দিৰ আছিল, আৰু তালৈ এজন সাধু আহিছিল। সাধুজনে কিবা নহয় কিবা সাধনা আদি কৰিছিল আৰু মই তেওঁৰ প্ৰতি অলপ আকৰ্ষিত অনুভৱ কৰিছিলো, ভাবিছিলোঁ যে তেওঁৰ কিবা আধ্যাত্মিক শক্তি থাকিব পাৰে, কাৰণ মই বিবেকানন্দৰ বিষয়ে পঢ়িছিলো,কিন্তু এনে লোকক কেতিয়াও দেখা নাছিলোঁ। নৱৰাত্ৰি উপবাসৰ সময়ত তেওঁ তেওঁৰ হাতত, এক প্ৰকাৰৰ শস্যৰ গজালি মেলাইছিল,যাক আমি জোৱাৰ বুলি কওঁ, আৰু তেওঁ ইয়াক প্ৰায় ৯ৰ পৰা দহ দিন ধৰি বাঢ়িবলৈ দিছিল, এইদৰেই শুইছিল। এয়া এক প্ৰকাৰৰ ব্ৰত যিটো সেইগৰাকী মহাত্মাই কৰিছিল। সেইকেইটা দিনতেমোৰ মামাহঁতৰ ঘৰত সম্ভৱত কোনোবা এগৰাকী মাহীৰবিয়া আছিল। আমাৰ গোটেই পৰিয়ালটো মামাহঁতৰ ঘৰলৈ ওলাইছিল। এতিয়া, মামাহঁতৰ ঘৰলৈ যোৱাটো সকলো শিশুৰ বাবেই আনন্দৰ কথা। মই পিচে মোৰ পৰিয়ালক কৈছিলো, "নহয়, মই নাযাওঁ, মই ইয়াতে থাকিম, মই স্বামীজীক সেৱা কৰিম।" "যিহেতু এয়া তেওঁৰ হাতত আছে, তেওঁ খোৱা-বোৱা কৰিব নোৱাৰে, সেয়েহে মই তেওঁৰ বাবে এইবোৰ কৰি দিম," সেয়েহে সেই শৈশৱত, মই বিয়ালৈ যোৱা নাছিলো, মই তেওঁৰ সৈতে আছিলোঁ আৰু স্বামীজীক সেৱা কৰি আছিলো। গতিকে সম্ভৱতঃ মই সেই দিশত কিছু পৰিমাণে আকৰ্ষিত হৈছিলোঁ। কেতিয়াবা মই অনুভৱ কৰিছিলো যে আমাৰ গাঁৱত, সেনাত কাম কৰা কিছুমান লোক বন্ধৰ দিনত ইউনিফৰ্ম পিন্ধি আহে, আৰু মই গোটেই দিনটো তেওঁলোকৰ পিছে পিছে দৌৰি থাকোঁ, চাওঁ, তেওঁলোকে দেশৰ বাবে কিমান সেৱা কৰি আছে। গতিকে এনেকুৱাই, কিন্তু এয়া মোৰ বাবে নহয়, এই অনুভৱ যে মই কেৱল কিবা কৰিব লাগে। গতিকে বেছি বুজাবুজি নাছিল, কোনো ৰোডমেপ নাছিল, মোৰ এই জীৱনটো জানিবলৈ, ইয়াক চিনি পাবলৈএক অনুসন্ধিসুতা আছিল। গতিকে মই গুচি গৈছিলো, বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিলো। তাৰ পিছত মই ‘ৰামকৃষ্ণ মিছন’ৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিছিলো, তাত থকা সাধুসকলে মোক যথেষ্ট মৰম দিছিল, মোক বহুত আশীৰ্বাদ দিছিল। মই স্বামী আত্মস্থান্দজীৰ খুব ঘনিষ্ঠ হৈ পৰিছিলো। তেওঁ প্ৰায় ১০০ বছৰ জীয়াই আছিল। তেওঁৰ জীৱনৰ শেষ মুহূৰ্ততমই সঁচাকৈয়ে বিচাৰিছিলো যে তেওঁ আহি মোৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ ঘৰত থাককহি, কিন্তু তেওঁৰ ইমান দায়িত্ব আছিল যে তেওঁ আহিব নোৱাৰিলে। যেতিয়া মই মুখ্যমন্ত্ৰী আছিলোঁতেওঁ আহিছিল। মই তেওঁৰ বহুতো আশীৰ্বাদ পাইছিলো। কিন্তু তেওঁ মোক পথ প্ৰদৰ্শন কৰি কৈছিল, 'তুমি ইয়ালৈ কিয় আহিছা? তুমিযি কৰিবলগীয়া আছে,কিছু আন কাম কৰিবলগীয়া আছে। তোমাৰ নিজৰ কল্যাণৰ বাবে তুমি প্ৰাথমিকতা দিবানে সমাজৰ কল্যাণৰ বাবে দিবা; স্বামী বিবেকানন্দই যি কৈছিল সেয়া সমাজৰ হিতৰ বাবে আছিল, তুমিতো সেৱা কৰাৰ বাবেই জন্ম হৈছা। সেয়েহে মই, এক প্ৰকাৰে,তাত অলপ হতাশেই হৈছিলোঁ, কিয়নো কেৱল উপদেশহে শুনিবলৈ পাইছিলো, সহায়তো পোৱা নাছিলো। তাৰ পিছত মই মোৰ পথত আগবাঢ়িলোঁ, হিমালয়ৰ বিভিন্ন ঠাইত বাস কৰিছিলো, অভিজ্ঞতা লাভ কৰিছিলো আৰু বহুত দেখিছিলো, জীৱনৰ বহুতো অভিজ্ঞতা লাভ কৰিছিলো, বহুলোকক লগ পাইছিলো, আৰু মহান তপস্বীসকলক লগ পোৱাৰ সুযোগ পাইছিলো। কিন্তু মোৰ মন স্থিৰ নাছিল। সম্ভৱতঃ বয়স এনেকুৱা আছিল যে যথেষ্ট কৌতূহল, জানিবলৈ আৰু বুজিবলৈ ইচ্ছা আছিল; এইটো এটা নতুন অভিজ্ঞতা আছিল, তাত বতৰৰ পৃথিৱীখনো বেলেগ আছিল, বৰফৰ পৰ্বতবোৰৰ মাজত থাকিব লাগিছিল। কিন্তু এই সকলোবোৰে মোক নিজকে গঢ় দিয়াত যথেষ্ট সহায় কৰিছিল। মোৰ ভিতৰৰ শক্তিয়ে ইয়াৰ পৰা শক্তি লাভ কৰিছিল। অনুশীলন কৰা, ব্ৰহ্ম মুহূৰ্তত সাৰ পোৱা, গা ধোৱা, মানুহক সেৱা কৰা। স্বাভাৱিকতেই বৃদ্ধ সাধুসকলক, তপস্বী সাধুসকলক সেৱা কৰা।এবাৰ তাত প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগে দেখা দিছিল, গতিকে বহু গাঁৱৰ মানুহক সহায় কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলোঁ। গতিকে, মোৰ এই সাধু আৰু মহাত্মাসকল, যাৰ লগত মই কোনো এটা সময়ত আছিলোঁ। মই কেতিয়াও এটা ঠাইত বেছি দিন থকা নাছিলোঁ, বেছিভাগ সময়তে বিচৰণ কৰিছিলোঁ। এক প্ৰকাৰে জীৱনটো তেনেকুৱাই আছিল।

লেক্স ফ্ৰিডমেন-আৰু যিসকলে নাজানে তেওঁলোকক জনাও যে আপুনি ৰামকৃষ্ণ মিছন আশ্ৰমত স্বামী আত্মস্থানন্দৰ সৈতে বহু দিন কটালে। আপুনি উল্লেখ কৰা মতে তেওঁ আপোনাক সেৱাৰ জীৱনৰ দিশত পথ প্ৰদৰ্শন কৰিছিল। গতিকে আন এটা কথা সম্ভৱ হ’ল য’ত সন্ন্যাস ল’ব পাৰি, সকলো ত্যাগ কৰি সন্ন্যাসী হ’ব পাৰি। কিন্তু আপুনি আজি আমাৰ সন্মুখত উপস্থিত থাকিলহেঁতেন নে সন্যাসী নৰেন্দ্ৰ মোদী হিচাপে নহয়, প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে। আৰু তেওঁলোকে আপোনাক প্ৰতিটো স্তৰতে সেৱাৰ জীৱন যাপন কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱাত সহায় কৰিছিল।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – এনেকুৱাই যে বাহিৰৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা আপুনি ভাবিব পাৰে যে কিছুমান মানুহে তেওঁক নেতা বা প্ৰধানমন্ত্ৰী বা মুখ্যমন্ত্ৰী বুলি ক’ব পাৰে। কিন্তু মোৰ অন্তৰ্জীৱনটো মাথোঁ ধাৰাবাহিকতা। শৈশৱত ল’ৰা-ছোৱালীৰ যত্ন লোৱা মোদীয়ে যেতিয়া মাকে চিকিৎসা কৰিছিল, হিমালয়ত ঘূৰি ফুৰা মোদী বা আজি এই ঠাইত কাম কৰি থকা মোদী, সকলোৰে মাজত এক ধাৰাবাহিকতা আছে। প্ৰতিটো মুহূৰ্ত আনৰ বাবে জীয়াই থাকিব লাগিব। আৰু সেই ধাৰাবাহিকতাৰ বাবেই এজন সাধু আৰু এজন নেতাৰ মাজত এক বৃহৎ পাৰ্থক্য আছে, পৃথিৱীৰ দৃষ্টিত, কাৰণ সাজযোৰ বেলেগ, জীৱনটো বেলেগ, দিনটোৰ ভিতৰত ব্যৱহাৰ কৰা ভাষা বেলেগ, ইয়াত কাম বেলেগ। কিন্তু মোৰ ভিতৰৰ ব্যক্তিত্বই একেটা অবিচ্ছিন্নভাৱে দায়িত্ব চম্ভালি আছে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন – আপোনাৰ জীৱনৰ আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ হ’ল গোটেই জীৱনত আপুনি আপোনাৰ দেশ ভাৰতক প্ৰথম স্থান দিয়াৰ কথা কৈ আহিছে। আপুনি আঠ বছৰ বয়সত আৰএছএছত যোগদান কৰিছিল। যিয়ে হিন্দু জাতীয়তাবাদৰ ধাৰণাক সমৰ্থন কৰে। আপুনি আৰএছএছ আৰু ই আপোনাৰ ওপৰত কি প্ৰভাৱ পেলাইছে ক’ব পাৰিবনে? আজি আপুনি কোন আৰু আপোনাৰ ৰাজনৈতিক দৃষ্টিভংগীৰ বিকাশৰ ওপৰত সেইবোৰৰ কি প্ৰভাৱ পৰিছিল?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – চাওক, সৰুৰে পৰা কিবা এটা কৰি থকাটো মোৰ স্বভাৱ আছিল। মনত আছে, মোৰ ঠাইত এজন মাকোছি আছিল, নামটো মনত নাই, সেৱা দলৰ আছিল চাগে। মাকোছি ছোনীয়ে এনেকুৱা কিবা এটা কৰি আছিল। এতিয়া, তেওঁ হাতত ঢোলৰ দৰে বস্তু এটা ৰাখিছিল আৰু তেওঁ দেশপ্ৰেমমূলক গীত গাইছিল আৰু তেওঁৰ কণ্ঠও বহুত ভাল আছিল। এবাৰ আমাৰ গাঁৱলৈ আহিছিল। তেওঁৰ অনুষ্ঠানবোৰ বিভিন্ন ঠাইত অনুষ্ঠিত হৈছিল। সেয়ে আগতে উধাতু খাই গৈ তেওঁৰ কথা শুনিছিলোঁ। ওৰে নিশা তেওঁৰ দেশপ্ৰেমমূলক গীত শুনিছিলোঁ। আগতে বহুত ভাল পাইছিলোঁ, আগতে কিয় উপভোগ কৰিছিলোঁ নাজানো। একেদৰে মোৰ ঠাইত ৰাষ্ট্ৰীয় স্বয়ংসেৱক সংঘৰ এটা শাখা চলি আছিল শাখাটোত খেলা-ধূলাৰ লগতে দেশপ্ৰেমমূলক গীতো আছিল। গতিকে ই মোক বহুত আনন্দ দিছিল, আগতে মোৰ হৃদয়খন চুই গৈছিল, আগতে ভাল লাগিছিল। ঠিক এনেকৈয়ে আমি সংঘত যোগদান কৰিলোঁ। গতিকে, সংঘৰ পৰা এটা সংস্কাৰ পাইছিলোঁ যে আপুনি যিয়েই নাভাৱক, সেইটো অধ্যয়ন কৰিলেও, তেতিয়াও ভাবিব যে মই ইমান পঢ়া উচিত, ইমান পঢ়া উচিত যাতে মই দেশৰ বাবে উপযোগী হ’ব পাৰো। যদি মই ব্যায়াম কৰো তেন্তে এনেদৰে ব্যায়াম কৰিব লাগে যাতে মোৰ শৰীৰটোও দেশৰ বাবে উপযোগী হয়। সংঘৰ লোকসকলে এই কথা শিকাই আহিছে। এতিয়া সংঘ বৰ ডাঙৰ সংগঠন। হয়তো এতিয়া এশ বছৰ হ'ল আৰু পৃথিৱীৰ ক’তো ইমান বৃহৎ স্বেচ্ছাসেৱী সংগঠনৰ কথা শুনা নাই। কোটি কোটি মানুহ ইয়াত জড়িত। কিন্তু সংঘক বুজাটো ইমান সহজ নহয়। সংঘৰ কাম-কাজ বুজিবলৈ চেষ্টা কৰা উচিত। আৰু আমি জীৱনৰ উদ্দেশ্য বুলি কোৱা কথাটোৰ সন্দৰ্ভত সংঘই নিজেই আপোনাক এটা ভাল দিশ দিয়ে। দ্বিতীয়তে দেশ সকলো আৰু জনসাধাৰণৰ সেৱা কৰাটোৱেই হৈছে ঈশ্বৰৰ সেৱা। আমাৰ বৈদিক যুগৰ পৰা যি কোৱা হৈছে, আমাৰ ঋষিসকলে যি কৈছে, বিবেকানন্দই যি কৈছে, সেই একেই কথা সংঘৰ ৰাইজে কয়। গতিকে স্বেচ্ছাসেৱকজনক কোৱা হয় যে আপুনি সংঘৰ পৰা যি প্ৰেৰণা পাইছিল, সেই এঘণ্টীয়া শাখাটো, ইউনিফৰ্ম পিন্ধি, সেয়া স্বয়ংসেৱক সংঘ নহয়। আপুনি সমাজৰ বাবে কিবা এটা কৰা উচিত। আৰু সেই অনুপ্ৰেৰণাৰে আজি এনে কাম চলি আছে, উদাহৰণস্বৰূপে একাংশ স্বেচ্ছাসেৱকে সেৱা ভাৰতী নামেৰে এটা সংগঠন গঢ়ি তুলিছে। এই সেৱা ভাৰতী বস্তি বসতি, দুখীয়া মানুহে জুপুৰীত বাস কৰে, যাক তেওঁলোকে সেৱা বস্তি বুলি কয়। মোৰ হাতত মোটামুটি তথ্য আছে, তেওঁ প্ৰায় ১.২৫ লাখ সেৱা প্ৰকল্প চলায়। আৰু চৰকাৰৰ কোনো সহায় অবিহনে, সমাজৰ সহায়ত, তালৈ গৈ, সময় দি, শিশুসকলক পঢ়ুৱাই, তেওঁলোকৰ স্বাস্থ্যৰ যত্ন লৈ, আমি এনে কাম কৰোঁ। তেওঁলোকৰ মাজত ভাল মূল্যবোধৰ বীজ সিঁচিবলৈ আৰু সেই অঞ্চলত পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ বাবে কাম কৰা। অৰ্থাৎ একেবাৰেই এক চতুৰ্থাংশ লাখ কম সংখ্যা নহয়। যি নহওক, কিছুমান স্বেচ্ছাসেৱক আছে, যিসকল সংঘৰ ভিতৰৰ পৰাই সৃষ্টি হৈছে। তেওঁ ভানৱসী কল্যাণ আশ্ৰম চলায়। আৰু অৰণ্যত আদিবাসীসকলৰ মাজত বাস কৰি আদিবাসীসকলৰ সেৱা কৰে। সত্তৰ হাজাৰৰো অধিক ‘এজন শিক্ষক এক বিদ্যালয়’ৰ একক বিদ্যালয় চলি আছে। আৰু আমেৰিকাতো কিছুমান মানুহ আছে যিয়ে এই কামৰ বাবে হয়তো ১০ বা ১৫ ডলাৰ দান কৰে। আৰু তেওঁলোকে কয় এমাহত এটা কোকাকোলা খোৱাৰ সমান ধন একল বিদ্যালয়লৈ টকা দান কৰক। এতিয়া জনজাতীয় ল’ৰা-ছোৱালীক শিক্ষা দিয়াৰ বাবে সত্তৰ হাজাৰ একল বিদ্যালয় খুলিবলৈ একাংশ স্বেচ্ছাসেৱকে শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত এক বিপ্লৱ আনিবলৈ ‘বিদ্যা ভাৰতী’ নামৰ এটা সংগঠন গঠন কৰিলে। তেওঁলোকে দেশত প্ৰায় পঁচিশ হাজাৰ বিদ্যালয় চলাই আছে। আৰু বৰ্তমান ৩০ লাখতকৈ অধিক ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আছে আৰু মই বিশ্বাস কৰোঁ যে অতি কম খৰচত কোটি কোটি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে শিক্ষা পাইছে আৰু সংস্কৃতিৰ দিশতো অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হৈছে, মানুহবোৰ ধৰালৈ নামি আহিব লাগে, কিছু দক্ষতা শিকিব লাগে আৰু সমাজৰ ওপৰত বোজা হ’ব নালাগে। অৰ্থাৎ জীৱনৰ প্ৰতিটো ক্ষেত্ৰতে, মহিলাই হওক, যুৱক-যুৱতী হওক, আনকি শ্ৰমিকেই হওক, হয়তো সদস্যৰ ভিত্তিত ক’ব পাৰো যে ‘ভাৰতীয় মজদুৰ সংঘ’ আছে। ইয়াৰ সম্ভৱতঃ প্ৰায় পঞ্চাশ হাজাৰ ইউনিয়ন আছে আৰু ইয়াৰ সদস্যৰ সংখ্যা কোটি কোটি। হয়তো পৃথিৱীত ইমান ডাঙৰ শ্ৰমিক সংঘ ক’তো নাই। আৰু ইয়াক কেনেকৈ শিকোৱা হয়? বাওঁপন্থী লোকসকলে শ্ৰমিক আন্দোলনক অতিশয় শক্তি প্ৰদান কৰিছিল। শ্ৰমিক আন্দোলনৰ শ্লোগান কি- বিশ্বৰ শ্ৰমিক একত্ৰিত হওক, "বিশ্বৰ শ্ৰমিক একত্ৰিত হওক", আমি পিছত চাম, এয়াই আৱেগ। আৰএছএছ শাখাৰ পৰা স্বেচ্ছাসেৱক হিচাপে শ্ৰমিক সংঘ চলোৱা এই শ্ৰমিক সংঘৰ লোকসকলে কি কয়? তেওঁলোকে কয়, "শ্ৰমিকসকলে পৃথিৱীখনক একত্ৰিত কৰে।" তেওঁলোকে কয়, "পৃথিৱীৰ শ্ৰমিকসকল একত্ৰিত হওক।" তেওঁলোকে কয় "শ্ৰমিকসকলে বিশ্বক একত্ৰিত কৰে"। এইটো ইমান ডাঙৰ বাক্য, মাত্ৰ ইয়াত-তাত দুটা শব্দ, কিন্তু ই কি ডাঙৰ মতাদৰ্শগত পৰিৱৰ্তন। এই শাখাবোৰৰ পৰা অহা মানুহে যেতিয়া নিজৰ আগ্ৰহ, স্বভাৱ, প্ৰৱণতা অনুসৰি কাম কৰে, তেতিয়া তেওঁলোকে এই ধৰণৰ কামবোৰক গুৰুত্ব দিয়ে। আৰু যেতিয়া আপুনি এই ৰচনাবোৰ চাব, তেতিয়া আপুনি দেখিব যে ১০০ বছৰৰ ভিতৰত ৰাষ্ট্ৰীয় স্বয়ংসেৱক সংঘই ভাৰতৰ জিলিকি থকা জগতখনৰ পৰা আঁতৰি থাকি, এজন সাধকৰ দৰে ভক্তিৰে, মোৰ সৌভাগ্য যে মই জীৱনৰ মূল্যবোধবোৰ পাইছো, মই এনেকুৱা এটা পবিত্ৰ সংগঠনৰ পৰা এটা সাৰ্থক জীৱন পালোঁ। তাৰ পাছত কিছু সময় সন্তসকলৰ মাজত যোৱাৰ সৌভাগ্য হৈছিল আৰু তাতেই আধ্যাত্মিক স্থান পাইছিলোঁ। গতিকে মই পৰিত্ৰাণ পালোঁ, উদ্দেশ্যপূৰ্ণ জীৱন পালোঁ, সন্তসকলৰ মাজত আধ্যাত্মিক স্থান পালোঁ। স্বামী আত্মস্থানন্দ জীৰ দৰে মানুহে মোৰ হাতখন গোটেই জীৱন ধৰি ধৰি ৰাখিছিল, প্ৰতি মুহূৰ্তত মোক পথ প্ৰদৰ্শন কৰি থাকিল, ৰামকৃষ্ণ মিছন, স্বামী বিবেকানন্দ জী, তেওঁৰ চিন্তা, সংঘৰ সেৱাৰ মনোভাৱ, এই সকলোবোৰে মোক গঢ় দিয়াত এক বৃহৎ ভূমিকা পালন কৰিছে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন- কিন্তু তেওঁ ভাৰতৰ ধাৰণাটোক আগুৱাই নিয়াতো সহায় কৰিছে। ভাৰতক একত্ৰিত কৰা ধাৰণাটো কি? দেশ হিচাপে ভাৰত কি? এই সকলোবোৰ ভিন্ন সমাজ, সম্প্ৰদায় আৰু সংস্কৃতিক একত্ৰিত কৰা মৌলিক ধাৰণাটো কি? আপোনাৰ মতামত কি?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – চাওক, ভাৰত, এটা সাংস্কৃতিক পৰিচয়, এটা সংস্কৃতি, হাজাৰ হাজাৰ বছৰ পুৰণি সভ্যতা। ভাৰতৰ বিশালতা চাওক, এশৰো অধিক ভাষা, হাজাৰ হাজাৰ উপভাষা, আপুনি ভাৰতত কেইমাইলমান যাত্ৰা কৰিব, আমাৰ দেশত কোৱা হয় যে বিশ মাইল যাত্ৰা কৰিলে উপভাষা সলনি হয়, ৰীতি-নীতি সলনি হয়, খাদ্য সলনি হয়, সাজ-পোছাক সলনি হয়। দক্ষিণৰ পৰা উত্তৰ ভাৰতলৈকে এতিয়া সমগ্ৰ দেশতে বৈচিত্ৰ্য দেখা যাব। কিন্তু অলপ গভীৰলৈ গ’লেই এডাল সূতা বিচাৰি পাব, মই কোৱাৰ দৰে আমাৰ দেশত প্ৰত্যেক মুখৰ পৰা ভগৱান ৰামৰ আলোচনা শুনিব, সকলোতে শুনিব ৰামৰ নাম। কিন্তু এতিয়া আপুনি দেখিব, তামিলনাডুৰ পৰা আৰম্ভ কৰি জম্মু-কাশ্মীৰলৈকে গৈ কোনোবা এজন বা আনজনক বিচাৰি পাব, যাৰ নামত ক’ৰবাত ৰাম থাকিব।

গুজৰাটলৈ গ’লে ক’ব ‘ৰাম ভাই’, তামিলনাডুলৈ গ’লে ক’ব ‘ৰামচন্দ্ৰন’, মহাৰাষ্ট্ৰলৈ গ’লে ক’ব ‘ৰামভাউ’। গতিকে, এই বৈশিষ্ট্যই ভাৰতক সংস্কৃতিৰ লগত বান্ধি ৰাখিছে। এতিয়া আমাৰ দেশত গা ধুলে কি কৰে? বাল্টিৰ পানীৰে গা স্নান কৰে, কিন্তু 'গংগে চা যমুনে চৈৱা গোদাবৰী সৰস্বতী' মানে ভাৰতৰ চুকে-কোণে নদীবোৰ স্মৰণ কৰি "নৰ্মদা, সিন্ধু, কাবেৰী জলেছমিন সন্নিধিম কুৰু" মানে মই সমগ্ৰ দেশৰ সকলো নদীৰ পানীৰে গা ধুই আছো। আমাৰ ইয়াত সংকল্পৰ পৰম্পৰা আছে। যি কামেই নকৰক, সেয়া পূজা হ’লেও সেয়া এক সংকল্প। আৰু এতিয়া সংকল্পটোৰ ওপৰত এটা ডাঙৰ ইতিহাস লিখিব পৰা যাব। অৰ্থাৎ মোৰ দেশত তথ্য সংগ্ৰহ কেনেকৈ কৰা হৈছিল, শাস্ত্ৰই কেনেকৈ কাম কৰিছিল, সেয়া আছিল এক অতি অনন্য পদ্ধতি। যদি কোনোবাই সংকল্প লয় বা প্ৰাৰ্থনা কৰে বা যদি কোনো বিবাহ হৈ আছে, তেন্তে আমি জম্বুদ্বীপে, ভাৰতখাণ্ডে, আৰ্যব্ৰত আদিৰ পৰা আৰম্ভ কৰি সমগ্ৰ বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ক্ৰমান্বয়ে গাঁওখন পাম। তেতিয়া আমি সেই পৰিয়াললৈ আহিম আৰু তাৰ পিছত সেই পৰিয়ালৰ দেৱতাক স্মৰণ কৰিম।

অৰ্থাৎ ভাৰতত এনেকুৱা হৈছে, আজিও ভাৰতৰ চুক-কোণত এনেকুৱা হৈছে। কিন্তু দুৰ্ভাগ্যজনকভাৱে তেওঁলোকে শাসন ব্যৱস্থাৰ ভিত্তিত পশ্চিমীয়া আৰ্হি কি আৰু পৃথিৱীৰ আন কি আৰ্হি বিচাৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। ভাৰতবৰ্ষত বিভিন্ন ধৰণৰ চৰকাৰী ব্যৱস্থা প্ৰচলিত হৈ আহিছে। ইয়াক সিঁচৰতি হৈ থকা দেখা যাব আৰু বহু টুকুৰাত কেইবাজনো ৰজা আৰু সম্ৰাট দেখা যাব; কিন্তু ভাৰতৰ ঐক্য আৰু এই সাংস্কৃতিক বান্ধোনৰ বাবেই আমাৰ তীৰ্থযাত্ৰাৰ পৰম্পৰা আছে শংকৰাচাৰ্যই চৰ ধামসমূহ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল; আজিও লাখ লাখ মানুহে এঠাইৰ পৰা আন ঠাইলৈ তীৰ্থযাত্ৰা কৰিব। কাশীত আমাৰ ঠাইলৈ মানুহ আহিব, ৰামেশ্বৰম, কাশী-কাশীৰ পানী লৈ ৰামেশ্বৰমলৈ যোৱা মানুহ, বহুত প্ৰকাৰৰ মানুহ পাব। অৰ্থাৎ এক প্ৰকাৰে আমাৰ পঞ্জিকাখন চালে দেশত ইমানবোৰ বস্তু পাব যিবোৰ আপুনি কল্পনাও কৰিব নোৱাৰে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - আধুনিক ভাৰতৰ ভেটিৰ ইতিহাস যদি চাওঁ, মহাত্মা গান্ধী আৰু আপুনি, অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ ব্যক্তিত্ব, ইতিহাসৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ ব্যক্তি আৰু নিশ্চিতভাৱে ভাৰতৰ ইতিহাসৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ ব্যক্তিত্ব। মহাত্মা গান্ধীৰ বিষয়ে আপুনি কি বেছি ভাল পায়?

প্ৰধানমন্ত্ৰী– আপুনি জানে যে মোৰ জন্ম গুজৰাটত, মোৰ মাতৃভাষা গুজৰাটী। মহাত্মা গান্ধীৰ জন্মও গুজৰাটত, তেওঁৰ মাতৃভাষাও গুজৰাটী। বেৰিষ্টাৰ হৈছিল, বিদেশত থাকিছিল, বহুত সুযোগ পাইছিল, কিন্তু পৰিয়ালৰ পৰা পোৱা আভ্যন্তৰীণ অনুভৱ, মূল্যবোধ। তেওঁ নিজৰ সকলো আৰাম এৰি ভাৰতবাসীৰ সেৱা কৰিবলৈ আহিছিল। তেওঁ ভাৰতৰ স্বাধীনতাৰ যুদ্ধত যোগদান কৰিছিল। আৰু মহাত্মা গান্ধীৰ প্ৰভাৱ কম বেছি পৰিমাণে ভাৰতীয় জীৱনত কোনোবা নহয় কোনোবা ৰূপত আজিও দেখা যায়। আৰু মহাত্মা গান্ধীয়ে কোৱা কথাখিনিৰ লগত খাপ খুৱাবলৈ চেষ্টা কৰিলোঁ। এতিয়া পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ সন্দৰ্ভত তেওঁ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ এজন ডাঙৰ পোষক আছিল যদিও আগতে তেওঁ নিজেও পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা বজাই ৰাখিছিল। আৰু য’তেই যায় তাতেই পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ কথা আলোচনা কৰিছিল। দ্বিতীয়তে, ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনলৈ চাওক। মোগল হওক বা ইংৰাজ হওক বা ভাৰতৰ আন কোনোবাই হওক, ভাৰতত শ শ বছৰ দাসত্ব চলি থকাৰ পিছতো এটা সময় নাথাকিলহেঁতেন, কোনো ভূমি নাথাকিলহেঁতেন, য’ত ভাৰতৰ ক’ৰবাত স্বাধীনতাৰ শিখা জ্বলি নাথাকিলহেঁতেন। লক্ষবাদীৰ মানুহে নিজকে বলিদান দিলে, লাখ লাখ মানুহে নিজকে বলি দিলে, স্বাধীনতাৰ বাবে মৃত্যুবৰণ কৰিলে, যৌৱন কাৰাগাৰত কটালে। মহাত্মা গান্ধীয়েও স্বাধীনতাৰ বাবে কাম কৰিছিল, কিন্তু পাৰ্থক্য কি আছিল? তেওঁলোক আছিল তপস্বী, সাহসী, নিস্বাৰ্থ মানুহ, নিজৰ দেশৰ বাবে মৰিবলৈ সাজু মানুহ। কিন্তু তেওঁলোক আহি দেশৰ বাবে শ্বহীদ হ’ব। পৰম্পৰাটো বহুদিন থাকিল, ই এটা পৰিবেশও সৃষ্টি কৰিলে, কিন্তু গান্ধীজীয়ে গণ আন্দোলন আৰম্ভ কৰিলে আৰু যদি কোনো সাধাৰণ মানুহে মজিয়া ঝাড়ু দিয়ে, তেন্তে তেওঁ স্বাধীনতাৰ বাবে এই কাম কৰিছে বুলি কোৱা হয়, যদি তেওঁ কাৰোবাক শিকাইছে, তেন্তে তেওঁ কৈছিল যে আপুনি স্বাধীনতাৰ বাবে এই কাম কৰি আছে, আপুনি চৰখা (ঘূৰণীয়া চকা) ঘূৰায় আৰু খাদী বনাইছে, আপুনি স্বাধীনতাৰ বাবে কাম কৰি আছে, আপুনি এই কাম কৰি আছে স্বাধীনতাৰ বাবে। প্ৰতিটো কামৰ লগত তেওঁ স্বাধীনতাৰ ৰঙেৰে ৰং কৰিছিল। আৰু ইয়াৰ বাবেই ভাৰতৰ সাধাৰণ মানুহেও অনুভৱ কৰিবলৈ ধৰিলে যে হয়, মইও স্বাধীনতা সৈনিক হৈ পৰিছো।

গান্ধীজীয়ে এই গণ আন্দোলনক ইমানেই ডাঙৰ কৰি তুলিলে যে ইংৰাজে কেতিয়াও বুজিব নোৱাৰিলে। ইংৰাজে কেতিয়াও কল্পনা কৰা নাছিল যে এচিকুট নিমখে দাণ্ডি মাৰ্চৰ জৰিয়তে এক বৃহৎ বিপ্লৱৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে আৰু তেওঁলোকে সেই কথা প্ৰমাণ কৰিলে। আৰু তেওঁৰ জীৱন, আচৰণৰ শৈলী, চেহেৰা, বহাৰ ধৰণ, উঠি অহা এই সকলোবোৰৰ প্ৰভাৱ পৰিছিল আৰু মই দেখিছো যে তেওঁৰ বহু কাহিনী অতি বিখ্যাত। এবাৰ তেওঁ ৰাউণ্ড টেবুল কমপ্লেক্সলৈ গৈ আছিল, এজন ইংৰাজে তেওঁক ঘুৰণীয়া মেজমেল কমপ্লেক্সলৈ লৈ গৈছিল, তেওঁৰ বাকিংহাম পেলেচত ৰজা জৰ্জক লগ পোৱাৰ সময় হৈছিল। এতিয়া গান্ধী জীয়ে তেওঁৰ ধুতি আৰু কেইখনমান চুৰীয়া পিন্ধি প্ৰথমে গুচি গ’ল। এতিয়া সকলো ৰাইজে আপত্তি কৰিলে যে ভাই এনে কাপোৰ পিন্ধি মহাৰাজক লগ কৰিবলৈ আহিছে। গান্ধীজীয়ে ক’লে, ভাই মোৰ কাপোৰ পিন্ধিব লাগে কিয়? গতিকে এইটোৱেই আছিল তেওঁৰ হাস্যৰসময়ী স্বভাৱ। গতিকে মহাত্মা গান্ধীৰ বহু বৈশিষ্ট্য আছিল আৰু মই ভাবো যে তেওঁ সামূহিকতাবাদৰ মনোভাৱ জাগ্ৰত কৰিছিল আৰু মানুহৰ শক্তিক চিনি পাইছিল। আজিও মোৰ বাবে তেওঁ সমানেই গুৰুত্বপূৰ্ণ। মই যি কামেই নকৰোঁ, সাধাৰণ জনতাক জড়িত কৰি কৰিবলৈ চেষ্টা কৰো। সৰ্বাধিক সংখ্যক লোকৰ অংশগ্ৰহণ হ’ব লাগে। মোৰ এই অনুভৱ নাই যে চৰকাৰে সকলো কৰিব। সমাজৰ শক্তি অপৰিসীম, এয়া মোৰ মতামত।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - গতিকে গান্ধীজী সম্ভৱতঃ ২০ শতিকাৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ নেতা আছিল। আপুনিও একবিংশ শতিকাৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ নেতা। মাথো সময় দুটা পৃথক। আৰু আপুনি ভূ-ৰাজনীতিৰ খেল আৰু কলাত পাকৈত হৈ আহিছে। গতিকে আপোনাৰ পৰা জানিব বিচাৰিম যে আপুনি কামবোৰ সঠিকভাৱে চম্ভালিছে। অৰ্থাৎ ডাঙৰ দেশৰ লগতো ভালদৰে আলোচনা কৰি সমাধান বিচাৰি পাব পাৰি। গতিকে ইয়াতকৈ ভাল কি? মানুহে আপোনাক ভাল পায় নে আপোনাক ভয় কৰে? এনে লাগে যেন সকলোৱে আপোনাক ভাল পায়, কিন্তু তেওঁলোকে আপোনাৰ শক্তিও জানে। সেই ভাৰসাম্য কেনেকৈ বিচাৰি পায়? এই বিষয়ে আপুনি কিবা ক’ব বিচাৰেনে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ প্ৰথমতে, গান্ধী যে ২০ শতিকাৰ মহান নেতা আছিল, সেই কথা তুলনা কৰাটো উপযুক্ত নহ’ব। ২০ নং, ২১ নং বা ২২ নং হওক, প্ৰতিটো শতিকাৰ বাবে গান্ধী এজন মহান নেতা। মহাত্মা গান্ধী আগন্তুক যুগ যুগ ধৰি থাকিব, কাৰণ মই তেওঁক সেই ৰূপত দেখিছোঁ আৰু আজিও তেওঁক প্ৰাসংগিক বুলি বিবেচনা কৰোঁ। মোদীৰ কথা যিমানদূৰলৈকে মোৰ এটা দায়িত্ব আছে, কিন্তু দায়িত্ব মোৰ দেশৰ দৰে ডাঙৰ নহয়। মোৰ দেশ মহান হোৱাৰ দৰে ব্যক্তিজন মহান নহয়। আৰু মোৰ শক্তি মোদী নহয়, ১৪০ কোটি দেশবাসী, হাজাৰ হাজাৰ বছৰৰ মহান সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰা, সেয়াই মোৰ শক্তি। সেইবাবেই মই য’তেই যাওঁ, মোদী নাযায়, বেদৰ পৰা বিবেকানন্দলৈকে হাজাৰ হাজাৰ বছৰৰ মহান পৰম্পৰা কঢ়িয়াই লৈ যাওঁ, ১৪০ কোটি মানুহ, তেওঁলোকৰ সপোন, তেওঁলোকৰ আকাংক্ষা কঢ়িয়াই লৈ যাওঁ আৰু সেইবাবেই যেতিয়া মই পৃথিৱীৰ যিকোনো নেতাৰ লগত হাত মিলাওঁ, তেতিয়া সেই হাত মোদীৰ নহয়, ১৪০ কোটি মানুহৰ হাত। গতিকে এই ক্ষমতা মোদীৰ নহয়, এই ক্ষমতা ভাৰতৰ। আৰু তাৰ বাবেই মোৰ মনত আছে, ২০১৩ চনত যেতিয়া মোৰ দলে মোক প্ৰধানমন্ত্ৰী পদৰ প্ৰাৰ্থী হিচাপে সিদ্ধান্ত লৈছিল, মই যি সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈছিলো সেয়া মাত্ৰ এটা সমালোচনা আছিল আৰু ইয়াৰ ওপৰত বহুলভাৱে চৰ্চিত হৈছিল... মোদী এখন ৰাজ্যৰ নেতা, তেওঁ এখন ৰাজ্য চলাইছে, তেওঁ বৈদেশিক নীতি কেনেকৈ বুজিব? বিদেশলৈ গৈ কি কৰিব? আগতে এনেকুৱা সকলো কথাই হৈছিল। আৰু এই প্ৰশ্নটো মোৰ সকলো সাক্ষাৎকাৰতে মোক সোধা হৈছিল, তাৰ পিছত মই উত্তৰ দিলোঁ। মই ক’লোঁ, চাওক ভাই, মই এটা প্ৰেছ সাক্ষাৎকাৰত সমগ্ৰ বৈদেশিক নীতি বুজাব নোৱাৰো আৰু সেয়াও প্ৰয়োজনীয় নহয়। কিন্তু ইমানখিনি ক’ব পাৰো যে ভাৰতে চকু তললৈ নমাই কথা নাপাতিব, চকু দাঙিও কথা নাপাতিব। কিন্তু এতিয়া ভাৰতে চকুত চকু থৈ কথা পাতে। গতিকে, মই ২০১৩ চনত এইদৰেই জীয়াই থাকোঁ, আজিও মই সেই চিন্তাৰে জীয়াই আছো, মোৰ বাবে মোৰ দেশেই প্ৰথম, কিন্তু কাৰোবাক অপমান কৰা, কাৰোবাৰ বিষয়ে বেয়া কথা কোৱা, এইবোৰ মোৰ সংস্কৃতিৰ মূল্যবোধ নহয়, মোৰ সাংস্কৃতিক পৰম্পৰাও নহয় আৰু আমি বিশ্বাস কৰোঁ যে ভাই, সমগ্ৰ মানৱ জাতিৰ কল্যাণ, ভাৰতত ‘জয় জগত’ৰ দৃষ্টিভংগী আছিল, ‘বসুন্ধৰা কুটুম্বকম' আমি সেইসকল লোক যিয়ে শতিকাজুৰি সমগ্ৰ পৃথিৱীৰ, সমগ্ৰ বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ কল্যাণৰ কল্পনা কৰি আহিছো। আৰু সেইবাবেই আমাৰ কথা-বতৰাবোৰ কেনেকুৱা হয়, মই পৃথিৱীৰ আগত যিবোৰ ভিন্ন ধাৰণা আগবঢ়াইছো, সেইবোৰ যদি আপুনি বিশ্লেষণ কৰে, যেনেকৈ মই এটা বিষয় আগবঢ়াইছো, পৰিৱেশৰ ওপৰত ইমান আলোচনা হৈছিল, মোৰ এটা ভাষণত মই কৈছিলো, 'এক সূৰ্য্য', 'এক পৃথিৱী, এক গ্ৰীড', গতিকে এই সকলোবোৰ, তেতিয়া যেতিয়া ক’ভিড চলি আছিল, তেতিয়া মোৰ এটা সম্বোধন আছিল জি২০ত নিজেই, মই ক'লো ভাই, আমি 'O' ৰ ধাৰণাটো বিকশিত কৰা উচিত নে স্বাস্থ্য'। অৰ্থাৎ মোৰ প্ৰচেষ্টা সদায় এইটোৱেই আছিল, যেনেকৈ জি-২০ৰ বাবে আমাৰ ল’গ’ আছিল ‘এক পৃথিৱী, এক পৰিয়াল, এক ভৱিষ্যত’। আমি সকলো কামতে সেই ভূমিকা লৈ ডাঙৰ হৈছো। এতিয়া এইবোৰ কথা পৃথিৱীলৈ, এতিয়া মই নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ বাবে আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছো ভাই, আমি আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সৌৰ মৈত্ৰীৰ জন্ম দিছো। আৰু 'এক সূৰ্য্য, এক পৃথিৱী, এক গ্ৰীড' সেই আত্মা আৰু বিশ্বলৈ, যেতিয়া বিশ্ব স্বাস্থ্যৰ কথা আহিছিল, মই ক’ভিডৰ সময়ত কৈছিলোঁ 'এক পৃথিৱী, এক স্বাস্থ্য'। এতিয়া যেতিয়া মই ‘এখন পৃথিৱী, এক স্বাস্থ্য’ বুলি কওঁ, তেতিয়া ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে উদ্ভিদেই হওক, প্ৰাণী, চৰাইয়েই হওক বা মানুহৰ জীৱনেই হওক, প্ৰতিটো জীৱ, অৰ্থাৎ মোৰ অহৰহ প্ৰচেষ্টা হৈছে যে আমি পৃথিৱীৰ কল্যাণ কঢ়িয়াই অনা মৌলিক বস্তুবোৰৰ দিশত কাম কৰা উচিত। যদি আমি সকলোৱে একত্ৰিত হওঁ আৰু দ্বিতীয়তে, আজি পৃথিৱীখন আন্তঃসংযোগী, কোনেও বিচ্ছিন্নভাৱে কৰিব নোৱাৰে। আজি পৃথিৱীখন আন্তঃনিৰ্ভৰশীল। অকলে একো কৰিব নোৱাৰি। আৰু সেয়েহে সকলোৰে লগত মিলি যোৱাৰ অভ্যাস গঢ়ি তুলিব লাগিব আৰু সকলোৱে সকলোৰে লগত মিলি যোৱাৰ অভ্যাস গঢ়ি তুলিব লাগিব। গতিকে আমি এই কামটো আগুৱাই নিব পাৰো। বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ দৰে প্ৰতিষ্ঠানৰ অস্তিত্ব আহিছিল যদিও সেই সময়ত ইয়াত যি সংস্কাৰ হ’ব লাগিছিল, সেয়া নহ’ল। আজি ইয়াৰ কিমান প্ৰাসংগিকতা আছে আৰু কিমান নাই সেই লৈ বিতৰ্ক চলি আছে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - আপুনি এই কথা কৈছে যে কেনেকৈ আপোনাৰ হাতত বিশ্বলৈ শান্তি আনিবলৈ দক্ষতা, অভিজ্ঞতা, ভূ-ৰাজনৈতিক প্ৰভাৱ আছে। বহু যুদ্ধ চলি থকাৰ সময়তে আজি আৰু বিশ্বৰ মঞ্চত বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ শান্তিপ্ৰেমী হ’বলৈ। আপুনি কেনেকৈ শান্তি প্ৰতিষ্ঠা কৰিব ক’ব পাৰিব? যুদ্ধত থকা দুখন দেশৰ মাজত শান্তি চুক্তি অনাত সহায় কৰিব পাৰে, যেনে ৰাছিয়া আৰু ইউক্ৰেইন।

প্ৰধানমন্ত্ৰী–বুজিছা, মই সেই দেশখনক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছো যিখন ভগৱান বুদ্ধৰ ভূমি। মই সেই দেশক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছো যিখন মহাত্মা গান্ধীৰ ভূমি। আৰু এইসকল এনে মহান ব্যক্তি যাৰ শিক্ষা, কথা, আচৰণ, আচৰণ সম্পূৰ্ণৰূপে শান্তিৰ প্ৰতি উৎসৰ্গিত আৰু সেয়েহে সাংস্কৃতিকভাৱে, ঐতিহাসিকভাৱে আমাৰ পটভূমি ইমানেই শক্তিশালী যে আমি যেতিয়াই শান্তিৰ কথা কওঁ, তেতিয়াই বিশ্বই আমাৰ কথা শুনি থাকে। কাৰণ এইখন বুদ্ধৰ দেশ, এইখন মহাত্মা গান্ধীৰ দেশ, পৃথিৱীয়ে আমাৰ কথা শুনিছে আৰু আমি সংঘাতৰ পক্ষত নহয়, সমন্বয়ৰ পক্ষত। আমি প্ৰকৃতিৰ সৈতে সংঘাতো নিবিচাৰো, দেশসমূহৰ মাজত সংঘাতো নিবিচাৰো, আমি সমন্বয় বিচৰা মানুহ। আৰু তাত যদি আমি কিবা ভূমিকা ল’ব পাৰো, তেন্তে আমি সেই ভূমিকা পালন কৰিবলৈ অহৰহ চেষ্টা কৰি আহিছো। এতিয়া ৰাছিয়াৰ সৈতে মোৰ যেনেকৈ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক আছে, ইউক্ৰেইনৰ সৈতেও মোৰ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক আছে। মই ৰাষ্ট্ৰপতি পুটিনৰ সন্মুখত বহি সংবাদ মাধ্যমক ক’ব পাৰো যে এয়া যুদ্ধৰ সময় নহয় আৰু মই বন্ধুত্বপূৰ্ণভাৱে জেলেনস্কিকো কওঁ যে ভাই, পৃথিৱীখন যিমানেই আপোনাৰ লগত থিয় নহওক কিয়, যুদ্ধক্ষেত্ৰত কেতিয়াও কোনো ফলাফল পাব নোৱাৰে। ইউক্ৰেইন আৰু ৰাছিয়া দুয়োখন সেই বৈঠকত মিলিত হ’লেহে ফলাফল ওলাই আহিব। গোটেই বিশ্বই ইউক্ৰেইনৰ লগত যিমানেই বহি মগজুৰ কচৰত কৰিলেও ইয়াৰ কোনো ফল পোৱা নাযায়। দুয়োপক্ষ থকাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। আৰু প্ৰথম অৱস্থাত মই বুজিব পৰা নাছিলো, কিন্তু আজি যি ধৰণৰ পৰিৱেশৰ সৃষ্টি হৈছে, মই অনুভৱ কৰোঁ যে এতিয়া ৰাছিয়া-ইউক্ৰেইন, মই আশাবাদী যে তেওঁলোকে বহুত হেৰুৱাইছে, পৃথিৱীখন বহুত ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈছে। এতিয়া গ্ল’বেল চাউথৰ আটাইতকৈ বেছি ক্ষতি হৈছে। সমগ্ৰ বিশ্বতে খাদ্য, ইন্ধন আৰু সাৰৰ সংকটৰ সৃষ্টি হৈছে। গতিকে সমগ্ৰ বিশ্বই বিচাৰে অতি সোনকালে শান্তি প্ৰতিষ্ঠা হওক। আৰু মই সদায় কওঁ, মই শান্তিৰ পক্ষত। মই নিৰপেক্ষ নহয়, মই শান্তিৰ পক্ষত আৰু মোৰ এটা পক্ষ আছে আৰু মই ইয়াৰ দিশত কাম কৰি আছো।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - আন এক অতি ঐতিহাসিক আৰু জটিল সংঘাত হৈছে ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ সংঘাত। এই সংঘাত পৃথিৱীৰ অন্যতম বিপদজনক সংঘাত। দুয়োখনৰে পাৰমাণৱিক শক্তি আছে, তেওঁলোকৰ মতাদৰ্শ একেবাৰে বেলেগ। আপুনি শান্তি বিচাৰে, আপুনি এজন ভৱিষ্যদৰ্শী চিন্তাধাৰাৰ নেতা। ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজত বন্ধুত্ব আৰু শান্তিৰ কি পথ দেখিছে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী- প্ৰথমতে কিছুমান ঐতিহাসিক তথ্য আছে যিবোৰৰ বিষয়ে হয়তো বিশ্বৰ বহু লোকে অৱগত নহয়। ১৯৪৭ চনৰ আগতে সকলোৱে কান্ধত কান্ধ মিলাই স্বাধীনতা সংগ্ৰাম চলাইছিল। আৰু দেশ স্বাধীনতাৰ বাবে অপেক্ষা কৰি আছিল, স্বাধীনতা উদযাপন কৰিছিল। একে সময়তে কি বাধ্যবাধকতা থাকিব পাৰে, ইয়াৰ বহু দিশ আছে, ইয়াৰ ওপৰত দীঘলীয়া আলোচনা হ’ব পাৰে, কিন্তু সেই সময়ত নীতি নিৰ্ধাৰকসকলে ভাৰত বিভাজন মানি লৈছিল। আৰু যদি মুছলমানে নিজৰ পৃথক দেশ বিচাৰে তেন্তে তেওঁলোকক দিয়ক ভাই। ভাৰতৰ জনসাধাৰণেও এই কথা অতি কষ্টেৰে মানি লৈছিল, গধুৰ হৃদয় ৰাখি। কিন্তু লগে লগে যি ফলাফল আহিল সেয়া হ’ল লাখ লাখ মানুহক হত্যা কৰা হ’ল। পাকিস্তানৰ পৰা ৰক্তাক্ত মানুহ আৰু মৃতদেহেৰে ভৰা ৰে’ল আহিবলৈ ধৰিলে, বৰ ভয়ংকৰ দৃশ্য আছিল। তেওঁলোকে নিজৰ পোৱাৰ পিছত তেওঁলোকে অনুভৱ কৰিব লাগিছিল, আহক ভাই, আমাৰ যি আছে, ভাৰতৰ জনসাধাৰণে আমাক দিছে, আমি ভাৰতক ধন্যবাদ দিব লাগে, আমি সুখেৰে জীয়াই থকা উচিত।

বৰঞ্চ তেওঁলোকে ভাৰতৰ সৈতে সংঘাত অব্যাহত ৰখাৰ পথ বাছি লৈছিল। এতিয়া প্ৰক্সি যুদ্ধ চলি আছে। এতিয়া এইটো কোনো মতাদৰ্শ নহয় যে মতাদৰ্শ এনেকুৱা নহয় যে মানুহক হত্যা কৰা হৈছে, কিন্তু মানুহক ৰপ্তানি কৰা হৈছে আৰু কেৱল আমাৰ লগত নহয়, এতিয়া যদি পৃথিৱীৰ যিকোনো ঠাইতে কোনো সন্ত্ৰাসবাদী কূটাঘাট সংঘটিত হয়, তেন্তে ক’ৰবাত বা আন ঠাইত লিংকবোৰ পাকিস্তানলৈ যায়। এতিয়া চাওক, ৯/১১ আমেৰিকাত ঘটা ইমান বৃহৎ কাণ্ড আছিল ইয়াৰ মূল মাষ্টাৰমাইণ্ড ওছামা বিন লাডেনক ক’ত পাইছিল? তেওঁ পাকিস্তানতেই আশ্ৰয় লৈছিল। গতিকে বিশ্বই স্বীকাৰ কৰিছে যে সন্ত্ৰাসবাদী প্ৰৱণতা, সন্ত্ৰাসবাদী মানসিকতা কেৱল ভাৰতৰ বাবেই নহয় সমগ্ৰ বিশ্বৰ বাবে সমস্যা হৈ পৰিছে। আৰু আমি তেওঁলোকক অহৰহ কৈ আহিছো এই পথৰ পৰা কোনে লাভৱান হ’ব? আপুনি সন্ত্ৰাসবাদৰ পথ পৰিত্যাগ কৰিব লাগে এই ৰাজ্যিক পৃষ্ঠপোষকতাৰ সন্ত্ৰাসবাদ। সকলো অৰাষ্ট্ৰীয় অভিনেতাৰ হাতত এৰি দিয়া হৈছে, ইয়াৰ লাভ কি হ’ব? আৰু ইয়াৰ শান্তি প্ৰচেষ্টাৰ বাবে মই নিজেই লাহোৰলৈ গৈছিলো। মই প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ পিছত মোৰ শপত গ্ৰহণ অনুষ্ঠানলৈ পাকিস্তানক বিশেষভাৱে আমন্ত্ৰণ জনাইছিলো যাতে শুভ আৰম্ভণি হয়। কিন্তু প্ৰতিবাৰেই প্ৰতিটো ভাল প্ৰচেষ্টা নেতিবাচক হৈ উঠিছিল। আমি আশা কৰোঁ যে তেওঁলোকে জ্ঞান লাভ কৰি শান্তি আৰু সুখৰ পথ অনুসৰণ কৰিব আৰু তাত থকা মানুহবোৰো অসুখী হ’ব, মই বিশ্বাস কৰোঁ, কাৰণ তাত থকা মানুহবোৰেও নিজৰ দৈনন্দিন জীৱনটো কটাব নিবিচাৰিব, এই ধৰণৰ হিংসা, ৰক্তপাত, শিশুৰ মৃত্যু, সন্ত্ৰাসবাদী হিচাপে অহা সকলৰ জীৱন ধ্বংস হৈ যায়।

লেক্স ফ্ৰিডমেন: আপুনি পাকিস্তানৰ সৈতে কেনেকৈ কথাবোৰ ঠিক কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল আৰু পাকিস্তানৰ সৈতে কেনেকৈ সম্পৰ্ক উন্নত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল সেই বিষয়ে কোনো কাহিনী আছেনে যিয়ে ভৱিষ্যতে আগুৱাই যোৱাৰ পথ দেখুৱাব পাৰে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – প্ৰথমতে সম্পৰ্ক উন্নত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ অগ্ৰগতি আছিল মই প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ লগে লগে তেওঁক শপতগ্ৰহণ অনুষ্ঠানলৈ নিমন্ত্ৰণ কৰাটো। এইটো সঁচাকৈয়ে এটা ডাঙৰ ঘটনা আছিল। আৰু এই ঘটনা কেইবাটাও দশকৰ পাছত ঘটিছিল। আৰু হয়তো যিসকলে মোক ২০১৩ চনত প্ৰশ্ন কৰিছিল যে মোদীৰ বৈদেশিক নীতি কি হ’ব, সেইসকলে মোদীয়ে শপতগ্ৰহণ অনুষ্ঠানলৈ সকলো দেশৰ নেতাক নিমন্ত্ৰণ জনোৱাৰ কথা শুনি স্তম্ভিত হৈ পৰিছিল আৰু এই সিদ্ধান্ত আৰু যি প্ৰক্ৰিয়া সংঘটিত হৈছিল সেই সম্পৰ্কে আমাৰ তেতিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি প্ৰণৱ মুখাৰ্জীয়ে তেওঁৰ গ্ৰন্থত লিখা স্মৃতিগ্ৰন্থত এই ঘটনাটো অতি সুন্দৰকৈ বৰ্ণনা কৰিছে। আৰু সঁচাকৈয়ে ভাৰতৰ বৈদেশিক নীতি কিমান স্পষ্ট আৰু আত্মবিশ্বাসী আৰু শান্তিৰ প্ৰতি ভাৰত কিমান দায়বদ্ধ সেয়া দেখা গৈছিল। তেওঁৰ বাৰ্তা স্পষ্টকৈ বিশ্ববাসীলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল যদিও ফলাফল সঠিক নাছিল। লেক্স ফ্ৰিডমেন-বাৰু, মোৰ আপোনাক সুধিবলৈ অলপ উচাহপূৰ্ণ প্ৰশ্ন আছে। ভাল ক্ৰিকেট দল কাৰ আছে, ভাৰত নে পাকিস্তানৰ? খেলপথাৰত দুয়োটা দলৰ শত্ৰুতাৰ কথাও সকলোৱে শুনিছে। আৰু দুয়োটাৰে মাজত ভূ-ৰাজনৈতিক উত্তেজনাও আছে, যিটোৰ কথা আপুনি অলপ আগতে কৈছিল। বিশেষকৈ ক্ৰিকেট আৰু ফুটবলে দেশসমূহৰ মাজত উন্নত সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলা আৰু পাৰস্পৰিক সহযোগিতা বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত কি ভূমিকা পালন কৰে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী- ক্ৰীড়াবিদসকলে সমগ্ৰ বিশ্বতে শক্তি পূৰণৰ কাম কৰে। ক্ৰীড়াবিদ মনোভাৱে বিশ্বক সংযোগ কৰাৰ কাম কৰে। গতিকে ক্ৰীড়াৰ বদনাম হোৱাটো মই ভাল নাপাও। মানৱ বিকাশৰ যাত্ৰাত ক্ৰীড়াক মই সদায় এক অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু ক্ৰীড়াৰ দিশ বুলি গণ্য কৰোঁ। দ্বিতীয় বিষয়টো হ’ল কোন ভাল আৰু কোন বেয়া। যদি আমি খেলৰ কৌশলৰ কথা কওঁ, তেন্তে মই ইয়াৰ বিশেষজ্ঞ নহয়। গতিকে কৌশল জনাসকলেহে ক’ব পাৰে কাৰ খেল ভাল আৰু কোন ভাল খেলুৱৈ। কিন্তু কিছুমান ফলাফলে ইয়াক দেখুৱাইছে, যেনেকৈ মাত্ৰ কেইদিনমানৰ আগতে ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজত এখন মেচ হৈছিল। গতিকে যি ফলাফল আহিছে সেইটোৱে কোনটো দল বেছি ভাল সেইটো প্ৰকাশ কৰিব, সেয়া স্বাভাৱিকতে জনা কথা।

লেক্স ফ্ৰিডমেন: হয়, মই ‘দ্য গ্ৰেটেষ্ট ৰাইভেলৰী, ইণ্ডিয়া বনাম পাকিস্তান’ নামৰ এখন ধাৰাবাহিকো চাইছো য’ত বহু মহান খেলুৱৈ আৰু মেচৰ কথা কোৱা হৈছে। দুয়োখন দেশৰ মাজত এনে প্ৰতিযোগিতা আৰু প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা দেখি ভাল লাগে। আপুনি ফুটবলৰো কথা কৈছে। ভাৰতত ফুটবল অতি জনপ্ৰিয়। গতিকে আন এটা কঠিন প্ৰশ্ন, আপোনাৰ প্ৰিয় ফুটবল খেলুৱৈ কোন?  মেছি, পেলে, মাৰাডোনা, ক্রিষ্টিয়ানো ৰোনাল্ডো, জিদানৰ দৰে। সৰ্বকালৰ শ্ৰেষ্ঠ ফুটবল খেলুৱৈ কোন বুলি আপুনি ভাবে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – এইটো সঁচা যে ভাৰতত এটা বৃহৎ এলেকা আছে য’ত ফুটবল ভাল খেলা হয় আৰু আমাৰ মহিলা ফুটবল দলটোৱেও ভাল কাম কৰি আছে, পুৰুষৰ দলটোৱেও ভাল কাম কৰি আছে। কিন্তু যদি আমি অতীতৰ কথা কওঁ, ৮০ৰ দশকৰ সময়ছোৱাৰ কথা, তেন্তে মাৰাডোনাৰ নাম সদায় আহি পৰে। হয়তো সেই প্ৰজন্মৰ বাবে তেওঁক নায়ক হিচাপে দেখা গৈছিল আৰু আজিৰ প্ৰজন্মক সুধিলে তেওঁলোকে মেছিৰ কথা ক’ব। কিন্তু আজিৰ আন এটা আমোদজনক ঘটনা মনত আছে, যিহেতু আপুনি সুধিছে। আমাৰ মধ্যপ্ৰদেশ নামৰ এখন ৰাজ্য আছে, ভাৰতৰ মধ্য অংশত শ্বাহদোল নামৰ এখন জিলা আছে। তাত সকলো জনজাতীয় নিৰ্মিত, তাত বহুত জনজাতীয় মানুহ থাকে। গতিকে তাত থকা জনজাতীয় মহিলাৰ আত্মসহায়ক গোটবোৰৰ লগত মত বিনিময় কৰাৰ আগ্ৰহ আছিল মই সঁচাকৈয়ে এনেকুৱা মানুহৰ লগত মত বিনিময় কৰি ভাল পাওঁ, গতিকে মই তেওঁলোকক লগ কৰিবলৈ গ’লোঁ। কিন্তু তাত দেখিলোঁ প্ৰায় ৮০-১০০ জন যুৱক, ক্ৰীড়া ইউনিফৰ্ম পিন্ধা, সৰু ল’ৰা-ছোৱালী, অলপ সৰু, অলপ ডাঙৰ, সকলো একে ধৰণৰ...গতিকে মই স্বাভাৱিকতে তেওঁলোকৰ ওচৰলৈ গ’লোঁ। গতিকে মই ক'লো, "তোমালোক ক'ৰ পৰা আহিছে?" গতিকে তেওঁ ক’লে যে আমি মিনি ব্ৰাজিলৰ। মই ক’লোঁ, আপোনাৰ এই মিনি ব্ৰাজিলটো কি ভাই? নাই, তেওঁ কৈছিল যে মানুহে আমাৰ গাঁওখনক মিনি ব্ৰাজিল বুলি কয়। মই ক’লোঁ মিনি ব্ৰাজিল কিয় কয়? তেওঁ কয় যে আমাৰ গাঁৱৰ প্ৰতিটো পৰিয়ালতে চাৰিটা প্ৰজন্মৰ পৰাই মানুহে ফুটবল খেলি আহিছে। আমাৰ গাঁৱৰ পৰা প্ৰায় ৮০ জন ৰাষ্ট্ৰীয় খেলুৱৈ ওলাই আহিছে, সমগ্ৰ গাঁওখন ফুটবলৰ বাবে উৎসৰ্গিত। আৰু তেওঁ কয় যে আমাৰ গাঁৱৰ বাৰ্ষিক খেলখন যেতিয়া হয় তেতিয়া চাৰিওফালৰ গাঁৱৰ পৰা ২০-২৫ হাজাৰ দৰ্শক আহে। গতিকে ভাৰতত আজিকালি ফুটবলৰ প্ৰতি ক্ৰমাৎ বৃদ্ধি পোৱা উন্মাদনাক মই এটা ভাল লক্ষণ বুলি গণ্য কৰোঁ। কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা দলীয় মনোভাৱো সৃষ্টি হয়।

লেক্স ফ্ৰিডমেন – হয়, ফুটবল হৈছে এনে অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ খেল যিয়ে কেৱল ভাৰতকে নহয় সমগ্ৰ বিশ্বক একত্ৰিত কৰে, আৰু যিয়ে যিকোনো খেলৰ শক্তি প্ৰকাশ কৰে। শেহতীয়াকৈ আপুনি আমেৰিকা ভ্ৰমণ কৰি ড’নাল্ড ট্ৰাম্পৰ সৈতে বন্ধুত্ব পুনৰ জগাই তুলিছে। বন্ধু আৰু নেতা হিচাপে ড’নাল্ড ট্ৰাম্পক কি ভাল লাগে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - ঘটনাটোৰ বৰ্ণনা দিব বিচাৰিছো, হয়তো তাৰ পৰাই বিচাৰ কৰিব পাৰিব মই কি কথা কৈছো। এতিয়া যেনেকৈ আমাৰ হিউষ্টনত এটা অনুষ্ঠান আছিল, ‘হাউডি মোদী’, মই আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ট্ৰাম্প দুয়োজনেই, আৰু সমগ্ৰ ষ্টেডিয়ামখনেই ভৰি পৰিছিল। ইমানবোৰ মানুহৰ সমাগম আমেৰিকাৰ জীৱনত, ক্ৰীড়াক্ষেত্ৰত এক ডাঙৰ অনুষ্ঠান, একেদৰে ৰাজনৈতিক সমাৱেশত ইমানবোৰ মানুহৰ সমাগম হোৱাটোও এটা ডাঙৰ কথা। গতিকে ভাৰতীয় প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ মানুহবোৰ একত্ৰিত হৈছিল। সেয়ে আমাৰ দুয়োৰে ভাষণ দি তেওঁ বহি মোৰ কথা শুনি আছিল। এতিয়া এইটোৱেই তেওঁৰ মহত্ত্ব। আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতিজনে ষ্টেডিয়ামত বহি মই মঞ্চৰ পৰা ভাষণ দি থকাৰ সময়ত শুনি আছে; ভাষণ দি নামি আহিলো। আৰু আমি জানো আমেৰিকাৰ নিৰাপত্তা কিমান ডাঙৰ, কিমান ধৰণৰ তদাৰক কৰা হয়। মই তেওঁক তালৈ অহাৰ বাবে ধন্যবাদ দিবলৈ গ'লোঁ আৰু মই মাত্ৰ ক'লোঁ, "আপুনি যদি আপত্তি নকৰে তেন্তে ষ্টেডিয়ামৰ এটা ৰাউণ্ড লৈ যাওঁ।" ইমান মানুহ আছে, হাত দাঙি আহি নমস্তে কয়। আপোনাৰ আমেৰিকান জীৱনত আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে হাজাৰ হাজাৰ লোকৰ ভিৰৰ মাজত খোজ কঢ়াটো অসম্ভৱ। এক মুহূৰ্ত পলম নকৰাকৈয়ে সি মোৰ লগত ভিৰৰ মাজলৈ খোজ ল’লে। আমেৰিকাৰ সমগ্ৰ নিৰাপত্তা ব্যৱস্থাটো হঠাতে বিঘ্নিত হৈ পৰিল। এই ব্যক্তিজনৰ সাহস আছে বুলি মোৰ মন চুই গ’ল। এই সিদ্ধান্তবোৰ মই নিজেই লওঁ। আৰু দ্বিতীয়তে, মোদীৰ ওপৰত তেওঁলোকৰ বিশ্বাস আছে যে যদি মোদীয়ে লৈছে, তেন্তে যাওঁ, যাওঁ। গতিকে এই পাৰস্পৰিক বিশ্বাসৰ অনুভৱ, আমাৰ এই শক্তি, মই সেইদিনা দেখিলোঁ। আৰু সেইদিনা ৰাষ্ট্ৰপতি ট্ৰাম্পৰ প্ৰতি মোৰ যি অনুভৱ হৈছিল, যে তেওঁ মোৰ লগত নিৰাপত্তাৰক্ষীৰ লোকক নোসোধাকৈ খোজ কাঢ়িছিল, হাজাৰ হাজাৰ মানুহৰ সন্মুখত, যদি আপুনি এতিয়া ভিডিঅ’টো চায় তেন্তে আপুনি আচৰিত হ’ব। আৰু যেতিয়া তেওঁৰ ওপৰত গুলী লাগিছিল, এতিয়া এই নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰত, মই কেৱল ৰাষ্ট্ৰপতি ট্ৰাম্পক এজন হিচাপেহে দেখিছিলো। ট্ৰাম্পে মোৰ হাতত ধৰি সেই ষ্টেডিয়ামত সোমাই, আৰু গুলী লাগিলেও আমেৰিকাৰ বাবে জীয়াই থকা, আমেৰিকাৰ বাবে নিজৰ জীৱনটো কটায়। এইটোৱেই আছিল তেওঁৰ প্ৰতিফলন। কাৰণ মই এজন 'নেচন ফাৰ্ষ্ট' ব্যক্তি, তেওঁলোক 'আমেৰিকান ফাৰ্ষ্ট' মানুহ, মই এজন 'ইণ্ডিয়া ফাৰ্ষ্ট' ব্যক্তি। গতিকে, আমাৰ যোৰটো সমান হৈ পৰে। গতিকে এইবোৰেই আকৰ্ষণ কৰে, আৰু মই ভাবো যে পৃথিৱীৰ বেছিভাগ ঠাইতে সংবাদ মাধ্যমত ৰাজনীতিবিদৰ বিষয়ে ইমানেই বাতৰি প্ৰকাশ পায় যে সকলোৱে সংবাদ মাধ্যমৰ জৰিয়তে ইজনে সিজনক বিচাৰ কৰে। ইজনে সিজনক বেছিকৈ লগ পাই ইজনে সিজনক চিনি নাপায় বা চিনি নাপায়। আৰু হয়তো এই তৃতীয় পক্ষৰ হস্তক্ষেপেও মানসিক চাপৰ কাৰণ। প্ৰথমবাৰৰ বাবে হোৱাইট হাউছলৈ যোৱাৰ সময়ত ৰাষ্ট্ৰপতি ট্ৰাম্পৰ বিষয়ে সংবাদ মাধ্যমত বহু কথা প্ৰকাশ পাইছিল তেওঁ সেই সময়ত মাত্ৰ আহিছিল আৰু বিশ্বই তেওঁক বেলেগ ধৰণেৰে চাইছিল। লগতে মোক বিভিন্ন ব্রিফিং দিয়া হ’ল৷ মই যেতিয়া হোৱাইট হাউছ পালোঁ, প্ৰথম মিনিটতে তেওঁলোকে প্ৰট’কলৰ সেই সকলোবোৰ দেৱাল ভাঙি পেলালে, হঠাতে, আৰু তাৰ পিছত যেতিয়া তেওঁলোকে মোক হোৱাইট হাউছত ঘূৰি ফুৰিছিল, আৰু মোক ইফালে সিফালে দেখুৱাই আছিল, আৰু মই দেখিছোঁ, তেওঁলোকৰ হাতত কোনো কাগজ নাছিল, কোনো পিছল নাছিল, তেওঁলোকৰ লগত কোনো মানুহ নাছিল। তেওঁলোকে মোক দেখুৱাই আছিল, এই আব্ৰাহাম লিংকনে ইয়াত বাস কৰিছিল, এই আদালতখন ইমান দীঘলীয়া কিয়? ইয়াৰ আঁৰৰ কাৰণ কি? কোন ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে এই টেবুলত স্বাক্ষৰ কৰিছিল? আগতে ডেট ৱাইজ বুলি কৈছিলোঁ। সেইটো মোৰ বাবে অতি আকৰ্ষণীয় আছিল, তেওঁলোকে প্ৰতিষ্ঠানটোক কিমান সন্মান কৰে। আমেৰিকাৰ ইতিহাসৰ প্ৰতি তেওঁৰ কিমান মোহ আৰু ইয়াৰ প্ৰতি তেওঁৰ কিমান সন্মান। মই সেইটো অনুভৱ কৰি আছিলো আৰু তেওঁ মোৰ লগত অতি মুকলিকৈ কথা পাতি আছিল। মোৰ প্ৰথম সাক্ষাৎকাৰৰ সময়ত এইটোৱেই আছিল মোৰ অভিজ্ঞতা। আৰু মই দেখিলোঁ যে যেতিয়া তেওঁ, বাইডেনে প্ৰথম কাৰ্যকালৰ পিছত সেই নিৰ্বাচনত জয়ী হৈছিল, তেতিয়া চাৰি বছৰ আছিল। মোক আৰু তেওঁক চিনি পোৱা কোনোবাই যদি তেওঁক লগ পাইছিল, এই চাৰি বছৰত যদি কেইবাবাৰো নহয়, তেন্তে তেওঁ নিশ্চয় কৈছিল, "মোদী মোৰ বন্ধু, মোৰ শুভেচ্ছা জনাওক"। অৰ্থাৎ আমি হয়তো শাৰীৰিকভাৱে লগ পোৱা নাই যদিও আমাৰ মাজত প্ৰত্যক্ষ-পৰোক্ষ যোগাযোগ বা ঘনিষ্ঠতা বা বিশ্বাস অবিচ্ছেদ্য হৈয়েই আছে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - তেওঁ কৈছিল যে আপুনি তেওঁলোকতকৈ ভাল আৰু স্মাৰ্ট আলোচনা কৰে। শেহতীয়াকৈ আপোনাৰ ভ্ৰমণৰ সময়ত তেওঁ এই কথা কৈছিল। আলোচনাপন্থী হিচাপে তেওঁক কি ভাবে? আৰু আপুনি আলোচনাত ভাল বুলি ক’লে তেওঁ কি বুজাব বিচাৰিছিল বুলি ভাবিছে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - এতিয়া মই এই কথা ক’ব নোৱাৰো, কাৰণ মোৰ দৰে আৰু বয়সত তেওঁতকৈ সৰু তেওঁ মোক ৰাজহুৱাভাৱে প্ৰশংসা কৰে, বিভিন্ন বিষয়ত মোক প্ৰশংসা কৰে, সেয়া তেওঁৰ মহত্ত্ব। কিন্তু এইটো সঁচা যে মই মোৰ দেশৰ স্বাৰ্থক সৰ্বোচ্চ বুলি গণ্য কৰোঁ। আৰু সেইবাবেই মই প্ৰতিখন মঞ্চতে ভাৰতৰ স্বাৰ্থ সন্দৰ্ভত মোৰ মতামত প্ৰকাশ কৰো মই সেইবোৰ কাৰো ক্ষতি কৰাৰ উদ্দেশ্যেৰে প্ৰকাশ নকৰো মই সেইবোৰ ইতিবাচকভাৱে প্ৰকাশ কৰো, আৰু সেয়ে কাৰো বেয়া লাগে। কিন্তু মোৰ অনুৰোধৰ বিষয়ে সকলোৱে জানে যে যদি তেওঁ মোদী হয় তেন্তে তেওঁ এইবোৰৰ বাবে অনুৰোধ কৰিব আৰু মোৰ দেশৰ জনসাধাৰণে মোক সেই কামটো দিছে, গতিকে মোৰ বাবে মোৰ দেশ মোৰ হাই কমাণ্ড আৰু মই কেৱল তেওঁলোকৰ ইচ্ছা অনুসৰণ কৰিম।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - আপুনি আমেৰিকা ভ্ৰমণৰ সময়ত আন কেইবাজনো ব্যক্তিৰ সৈতেও গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈঠকত মিলিত হৈছিল, ইলন মাস্ক, জে ডি ভ্যান্স, তুলচি গাবাৰ্ড, বিবেক ৰামাস্বামী। সেই সভাবোৰৰ কিছুমান উল্লেখযোগ্য দিশ কি কি যিবোৰ বিশেষভাৱে উল্লেখযোগ্য আছিল? কিবা গুৰুত্বপূৰ্ণ সিদ্ধান্ত বা বিশেষ স্মৃতি?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - চাওক, মই ক’ব পাৰো যে ৰাষ্ট্ৰপতি ট্ৰাম্পক প্ৰথম কাৰ্যকালৰ লগতে দ্বিতীয় কাৰ্যকালতো দেখা পাইছো। এইবাৰ তেওঁ আগতকৈ বহু বেছি সাজু হৈছে। তেওঁলোকে কি কৰিব বিচাৰে সেই সম্পৰ্কে তেওঁলোকৰ মনত এক অতি স্পষ্ট পদক্ষেপৰ ৰ’ডমেপ আছে। আৰু মই দেখিছোঁ তেওঁৰ দলৰ মানুহক লগ পাইছিলোঁ। মই বিশ্বাস কৰোঁ যে তেওঁ এটা অতি ভাল দল বাছি লৈছে আৰু ই ইমানেই ভাল দল যে মই অনুভৱ কৰোঁ যে ৰাষ্ট্ৰপতি ট্ৰাম্পৰ যি দৃষ্টিভংগী নাথাকক কিয়, সেয়া কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ সক্ষম দল, মোৰ আলোচনা অনুসৰি। লগ পোৱা মানুহবোৰ, তুলসী জী হওক, বিবেক জী হওক, ইলন মাস্ক হওক। পৰিয়ালৰ দৰে পৰিৱেশ এটা আছিল। সকলোৱে নিজৰ নিজৰ পৰিয়ালক লগ কৰিবলৈ আহিছিল। গতিকে মোৰ চিনাকি ইলন মাস্ক, মই মুখ্যমন্ত্ৰী হোৱাৰ পৰাই তেওঁক চিনি পাওঁ। গতিকে যেতিয়া আপুনি আপোনাৰ পৰিয়াল আৰু সন্তানৰ সৈতে আহিছিল, স্বাভাৱিকতে সেই পৰিৱেশটো আছিল। বাৰু, কথাবোৰ হয়, বহু বিষয় আলোচনা হয়। এতিয়া তেওঁৰ ড’জ মিছন চলি আছে, আৰু তেওঁ কেনেকৈ কৰি আছে তাক লৈ তেওঁ অতিশয় উৎসাহিত। কিন্তু মোৰ বাবেও সুখৰ কথা, কাৰণ মই ২০১৪ চনত আহিছিলো, গতিকে মইও মোৰ দেশত প্ৰৱেশ কৰা পুৰণি বেমাৰবোৰৰ পৰা, বেয়া অভ্যাসৰ পৰা যিমান পাৰো মুক্ত কৰিব বিচাৰো। এতিয়া, মই লক্ষ্য কৰিছো যে ২০১৪ চনত ইয়ালৈ অহাৰ পিছত বিশ্ব পৰ্যায়ত আমাৰ বিষয়ে যিমান আলোচনা হয়, সিমান আলোচনা নহয়, ৰাষ্ট্ৰপতি ট্ৰাম্প আৰু ডজৰ বিষয়ে। কিন্তু যদি মই এটা উদাহৰণ দিওঁ, তেন্তে আপুনি বুজিবনে যে কামটো কেনেকৈ হৈছে? মই লক্ষ্য কৰিলোঁ যে চৰকাৰী আঁচনিবোৰৰ কিছুমান বিশেষকৈ জনকল্যাণমূলক কামৰ সুবিধাবোৰ কেতিয়াও জন্ম নোহোৱা কিছুমান মানুহে লাভ কৰি আছে। কিন্তু ভূত নাম, এজনে বিয়া পাতে, বিধৱা হয়, পেঞ্চন পাবলৈ আৰম্ভ কৰে, প্ৰতিবন্ধী হয়, পেঞ্চন পায়। আৰু তাৰ পিছত মই ইয়াক তন্ন তন্নকৈ পৰীক্ষা কৰিবলৈ ধৰিলোঁ। আপুনি জানি আচৰিত হ’ব যে মই ব্যৱস্থাটোৰ পৰা ১০ কোটি মানুহ, ১০ কোটি মানুহ, ১০ কোটি এনে নাম, ভুৱা নাম, ডুপ্লিকেট নাম আঁতৰাই দিলোঁ। আৰু তাৰ ফলত সঞ্চয় হোৱা ধনেৰে মই ডাইৰেক্ট বেনিফিট ট্ৰেন্সফাৰ আৰম্ভ কৰিলোঁ। দিল্লীৰ পৰা যি টকা ওলায়, সেইখিনি টকা তেওঁৰ পকেটত সোমাব লাগে। ইয়াৰ বাবে মোৰ দেশৰ টকাৰ প্ৰায় ৩ লাখ কোটি টকা সঞ্চয় হৈছে, যিটো আগতে ভুল হাতলৈ গৈছিল। প্ৰত্যক্ষ সুবিধা হস্তান্তৰৰ বাবেই মই প্ৰযুক্তিৰ সম্পূৰ্ণ ব্যৱহাৰ কৰো, যাৰ বাবে কোনো মধ্যভোগী ইত্যাদি নাই। চৰকাৰত ক্ৰেতাৰ বাবে প্ৰযুক্তিৰ জিইএম পৰ্টেল তৈয়াৰ কৰিলোঁ। গতিকে চৰকাৰে ক্ৰয়ৰ ক্ষেত্ৰত বহুত টকা ৰাহি কৰিছে, সময় ৰাহি কৰিছে, ভাল প্ৰতিযোগিতা আছে আৰু ভাল বস্তু পাই আছে। আমাৰ দেশত কম্প্লাইয়েন্সৰ বোজাও আছিল অতি বেছি।

মই ৪০ হাজাৰ অভিযোগ নিষ্পত্তি কৰিলোঁ। বহু পুৰণি আইন আছিল যাৰ কোনো কাৰণ নাছিল। প্ৰায় পোন্ধৰশ আইন বিলুপ্ত কৰিলোঁ। গতিকে, এক প্ৰকাৰে মইও চৰকাৰক এই ধৰণৰ কথাবোৰৰ পৰা মুক্ত কৰিব বিচাৰো যিবোৰে ইয়াক আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি আছিল।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ আপুনি আৰু ঝি ঝিনপিঙে ইজনে সিজনক বন্ধু বুলি গণ্য কৰে।  সেই বন্ধুত্বক কেনেকৈ পুনৰ সজীৱ কৰি তুলিব পাৰি যাতে শেহতীয়া উত্তেজনা লাঘৱ কৰাত সহায় হয় আৰু চীনৰ সৈতে আলোচনা আৰু সহযোগিতা পুনৰ আৰম্ভ কৰিব পাৰি?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ চাওক, ভাৰত আৰু চীনৰ সম্পৰ্ক নতুন কথা নহয়, দুয়ো এক প্ৰাচীন সংস্কৃতি, প্ৰাচীন সভ্যতা। আৰু আধুনিক পৃথিৱীতো তেওঁলোকৰ ভূমিকা আছে। যদি আপুনি পুৰণি অভিলেখবোৰ চায়, তেন্তে যুগ যুগ ধৰি চীন আৰু ভাৰতে পৰস্পৰৰ পৰা শিকি আহিছে, আৰু একেলগে তেওঁলোকে কোনোবা নহয় কোনোবা প্ৰকাৰে বিশ্বৰ উন্নতিৰ বাবে অৰিহণা যোগাই আহিছে। পুৰণি বিশ্ব অভিলেখত কোৱা হৈছে যে আগতে বিশ্বৰ GDP ৰ ৫০% তকৈ অধিক কেৱল ভাৰত আৰু চীনৰ পৰাই আছিল, ভাৰতৰ অৱদান ইমানেই বৃহৎ আছিল। আৰু মোৰ বিশ্বাস যে ইমান শক্তিশালী সম্পৰ্ক, ইমান গভীৰ সাংস্কৃতিক সম্পৰ্ক আৰু আগৰ শতিকাবোৰত আমাৰ মাজত সংঘাতৰ ইতিহাস নাই।

ইজনে সিজনৰ পৰা শিকিবলৈ আৰু ইজনে সিজনক চিনি পোৱাৰ প্ৰচেষ্টা সদায়েই হৈ আহিছে। আৰু এটা সময়ত চীনত বুদ্ধৰ প্ৰভাৱ অতি প্ৰবল আছিল আৰু ইয়াৰ পৰাই এই ধাৰণাটো আহিছিল। এই সম্পৰ্কসমূহ শক্তিশালী হৈ থাকিব লাগে আৰু ভৱিষ্যতেও চলি থাকিব লাগে। এইটো আমাৰ, যিমানদূৰলৈকে পাৰ্থক্যৰ কথা, আমি যেতিয়া দুখন চুবুৰীয়া দেশ হওঁ, তেতিয়া কিবা নহয় কিবা এটা হোৱাটো নিশ্চিত। মাজে মাজে মতানৈক্যও অতি স্বাভাৱিক, প্ৰতিটো পৰিয়ালৰ ক্ষেত্ৰত এনে নহয়, পৰিয়ালতো ইয়াৰ অস্তিত্ব থাকে। কিন্তু আমাৰ মতানৈক্য যাতে বিবাদলৈ পৰিণত নহয় তাৰ বাবে আমি চেষ্টা কৰোঁ।

আমি বিতৰ্কত নহয়, আলোচনাতহে গুৰুত্ব দিওঁ। তেতিয়াহে সুস্থিৰ, সহযোগিতামূলক সম্পৰ্ক দুয়োখন দেশৰ স্বাৰ্থত হ’ব পাৰে। এইটো সঁচা যে আমাৰ সীমা বিবাদ অব্যাহত আছে। গতিকে ২০২০ চনত সীমান্তত ঘটা ঘটনাবোৰৰ বাবে আমাৰ মাজৰ পৰিস্থিতি যথেষ্ট দূৰৈৰ হৈ পৰিল। কিন্তু মই অলপতে ৰাষ্ট্ৰপতি ঝি ঝিনপিঙক লগ পালোঁ। ইয়াৰ পিছত সীমান্তৰ কথাবোৰ স্বাভাৱিক হৈ পৰিছে, আমি এতিয়া ২০২০ চনৰ আগৰ পৰিস্থিতিত কাম কৰি আছো। এতিয়া লাহে লাহে সেই আত্মবিশ্বাস আৰু সেই উৎসাহ আৰু উত্তেজনা আৰু শক্তিশালী হৈ ঘূৰি আহিব, ইয়াৰ বাবে কিছু সময় লাগিব, কাৰণ মাজত পাঁচ বছৰৰ ব্যৱধান আছে। আমি একেলগে থকাটো কেৱল আমাৰ বাবেই লাভজনক নহয়, বিশ্বৰ সুস্থিৰতা আৰু সমৃদ্ধিৰ বাবেও অপৰিহাৰ্য, আৰু যেতিয়া একবিংশ শতিকা এছিয়াৰ শতিকা হয়, তেতিয়া আমি বিচাৰিম যে ভাৰত আৰু চীনৰ মাজত প্ৰতিযোগিতা স্বাভাৱিক হওক, প্ৰতিযোগিতা ভুল কথা নহয়, কিন্তু সংঘাত হ’ব নালাগে।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ সম্ভাব্য বিশ্বযুদ্ধক লৈ চিন্তিত বিশ্ব। চীন আৰু আমেৰিকাৰ মাজত উত্তেজনা। ইউক্ৰেইন আৰু ৰাছিয়াত উত্তেজনা, ইউৰোপত উত্তেজনা, ইজৰাইল আৰু মধ্যপ্ৰাচ্যত উত্তেজনা। একবিংশ শতিকাত আমি কেনেকৈ বিশ্বযুদ্ধৰ পৰা হাত সাৰিব পাৰো সেই বিষয়ে আপুনি কি ক’ব পাৰে? আমি কেনেকৈ অধিক সংঘাত আৰু যুদ্ধৰ পৰা হাত সাৰিব পাৰো?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ চাওক, ক’ভিডে আমাৰ সকলোৰে সীমাবদ্ধতা উদঙাই দিছে। আমি যিমানেই নিজকে মহান জাতি বুলি নাভাবো, অতি প্ৰগতিশীল, নিজকে অতি বিজ্ঞানসন্মতভাৱে উন্নত বুলি গণ্য কৰোঁ, যিয়েই নহওক, প্ৰত্যেকেই নিজৰ নিজৰ ধৰণেৰে, কিন্তু মহামাৰীৰ সময়ত আমি সকলোৱে মাটিলৈ নামি আহিলোঁ, পৃথিৱীৰ প্ৰতিখন দেশৰে তেনেকুৱা অৱস্থা হৈছিল। আৰু তাৰ পিছত এনে লাগিল যেন তাৰ পৰা পৃথিৱীয়ে কিবা এটা শিকিব, আৰু আমি নতুন বিশ্বব্যৱস্থাৰ দিশে আগবাঢ়িব। উদাহৰণস্বৰূপে, দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত বিশ্ব ব্যৱস্থা গঢ় লৈ উঠিছিল। কিন্তু দুৰ্ভাগ্যজনকভাৱে পৰিস্থিতি এনেকুৱা যে শান্তিৰ দিশত আগবাঢ়ি যোৱাৰ পৰিৱৰ্তে পৃথিৱীখন ছিন্নভিন্ন হৈ পৰিল, অনিশ্চয়তাৰ সময় আহিল, যুদ্ধই ইয়াক আৰু অধিক বিপদত পেলালে। আৰু মই বিশ্বাস কৰোঁ যে আধুনিক যুদ্ধবোৰ কেৱল সম্পদ বা স্বাৰ্থৰ বাবেই নহয়, আজি মই দেখিছোঁ যে ইমানবোৰ সংঘাত কেৱল ফিজিকেল যুদ্ধৰ চৰ্চা হয়, কিন্তু প্ৰতিটো ক্ষেত্ৰতে সংঘাত চলি আছে।

যিবোৰ আন্তৰ্জাতিক সংগঠনৰ সৃষ্টি হৈছিল, সেইবোৰ প্ৰায় অপ্রাসংগিক হৈ পৰিছে আৰু সেইবোৰত কোনো সংস্কাৰ হোৱা নাই৷ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ দৰে প্ৰতিষ্ঠানে নিজৰ ভূমিকা পালন কৰিব নোৱাৰে। আইন নিয়মৰ প্ৰতি কোনো গুৰুত্ব নিদিয়া এই পৃথিৱীৰ মানুহে যিকোনো কাম কৰি আছে আৰু কোনেও বাধা দিব নোৱাৰে। গতিকে এনে পৰিস্থিতিত সকলোৱে সংঘাতৰ পথ এৰি সমন্বয়ৰ পথত আগবাঢ়ি যোৱাটো বুদ্ধিমানৰ কাম হ’ব। আৰু বিৱৰ্তনৰ পথটো সঠিক হ’ব, সম্প্ৰসাৰণবাদৰ পথটোৱে কাম নকৰিব। আৰু আগতে কোৱাৰ দৰে পৃথিৱীখন আন্তঃনিৰ্ভৰশীল, আন্তঃসংযোগী, সকলোকে সকলোৰে প্ৰয়োজন, কোনেও অকলে একো কৰিব নোৱাৰে। আৰু মই দেখিছোঁ যে মই যিবোৰ মঞ্চলৈ যাবলগীয়া হয়, সেইবোৰতো সংঘাতক লৈ সকলো চিন্তিত। ইয়াৰ পৰা অতি সোনকালে সকাহ পাম বুলি আমি আশা কৰিছো।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ  মই এতিয়াও শিকি আছো।

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ আপুনি ঘড়ীটো চাওকচোন।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ নাই-নাই, মই এতিয়াও এই কামটো শিকি আছো প্ৰধানমন্ত্ৰী। মই এই কামত বৰ ভাল নহয়। আপোনাৰ কেৰিয়াৰত আৰু আপোনাৰ জীৱনত ভাৰতৰ ইতিহাসত বহুতো কঠিন পৰিস্থিতি দেখিছে। ২০০২ চনৰ গুজৰাট দাঙ্গা তাৰ ভিতৰত অন্যতম। ভাৰতৰ শেহতীয়া ইতিহাসৰ অন্যতম কঠিন সময় সেই সময় আছিল। গুজৰাটত হিন্দু আৰু মুছলমান মানুহৰ মাজত হিংসাৰ সৃষ্টি হৈছিল, য’ত হাজাৰৰো অধিক লোকৰ মৃত্যু হৈছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা সেই ঠাইৰ ধৰ্মীয় উত্তেজনা প্ৰতিফলিত হয়। আপুনি কোৱাৰ দৰে সেই সময়ত আপুনি গুজৰাটৰ মুখ্যমন্ত্ৰী আছিল। তেতিয়াৰ কথা ক’বলৈ গ’লে সেই সময়ৰ পৰা আপুনি কি শিকিছে? লগতে উল্লেখ কৰিব বিচাৰিছোঁ যে ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে দুবাৰকৈ ৰায় দিছে। ২০১২ আৰু ২০২২ চনত তেওঁলোকে কৈছিল যে হিংসাত আপোনাৰ কোনো ভূমিকা নাছিল। কিন্তু মই জানিব বিচাৰিছো, সেই সময়ৰ পৰা আপুনি কি ডাঙৰ কথা শিকিছিল?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ মই দেখিছোঁ যে আপুনি বহুত কষ্ট কৰিছে, বহুত গৱেষণা কৰিছে, আৰু সকলো কথাৰ সবিশেষত সোমাবলৈ চেষ্টা কৰিছে। গতিকে, এইটো আপোনাৰ বাবে কঠিন কাম বুলি মই নাভাবো। আৰু আপুনি কৰা সকলো পডকাষ্টত আপুনি যথেষ্ট ধাৰাবাহিকভাৱে ভাল কাম কৰি আছে। আৰু মই অনুভৱ কৰোঁ যে মোদীক প্ৰশ্ন কৰাৰ পৰিৱৰ্তে আপুনি ভাৰতৰ পৰিবেশ বুজিবলৈ যৎপৰোনাস্তি চেষ্টা কৰিছে। আৰু সেইবাবেই মই ভাবো যে সত্যৰ ওচৰলৈ যাবলৈ আপোনাৰ প্ৰচেষ্টাই সততা প্ৰকাশ কৰে। আৰু এই প্ৰচেষ্টাৰ বাবে আপোনালোকক বহুত বহুত অভিনন্দন জনাইছো।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ ধন্যবাদ।

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ যদি আপুনি ২০০২ চন আৰু গুজৰাটৰ দাঙ্গালৈ চায়, তেন্তে তাৰ আগৰ ১২-১৫ মাহৰ ছবি এখন আপোনালোকৰ সন্মুখত উপস্থাপন কৰিব বিচাৰিছো, যাতে পৰিস্থিতি কেনে আছিল তাৰ ধাৰণা ল’ব পাৰে। ১৯৯৯ চনৰ ২৪ ডিচেম্বৰ, অৰ্থাৎ তিনি বছৰৰ আগৰ কথা। কাঠমাণ্ডুৰ পৰা দিল্লীলৈ অহা এখন বিমান হাইজেক কৰি আফগানিস্তানৰ কান্দাহাৰলৈ লৈ যোৱা হয়। আৰু ভাৰতৰ শ শ যাত্ৰীক আৱদ্ধ কৰা হয়। এই ঘটনাই সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত আলোড়নৰ সৃষ্টি কৰিছিল, কাৰণ সেয়া বহু মানুহৰ জীৱন-মৰণৰ কথা আছিল। ২০০০ চনত আমাৰ দিল্লীৰ লালকিল্লাত সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণ হৈছিল। ২০০১ চনৰ ১১ ছেপ্টেম্বৰত আমেৰিকাৰ টুইন টাৱাৰত এক বৃহৎ সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণ সংঘটিত হয়, যিয়ে পুনৰবাৰ বিশ্ববাসীক চিন্তিত কৰি তুলিছিল, কাৰণ সকলোতে একেখিনি মানুহেই এই কাম কৰি আছে। ২০০১ চনৰ অক্টোবৰ মাহত জম্মু-কাশ্মীৰ বিধানসভাত সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণ সংঘটিত হয়। ২০০১ চনৰ ১৩ ডিচেম্বৰত ভাৰতৰ সংসদত সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণ সংঘটিত হয়। অৰ্থাৎ আপুনি সেই সময়ৰ ৮-১০ মাহৰ ঘটনা, বিশ্ব পৰ্যায়ৰ পৰিঘটনা, সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণ, ৰক্তপাতৰ ঘটনা, নিৰীহ লোকৰ মৃত্যুৰ ঘটনাবোৰ লক্ষ্য কৰক। গতিকে যিকোনো এটা স্ফুলিংগই অশান্তিৰ সৃষ্টি কৰিবলৈ যথেষ্ট আছিল। এনে সময়ত হঠাৎ ২০০১ চনৰ ৭ অক্টোবৰত মুখ্যমন্ত্ৰী হোৱাৰ দায়িত্ব হঠাৎ মোৰ ওপৰত পৰিল, আৰু সেয়াও মোৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ দায়িত্ব আছিল। সেই সময়ত ভূমিকম্পৰ পুনৰ্বাসনৰ বাবে এক বৃহৎ প্ৰত্যাহ্বান সন্মুখলৈ আহিছিল আৰু সেয়া আছিল যোৱা শতিকাৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ ভূমিকম্প। ইয়াত হাজাৰ হাজাৰ লোকৰ মৃত্যু হৈছিল। গতিকে, এটা কামৰ বাবে মুখ্যমন্ত্ৰীৰ দায়িত্ব মোৰ ওপৰত আহিল। অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ কাম আছিল আৰু শপত লোৱাৰ প্ৰথম দিনাৰ পৰাই মই ইয়াৰ লগত জড়িত হৈ পৰিছিলো। মই এনে এজন ব্যক্তি যাৰ চৰকাৰৰ নামৰ লগত কেতিয়াও কোনো সম্পৰ্ক নাছিল, মই কেতিয়াও চৰকাৰত থকা নাই, চৰকাৰ কি নাজানিছিলো। মই কেতিয়াও বিধায়ক হোৱা নাছিলো, কেতিয়াও নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰা নাছিলো। জীৱনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিব লগা হৈছিল। ২০০২ চনৰ ২৪ ফেব্ৰুৱাৰীত মই প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিধায়ক হৈছিলো, নিৰ্বাচিত জনপ্ৰতিনিধি হৈছিলো। আৰু ২৪ বা ২৫ বা ২৬ তাৰিখে প্ৰথমবাৰৰ বাবে গুজৰাট বিধানসভাত ভৰি দিছিলোঁ। ২০০২ চনৰ ২৭ ফেব্ৰুৱাৰীত মোৰ বাজেট অধিবেশন আছিল বিধানসভাত, আমি সদনত বহি আছিলো, আৰু সেইদিনা অৰ্থাৎ মই বিধায়ক হোৱাৰ মাত্ৰ তিনিদিন পাৰ হৈ গৈছিল, আৰু গোধৰা কাণ্ডটো সংঘটিত হয়, সেয়া আছিল এক ভয়ংকৰ কাণ্ড, মানুহবোৰ জীৱন্তে জ্বলাই দিয়া হৈছিল। আপুনি কল্পনা কৰিব পাৰে যে কাণ্ডাহাৰ বিমান অপহৰণ হওক, বা সংসদত আক্ৰমণ হওক, বা ৯/১১ হওক, যদি এই সকলোবোৰ ঘটনা পটভূমিত হয় আৰু ইমান বৃহৎ সংখ্যক লোকৰ মৃত্যু হয়, জীৱিত অৱস্থাত জ্বলি যায়, তেন্তে পৰিস্থিতি কেনেকুৱা হ’ব, আপুনি কল্পনা কৰিব পাৰে। একো হ’ব নালাগে আমিও এইটো বিচাৰো, কোনোৱেই এইটো বিচাৰিব, কেৱল শান্তি থাকিব লাগে। দ্বিতীয়তে এয়া এক বৃহৎ দাঙ্গা ইত্যাদি বুলি কোৱা সকলে এই ভুল ধাৰণা বিয়পি পৰিছে। ২০০২ চনৰ আগৰ তথ্য চালে দেখা যায় যে আগতে গুজৰাটত কিমান দাঙ্গা হৈছিল। ২০০২ চনৰ পূৰ্বে গুজৰাটত ২৫০ টাতকৈও অধিক বৃহৎ দাঙ্গা সংঘটিত হৈছিল। আৰু ১৯৬৯ চনত সংঘটিত হোৱা দাঙ্গাবোৰ প্ৰায় ছমাহ ধৰি চলিছিল। অৰ্থাৎ সেই সময়ৰ ছবিখন আমি ক’তো দেখা নাছিলোঁ। আৰু ইমান ডাঙৰ ঘটনা এটা ইমানেই স্ফুলিংগ হৈ পৰিল যে একাংশ লোকে হিংসাৰ আশ্ৰয় লৈছিল। কিন্তু আদালতে ইয়াক অতি বিশদভাৱে চোৱাচিতা কৰিছে। বিৰোধীৰ লাখ প্ৰচেষ্টা সত্ত্বেও ন্যায়পালিকাই ইয়াক সম্পূৰ্ণ বিশদভাৱে বিশ্লেষণ কৰিলে, দুবাৰ কৰিলে আৰু আমাক সম্পূৰ্ণ নিৰ্দোষী বুলি ঘোষণা কৰিলে। অপৰাধ সংঘটিত কৰা সকলৰ বাবে আদালতে নিজৰ কাম কৰিছে। কিন্তু আটাইতকৈ ডাঙৰ কথাটো হ’ল যে গুজৰাটত, য’ত আগতে ক’ৰবাত বা আনটো বছৰত দাঙ্গা হৈছিল, ২০০২ চনৰ পিছত, আজি ২০২৫ চন, যোৱা ২০-২২ বছৰত গুজৰাটত কোনো ডাঙৰ দাঙ্গা হোৱা নাই। সম্পূৰ্ণ শান্তি বিৰাজ কৰিছে, আৰু আমাৰ প্ৰচেষ্টা হৈছে যে আমি ভোট বেংকৰ ৰাজনীতি নকৰো, আমি সবকা সাথ, সবকা বিকাশ, সবকা মন্ত্ৰৰে আগবাঢ়িছো। পলিটিক্স অৱ এপিজমেণ্টৰ পৰা আমি পলিটিক্স অৱ এস্পিৰেচনলৈ আগবাঢ়িছো। আৰু তাৰ বাবেই যিয়েই কিবা এটা কৰিব বিচাৰে তেওঁলোকেও আমাৰ লগত যোগদান কৰে, আৰু আমি গুজৰাটক এখন সুবিকশিত ৰাজ্য হিচাপে গঢ়ি তোলাৰ দিশত অহৰহ কাম কৰি আহিছো। এতিয়া আমি এখন উন্নত ভাৰতৰ বাবে কাম কৰি আছো, আৰু তাতো গুজৰাটে নিজৰ ভূমিকা পালন কৰি আছে।

লেক্স ফ্ৰেডমেনঃ বহুতে আপোনাক ভাল পায়। এই কথা বহুতৰ পৰা শুনিছো, কিন্তু সংবাদ মাধ্যমকে ধৰি আপোনাক সমালোচনা কৰা মানুহো আছে, ২০০২ চনৰ গুজৰাট দাঙ্গাক লৈ সংবাদ মাধ্যমৰ লোকেও আপোনাক সমালোচনা কৰিছে। সমালোচনাৰ লগত আপোনাৰ কি সম্পৰ্ক? সমালোচনাৰ সৈতে কেনেকৈ মোকাবিলা কৰে, সংবাদ মাধ্যমৰ পৰা বা আপোনাৰ ওচৰ-চুবুৰীয়াৰ পৰা বা জীৱনৰ যিকোনো ঠাইৰ পৰা আহিব পৰা সমালোচনাৰ সৈতে কেনেদৰে মোকাবিলা কৰে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ চাওক, আপুনি সুধিছে যে সমালোচনা আৰু ইয়াৰ সৈতে কেনেকৈ মোকাবিলা কৰো। গতিকে যদি এটা বাক্যত ক’ব লগা হয়, তেন্তে মই সকলো সমালোচনাক আদৰি লওঁ। কাৰণ সমালোচনাই গণতন্ত্ৰৰ আত্মা বুলি মোৰ এটা বিশ্বাস আছে। যদি আপুনিও গণতন্ত্ৰবাদী, গণতন্ত্ৰ যদি আপোনাৰ তেজত আছে, তেন্তে আমাৰ শাস্ত্ৰত কোৱা হৈছে-“সমালোচকক ওচৰত ৰাখক', সমালোচকসকল আপোনাৰ ওচৰত থকা উচিত।“ গতিকে আপুনি গণতান্ত্ৰিক পদ্ধতিৰে, ভাল পদ্ধতিৰে আৰু ভাল তথ্যৰে কাম কৰিব পাৰে। আৰু মই বিশ্বাস কৰোঁ যে সমালোচনা হ’ব লাগে আৰু সমালোচনা অধিক হ’ব লাগে আৰু ই অতি চোকা সমালোচনা হ’ব লাগে। কিন্তু মোৰ অভিযোগ এই যে সমালোচনা আজিকালি হৈ থকা নাই সমালোচনা কৰিবলৈ বহুত অধ্যয়ন কৰিব লাগিব, বিষয়টোৰ সবিশেষৰ মাজলৈ গৈ সত্য আৰু মিছা বিচাৰি উলিয়াব লাগিব। আজিকালি চৰ্টকাট বিচৰাৰ অভ্যাসৰ বাবে মানুহে পঢ়া-শুনা নকৰে, গৱেষণা নকৰে, দুৰ্বলতা বিচাৰি নাপায় আৰু অভিযোগ উত্থাপন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। অভিযোগ আৰু সমালোচনাৰ মাজত যথেষ্ট পাৰ্থক্য আছে। আপুনি যিসকল লোকৰ কথা কৈছে তেওঁলোক অভিযোগকাৰী, সমালোচক নহয়। আৰু গণতন্ত্ৰক শক্তিশালী কৰিবলৈ সমালোচনাৰ প্ৰয়োজন। অভিযোগে কাৰো কোনো উপকাৰ নকৰে। আমাৰ মাজত হুলস্থুল চলিয়েই আছে। আৰু সেয়েহে সমালোচনাক সদায় আদৰণি জনাইছো আৰু অভিযোগবোৰ যেতিয়া মিছা হয়, তেতিয়া মই মোৰ দেশৰ সেৱা কৰি যাওঁ মোৰ সম্পূৰ্ণ হৃদয়েৰে।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ হ'ব, আপুনি যিটো কথা কৈছে, সেয়া মোৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ, কাৰণ মই ভাল সাংবাদিকতাৰ শলাগ লওঁ। আৰু দুৰ্ভাগ্যজনকভাৱে আধুনিক যুগৰ বহু সাংবাদিকে দ্ৰুত শিৰোনাম বিচাৰিছে, অভিযোগ উত্থাপন কৰিছে কাৰণ তেনে কৰিলে তেওঁলোকৰ লাভ হয়। কাৰণ তেওঁলোকে হেডলাইন বিচাৰে, তেওঁলোকে সস্তীয়া জনপ্ৰিয়তা বিচাৰে। মই ভাবো এজন মহান সাংবাদিক হোৱাৰ হেঁপাহ আৰু ভোক থকাটো প্ৰয়োজন। আৰু তাৰ বাবে গভীৰ বুজাবুজিৰ প্ৰয়োজন। মই এই কামত বৰ ভাল বুলি নাভাবো, কিন্তু এইবোৰ কাৰণতে আপোনাৰ লগত কথা পাতিব বিচাৰিছিলো। মানুহে বহুত চেষ্টা নকৰে আৰু বেছি গৱেষণা নকৰে। কিমান কিতাপ পঢ়িছো নাজানো৷ মই প্ৰস্তুতিৰ বাবে বহুত পঢ়ো, কথাবোৰ বুজিবলৈ চেষ্টা কৰো। ইয়াৰ বাবে বহুত প্ৰস্তুতি লাগে, বহুত কাম কৰিব লগা হয়। আৰু ডাঙৰ ডাঙৰ সাংবাদিকসকলেও একে কাম কৰাটো মই বিচাৰিম। ইয়াৰ ভিত্তিত আপুনি সমালোচনা কৰিব পাৰে, গভীৰভাৱে অনুসন্ধান কৰিব পাৰে, ক্ষমতাত থকা লোকসকলে প্ৰকৃততে কি কৰি আছে তাৰ জটিলতা পৰীক্ষা কৰিব পাৰে। তেওঁলোকৰ শক্তি, তেওঁলোকৰ দুৰ্বলতা, লগতে তেওঁলোকে কৰা ভুলবোৰো দেখুৱাই দিয়া উচিত, কিন্তু ইয়াৰ বাবে বহুত প্ৰস্তুতিৰ প্ৰয়োজন।

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ চাওক, মই কওঁ, সুনিৰ্দেশিত আৰু নিৰ্দিষ্ট সমালোচনাই আচলতে আপোনাক নীতি নিৰ্ধাৰণত সহায় কৰে। ইয়াৰ পৰাই স্পষ্ট নীতিগত দৃষ্টিভংগীৰ উন্মেষ ঘটে। আৰু মই বিশেষভাৱে এনেবোৰ কথাত গুৰুত্ব দিওঁ আৰু এনে যিকোনো সমালোচনাক মই আদৰণি জনাইছো। চাওক, আপুনি যি ক’লে, সাংবাদিকতাৰ শিৰোনাম, চাওক শিৰোনামৰ লগত মোহ আছে নেকি, আৰু হয়তো কোনোবাই শব্দৰ খেল খেলে, মই ইয়াক বৰ বেয়া বুলি নাভাবো। যদি কোনোবাই ভাল কথাৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়, যদি আমাৰ কোনো কোনো পাঠক বা দৰ্শকে ভাল পায়, তেন্তে অলপ আপোচ কৰোঁ আহক।  কিন্তু যদি উদ্দেশ্য ভুল হয়, এজেণ্ডা নিৰ্ধাৰণ কৰি কথাবোৰ নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়, তেন্তে সেয়া চিন্তাৰ বিষয়।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ আৰু তাত সত্য ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, মই ভাবো।

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ মনত আছে, এবাৰ লণ্ডনত ভাষণ দিছিলোঁ। তাত এখন বাতৰি কাকত আছে, লণ্ডনত গুজৰাটী কাকত এখন আছে, গতিকে তেওঁলোকৰ এটা অনুষ্ঠান আছিল, তাত মই আছিলোঁ। মই মোৰ ভাষণত এই কথা কৈছিলো, মই ক’লোঁ, চাওক, কাৰণ তেওঁ এজন সাংবাদিক আছিল, সেয়া আছিল সাংবাদিকৰ অনুষ্ঠান, গতিকে মই ক’লোঁ, চাওক ভাই, সাংবাদিকতা কেনেকুৱা হ’ব লাগে? মাখিৰ দৰে হ’ব লাগে নে মৌমাখিৰ দৰে হ’ব লাগে? গতিকে মই কলো যে মাখিয়ে লেতেৰাৰ ওপৰত বহি লেতেৰাখিনি তুলি লৈ বিয়পাই দিয়ে। মৌমাখি এটা আছে, যিয়ে ফুলৰ ওপৰত বহি অমৃত লৈ বিয়পাই দিয়ে। কিন্তু, কোনোবাই কিবা ভুল কৰিলে মৌমাখিয়ে আপোনাক ইমান জোৰেৰে চেপি ধৰে যে তিনিদিনলৈকে কাকো মুখ দেখুৱাব নোৱাৰে। কোনোবাই মোৰ বক্তব্যৰ আধাখিনি তুলি লৈ তাৰ পৰাই ইমান বিতৰ্কৰ সৃষ্টি কৰিলে। গতিকে মই এই কথা কাৰো প্ৰতি কোনো নেতিবাচকতাৰে কোৱা নাছিলো, তদুপৰি মই আপোনাক কৈ আছিলো যে মৌমাখিৰ শক্তি এনেকুৱা যে যদি ই আপোনাক এনেকৈ সৰু শুং এডালেৰেও চেপি ধৰে, তেন্তে তিনিদিনলৈকে মুখখন দেখুৱাব নোৱাৰিব। মুখখন লুকুৱাই ৰাখিব লাগিব। এইটোৱেই হ’ব লাগে সাংবাদিকতাৰ শক্তি। কিন্তু, কিছুমান মানুহে ফ্লাই ৰুটটো ভাল পায়।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ এতিয়া মোৰ জীৱনৰ নতুন লক্ষ্য হৈছে মৌমাখিৰ দৰে হোৱা। আপুনি গণতন্ত্ৰৰ কথা কৈছিল, গতিকে... আৰু ২০০২ চনলৈকে আপুনি চৰকাৰৰ বিষয়ে বিশেষ একো নাজানিছিল। কিন্তু ২০০২ চনৰ পৰা আজিলৈকে মোৰ গণনা অনুসৰি আপুনি আঠটা নিৰ্বাচনত জয়ী হৈছে। গতিকে, ভাৰতৰ বহু নিৰ্বাচনত ৮০ কোটিতকৈ অধিক লোকে ভোট দিয়ে। এই পৰিসৰৰ নিৰ্বাচনত জয়ী হ’বলৈ আৰু ১৪ কোটি জনসংখ্যাৰ দেশত নিৰ্বাচনত জয়ী হ’বলৈ কি লাগে, য’ত আপুনি সেই লোকসকলক বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ গণতন্ত্ৰত প্ৰতিনিধিত্ব কৰাৰ সুযোগ পায়?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ ৰাজনীতিত সোমোৱাৰ পৰাই এনেকুৱাই হৈ আহিছে। মই ৰাজনীতিত যথেষ্ট দেৰিকৈ সোমাইছিলো আৰু আগতে মই সাংগঠনিক কাম কৰিছিলো, গতিকে মোৰ সাংগঠনিক কাম আছিল আৰু লগতে নিৰ্বাচন পৰিচালনাৰ কামো আছিল। গতিকে মোৰ সময়খিনি তাতেই পাৰ হৈছিল আৰু যোৱা ২৪ বছৰে চৰকাৰৰ মুৰব্বী হিচাপে গুজৰাটৰ দেশবাসী আৰু জনসাধাৰণে মোক কাম কৰাৰ সুযোগ দিছিল, গতিকে ৰাইজৰ প্ৰতি এক সমৰ্পিত ভাৱৰে, যাক মই ঈশ্বৰ বুলি গণ্য কৰোঁ। তেওঁ মোক যি দায়িত্ব দিছে। মই এইটো সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছো। মই কেতিয়াও তেওঁলোকৰ আস্থা ভংগ নকৰো আৰু তেওঁলোকে মোক মই যিজন সেইদৰেই চায়। মোৰ চৰকাৰৰ নীতিসমূহ, মই এতিয়া কোৱাৰ দৰে, চেচুৰেচন নীতি, যিয়েই পৰিকল্পনা নহওক কিয়, ১০০ শতাংশ কাৰ্যকৰী হ’ব লাগে। ইয়াৰ হিতাধিকাৰীৰ মাজত কোনো ধৰণৰ বৈষম্য হ’ব নালাগে। না জাতি, না ধৰ্ম, বিশ্বাস, ধন, ৰাজনীতি, একোৱেই আমি কৰা কাম সকলোৰে বাবে কৰা উচিত নহয়, আৰু তাৰ বাবেই যদি কাৰোবাৰ কাম নকৰিলে, তেতিয়া তেওঁ অনুভৱ নকৰে যে মোক ভুল কাৰণত ৰখাই দিয়া হৈছে, তেওঁ অনুভৱ কৰে যে সেয়া এতিয়া নহ’ল, কাইলৈ ​​হ’ব; গতিকে বিশ্বাসৰ সৃষ্টি হয় আৰু বিশ্বাস মোৰ শাসন ব্যৱস্থাৰ আৰ্হিত এক বৃহৎ শক্তি। দ্বিতীয়তে মই ইলেকচন চেণ্ট্ৰিক গভৰ্নেন্স চলোৱা নাই, পিপল চেণ্ট্ৰিক গভৰ্নেন্স চলাওঁ। মোৰ দেশৰ জনসাধাৰণে কেনেকৈ লাভৱান হ’ব? মোৰ দেশৰ বাবে কি ভাল? আৰু মই আধ্যাত্মিক যাত্ৰাত নামিছিলোঁ। গতিকে এতিয়া, দেশখনকে ভগৱান বুলি গণ্য কৰিছো। আৰু মই জনসাধাৰণক ঈশ্বৰৰ ৰূপ বুলি গণ্য কৰিছো। গতিকে এজন পুৰোহিতৰ দৰে মোৰ অনুভৱ হৈছে যে মই জনসাধাৰণৰ সেৱা কৰি যাব লাগে। দ্বিতীয়তে, মই জনসাধাৰণৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ নাথাকো, মই তেওঁলোকৰ মাজত বাস কৰো, তেওঁলোকৰ দৰে জীয়াই থাকোঁ আৰু ৰাজহুৱাভাৱে কওঁ যে আপুনি ১১ ঘণ্টা কাম কৰিলে মই ১২ ঘণ্টা কাম কৰিম। আৰু মানুহে দেখিলেও বিশ্বাস কৰে। দ্বিতীয়তে, মোৰ নিজৰ কোনো স্বাৰ্থ নাই, মোৰ চৌপাশে মোৰ আত্মীয়, বা মোৰ চিনাকি কোনো লোকক দেখা নাপাওঁ, গতিকে এজন স্বাভাৱিক মানুহে এইবোৰ ভাল পায় আৰু এনে বহু কাৰণ থাকিব পাৰে। দ্বিতীয়তে, মই যিটো দলৰ অন্তৰ্গত, তাত লাখ লাখ নিষ্ঠাবান কৰ্মী, কেৱল ভাৰত মাতৃ আৰু দেশবাসীৰ কল্যাণৰ বাবে জীয়াই থকা মানুহ আছে, যিসকলে ৰাজনীতিত একো অৰ্জন কৰা নাই, আৰু একো হোৱা নাই আৰু কেতিয়াও ক্ষমতাৰ কৰিড’ৰলৈ যোৱা নাই। এনেধৰণৰ লাখ লাখ শ্ৰমিকে দিনে নিশাই কাম কৰে। মোৰ পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ ৰাজনৈতিক দলটো আছে, মই সেই দলৰ সদস্য, মই গৌৰৱান্বিত। আৰু মোৰ দলৰ বয়সো বহুত কম, এতিয়াও...গতিকে ই লাখ লাখ শ্ৰমিকৰ কঠোৰ পৰিশ্ৰম, মানুহে দেখিছে যে তেওঁলোকে কোনো স্বাৰ্থপৰতা নোহোৱাকৈ ইমান কষ্ট কৰে, যাৰ বাবে ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিৰ প্ৰতি মানুহৰ আস্থা বাঢ়ি যায় আৰু তাৰ বাবেই তেওঁলোকে নিৰ্বাচনত জয়ী হয়। কিমান নিৰ্বাচনত জয়ী হ'লো হিচাপ কৰা নাই, কিন্তু আমি অবিৰতভাৱে মানুহৰ আশীৰ্বাদ পাই আহিছো।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ মই ভাবি আছিলোঁ যে অবিশ্বাস্য নিৰ্বাচনী ব্যৱস্থা আৰু ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে আপোনাৰ মতামত কি? ভাৰতত যি ধৰণে নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়, সেইটোৱে মোক আচৰিত কৰি তুলিছে। গতিকে, বহুতো আমোদজনক কাহিনী পোহৰলৈ আহে। উদাহৰণস্বৰূপে কোনো ভোটাৰ ভোটকেন্দ্ৰৰ পৰা দুই কিলোমিটাৰতকৈ অধিক দূৰত্বত থাকিব নালাগে। ইয়াৰ বাবেই ভাৰতৰ দুৰ্গম অঞ্চললৈ ভোটিং মেচিন লৈ যোৱাৰ বহু কাহিনী ওলাইছে। এইটো সঁচাকৈয়ে বিশ্বাস কৰিব নোৱাৰা কথা। প্ৰায় প্ৰতিজন ভোটাৰেই গুৰুত্বপূৰ্ণ। আৰু ৬০ কোটিৰো অধিক লোকক ভোটদানৰ বাবে পৰিচালনা কৰাৰ ব্যৱস্থা, আপুনি ক’ব পৰা কোনো কাণ্ড আছেনে যিটো আপুনি বিশেষভাৱে আকৰ্ষণীয় বুলি বিবেচনা কৰে বা হয়তো আপুনি কেৱল সাধাৰণভাৱে ইমান বৃহৎ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰাৰ ব্যৱস্থাৰ কথা ক’ব পাৰে, সেয়াও ইমান বৃহৎ গণতন্ত্ৰত?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ প্ৰথমেই আপোনাৰ ওচৰত মই অতিশয় কৃতজ্ঞ যে আপুনি এটা অতি ভাল প্ৰশ্ন কৰিছে, গণতন্ত্ৰত বিশ্বাসী বিশ্বৰ জনসাধাৰণে এই উত্তৰ শুনিব লাগিব। কেতিয়াবা নিৰ্বাচনত জয় বা পৰাজয়ৰ কথাও আলোচনা হয় যদিও কি বৃহৎ পৰিসৰত কি কাম কৰা হয় সেই বিষয়ে আলোচনা নহয়। এতিয়া চাওক ২০২৪ চনৰ নিৰ্বাচন, মাত্ৰ হোৱা লোকসভা নিৰ্বাচন, ৯৮ কোটি পঞ্জীয়নভুক্ত ভোটাৰ আছে আৰু তেওঁলোকৰ প্ৰত্যেকৰে ফটো আছে, প্ৰত্যেকৰে সম্পূৰ্ণ বায়’ডাটা আছে। ইমানবোৰ তথ্য, আৰু এই সংখ্যা উত্তৰ আমেৰিকাৰ জনসংখ্যাৰ দুগুণতকৈও অধিক। ই সমগ্ৰ ইউৰোপীয় সংঘৰ মুঠ জনসংখ্যাতকৈ অধিক। ৯৮ কোটি পঞ্জীয়নভুক্ত ভোটাৰৰ ভিতৰত ৬৪.৬ কোটি মানুহ ঘৰৰ পৰা ওলাই আহিল আৰু মে’ মাহত মোৰ দেশত অত্যন্ত গৰম, কোনো কোনো ঠাইত তাপমাত্ৰা ৪০ ডিগ্ৰী, তেওঁলোকে ভোটদান কৰে। আৰু এই ভোটাৰৰ সংখ্যা আমেৰিকাৰ মুঠ জনসংখ্যাৰ দুগুণ। ১০ লাখতকৈ অধিক ভোটগ্ৰহণ কেন্দ্ৰ য’ত ভোটদান হৈছিল, ১০ লাখতকৈ অধিক ভোটগ্ৰহণ কেন্দ্ৰ, ইয়াৰ বাবে কিমান মানুহৰ প্ৰয়োজন। মোৰ দেশত ২৫০০ৰো অধিক ৰাজনৈতিক দল আছে এই সংখ্যা শুনি বিশ্বৰ মানুহে আচৰিত হয় যে ২৫০০ পঞ্জীয়নভুক্ত ৰাজনৈতিক দল আছে। মোৰ দেশত ৯০০ৰো অধিক ২৪×৭ টিভি চেনেল আছে আৰু দৈনিক ৫ হাজাৰৰো অধিক বাতৰি কাকত প্ৰকাশ পায়। এইটো কিবা এটা বা আনটো যিটো গণতন্ত্ৰৰ সৈতে জড়িত আৰু ইয়াত দুখীয়া মানুহৰ ভিতৰত আটাইতকৈ দুখীয়া মানুহেও, আনকি গাঁৱৰ মানুহেও প্ৰযুক্তি অতি দ্ৰুতগতিত গ্ৰহণ কৰে। ই ভি এম মেচিন ব্যৱহাৰ কৰি এটা ভোট পৃথিবীৰ বহু দেশত মাহৰ পিছত মাহলৈকে নিৰ্বাচনৰ ফলাফল নাহে, কিন্তু মোৰ দেশত এদিনতে ফলাফল আহে, ইমানবোৰ মানুহৰ ভোট গণ্য কৰা হয় আৰু আপুনি ঠিকেই কৈছে যে কিছুমান দুৰ্গম অঞ্চলত ভোটকেন্দ্ৰ আছে, আমি হেলিকপ্টাৰেৰে পঠিয়াব লাগে। অৰুণাচল প্ৰদেশৰ এটা ভোটগ্ৰহণ কেন্দ্ৰ, সেয়া হয়তো বিশ্বৰ শীৰ্ষ ভোটগ্ৰহণ কেন্দ্ৰ। মোৰ ইয়াত গুজৰাটৰ গীৰ বনাঞ্চলত এটা ভোটগ্ৰহণ কেন্দ্ৰ আছিল, য’ত মাত্ৰ এজন ভোটাৰ আছিল, তেওঁৰ বাবে এটা ভোটগ্ৰহণ কেন্দ্ৰ আছিল, গীৰ বনাঞ্চলত য’ত গীৰ ভূমি আছে। গতিকে আমাৰ ইয়াত বহু ধৰণৰ প্ৰচেষ্টা আছে, অৰ্থাৎ গণতন্ত্ৰক কামত লগোৱাৰ বাবে, গণতন্ত্ৰক শক্তিশালী কৰাৰ বাবে বহু ধৰণে প্ৰচেষ্টা কৰা হয়, আৰু ভোটদানৰ সমগ্ৰ ব্যৱস্থা আমাৰ হাতত আছে আৰু সেইবাবেই মই কওঁ যে পৃথিৱীত ভাৰতৰ এটা নিৰপেক্ষ আৰু স্বতন্ত্ৰ নিৰ্বাচন আয়োগেহে নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰে, ইয়েই সকলো সিদ্ধান্ত লয়। এইটো নিজৰ মাজতে ইমানেই উজ্জ্বল কাহিনী যে বিশ্বৰ ডাঙৰ ডাঙৰ বিশ্ববিদ্যালয়বোৰে ইয়াৰ কেছ ষ্টডি কৰা উচিত। ইয়াৰ পৰিচালনাৰ বাবে এটা কেছ ষ্টডি কৰিব লাগে। এইটো প্ৰেৰণাৰ কথা; এই সকলোবোৰ কথাৰ এটা ডাঙৰ কেছ ষ্টডি কৰি পৃথিৱীৰ নতুন প্ৰজন্মৰ আগত উপস্থাপন কৰা উচিত।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ মই গণতন্ত্ৰ ভাল পাওঁ। এইবোৰেই মোৰ আমেৰিকাক ভাল পোৱাৰ কিছুমান কাৰণ। কিন্তু ভাৰতত গণতন্ত্ৰৰ কাম-কাজৰ ধৰণতকৈ ধুনীয়া একো নাই। আপুনি কোৱাৰ দৰে ৯০ কোটি লোকে ভোট দিবলৈ পঞ্জীয়ন কৰিছে! এইটো আচলতে এটা কেছ ষ্টডি। ইমানবোৰ মানুহে একত্ৰিত হৈ, নিজৰ ইচ্ছামতে, আৰু উৎসাহেৰে, তেওঁলোকক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিব পৰা কোনোবা এজনক ভোট দিবলৈ, আৰু তেওঁলোকৰ দৰেই ইমান উৎসাহেৰে অংশগ্ৰহণ কৰাটো দেখিবলৈ পাই ভাল লাগে। এজন ব্যক্তিয়ে নিজৰ মাত শুনা যাব বুলি অনুভৱ কৰাটো সঁচাকৈয়ে গুৰুত্বপূৰ্ণ। এইটো ধুনীয়া। যি দেখা গৈছে, আপুনি বহুতে ভাল পায়। আপুনি পৃথিৱীৰ অন্যতম শক্তিশালী ব্যক্তি। আপুনি কেতিয়াবা ভাবিছেনে যে ইমান শক্তিৰ আপোনাৰ ওপৰত কেনেকৈ বেলেগ প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে? বিশেষকৈ ইমান বছৰ ক্ষমতাত থকাৰ পিছত?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ মোৰ বাবে হয়তো শব্দটো নিজেই মোৰ জীৱনৰ লগত খাপ নাখায়। মই নিজকে শক্তিশালী বুলি দাবী কৰিব নোৱাৰো আৰু নকৰো, কাৰণ মই এজন দাস। আৰু মই নিজকে মুখ্য চাকৰ বুলিও পৰিচয় দিওঁ। আৰু সেৱাৰ মন্ত্ৰ লৈ ৰাওনা হৈছে। যিমানদূৰলৈকে আপুনি ক্ষমতাৰ কথা কৈছিল, মই কেতিয়াও ক্ষমতাৰ কথা আমনি কৰা নাই। ক্ষমতাৰ খেলৰ পিছত লগাবলৈ মই কেতিয়াও ৰাজনীতিলৈ অহা নাছিলো। আৰু Powerful হোৱাৰ পৰিৱৰ্তে মই ক’ম যে মোৰ Pro Workful হোৱাৰ ক্ষমতা থাকিব লাগে। মই শক্তিশালী নহয়, মই প্ৰ’ ৱৰ্কেবল। আৰু মোৰ উদ্দেশ্য সদায় মানুহৰ সেৱা কৰা, যদি মই তেওঁলোকৰ জীৱনত কিবা ইতিবাচক অৰিহণা যোগাব পাৰো, তেন্তে মই সেইটোৱেই কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আহিছো...

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ আপুনি উল্লেখ কৰা মতে, আপুনি বহুত কাম কৰে। আপুনি অন্তৰেৰে কাম কৰে। কেতিয়াবা অকলশৰীয়া অনুভৱ হয়নে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ চাওক, মই কেতিয়াও অকলশৰীয়া অনুভৱ কৰো। কাৰণ মই সদায় ১+১ৰ তত্ত্বত বিশ্বাস কৰোঁ আৰু মোৰ ১+১ তত্ত্বই মোৰ আধ্যাত্মিকতাত সমৰ্থন কৰে আৰু কোনোবাই যদি ১+১ কোন বুলি সুধিব, তেন্তে মই কওঁ, প্ৰথম ১জন মোডী আৰু +১জন ঈশ্বৰ। মই কেতিয়াও অকলশৰীয়া নহয়, তেওঁ সদায় মোৰ লগত থাকে। গতিকে, মই সদায় সেই অনুভৱেৰে জীয়াই আছিলো আৰু মই কোৱাৰ দৰে বিবেকানন্দ জীৰ নীতি অনুসৰি জীয়াই আছিলো যে মানুহৰ সেৱা হৈছে ঈশ্বৰৰ সেৱা। মোৰ বাবে দেশখনেই ঈশ্বৰ আৰু মানুহ নিজেই নাৰায়ণ। গতিকে, মই এই অনুভৱ লৈ আগবাঢ়িছো যে মানুহৰ সেৱা কৰাটো ঈশ্বৰৰ সেৱা কৰা আৰু সেয়েহে, মই কেতিয়াও এনে কোনো পৰিস্থিতিৰ সন্মুখীন হোৱা নাছিলো য’ত মই নিসংগতা আদি পৰিচালনা কৰিবলগীয়া হৈছিল। এতিয়া কোভিডৰ সময়ত সকলো নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল, যাতায়ত বন্ধ কৰা হৈছিল। গতিকে সময়খিনি কেনেকৈ ব্যৱহাৰ কৰিব, লকডাউন আছিল। গতিকে মই যি কৰিলোঁ, মই ভিডিঅ’ কনফাৰেন্সিঙৰ জৰিয়তে এটা গভৰ্নেন্স মডেল প্ৰস্তুত কৰিলোঁ আৰু ৱৰ্কিং ফ্ৰম হোম আৰু ভাৰ্চুৱেলি সভা অনুষ্ঠিত কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলোঁ। আগতে নিজকে ব্যস্ত কৰি ৰাখিছিলোঁ। দ্বিতীয়তে, মই সিদ্ধান্ত লৈছিলো যে যিসকল লোকৰ লগত মই গোটেই জীৱন কাম কৰি আহিছো, তেওঁলোকৰ মাজত সমগ্ৰ দেশতে শ্ৰমিক আছে, তাৰ ভিতৰত ৭০+ বছৰ বয়সৰ লোকসকল, Covid ৰ সময়ত সৰুতম শ্ৰমিককো ফোন কৰিছিলোঁ, অৰ্থাৎ পৰিয়ালৰ পটভূমি অতি স্বাভাৱিক হ’লেও... যিসকলৰ বয়স ৭০+, আৰু তেওঁলোকক সুধিছিলোঁ Covidৰ সময়ত তেওঁলোকৰ স্বাস্থ্য ভাল নেকি, তেওঁলোকৰ পৰিয়াল ভাল হৈছে নেকি, অঞ্চলটোত ব্যৱস্থা কেনেকৈ চলি আছে তেওঁলোকৰ চাৰিওফালে মই তেওঁলোকৰ লগত এই সকলোবোৰ কথা পাতিছিলোঁ। গতিকে, মই আগতে তেওঁলোকৰ সৈতে এক প্ৰকাৰে সংযোগ স্থাপন কৰিছিলোঁ। পুৰণি স্মৃতিবোৰ সতেজ হৈ পৰিল। সিও আগতে ভাবিছিল, অ’ সি তাত উপনীত হৈছে, এইটো ইমান ডাঙৰ দায়িত্ব, কিন্তু আজি সি অসুস্থতাৰ সময়ত মোক ফোন কৰে। আৰু মই দৈনিক, দৈনিক গড়ে ৩০-৪০ টা ফোন কৰিছিলোঁ আৰু গোটেই Covid period টো কৰিয়েই আছিলোঁ। গতিকে বুঢ়া মানুহৰ লগত কথা পাতিও ভাল পাইছিলোঁ। গতিকে নিসংগতা নাছিল, নিজকে ব্যস্ত ৰখাৰ উপায় বিচাৰি থাকোঁ। আৰু মোৰ নিজৰ লগত কথা পতাত বৰ অভ্যস্ত। মোৰ হিমালয়ান জীৱনে মোক বহুত সহায় কৰিছে।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ কেইবাজনো মানুহৰ পৰা শুনিছো যে আপুনি তেওঁলোকৰ চিনাকি আটাইতকৈ কঠোৰ পৰিশ্ৰমী ব্যক্তি। ইয়াৰ আঁৰত আপোনাৰ চিন্তাধাৰা কি? আপুনি প্ৰতিদিনে বহু ঘণ্টা কাম কৰে। কেতিয়াও ভাগৰুৱা নহয়নে? এই সকলোবোৰৰ সময়ত আপোনাৰ শক্তি আৰু ধৈৰ্য্যৰ উৎস কি?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ চাওক, প্ৰথম কথা মই বিশ্বাস নকৰো যে কামটো কেৱল মইয়েই কৰিছো। মই মোৰ চৌপাশৰ মানুহবোৰলৈ চাওঁ আৰু মই সদায় ভাবো, তেওঁলোকে মোতকৈ বেছি কাম কৰে। খেতিয়কজনৰ কথা ভাবিলেই ভাবো তেওঁ কিমান কষ্ট কৰে। মুকলি আকাশৰ তলত কিমান ঘামচি ওলায়। মোৰ দেশৰ সৈনিকলৈ চালেই ভাবো, হেৰা, কিমান ঘণ্টা ধৰি, কোনোবাই নিয়ৰত, কোনোবাই মৰুভূমিত, কোনোবাই পানীত, দিনে-নিশাই কাম কৰি আছে। শ্ৰমিক এজনক দেখিলেই ভাবো, তেওঁ কিমান কষ্ট কৰি আছে। অর্থাৎ, প্রতিটো পৰিয়ালৰ মা-ভনীয়েকে পৰিয়ালৰ সুখৰ বাবে কিমান কষ্ট কৰে, সেই কথা সদায়েই ভাবোঁ৷ ৰাতিপুৱা প্ৰথমে সাৰ পাওক, শেষ নিশা শুই যাওক, পৰিয়ালৰ প্ৰতিজন সদস্যৰ যত্ন লওক আৰু লগতে সামাজিক সম্পৰ্ক বজাই ৰাখক। গতিকে ভাবি থাকোঁতে মই এনেকুৱা হৈ পৰিছো, হেৰা, মানুহে কিমান কাম কৰে? কেনেকৈ শুব পাৰিম? কেনেকৈ শিথিল হ’ম? গতিকে, মোৰ স্বাভাৱিক প্ৰেৰণা, চকুৰ সন্মুখত থকা বস্তুবোৰেই মোক প্ৰেৰণাদায়ক কৰি ৰাখে। দ্বিতীয়তে মোৰ দায়িত্বই মোক দৌৰিবলৈ বাধ্য কৰে। মোৰ দেশবাসীয়ে মোক যি দায়িত্ব দিছে, মই সদায় অনুভৱ কৰোঁ যে মই এই পদত মজা কৰিবলৈ অহা নাই। মোৰ ফালৰ পৰা যৎপৰোনাস্তি চেষ্টা কৰিম। মই হয়তো দুটা কাম কৰিব নোৱাৰিম। কিন্তু মোৰ প্ৰচেষ্টাৰ অভাৱ নহ’ব। মোৰ কষ্টৰ কোনো অভাৱ নাথাকিব। আৰু ২০১৪ চনত যেতিয়া মই নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰি আছিলো, তেতিয়াও গুজৰাটত থাকোঁতে মই এই কথাটো ৰাইজৰ আগত ৰাখিছিলোঁ আৰু ইয়ালৈ আহি থাকোঁতে ইয়াতো কৈছিলোঁ, মই দেশবাসীক প্ৰতিশ্ৰুতি দিছো যে মই কেতিয়াও কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰি পিছ পৰি নাযাওঁ। দ্বিতীয়তে মই আগতে কৈছিলো যে বেয়া উদ্দেশ্যৰে একো নকৰো। আৰু তৃতীয়তে মই কৈছিলোঁ, মই নিজৰ বাবে একো নকৰো। আজি মোৰ বয়স চৌবিশ বছৰ। মোৰ দেশৰ জনসাধাৰণে মোক ইমান দিনৰ পৰা চৰকাৰৰ মুৰব্বী হিচাপে কাম দিছে। এই তিনিটা মাপকাঠীৰ ওপৰত মই নিজকে ওজন কৰিছো আৰু সেইবোৰ মানি চলোঁ। গতিকে মোৰ প্ৰেৰণা হৈছে ১.৪ বিলিয়ন মানুহক সেৱা আগবঢ়োৱা, তেওঁলোকৰ আকাংক্ষা, তেওঁলোকৰ প্ৰয়োজনীয়তাক মই যিমান পাৰো কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰাৰ মুডত আছো আৰু যিমান পাৰো কৰিব পাৰো। আজিও মোৰ শক্তি একেই।

লেক্স ফ্ৰিডমেনঃ অভিযন্তা আৰু গণিত প্ৰেমী হোৱাৰ বাবে সুধিব লাগিব, শ্ৰীনিবাস ৰামানুজন প্ৰায় এশ বছৰ আগৰ ভাৰতীয় গণিতজ্ঞ আছিল। তেওঁক ইতিহাসৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ গণিতজ্ঞ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। নিজাববীয়াকৈ সকলো শিকিলোঁ, দৰিদ্ৰতাত ডাঙৰ হ’লোঁ। আপুনি প্ৰায়ে সেইবোৰৰ কথা কৈছে। তেওঁলোকৰ পৰা আপোনাক কিহে অনুপ্ৰাণিত কৰে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ চাওক, মই দেখিছোঁ যে মই তেওঁক বহুত সন্মান কৰো আৰু মোৰ দেশৰ সকলোৱে তেওঁক সন্মান কৰে কাৰণ বিজ্ঞান আৰু আধ্যাত্মিকতাৰ মাজত এক বিশাল সংযোগ আছে, সেয়া মোৰ মতামত। বহুতো Scientific Advanced Minds, যদি আপুনি অলপ পৰ্যবেক্ষণ কৰে, সেইবোৰ Spiritually Advanced, সেইবোৰ তাৰ পৰা বিচ্ছিন্ন নহয়। শ্ৰীনিবাস ৰামানুজনে কৈছিল যে তেওঁৰ গাণিতিক ধাৰণা তেওঁ পূজা কৰা দেৱীৰ পৰাই আহিছে। অৰ্থাৎ তপস্যাৰ পৰাই ধাৰণা আহে। আৰু তপস্যা কেৱল কঠোৰ পৰিশ্ৰম নহয়। এক প্ৰকাৰে কোনো বিশেষ কামত নিজকে উৎসৰ্গা কৰা, তাত নিজকে নিমজ্জিত কৰা, যেন সেই কামটোৱেই সেই কামৰ ৰূপ হৈ পৰে। আৰু আমি যিমানেই জ্ঞানৰ উৎসৰ বাবে মুকলি হৈ থাকিম সিমানেই আমাৰ ধাৰণা থাকিব। তথ্য আৰু জ্ঞানৰ পাৰ্থক্যও আমি বুজি পোৱা উচিত। কিছুমান মানুহে তথ্যক জ্ঞান বুলি গণ্য কৰে। আৰু বিপুল পৰিমাণৰ তথ্য লৈ ঘূৰি ফুৰে। তথ্যৰ অৰ্থ জ্ঞান আহৰণ কৰা বুলি মই বিশ্বাস নকৰো। জ্ঞান হৈছে এটা শাখা, যিটো এটা প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ পিছত ক্ৰমান্বয়ে বিকশিত হয়। আৰু সেই পাৰ্থক্য বুজি আমি চম্ভালিব লাগে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন: এজন নিৰ্ণায়ক নেতা হিচাপে আপোনাৰ সুনাম আছে। গতিকে এই চিন্তাৰ বিষয়টোৰ বিষয়ে কিবা এটা কব পাৰিবনে? আপুনি কেনেকৈ সিদ্ধান্ত লয়? আপোনাৰ প্ৰক্ৰিয়া কি? যেনেকৈ ডাঙৰ বাজি থাকিলে সিদ্ধান্ত লোৱা, য’ত স্পষ্ট উদাহৰণ নাথাকে, বহুত অনিশ্চয়তা থাকে, ভাৰসাম্য থাকিব লাগিব, সিদ্ধান্ত কেনেকৈ লয়?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ ইয়াৰ আঁৰত বহু কথা আছে। প্ৰথমতে, মোৰ দেশৰ ৮৫ৰ পৰা ৯০ শতাংশ জিলাত ৰাতিটো থকা ভাৰতৰ একমাত্ৰ ৰাজনীতিবিদ বোধহয় মই। মোৰ আগৰ জীৱনৰ কথা কওঁ, আগতে ভ্ৰমণ কৰিছিলোঁ। তাৰ পৰা মই যি লাভ কৰিছো, যি শিকিছো, মোৰ হাতত বহু কথাৰ বিষয়ে, তৃণমূল পৰ্যায়ৰ পৰিস্থিতিৰ বিষয়ে প্ৰত্যক্ষভাৱে তথ্য আছে। কিতাপৰ পৰা পোৱা নাই, কাৰোবাৰ পৰা জানিছো, সুধিছো। দ্বিতীয়তে, শাসনৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা মোৰ হাতত কোনো ধৰণৰ লটাৰী নাই যিটো মই কঢ়িয়াই লৈ ফুৰিব লাগে আৰু তাৰ ভিত্তিত কাম কৰিব লাগে যিটো নাই; তৃতীয়তে, মোৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াত এটা গজ: মোৰ দেশ প্ৰথম। মই যি কৰিছো সেয়া মোৰ দেশৰ ক্ষতি হোৱা নাই নহয়নে? দ্বিতীয়তে আমাৰ দেশত মহাত্মা গান্ধীয়ে কৈছিল যে ভাই, যিকোনো সিদ্ধান্ত লোৱাৰ সময়ত যদি কিবা বিভ্ৰান্তি হয়, তেন্তে যিকোনো দুখীয়া মানুহৰ মুখলৈ চাওক, তেওঁক মনত ৰাখিব। আৰু ভাবি চাওক, ইয়াৰ কোনো কাম তেওঁৰ বাবে হ’বনে? তেতিয়া আপোনাৰ সিদ্ধান্ত সঠিক হ’ব। সেই মন্ত্ৰটো মোৰ বাবে অতি উপযোগী যে ভাই আপুনি এজন সাধাৰণ মানুহ হিচাপে সেই ভাইটিক মনত ৰাখিব লাগে মই কি কৰি আছো, দ্বিতীয় প্ৰক্ৰিয়াটোৰ ক্ষেত্ৰত মই বহুত ভালকৈ সংযুক্ত হৈ আছো। মোৰ চৰকাৰৰ মোৰ বিষয়াসকলে হয়তো মোক ঈৰ্ষা কৰিব আৰু মোৰ প্ৰতিও বেয়া অনুভৱ কৰিব পাৰে। আৰু অৰ্থাৎ মোৰ বহুতো তথ্য চেনেল আছে আৰু বহুত লাইভ আছে আৰু সেয়েহে বহু ঠাইৰ পৰা বহুত কথাৰ তথ্য পাওঁ, গতিকে কোনোবাই আহি মোক ব্ৰিফ কৰিলে সেইটোৱেই একমাত্ৰ তথ্য নহয়। মোৰ আন এটা দিশও আছে। গতিকে মই... দ্বিতীয়জন, মই এজন, মোৰ মাজত ছাত্ৰ মনোভাৱ আছে। ধৰি লওক একো নাহিল। কোনোবা অফিচাৰে মোক কিবা এটা ক’লে। গতিকে ছাত্ৰ মনোভাৱেৰে তেওঁক সুধিছো ভাই, ঠিক আছে কোৱা, কেনে আছা ভাই? তেন্তে কি? তেন্তে কেনেকুৱা হৈছে? আৰু কেতিয়াবা মোৰ হাতত আন তথ্য থাকিলে মই ডেভিল এডভোকেট হৈ কাউণ্টাৰ প্ৰশ্ন কৰো। তেওঁ ইয়াক অতি ক্ষুদ্ৰ আৰু বহু ধৰণে মন্থন কৰিবলগীয়া হয়। গতিকে এনে কৰিয়েই অমৃত ওলাই আহে, এইটোৱেই মই কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিম, মই আপোনালোকক ক’ম। দ্বিতীয়তে, মই যেতিয়া কোনো সিদ্ধান্ত লওঁ, তেতিয়া অনুভৱ কৰো যে হয়, এইটো কৰাৰ যোগ্য, তাৰ পিছত মই মোৰ চিন্তাবোৰ মানুহৰ লগত শ্বেয়াৰ কৰি লঘু হৃদয়ৰ শব্দৰে কওঁ। এই সিদ্ধান্তৰ কি হ’ব সেই সম্পৰ্কেও তেওঁলোকৰ প্ৰতিক্ৰিয়া দেখিম। আৰু যেতিয়া মোৰ তেতিয়া এই দৃঢ় বিশ্বাস হয় যে হয়, মই সঠিক কাম কৰি আছো, তেতিয়া মোৰ সমগ্ৰ প্ৰক্ৰিয়াটো আৰু মই যে ইমান কথা পাতো, তেতিয়া ইমান সময় নালাগে। মোৰ বহুত গতি আছে। এতিয়া এটা উদাহৰণ দিওঁ, কৰ’না কালত কেনেকৈ সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছিল? এতিয়া মই নোবেল বঁটা বিজয়ীক লগ পাওঁ, তেওঁলোকে মোক অৰ্থনীতিৰ বিভিন্ন উদাহৰণ দিয়ে। অমুক দেশে এই কাম কৰিলে, অমুক দেশে সেইটো কৰিলে, আপুনিও কৰে, আপুনিও কৰে। ডাঙৰ ডাঙৰ অৰ্থনীতিবিদসকলে আহি মোক আমনি কৰিছিল। ৰাজনৈতিক দলবোৰে মোক হেঁচা দিছিল, মোক ইমান টকা, ইমান টকা দিয়ক। মই একো কৰা নাছিলো। আগতে ভাবিছিলোঁ, কি কৰিম? আৰু তাৰ পিছত মই মোৰ দেশৰ পৰিস্থিতি অনুযায়ী সেই সিদ্ধান্তবোৰ লৈছিলো। দুখীয়াক ভোকত শুবলৈ নিদিওঁ। দৈনন্দিন প্ৰয়োজনীয়তাক লৈ সামাজিক উত্তেজনাৰ সৃষ্টি হ’বলৈ নিদিওঁ। এনে কিছুমান চিন্তা মোৰ মনত স্থিৰ হৈ পৰিল। সমগ্ৰ বিশ্ব লকডাউনত আছিল। সমগ্ৰ বিশ্বৰ অৰ্থনীতিৰ পতন ঘটিছিল। আগতে পৃথিৱীয়ে মোক হেঁচা দিছিল যে মই কোষাগাৰ খালী কৰি নোট ছপা কৰি নোট দি থাকিম। অৰ্থনীতি কেনেকুৱা? সেই বাটেৰে যাবলৈ মোৰ মন নগ’ল। কিন্তু অভিজ্ঞতাই মোক কয় যে মই যিয়েই নহওক কিয়, বিশেষজ্ঞসকলৰ মতামত শুনিছিলোঁ, বুজিবলৈ চেষ্টা কৰিছিলোঁ, বিৰোধিতাও কৰা নাছিলোঁ। কিন্তু মই যিবোৰ বস্তু বিকশিত কৰিলোঁ আৰু মোৰ দেশৰ পৰিস্থিতি আৰু নিজৰ অভিজ্ঞতাক একত্ৰিত কৰি আৰু মিহলি কৰি যিবোৰ ব্যৱস্থা সৃষ্টি কৰিলোঁ, তাৰ বাবে মোৰ দেশে কোভিডৰ পিছত বিশ্বই সন্মুখীন হোৱা মুদ্ৰাস্ফীতিৰ সমস্যাৰ সন্মুখীন হোৱা নাছিল। আজি মোৰ দেশখন বিশ্বৰ প্ৰধান অৰ্থনীতিসমূহৰ মাজত ধাৰাবাহিকভাৱে দ্ৰুতগতিত আগবাঢ়িছে। ইয়াৰ আঁৰৰ মূল কাৰণটো আছিল যে সেই সংকটৰ সময়ত, অতি ধৈৰ্য্যৰে, সমগ্ৰ বিশ্বৰ পৰা কোনো তত্ত্ব প্ৰয়োগ কৰাৰ প্ৰলোভনত নপৰি, বাতৰি কাকতৰ মানুহে ভাল পাব নে নাপাব, ভালকৈ প্ৰকাশ পাব নে নাই, সমালোচনা হ’ব নে নাই, এই সকলোবোৰ কথাৰ পৰা আঁতৰি থাকি মই মূল মৌলিক কথাবোৰত গুৰুত্ব দি কাম কৰিলোঁ আৰু সফলতাৰে আগবাঢ়িলোঁ। গতিকে মোৰ অৰ্থনীতিও লাভৱান হ’ল। গতিকে মোৰ প্ৰয়াস হৈছে কেৱল এইবোৰক আগুৱাই নিয়া। দ্বিতীয়তে, মোৰ বহুত ৰিস্ক লোৱাৰ ক্ষমতা আছে। কি ক্ষতি হ'ম বুলি মই নাভাবো। যদি মোৰ দেশৰ বাবে উপযুক্ত, মোৰ দেশৰ জনসাধাৰণৰ বাবে উপযুক্ত, তেন্তে মই ৰিস্ক ল’বলৈ সাজু। আৰু দ্বিতীয়তে, মই মালিকীস্বত্ব লওঁ। কিবা ভুল হ'লেও তাৰ বাবে মোক কাকো দোষ দিবলৈ নিদিওঁ। মই নিজেই দায়িত্ব লওঁ যে হয়, মই নিজেই থিয় দিওঁ। আৰু যেতিয়া আপুনি মালিকীস্বত্ব লয়, তেতিয়া আপোনাৰ সংগীসকলেও আপোনাৰ লগত ভক্তিৰ অনুভূতিৰে আকৃষ্ট হৈ পৰে তেওঁলোকে অনুভৱ কৰে যে এই মানুহজনে আমাক ডুবাই নিদিয়ে, আমাক হত্যা নকৰে। আমাৰ লগত ই নিজেই থিয় দিব কাৰণ মই সততাৰে সিদ্ধান্ত লৈছো। মই মোৰ বাবে একো কৰা নাই। দেশবাসীক ক’লে, ভুল হ’ব পাৰে। মই ইতিমধ্যে মোৰ দেশবাসীক কৈছিলোঁ যে মই এজন মানুহ আৰু ভুল কৰিব পাৰো। বেয়া উদ্দেশ্যৰে কাম নকৰোঁ। গতিকে সেই সকলোবোৰ কথা, তেওঁলোকে দেখিছে এই মানুহজন, মোদীয়ে ২০১৩ত এই কথা কৈছিল, এতিয়া এইটোৱেই হৈছে। কিন্তু তেওঁৰ উদ্দেশ্য ভুল নহয়। তেওঁ হয়তো ভাল কাম এটা কৰিব বিচাৰিছিল, কিন্তু সেয়া নহ’লহেঁতেন। গতিকে সমাজে মোক যিদৰে আছোঁ তেনেদৰেই দেখি মোক গ্ৰহণ কৰে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন – কেইসপ্তাহমানৰ আগতে ফ্ৰান্সত অনুষ্ঠিত হোৱা এআই সন্মিলনত আপুনি এআইৰ ওপৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভাষণ দিছিল। সেইখিনিতে আপুনি ভাৰতত বৃহৎ সংখ্যক এআই অভিযন্তাৰ কথা কৈছিল। মই ভাবোঁ যে ই সম্ভৱতঃ বিশ্বৰ প্ৰতিভাৱান অভিযন্তাৰ অন্যতম বৃহৎ কেন্দ্ৰীভূতকৰণ। গতিকে এআইৰ এটা ক্ষেত্ৰত ভাৰতে কেনেকৈ বৈশ্বিক নেতৃত্ব লাভ কৰিব পাৰে? বৰ্তমান ই যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ পিছত। এআইত বিশ্বক অতিক্ৰম কৰি তাৰ পিছত শ্ৰেষ্ঠ হ’বলৈ ভাৰতে কি কৰিব লাগিব?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - এটা কথা আপোনাৰ বাবে অত্যধিক যেন লাগিব পাৰে আৰু আন কাৰোবাৰ বাবেও বেয়া যেন লাগিব পাৰে। কিন্তু যিহেতু আপুনি সুধিছে, এতিয়াই মোৰ মনৰ পৰা ওলাই আহিছে, ক’ব বিচাৰিছোঁ। বিশ্বই এআইৰ বাবে যিয়েই নকৰক কিয় ভাৰত অবিহনে এআই অসম্পূৰ্ণ। মই এটা অতি দায়বদ্ধ বক্তব্য আগবঢ়াইছোঁ। চাওঁক, এআইৰ ক্ষেত্ৰত আপোনাৰ নিজৰ অভিজ্ঞতা কি? মই নিজেই, আপুনি মোৰ ভাষণ শুনিছে আৰু অকলে কোনোবাই এআই বিকশিত কৰিব পাৰিবনে? আপোনাৰ নিজৰ অভিজ্ঞতা কি?

লেক্স ফ্ৰিডমেন - আচলতে আপোনাৰ ভাষণত আপুনি এআইৰ ইতিবাচক প্ৰভাৱ আৰু এআইৰ সীমাবদ্ধতাৰ এটা উদাহৰণ দিছিল। মই ভাবোঁ আপুনি দিয়া উদাহৰণটো হ'ল যেতিয়া আপুনি ইয়াক এনে এজন ব্যক্তিৰ ফটো বনাবলৈ কয় যিজন...

প্ৰধানমন্ত্ৰী - বাওঁহতীয়া!

লেক্স ফ্ৰিডমেন - বাওঁহতীয়া, গতিকে ই সদায় সোঁহাতেৰে লিখা ব্যক্তিৰ ছবি সৃষ্টি কৰে। গতিকে এইদৰে পশ্চিমীয়া দেশসমূহে এআই ব্যৱস্থা সৃষ্টি কৰিলে, য’ত ভাৰত প্ৰক্ৰিয়াটোৰ অংশ নহয়, ই সদায় সোঁহাতৰ ব্যক্তিজনৰ ফটো সৃষ্টি কৰিব। গতিকে ঐতিহাসিকভাৱে আৰু বিশেষকৈ একবিংশ শতিকাত ই বিশ্বৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ।

প্ৰধানমন্ত্ৰী - মই ভাবোঁ চাওঁক, এআই বিকাশ এক সহযোগিতা। ইয়াত সকলোৱে নিজৰ অভিজ্ঞতা আৰু শিক্ষণৰ দ্বাৰা ইজনে সিজনক সহায় কৰিব পাৰে। আৰু ভাৰতে কেৱল নিজৰ মডেলটো নিৰ্মাণ কৰাই নহয়, নিৰ্দিষ্ট ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্ৰ অনুসৰি এআই ভিত্তিক এপ্লিকেচনসমূহো বিকশিত কৰি আছে। সমাজৰ সকলো শ্ৰেণীলৈ জিপিইউ অভিগমণ সম্প্ৰসাৰণ কৰিবলৈ, আমাৰ ইতিমধ্যে এটা ইউনিক মাৰ্কেটপ্লেছ ভিত্তিক মডেল আছে। ভাৰতত মানসিকতাৰ পৰিৱৰ্তন ঘটিছে। ঐতিহাসিক কাৰক, চৰকাৰী কৰ্মশৈলী বা ভাল সমৰ্থন ব্যৱস্থাৰ অভাৱৰ বাবে এইটো সঁচা যে আনৰ দৃষ্টিত ই পলম হোৱা যেন লাগিব পাৰে। যেতিয়া আমাৰ ওচৰলৈ ৫জি আহিছিল। বিশ্বই ভাবিছিল যে আমি ৫জিত বহু পিছ পৰি আছোঁ। কিন্তু আমি এবাৰ আৰম্ভ কৰিলোঁ, আমি আজি বিশ্বৰ ভিতৰতে আটাইতকৈ দ্ৰুততম ৫জি নিয়োগ কৰা দেশ হৈ পৰিছোঁ। আমেৰিকাৰ কোম্পানী এটাৰ মালিক মোৰ ওচৰলৈ আহিল। তেওঁ নিজৰ অভিজ্ঞতা ব্যক্ত কৰিছিল। তেওঁলোকে কৈছিল যে মই আমেৰিকাত এটা বিজ্ঞাপন দিব লাগে, এজন অভিযন্তাৰ প্ৰয়োজন। গতিকে মোৰ ওচৰলৈ অহা অভিযন্তাৰ সংখ্যাই সৰ্বাধিক এটা কোঠা পূৰ কৰিব পাৰে। আৰু যদি মই ভাৰতত বিজ্ঞাপন দিওঁ তেন্তে ফুটবল খেলপথাৰ এখনো সৰু হৈ যাব, ইমানখিনি অভিযন্তা আহে। তাৰমানে ভাৰতত ইমান বৃহৎ প্ৰতিভা পুল আছে। এইটোৱেই ইয়াৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ শক্তি আৰু কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাও বাস্তৱ বুদ্ধিৰ সহায়ত জীয়াই থাকে। প্ৰকৃত বুদ্ধিমত্তা অবিহনে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ ভৱিষ্যত থাকিব নোৱাৰে। আৰু সেই প্ৰকৃত বুদ্ধিমত্তা ভাৰতৰ যুৱ প্ৰতিভা পুলত আছে। আৰু মই ভাবোঁ ইয়াৰ নিজস্ব এক বৃহৎ শক্তি আছে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - কিন্তু, যদি আপুনি চায়, বহুতো শীৰ্ষ টেক লিডাৰ, প্ৰথমতে, টেক টেলেন্ট, কিন্তু আমেৰিকাৰ টেক লিডাৰসকল ভাৰতীয় মূলৰ। সুন্দৰ পিচাই, সত্য নাডেলা, অৰবিন্দ শ্ৰীনিবাস, আপুনি তেওঁলোকৰ কিছুমানক লগ পাইছে, তেওঁলোকৰ ভাৰতীয় পটভূমিৰ কিহৰ বাবে তেওঁলোকে ইমান সফল হ’বলৈ সক্ষম হৈছে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - চাওঁক, ভাৰতৰ প্ৰমূল্যবোধ এনেকুৱা যে জন্মভূমি আৰু কৰ্মভূমি উভয়কে সন্মান কৰাত কোনো পাৰ্থক্য থাকিব নালাগে। জন্মস্থানৰ প্ৰতি যিমানেই সমৰ্পণ আছে, কৰ্মস্থলীৰ প্ৰতিও সমান সমৰ্পণ থাকিব লাগে। আৰু আপুনি যিমান পাৰে উজাৰি দিব লাগে। আৰু এই সংস্কৃতিৰ বাবেই প্ৰতিজন ভাৰতীয়ই য’তেই নাথাকক কিয়, নিজৰ সাধ্য অনুসৰি উজাৰি দিবলৈ চেষ্টা কৰে। লগতে আপোনাৰ যি দলীয় কামৰ শক্তি আছে, প্ৰতিজন ব্যক্তিক বুজিব পৰা আৰু তেওঁলোকৰ সৈতে কাম কৰাৰ ক্ষমতা অতি ডাঙৰ কথা। যৌথ পৰিয়ালৰ পৰা অহা, মুকলি সমাজৰ পৰা অহা লোকসকলৰ বাবে অতি সহজ যে তেওঁলোকে ইমান ডাঙৰ কামবোৰ সহজেই নেতৃত্ব দিব পাৰে। আৰু কেৱল এই বৃহৎ কোম্পানীবোৰেই নহয়, ভাৰতীয়সকলে আজি বিশ্বৰ বহু দেশত ভাল আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ পদত কাম কৰি আছে। আৰু ভাৰতীয় পেছাদাৰীসকলৰ সমস্যা সমাধানৰ দক্ষতা, বিশ্লেষণাত্মক চিন্তাৰ দক্ষতা ইমানেই ডাঙৰ যে তেওঁলোকৰ ব্যক্তিত্ব বিশ্বব্যাপী প্ৰতিযোগিতামূলক আৰু অতি উপকাৰী হৈ পৰে। আৰু সেইবাবেই মই ভাবোঁ যে য’তেই উদ্ভাৱন, উদ্যোগীকৰণ, ষ্টাৰ্টআপ, ব’ৰ্ড ৰুম আছে, তাতেই ভাৰতৰ জনসাধাৰণক অসাধাৰণ গুণ প্ৰতিফলিত হৈছে। ইমান কম সময়ৰ ভিতৰতে মহাকাশত ২০০ টা ষ্টাৰ্টআপ আৰু চন্দ্ৰযান আদিৰ মাজেৰে আমাৰ যাত্ৰা ইমান কম খৰচত হয়, আমাৰ চন্দ্ৰযান যাত্ৰাটো আমেৰিকান হলিউডৰ চিনেমাৰ খৰচতকৈ কম খৰচী। গতিকে সেই প্ৰতিভাৰ প্ৰতি সন্মান নিজে-নিজেই উদ্ভৱ হয়। গতিকে মই ভাবোঁ এয়াই আমাৰ সভ্যতাবাদী নীতি-নিয়মৰ চিহ্ন।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - গতিকে আপুনি মানুহৰ বুদ্ধিমত্তাৰ কথা কৈছে। গতিকে আপুনি চিন্তিত নেকি যে এআই-এ আমাৰ মানুহৰ ঠাই ল’ব?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - প্ৰতিটো যুগত কিছু সময়ৰ বাবে প্ৰযুক্তি আৰু মানুহৰ মাজত প্ৰতিযোগিতাৰ পৰিবেশৰ সৃষ্টি হৈছিল। বা তেওঁলোকৰ মাজত সংঘাতৰ পৰিবেশৰ সৃষ্টি হৈছিল। এনে এক পৰিবেশৰ সৃষ্টি হৈছে যিয়ে মানৱ জাতিক নিজেই প্ৰত্যাহ্বান জনাব। কিন্তু প্ৰতিবাৰেই প্ৰযুক্তিও বৃদ্ধি পালে আৰু মানুহে ইয়াৰ পৰা এখোজ আগুৱাই গৈ থাকিল, প্ৰতিবাৰেই। আৰু সেই প্ৰযুক্তি সৰ্বোত্তমভাৱে ব্যৱহাৰ কৰে মানুহেই। আৰু মই ভাবোঁ যে এআইৰ বাবেই মানুহে মানুহ হোৱাৰ অৰ্থ কি সেই বিষয়ে চিন্তা কৰিব লাগিব, এইখিনিতে এআই-এ নিজৰ শক্তি দেখুৱাইছে। কাৰণ ই যি ধৰণে কাম কৰি আছে, সেইটোৱে প্ৰশ্নবোধকৰ সৃষ্টি কৰিছে। কিন্তু এজন মানুহে কল্পনাৰে এআইৰ দৰে বহু আহিলা সৃষ্টি কৰিব পাৰে। হয়তো আগন্তুক দিনত ইয়াতকৈও বেছি কাম কৰিব আৰু সেইবাবেই সেই কল্পনাৰ ঠাই কোনেও ল’ব পাৰিব বুলি মই বিশ্বাস নকৰোঁ।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - আপোনাৰ কথাত মই একমত, ই মোক আৰু বহুতকে মানুহক কিহৰ বাবে বিশেষ কৰি তোলে সেই বিষয়ে চিন্তা কৰিবলৈ বাধ্য কৰে, কাৰণ ইয়াত বহুত আছে যেন লাগে। যেনেঃ কল্পনা, সৃষ্টিশীলতা, চেতনা, ভয় কৰাৰ ক্ষমতা, ভালপোৱাৰ ক্ষমতা, সপোন দেখাৰ ক্ষমতা, বেলেগ ধৰণে চিন্তা কৰাৰ ক্ষমতা, সকলোতকৈ বেলেগ, ইয়াৰ পৰা পৃথক, তাৰ পৰা পৃথক! ৰিস্ক লোৱা, এই সকলোবোৰ কথা।

প্ৰধানমন্ত্ৰী - এতিয়া চাওঁক, যত্ন লোৱাৰ অক্ষত ক্ষমতা, মানুহৰ ইজনে সিজনৰ প্ৰতি থকা চিন্তা। এতিয়া কোনোবাই ক’ব পাৰিবনে ছাৰ, এআই-এ এই কাম কৰিব পাৰিবনে?

লেক্স ফ্ৰিডমেন - এইটো একবিংশ শতিকাৰ এটা ডাঙৰ অমীমাংসিত প্ৰশ্ন। প্ৰতি বছৰে আপুনি এটা “পৰীক্ষা সম্পৰ্কীয় আলোচনা” অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰে, য’ত আপুনি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ সৈতে পোনপটীয়াকৈ মত-বিনিময় কৰে আৰু তেওঁলোকক পৰীক্ষাৰ বাবে কেনেকৈ প্ৰস্তুতি চলাব লাগে তাৰ পৰামৰ্শ দিয়ে। মই সেই প্ৰগ্ৰেমবোৰ চাওঁ, আপুনি পৰীক্ষাত কেনেকৈ সফল হ’ব পাৰি, ষ্ট্ৰেছ কেনেকৈ চম্ভালিব পাৰি ইত্যাদি-ইত্যাদি পৰামৰ্শ দিয়ে। ভাৰতৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে শিক্ষা যাত্ৰাত কি-কি পৰীক্ষা দিব লাগে আৰু কিয় ইমান মানসিক চাপত পৰে, সেই বিষয়ে চমুকৈ বুজাব পাৰিবনে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী- সামগ্ৰিকভাৱে সমাজত এক অদ্ভুত ধৰণৰ মানসিকতা গঢ় লৈ উঠিছে। পৰিয়ালত এনে এটা পৰিবেশৰ সৃষ্টি হৈছে যে সন্তানে ভাল ৰেংক পোৱাটো কামনা কৰে। গতিকে এনে চিন্তাৰ ফলশ্ৰুতিত সন্তানৰ ওপৰত চাপ বাঢ়ি যায়। শিশুসকলেও অনুভৱ কৰিবলৈ ধৰে যে এই দশম আৰু দ্বাদশ পৰীক্ষাবোৰেই জীৱনৰ সকলো। গতিকে সেইটোৰ পৰিৱৰ্তন আনিবলৈ আমি আমাৰ নতুন শিক্ষা নীতিত বহু পৰিৱৰ্তন আনিছোঁ। যদি তেওঁলোকৰ জীৱনত কিবা অসুবিধা হয়, তেন্তে মোৰো কিবা এটা কৰ্তব্য আছে, মই তেওঁলোকৰ লগত কথা পাতিব লাগে, বুজিবলৈ চেষ্টা কৰিব লাগে। গতিকে এক প্ৰকাৰে যেতিয়া মই "পৰীক্ষা সম্পৰ্কীয় আলোচনা কৰোঁ", তেতিয়া সেই ল'ৰা-ছোৱালীৰ জৰিয়তে বুজিব পাৰোঁ। তেনেকৈয়ে তেওঁলোকৰ পিতৃ-মাতৃৰ মানসিকতা বুজিব পাৰি। শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত মানুহৰ মানসিকতা বুজিব পাৰি। গতিকে পৰীক্ষাৰ এই আলোচনাই তেওঁলোকৰ উপকাৰেই নহয়, বৰঞ্চ মোকো উপকৃত কৰে আৰু পৰীক্ষা এটা বিশেষ ডমেইনত নিজকে পৰীক্ষা কৰিবলৈ ভাল। কিন্তু সামগ্ৰিক সম্ভাৱনাৰ বিচাৰ কৰিবলৈ ই এক স্কেল হ’ব নোৱাৰে। পঢ়া-শুনাত হয়তো ভাল নম্বৰ পোৱা নাই, কিন্তু ক্ৰিকেটত শতক অৰ্জন কৰিছে, কাৰণ তেওঁলোকৰ মাজত সেই শক্তি আছে। আৰু যেতিয়া শিক্ষণৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়, তেতিয়া স্ক’ৰটোৱে প্ৰায়ে নিজকে শুধৰণি কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। এতিয়া মনত পৰে পঢ়া-শুনা কৰি থাকোঁতে মোৰ এগৰাকী শিক্ষক আছিল। তেওঁৰ শিক্ষণ কৌশলে এতিয়াও মোক বহু আকৰ্ষণ কৰে। তেওঁৰ শিক্ষণ কৌশলৰ আলমত আমাৰ নতুন শিক্ষা নীতিত কোনো ধৰণৰ বোজা নোহোৱাকৈ শিশুক শিক্ষা দিয়াৰ এক প্ৰয়াস কৰা হৈছে। কেতিয়াবা কিছুমান শিক্ষকে এনেকুৱা সৰু-সৰু কাম কৰে, যিসমূহ আপোনাৰ জীৱনত অতিশয় উপযোগী হৈ উঠে। গতিকে এয়া মোৰ অভিজ্ঞতা আৰু মই নিজেও এক প্ৰকাৰে সংগঠনটোৰ বাবে কাম কৰি থাকিলোঁ। তাৰ বাবেই মোৰ মানৱ সম্পদ উন্নয়নত মোৰ কামৰ এটা বিশেষ ক্ষেত্ৰ আছে, গতিকে বছৰত এবাৰ এই শিশুসকলৰ সৈতে কাৰ্য্যসূচী আয়োজন কৰোঁ, এতিয়া প্ৰক্ৰিয়াত ই এখন কিতাপো হৈ পৰিছে, যিখন লাখ-লাখ শিশুৱে ৰেফাৰেন্সৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক তেওঁলোকৰ কেৰিয়াৰত সফল হোৱাৰ বিষয়ে অলপ বেছি পৰামৰ্শ দিব পাৰিবনে, নিজৰ কেৰিয়াৰ কেনেকৈ বিচাৰি পাব পাৰি, কেনেকৈ সফলতা লাভ কৰিব পাৰি, ভাৰতৰ লগতে বিশ্বৰ ভিন্ন ঠাইৰ, আপোনাৰ কথাৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হোৱাসকলৰ বাবে আপুনি কি পৰামৰ্শ দিব?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - মই ভাবোঁ যে যদি কোনোৱে যি কাম পায়, যদি সম্পূৰ্ণ নিষ্ঠাৰে কৰে, তেন্তে নিশ্চিতভাৱে, আজি নহয় কাইলৈ ​​তেওঁ বিশেষজ্ঞতা লাভ কৰিব আৰু তেওঁৰ সামৰ্থ্য যিয়েই নহওঁক কিয়, ই তেওঁৰ বাবে সফলতাৰ দুৱাৰ মুকলি কৰে আৰু এজন ব্যক্তিয়ে কাম কৰাৰ সময়ত নিজৰ সামৰ্থ্য বৃদ্ধিৰ দিশত মনোযোগ দিয়া উচিত। আৰু আপোনাৰ শিক্ষণ ক্ষমতাক কেতিয়াও ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰা উচিত নহয়। যেতিয়া কোনোবাই শিক্ষণ ক্ষমতাক অহৰহ গুৰুত্ব দিয়ে, সকলো কামতে শিকিবলৈ চেষ্টা কৰিব, তেতিয়া কিছুমান মানুহ থাকিব যিয়ে নিজৰ বাহিৰে আনৰ কামো চোৱা-চিতা কৰিব, তেতিয়া মানুহৰ ক্ষমতা দুগুণ আৰু তিনিগুণ বৃদ্ধি পায়। মই যুৱক সমাজক কওঁ যে হতাশ হোৱাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। এই পৃথিৱীত কিছু কাম আছে, ভগৱানে ইতিমধ্যে আপোনাৰ বাবে লিখি থৈছে, চিন্তা নকৰিব। আপুনি আপোনাৰ এটা ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰক, যাতে আপুনি যোগ্যতা অৰ্জন কৰিব পাৰে। মই ডাক্তৰ হোৱাৰ কথা ভাবিছিলোঁ, এতিয়া মই ডাক্তৰ নহ’লোঁ, শিক্ষক হ’লোঁ, মোৰ জীৱনটো অসাৰ হৈ পৰিল। এনেকৈ বহি থাকিলে কাম নহ’ব, ডাক্তৰ নহ’ল বুলি ঠিকেই আছে, কিন্তু এতিয়া শিক্ষক হৈ এশজন ডাক্তৰ গঢ়িব লাগিব। ডাক্তৰ হৈ আপুনি ৰোগীক ভালদৰে চালেহেঁতেন, এতিয়া এজন শিক্ষক হিচাপে এনে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক প্ৰস্তুত কৰা উচিত যাতে তেওঁলোকৰ ডাক্তৰ হোৱাৰ সপোন পূৰণ হয়, যাতে আপুনি আৰু তেওঁলোকে লাখ-লাখ ৰোগীক সেৱা আগবঢ়াব পাৰে। গতিকে তেওঁ জীয়াই থাকিবলৈ আন এক নতুন দৃষ্টিভংগী পায়। কিন্তু, মই ডাক্তৰ হ’ব নোৱাৰিলোঁ আৰু মই কান্দি আছোঁ। মই শিক্ষক হৈ পৰিলোঁ, তাতে মোৰ দুখ, কিন্তু শিক্ষক হৈয়ো ডাক্তৰ হ’ব পাৰোঁ। গতিকে যদি আমি ইয়াক জীৱনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাৰ সৈতে সংযোগ কৰোঁ, তেন্তে ই এক প্ৰেৰণা লাভ কৰে। আৰু মই সদায় বিশ্বাস কৰোঁ যে ভগৱানে সকলোকে শক্তি দিছে। আপুনি কেতিয়াও নিজৰ সামৰ্থ্যৰ ওপৰত বিশ্বাস হেৰুৱাব নালাগে। নিজৰ সামৰ্থ্যৰ ওপৰত আত্মবিশ্বাস অক্ষুণ্ণ ৰাখিব লাগে। আৰু যেতিয়াই সুযোগ পাম তেতিয়াই কৰিম, কৰিম, সফল হ’ম বুলি বিশ্বাস থাকিব লাগে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে সেই মানসিক চাপ, সেই সংগ্ৰাম, বাটত অহা সেই অসুবিধাৰ সৈতে কেনেকৈ মোকাবিলা কৰে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - তেওঁলোকে এবাৰ হ'লেও বুজিব লাগে যে পৰীক্ষা জীৱন নহয়। তেওঁলোকৰ পৰিয়ালেও জনা উচিত যে তেওঁলোকৰ সন্তানক সমাজত এক প্ৰকাৰে দেখুৱাবলৈ ডাঙৰ-দীঘল কৰা হোৱা নাই, এয়া মোৰ সন্তান, চাওঁক সি ইমান নম্বৰ পায়, চাওঁক মোৰ সন্তান। অভিভাৱকে নিজৰ সন্তানক আৰ্হি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা বন্ধ কৰিব লাগে। আৰু দ্বিতীয়তে মই ভাবোঁ যে তেওঁলোকক প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিব লাগে, তেতিয়াহে তেওঁলোকে কোনো ধৰণৰ মানসিক চাপ নোহোৱাকৈ পৰীক্ষা দিব পাৰিব, তেওঁলোকৰ আত্মবিশ্বাস থাকিব লাগে আৰু তেওঁলোকৰ সম্পূৰ্ণ জ্ঞান থাকিব লাগে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন - আৰু আপুনি সদায় শিকিবলৈ চেষ্টা কৰাৰ কথা কৈছিল। কিবা এটা কেনেকৈ শিকে? কেৱল সৰুতে নহয়, গোটেই জীৱনত কেনেকৈ সৰ্বাধিক কথা শিকিব পাৰি সেই বিষয়ে আপুনি কাৰোবাক কি পৰামৰ্শ দিব?

প্ৰধানমন্ত্ৰী - চাওঁক, মই ইতিমধ্যে কৈছোঁ যে মোৰ জীৱনৰ আগত পঢ়াৰ সুযোগ পাইছিলোঁ। পিছলৈ মোৰ অৱস্থা এনেকুৱা যে মই পঢ়িব নোৱাৰোঁ। কিন্তু, মই বৰ মনোযোগী। মই কথাবোৰ অতি সোনকালে ধৰিব পাৰোঁ। এতিয়া মই তোমাৰ লগত, মই কেৱল তোমাৰ লগত, তাৰ পিছত মই আৰু ক’তো নাই। ম’বাইল নাই, টেলিফোন নাই, মেছেজ নাই, বহি আছোঁ। মই সকলোতে মনোনিৱেশ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছোঁ আৰু সেইবাবেই মই সদায় ক’ম যে এই অভ্যাসটো জগাই তুলিব লাগে। আপোনাৰ শিক্ষণ ক্ষমতা বাঢ়িব। কেৱল জ্ঞানেই যথেষ্ট নহয়, আপুনি নিজকে বাস্তৱত প্ৰয়োগ কৰা উচিত। ভাল চালকৰ আত্মজীৱনী পঢ়ি ভাল চালক হ’ব নোৱাৰে, তাৰ মানে গাড়ীত বহি ষ্টিয়াৰিং ধৰিব লাগিব। এজনে শিকিব লাগিব, এজনে ৰিস্ক ল’ব লাগিব। দুৰ্ঘটনা হ’লে কি হ’ব?

লেক্স ফ্ৰিডমেন - হ'ব, আপোনাৰ ভিন্ন জনৰ সৈতে হোৱা সাক্ষাৎকাৰৰ বিষয়ে বহু কাহিনী শুনিছোঁ আৰু ই সাধাৰণতে এটা বিক্ষিপ্ততা। বৰ্তমান কোনো বিক্ষিপ্ততা নাই, আমি দুয়ো এই মুহূৰ্ততে কথা পাতি আছোঁ। মাত্ৰ মুহূৰ্তটো আৰু কথা-বতৰাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছোঁ আৰু সঁচাকৈয়ে এটা ভাল কথা। আৰু আজি আপুনি মোৰ প্ৰতি সম্পূৰ্ণ মনোযোগ দিলে, মোৰ বাবে এয়া উপহাৰতকৈ কম নহয়। ধন্যবাদ! এতিয়া আপোনাক অলপ টান প্ৰশ্ন এটা সুধিম। আপুনি আপোনাৰ মৃত্যুৰ চিন্তা কৰে নে? মৃত্যুক ভয় কৰে নেকি?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃমই আপোনাক এটা প্ৰশ্ন সুধিব পাৰোনে?

লেক্স ফ্ৰিডমেন: অৱশ্যে, আগবাঢ়ি যাওক।

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃজন্মৰ পিছত, আমাৰ জীৱন আছে আৰু আমাৰ মৃত্যু হয়। এই দুটাৰ ভিতৰত কোনটো আটাইতকৈ নিশ্চিত?

লেক্স ফ্ৰিডমেন: মৃত্যু!

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ
মৰণ! এতিয়া, মোক কওঁক— আপুনি মোক সঠিক উত্তৰ দিছিল। যি মুহূৰ্তত কাৰোবাৰ
জন্ম হয়, মৃত্যু অনিবাৰ্য। আনহাতে, জীৱন হৈছে এনে এক বস্তু যি
বিকশিত হয়। জীৱন আৰু মৃত্যুৰ মাজত, কেৱল মৃত্যুনিশ্চিত। এতিয়া
যদি আপুনি ইতিমধ্যে জানে যে মৃত্যু নিশ্চিত, তেন্তে ইয়াক কিয় ভয় কৰিব? তাৰ সলনি,
জীৱনত আপোনাৰ শক্তি, সময় আৰু বুদ্ধি বিনিয়োগ কৰক, চিন্তা নকৰাকৈ
জীৱনটো কঢ়িয়াবলৈ দিয়ক! জীৱন অনিশ্চিত— সেইকাৰণে আমি কাম কৰিবলাগিবইয়াৰ বাবে কঠিন, ইয়াক সুশৃংখল কৰা, আৰু ইয়াক পৰ্যায়ক্ৰমে উন্নীত কৰাটো আমাৰ দায়িত্ব। সেই মতে মৃত্যু নোহোৱালৈকে, আপুনি সম্পূৰ্ণ বসন্তত ফুলৰ দৰে ফুলিব পাৰে। গতিকে,
আপোনাৰ মনৰ পৰা মৃত্যুৰ চিন্তা আঁতৰাওক। এইটো নিশ্চিত, ই ইতিমধ্যেই লিখা হৈছে, আৰু যেতিয়া  ইয়াৰ সময় থাকে, ইআহিব।

লেক্স ফ্ৰিডমেন: ভৱিষ্যতৰ বাবে আপোনাৰ আশা কি? কেৱল ভাৰতৰ বাবেই নহয়, সমগ্ৰ মানৱজাতিৰ বাবে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ স্বভাৱগতভাৱে, মই এজন অতি আশাবাদী ব্যক্তি। হতাশা আৰু নেতিবাচকতা- মোৰ ছফ্টৱেৰৰ অংশ নহয়; মোৰ ওচৰত সেই চিপ নাই। সেইকাৰণে
মোৰ মন সেই দিশত নাথাকে। মই বিশ্বাস কৰোঁ যে যদি আমি চাওঁ
মানৱ ইতিহাস, মানৱতাই বৃহৎ সংকটঅতিক্ৰম কৰিছে আৰু আগবাঢ়িছে। যেনেকৈ
সময়ৰ দাবী, মানুহে গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন গ্ৰহণ কৰিছে আৰু
নিৰন্তৰ ভাৱে বিকশিত হৈআছে। ইয়াৰ উপৰিও, প্ৰতিটো যুগতে, মানুহৰ এটা আছিল
নতুন বস্তু গ্ৰহণ কৰাৰ স্বাভাৱিক প্ৰৱণতাআছে। মোৰ আন এটা পৰ্যৱেক্ষণ হৈছে
যদিও উত্থান-পতন চলি থাকিব পাৰে, মানৱতাৰ
পুৰণি ধাৰণাবোৰ ত্যাগ কৰাৰ শক্তিআছে। এইটোৱেই ইয়াৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ক্ষমতা-
বোজাৰ পৰা নিজকে মুক্ত কৰক আৰু দ্ৰুতগতিত আগবাঢ়ি যাওক। মই দৃঢ়ভাৱে বিশ্বাস মই জড়িত থকা সমাজখনে পুৰণিক এৰি নতুনক আঁকোৱালি ল'ব পাৰে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন: মই  ভাবি আছিলো- আপুনি মোক হিন্দু প্ৰাৰ্থনা বা ধ্যান শিকাব পাৰিবনে,
কিছু মুহূৰ্তৰ বাবে? মই শিকিবলৈ চেষ্টা কৰিছো, আৰু মই অনুশীলন কৰি আছোঁ
গায়ত্ৰী মন্ত্ৰ। উপবাসৰ সময়ত, মই মন্ত্ৰ জপ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিলো। সম্ভৱতঃ
মই এতিয়া ইয়াক জপ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিব পাৰো, আৰু আপুনি অৰ্থ টো ব্যাখ্যা কৰিব পাৰে আৰু এই মন্ত্ৰ আৰু অন্যান্য মন্ত্ৰৰ তাৎপৰ্য, আৰু সেইবোৰৰ কেনেদৰে আছে
আপোনাৰ জীৱন আৰু আধ্যাত্মিকতাক প্ৰভাৱিত কৰিছিল। মই চেষ্টা কৰিব পাৰো নেকি?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ হয়, আগবাঢ়ি যাওক!

লেক্স ফ্ৰিডমেন: ওম ভুৰ ভুৱ হ স্বাহা, তাত সাবিতুৰ বাৰেণ্যম, ভৰ্গো দেৱস্য ধীমাহী, ধিয়ো ইয়ো নো প্ৰচোদয়ত। মই কেনেকুৱা কৰিলোঁ?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ আপুনি যথেষ্ট ভাল কৰিছিল! ওম ভুৰ ভুৱ হ স্বাহা, তাত সাবিতুৰ বৰেণ্যম, ভাৰ্গো
দেৱস্য ধীমাহী, ধিয়ো ইয়ো নো প্ৰচোদয়ত। এই মন্ত্ৰটো প্ৰকৃততে
সূৰ্যৰ উপাসনাৰ সৈতে সংযুক্ত। প্ৰাচীন কালত, 
সূৰ্যৰ অপৰিসীম তাৎপৰ্যআছিল। হিন্দু দৰ্শনত, প্ৰতিটো মন্ত্ৰৰ
বিজ্ঞানৰ সৈতে কিছুমানসংযোগআছে। বিজ্ঞান হওঁক বা প্ৰকৃতি, এই মন্ত্ৰসমূহ
সদায়ে কোনো প্ৰকাৰে সম্পৰ্কিত। এইবোৰেজীৱনৰ বিভিন্ন দিশৰ সৈতেও সংযোগ স্থাপন কৰে নিয়মীয়া ছন্দত মন্ত্ৰ উচ্চাৰণ কৰাৰ গভীৰ লাভালাভ আছে। ই
অনুশাসন, মানসিক মনোযোগ আৰু এক গভীৰ সম্প্ৰীতিৰ অনুভূতি আনে।

লেক্স ফ্ৰিডমেন: আপোনাৰ আধ্যাত্মিকতাত, যেতিয়া আপুনি ঈশ্বৰৰ সৈতে থাকে তেতিয়া আপোনাৰ শান্তিৰ মুহূৰ্তত,
আপোনাৰ মন ক'লৈ যায়? মন্ত্ৰবোৰে সেই প্ৰক্ৰিয়াটোত কেনেদৰে সহায় কৰে, বিশেষকৈ
যেতিয়া আপুনি উপবাস কৰে বা যেতিয়া আপুনি নিজৰ সৈতে অকলে থাকে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ চাওক, যেতিয়া আমি মানুহৰ সৈতে মেডিটেশ্যনৰ কথা কওঁ, ই তেওঁলোকৰ বাবে এক গধুৰ শব্দ হৈ পৰে। আমাৰ ভাষাত, আমাৰ এটা সৰল শব্দ আছে- 'ध्यान'
(ধ্যান)। এতিয়া, যদি মই 'ধ্যান'ৰ ক্ষেত্ৰত ধ্যানৰ কথা কওঁ, মানুহ
অনুভৱ কৰক যে এইটো অত্যাধিক বোজা- যিটো তেওঁলোকে কৰিব নোৱাৰে কিয়নো তেওঁলোক আধ্যাত্মিক ব্যক্তিত্ব নহয়। গতিকে মই ইয়াক বেলেগ ধৰণে বুজাই দিওঁ- ইয়াৰ পৰা আপোনাৰ অন্যমনস্ক হোৱাৰ অভ্যাসৰপৰাপৰিত্ৰাণ পাওক। উদাহৰণ স্বৰূপে, যদি আপুনি শ্ৰেণীকোঠাত বহি আছে কিন্তু ক্ৰীড়াৰ শ্ৰেণী কেতিয়া আৰম্ভ হ'ব সেই বিষয়ে চিন্তা কৰি আছে, ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে আপোনাৰ মনোযোগ বৰ্তমানত নাই। কিন্তু যদি আপুনি আপোনাৰ মনোযোগ সম্পূৰ্ণৰূপে
এই মুহূৰ্ততআনে, সেয়া হৈছে ধ্যান। মোৰ মনত আছে যেতিয়া মই হিমালয়ত বাস কৰিছিলোঁ , মই এজন সাধুক লগ পাইছিলো যিয়ে মোক এটা সৰল কৌশল শিকাইছিল-
আধ্যাত্মিকনহয়,কেৱল এটা কৌশল। হিমালয়ত, সৰু জলপ্ৰপাত প্ৰবাহিত হয়
নিৰন্তৰ। তেওঁ পানীৰ সোঁতৰ তলত শুকান পাত এটা ৰাখিলে আৰু
এটা পাত্ৰ ইয়াৰ তলত ওলোটা কৈ ঘূৰাই দিছিল, যাতে পানী  যাব
স্থিৰভাৱে। তেওঁ মোক কৈছিল, 'একো নকৰিব- কেৱল এই টুপ টুপশব্দটোশুনিব।
 আপুনি আন একো শুনা উচিত নহয়- চৰাইবোৰে নহয়, বতাহ নহয়,
একো নহয়- কেৱল এই শব্দ।' প্ৰথমে, মই কঠিন পাইছিলো, কিন্তু সময়ৰ লগে লগে,
মোৰ মনটো প্ৰশিক্ষণ প্ৰাপ্ত হ'ল। লাহে লাহে, ই মোৰ বাবে ধ্যান হৈ পৰিল। তাত নাছিল
মন্ত্ৰ, ঈশ্বৰৰ কোনো চিন্তা নাই - কেৱল পানীৰ শব্দ, নাডা-ব্ৰহ্ম (দ্য)
ঐশ্বৰিক শব্দ)। এই অভ্যাসে মোক একাগ্ৰতা শিকাইছিল, আৰু ই স্বাভাৱিকতে
মোৰ ধ্যান হৈ পৰিছিল। ইয়াৰ বিষয়ে চিন্তা কৰক - কল্পনা কৰক যে আপুনি বিলাসী
পাঁচতাৰকা হোটেলতআছে, এটা ধুনীয়াকৈ সজোৱা কোঠা, সকলো ধৰণে নিখুঁত, কিন্তু
বাথৰুমৰ টেপটোৰপানীপৰি আছে। সেই ক্ষুদ্ৰ শব্দটোৱে আপোনাৰ অভিজ্ঞতা নষ্ট কৰিব পাৰে,
কোঠাটো যিমানেই ব্যয়বহুল নহওঁক। ই দেখুৱায় যে সৰু বস্তুবোৰে কিমান 
মনটো ব্যাহত কৰে, আৰু আভ্যন্তৰীণ মনোযোগে কেনেদৰে আমাৰ অভিজ্ঞতাসলনি কৰিব পাৰে। আমাৰ শাস্ত্ৰসমূহে জীৱন আৰু মৃত্যুৰ বিষয়েও এক সামগ্ৰিক ভাৱে কথা কয়। এটা আছে মন্ত্ৰ: 'ওম পূৰ্ণমাদাহ পূৰ্ণমাদিম পূৰ্ণাত পূৰ্ণমুদাচ্যে'। ই বৰ্ণনা কৰে
এক সম্পূৰ্ণ চক্ৰ হিচাপে জীৱন- সম্পূৰ্ণতাৰ ফলত সম্পূৰ্ণতা হয়। একেদৰে, আমি
সাৰ্বজনীন কল্যাণৰ বিষয়ে কওঁক: 'সৰ্বে ভৱন্তু সুখিনাহ, সৰ্বে সান্টু
নিৰাময়'— সকলোৱে সুখী হওক, সকলোৱে ৰোগৰ পৰা মুক্ত হ'ব পাৰে। 'সার্ভে
ভদ্ৰানী পশ্যন্তু, মা কাশচিদ দুখভাগ ভৱেত'- সকলোৱে ভাল দেখিব পাৰে,
কোনেও কষ্ট নাপাব পাৰে। আৰু শেষত, প্ৰতিটো মন্ত্ৰৰ সামৰণি পৰে: 'ওম শান্তি,
শান্তি, শান্তি'— শান্তি, শান্তি, শান্তি। এই ৰীতি-নীতি আৰু মন্ত্ৰসমূহ
ভাৰত কেৱল পৰম্পৰা নহয়; সেইবোৰ হাজাৰ হাজাৰৰ ফলাফল
বহু বছৰৰ জ্ঞান আৰু আমাৰ ঋষিসকলৰ গভীৰ আধ্যাত্মিক গৱেষণা। সেইবোৰ হৈছে
জীৱনৰ উপাদানবোৰৰ সৈতে গভীৰভাৱে সম্পৰ্কিত আৰু বৈজ্ঞানিক এটাত গঠন কৰা
উপায়।

লেক্স ফ্ৰিডমেন: শান্তি, শান্তি, শান্তি। এই সন্মানৰ বাবে আপোনাক ধন্যবাদ, আৰু ইয়াৰ বাবে ধন্যবাদ
এই অবিশ্বাস্য কথোপকথন। ভাৰতলৈ মোক স্বাগতম জনোৱাৰ বাবে আপোনাক ধন্যবাদ আৰু এতিয়া মই কাইলৈ ভাৰতীয় খাদ্যৰ সৈতে মোৰ উপবাস ভংগ কৰিবলৈ বাট চাই আছোঁ। প্ৰধানমন্ত্ৰী, আপোনাক বহুত ধন্যবাদ। এইটো মোৰ বাবে এটা ডাঙৰ সন্মান আছিল।

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ মই সঁচাকৈয়ে আপোনাৰ সৈতে কথা পাতিবলৈ সুযোগটো উপভোগ কৰিছিলো। যিহেতু আপুনি
দুদিন উপবাসে আছিল, একেলগে খোৱা আৰম্ভ নকৰিব। জুলীয়াখাদ্যৰেআৰম্ভকৰক; ই আপোনাক এক প্ৰণালীবদ্ধ লাভালাভ প্ৰদান কৰিব। হয়তো আজি,
মই প্ৰথমবাৰৰ বাবে কেইবাটাও বিষয় স্পৰ্শ কৰিছিলো কাৰণ মই সাধাৰণতে
এই বস্তুবোৰ অতি ব্যক্তিগতৰাখোঁ। কিন্তু আজি, আপুনি কিছুমান কথাবাহিৰলৈআনিবলৈ সফল হৈছে
। এইটো সম্ভৱ যে...

লেক্স ফ্ৰিডমেন:ধন্যবাদ।

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃআপোনাৰ দৰ্শকে ইয়াক উপভোগ কৰিব। মই সঁচাকৈয়ে উপভোগ কৰিছিলো। আপোনাক মোৰ শুভেচ্ছা। ধন্যবাদ!

লেক্স ফ্ৰিডমেন: ধন্যবাদ! প্ৰধামন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰমোদীৰ সৈতে এই কথোপকথন শুনাৰ বাবেআপোনাক ধন্যবাদ। এতিয়া, মই কিছুমান প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিব বিচাৰো আৰু প্ৰকাশ কৰিব বিচাৰো মোৰ মনৰ মাজেৰে চলিথকাকেইটামানচিন্তাৰ। যদি আপোনাৰ সুধিবলৈ কিবা আছে বা যিকোনো কাৰণতে মোৰ ওচৰলৈ যাব বিচাৰে, সাক্ষাৎ কৰক
[lexfridman.com/contact](https://lexfridman.com/contact)। প্ৰথমে, মই
প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ সৈতে জড়িত দলটোক অভিনন্দন জনাব বিচাৰে। এইটো
এটা উৎকৃষ্ট দল ! তেওঁলোক অবিশ্বাস্যভাৱে দক্ষআৰু
মহান যোগাযোগকৰ্তা। সামগ্ৰিকভাৱে, এইটো এটা চমৎকাৰ দল আছিল। আৰু মই ইংৰাজীত কৈআছো, প্ৰধানমন্ত্ৰী মোডীজীয়ে হিন্দীত কৈছে, গতিকেমই
আমাৰ কথোপকথন অনুবাদ কৰি থকা দোভাষীৰ বিষয়ে ক’বই
লাগিব।তেওঁঅতি উৎকৃষ্ট আছিল। যিমান প্ৰশংসা কৰিলেও পৰ্যাপ্ত নহ'ব। তেওঁৰগোটেই কামটো আছিল অসামান্য। আৰু যি কি নহওক, দিল্লী আৰু ভাৰতৰ চাৰিওফালে ভ্ৰমণ কৰোঁতে, মই বস্তুবোৰ লক্ষ্য কৰিছিলো যিবোৰ বাকী পৃথিৱীৰ পৰা একেবাৰে বেলেগ আছিল।
এনে লাগিছিল যেন মই সম্পূৰ্ণৰূপে আন এখন পৃথিৱীত ভৰি দিছিলো। সাংস্কৃতিকভাৱে, মই
আগতে কেতিয়াও তেনেকুৱা  অনুভৱ কৰা নাছিল। মানুহৰ ইজনে সিজনৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰাৰধৰণ - এনে অবিশ্বাস্য আৰু আকৰ্ষণীয়
ব্যক্তিসকল! অৱশ্যে, ভাৰত বিভিন্ন সংস্কৃতিৰে গঠিত, আৰু
দিল্লী তাৰ এক আভাস। ঠিক নিউয়ৰ্ক, টেক্সাছ বা আইৱাৰ দৰে
কেৱল সমগ্ৰ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰক প্ৰতিনিধিত্ব নকৰে, তেওঁলোক
আমেৰিকাৰ বেলেগবেলেগআভাস।এই ভ্ৰমণত, মই এখন ৰিক্সাত সকলো ঠাইভ্ৰমণ কৰিছিলো। মই মানুহৰ সৈতে কথা পাতিছিলো
তেওঁলোকৰ জীৱনৰবিষয়ে। মই মানুহৰ সৈতে পোনপটীয়াকৈ হৃদয়ৰ পৰা কথা পাতিছিলো- তেওঁলোকে কি কৰিছিল সেই বিষয়ে, তেওঁলোকে কি ভয় কৰে আৰু তেওঁলোকে অনুভৱ কৰা আনন্দ আৰু জীৱনৰকষ্টৰ বিষয়ে।
 আৰু মই ক'ব বিচাৰো যে, বেছিভাগ সময়ত, সকলোৱে অবিশ্বাস্যভাৱে আছিল
দয়ালু আৰু মানৱতাৰে পৰিপূৰ্ণ। আনকি তেওঁলোকে ইংৰাজী নক'লেও,
সেইবোৰ বুজি পাইছিল। সম্ভৱতঃ, বেছিভাগ মানুহৰ তুলনাত
মই এতিয়ালৈকে লগ পাইছো, ভাৰতত এইটো বহুত সহজ আছিল- মানুহৰ চকু, মুখ আৰু
শাৰীৰিক ভাষাই ইমান খিনি প্ৰকাশ কৰিছিল। সকলো স্পষ্ট আছিল, আনকি আৱেগো আছিল
মুকলিকৈ দৃশ্যমান। ইয়াতঅনুভৱবোৰ ইমান মুকলিকৈ ওলাই আহে।  ভাৰতত, সকলোৱে মুক্তভাৱেআগবাঢ়ি আহে।
 সেয়েহে, কেইবা সপ্তাহ দিল্লীৰ মাজেৰে ভ্ৰমণ কৰাৰ পিছত,
মানুহক লগ পাই, মোৰ বহুতো অবিশ্বাস্য অভিজ্ঞতা  হৈছিল।
সাধাৰণতে, যেতিয়া মানুহক বুজিপোৱাৰ কথা আহে, মই  বিশ্বাস কৰোঁ
প্ৰায়ে চকুৱেশব্দতকৈ বেছি ক'ব পাৰে। আমি মানুহবোৰ আকৰ্ষণীয় জীৱ।
সাগৰপৃষ্ঠৰ শান্ত ঢৌৰ তলত, প্ৰায়ে এক গভীৰ, ধুমুহা লুকাইথাকে
।

এতিয়ামই এখন কিতাপৰ বিষয়ে কথা পাতিব বিচাৰো যিয়ে মোক প্ৰথমে ভাৰতৰ
গভীৰ দাৰ্শনিক আৰু আধ্যাত্মিক ধাৰণাৰপিনেআকৰ্ষিতকৰিছিল। সেই কিতাপখনহৈছেহাৰমান হেছেৰদ্বাৰাসিদ্ধাৰ্থ। মই মোৰ কিশোৰ অৱস্থাত হেছেৰ বেছিভাগ বিখ্যাত কিতাপ পঢ়িছিলো
কিন্তু বহু বছৰৰ পিছত, মই  পুনৰ বিবেচনা কৰিলোঁ। হেছে প্ৰাচীন হিন্দুৰ অসংখ্য অনুবাদ পঢ়িছিল
শাস্ত্ৰ, বৌদ্ধ গ্ৰন্থ অধ্যয়ন, উপনিষদ  আৰু আনকি
ভগৱৎ গীতা অন্বেষণ কৰিছিল। সিদ্ধাৰ্থ লিখাটো নিজেই এক যাত্ৰা আছিল
তেওঁৰ বাবে- কিতাপখনৰ মুখ্য চৰিত্ৰৰ যাত্ৰাৰ দৰে। হেচে আৰম্ভ কৰিলে
১৯১৯চনত এই কিতাপখন লিখা আৰু ইয়াক তিনি বছৰত সম্পূৰ্ণ কৰিলে, যি সময়ত
তেওঁ এক ডাঙৰ মানসিক স্বাস্থ্য সংকটৰ সন্মুখীন হৈছিল। কিতাপখনে এই কাহিনী কয়যেসিদ্ধাৰ্থ, প্ৰাচীন ভাৰতৰ এজন যুৱক, যি চূড়ান্ত সত্য বিচাৰিবলৈ সম্পদ ত্যাগ কৰে।প্ৰতিটো পৃষ্ঠাতে, আপুনি তেওঁৰ
ব্যক্তিগত সংগ্ৰামঅনুভৱকৰিব- তেওঁৰ অস্থিৰতা, সাংসাৰিক তাৰ সৈতে তেওঁৰ হতাশা
জীৱন, আৰু নিজৰ বাবে সত্য আৱিষ্কাৰ কৰাৰ তেওঁৰ গভীৰ আকাংক্ষা। মই বিচাৰোঁ
পুনৰ গুৰুত্ব দিয়ক যে এই কিতাপখন কেৱল হেছেৰদৰ্শনৰ বিষয়ে নহয়।
তেওঁ মানসিক সংগ্ৰামৰ ওলাই আভ্যন্তৰীণ জ্ঞানৰ ফালে আগবাঢ়িববিচাৰিছিল।
ইয়াত কিতাপখনৰ বিষয়ে যথেষ্ট বিৱৰণ আছে, কিন্তু মই দুটা কথা হাইলাইট কৰিব বিচাৰো
মই ইয়াৰ পৰা শিকিছিলো আৰু আজিও মনত ৰাখিছোঁ। প্ৰথম
এনে এটা দৃশ্যৰ পৰা আহিছে যিটো মোৰ বাবে কিতাপখনৰ আটাইতকৈ গভীৰ দৃশ্য।
সিদ্ধাৰ্থ নদীৰ কাষত বহি মনোযোগেৰে শুনি আছে, আৰু তাত
তেওঁ জীৱনৰ সকলো মাত শুনিছে - সময়ৰ সকলো শব্দশুনিছে।
অতীত, বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যত- সকলোএকেলগে বৈ আছে। তাৰ পৰা
মই উপলব্ধি কৰিছিলো আৰু  বুজি পাইছিলো: যদি আমি সাধাৰণৰ দৰে চিন্তা কৰোঁ
মানুহ, সময় এক সৰল ৰেখাত প্ৰবাহিত হোৱা যেন লাগে। কিন্তু গভীৰ অৰ্থত,
সময় হৈছে এক ভ্ৰম। সঁচা কথাটো হ'ল যে সকলোবোৰ একেলগে বিদ্যমান,
একেলগে। এনেদৰে, আমাৰ জীৱন কেৱল এক ক্ষণস্থায়ী মুহূৰ্ত, আৰু তথাপিও,
ই অসীমও। এই ধাৰণাবোৰ শব্দত প্ৰকাশ কৰা কঠিন- মই অনুভৱ কৰোঁ
সেইবোৰ কেৱল ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতাৰ জৰিয়তেহে সঁচাকৈয়ে বুজিব পাৰি।

ই মোক ডেভিদ ফষ্টাৰ ৱালেছৰ বিখ্যাত মাছৰ কাহিনীৰ কথা মনত পেলাই দিয়ে।  মোৰ আন এজন প্ৰিয় লেখক তেওঁ৷  প্ৰায় ২০ বছৰ আগতে তেওঁ আৰম্ভণি ভাষণত এই কাহিনী কৈছিল।  কাহিনীটো এনেধৰণৰ: দুটা সৰু মাছে পানীত সাঁতুৰি থাকোঁতে বিপৰীত দিশত সাঁতুৰি থকা বয়সস্থ মাছ এটাৰ সন্মুখীন হয়।  ডাঙৰ মাছবোৰে সিহঁতক মাত দি কয়, ‘গুড মৰ্নিং, ল’ৰা-ছোৱালী।  পানী কেনেকুৱা?’ পোৱালি মাছবোৰে সাঁতুৰি থাকে আৰু তাৰ পিছত ইজনে সিজনৰ ফালে ঘূৰি সুধিব, ‘পানী কি?’ সময়ে আগুৱাই গৈ যেনেকৈ আমাক প্ৰতাৰণা কৰে, এই কাহিনীটোত পানীয়ে সেই প্ৰতাৰণাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।  আমি মানুহবোৰ ইয়াৰ মাজত সম্পূৰ্ণৰূপে নিমগ্ন হৈ আছো।  কিন্তু প্ৰজ্ঞা লাভ কৰাৰ অৰ্থ হ’ল অলপ পিছুৱাই যোৱা, বাস্তৱক গভীৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা দেখা, য’ত সকলোবোৰ আন্তঃসংযোগী—সম্পূৰ্ণৰূপে। ই সময় আৰু জগতখনকে অতিক্ৰম কৰে।  এই উপন্যাসখনৰ পৰা আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ শিক্ষা—যিটোৱে মোৰ ওপৰত সৰুতে গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছিল—এইটো হ’ল কোনোবাই কেতিয়াও কাকো অন্ধভাৱে অনুসৰণ কৰা উচিত নহয়।  নতুবা কেৱল কিতাপৰ জৰিয়তে পৃথিৱীৰ বিষয়ে জানিব নালাগে।  তাৰ পৰিৱৰ্তে নিজৰ পথ নিজে খোদিত কৰি নিজকে জীৱনত পেলাই দিব লাগিব।  কাৰণ জীৱনৰ প্ৰকৃত শিক্ষা প্ৰত্যক্ষ অভিজ্ঞতাৰ জৰিয়তেহে শিকিব পাৰি।  আৰু প্ৰতিটো অভিজ্ঞতাই—ভাল হওক বা বেয়া হওক—ভুল, দুখ, আনকি আপুনি নষ্ট কৰা বুলি ভবা সময়ো, এই সকলোবোৰ আপোনাৰ বৃদ্ধিৰ এক অপৰিহাৰ্য অংশ।এই টোকাটোত হেছে জ্ঞান আৰু প্ৰজ্ঞাৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰিছে।  জ্ঞান যিকোনো ব্যক্তিয়ে শিকাব পৰা বস্তু।  কিন্তু জীৱনৰ বিশৃংখলতাৰ সন্মুখীন হ’লেহে জ্ঞান আহে।  অৰ্থাৎ প্ৰজ্ঞাৰ পথ পৃথিৱীখনক প্ৰত্যাখ্যান কৰাত নহয়, ইয়াত সম্পূৰ্ণৰূপে নিজকে নিমজ্জিত কৰাটোৱেই।  তেনেকৈয়ে মই পূবৰ দৰ্শনৰ চশমাৰে পৃথিৱীখন চাবলৈ আৰম্ভ কৰিলোঁ৷  কিন্তু হেছেৰ বহু কিতাপে মোক প্ৰভাৱিত কৰিছে।  গতিকে, মোৰ পৰামৰ্শটো হ’ল: সৰুতে ডেমিয়ান পঢ়ক।  অলপ ডাঙৰ হ’লে ষ্টেপেনউলফ পঢ়ক৷  যিকোনো বয়সতে—বিশেষকৈ কঠিন সময়ত সিদ্ধাৰ্থ পঢ়ক।  আৰু যদি আপুনি হেছেৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ মাষ্টাৰপিছটো অনুভৱ কৰিব বিচাৰে, তেন্তে পঢ়ক দ্য গ্লাছ বিড গেম—যিখন কিতাপে গভীৰভাৱে অন্বেষণ কৰে যে মানুহৰ মন আৰু সভ্যতাই নিজেই জ্ঞান, বুজাবুজি আৰু সত্যৰ সন্ধানত কেনেকৈ নিজকে উৎসৰ্গা কৰিব পাৰে।  কিন্তু সিদ্ধাৰ্থ হৈছে মই দুবাৰতকৈ অধিক পঢ়া এখন কিতাপ।  যেতিয়াই নিজৰ জীৱনৰ কোনো কঠিন সময়ৰ সন্মুখীন হওঁ, তেতিয়াই কিতাপখনৰ সেই মুহূৰ্তটো মনত পৰে যেতিয়া সিদ্ধাৰ্থক সোধা হয় যে তেওঁৰ কি গুণ আছে। তেওঁৰ উত্তৰটো সহজ: "মই ভাবিব পাৰো, ৰৈ থাকিব পাৰো, আৰু উপবাস কৰিব পাৰো।"  এইটো অলপ ভাঙি দিওঁ৷  প্ৰথম খণ্ড—"মই ভাবিব পাৰো।"  মাৰ্কাছ অৰেলিয়াছে কোৱাৰ দৰে, "আপোনাৰ জীৱনৰ মানদণ্ড নিৰ্ভৰ কৰে আপোনাৰ চিন্তাৰ মানদণ্ডৰ ওপৰত।"  দ্বিতীয় খণ্ড—"মই ৰৈ থাকিব পাৰো।"  ধৈৰ্য্য আৰু অপেক্ষা প্ৰায়ে কোনো সমস্যাৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ সঠিক উপায়।  সময়ৰ লগে লগে আহে গভীৰতা আৰু বুজাবুজি।  তৃতীয় খণ্ড—"মই উপবাস কৰিব পাৰো।"  কম বস্তুৰে জীয়াই থকাৰ ক্ষমতা, আৰু তথাপিও সন্তুষ্ট হোৱাৰ ক্ষমতাই প্ৰকৃত স্বাধীনতাৰ প্ৰথম পদক্ষেপ।  যিখন পৃথিৱীত মন, শৰীৰ, সমাজে আপোনাক বান্ধি ৰাখিবলৈ অহৰহ চেষ্টা কৰে, সেইখন পৃথিৱীত এয়াই মুক্তি।  ঠিক আছে বন্ধুসকল!  অলপ দুখৰ কথা, কিন্তু এই খণ্ডটোৰ অন্ত পৰিল ইয়াতেই৷  সদায়ৰ দৰেই শুনাৰ বাবে ধন্যবাদ, আৰু ইমান বছৰ মোক সহায় কৰাৰ বাবে ধন্যবাদ।  ভাগৱতৰ এই কথাবোৰ আপোনালোকৰ বাবে এৰি দিম: "যিজনে জীৱনৰ ঐক্য দেখে, তেওঁ সকলো সত্তাত নিজৰ আত্মাক দেখে, আৰু সকলো সত্তাক নিজৰ আত্মাত দেখে, আৰু তেওঁ সকলোকে নিৰপেক্ষ দৃষ্টিৰে চায়।"  শুনাৰ বাবে ধন্যবাদ।  অহাবাৰ লগ পাম।